YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YER VE DENİZ BİLİMLERİ YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YER VE DENİZ BİLİMLERİNDE ÖNCÜ ÇALIŞMALAR YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü, faaliyetlerine başladığı 1984 yılından bu yana ciddi ivmelenmelerle ülkemizde doğal afetler ve doğal kaynaklar alanında ileri araştırmalar yapan, çok disiplinli yaklaşımlarla yürüttüğü projelerde üniversitelerin katılımını ve koordinasyonunu sağlayan bilim ve teknoloji merkezi olmuştur. 2000’li yılların başlarından itibaren Ülkemizde Ar-Ge çalışmalarına sağlanan kaynakların artması ile birlikte Enstitü, rekabete dayalı fonlardan projeler edinmiş, ulusal çapta farklı üniversiteleri ve kurumları bir araya getirerek ve öncülük ederek konusunda bir çekim merkezi oluşturmuştur. TÜBİTAK MARMARA ARAŞTIRMA MERKEZİ Gebze Yerleşkesi KOCAELİ TÜBİTAK MAM YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTITÜSÜ ÇALIŞMA KONULARI 01 Aktif Tektonik Araştırma Teknolojileri 02 Jeofizik Görüntüleme Teknolojileri 03 İleri Jeoloji Teknolojileri 4 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TÜBİTAK MARMARA ARAŞTIRMA MERKEZİ Toplumun yaşam kalitesinin artmasına ve ülkenin sürdürülebilir gelişimine hizmet eden, bilim ve teknoloji alanlarında yenilikçi, yönlendirici, katılımcı ve paylaşımcı bir kurum olan TÜBİTAK; akademik ve endüstriyel araştırma geliştirme çalışmalarını ve yenilikleri desteklemekte, ulusal öncelikler doğrultusunda Ar-Ge çalışmalarını yürütmekte, ülkemizin bilim ve teknoloji politikalarını belirlemektedir. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) TÜBİTAK’a bağlı en eski ve en büyük araştırma merkezlerinden biri olarak uygulamalı Ar-Ge faaliyetleri yürütmektedir. TÜBİTAK MAM’a bağlı yedi enstitüden biri olan Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü (YDBE), yerbilimleri alanında proje bazlı çalışmalar gerçekleştirmektedir. mam.tubitak.gov.tr YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 5 6 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Uzman Ar-Ge Kadromuz % 87 42 % Doktora Arastırmacı 10 % Teknisyen 31 ARAŞTIRMACI PROFiLi PERSONEL Yüksek Lisans % 3 % 20 Lisans İdari/Destek Multidisipliner Araştırmacı Kadrosu: • • • 25 % Jeofizik Mühendisliği Jeoloji Mühendisliği Jeodezi Fotogrametri Mühendisliği • • • Fizik mühendisliği Kimya Mühendisliği Kimya YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 7 Türkiye’nin Alanında En Büyük Ar-Ge Altyapısı Sayısal Deprem Gözlem Ağı Zemin Sınıflamasına Yönelik Ölçüm ve Veri İşleme Gravite Ölçüm ve Veri İşleme Manyetik Gradiyometri Ölçüm ve Veri İşleme Aktif Tektonik Araştırmaları Laboratuvarı Sismik Veri Toplama ve İşleme GPS Veri Toplama ve İşleme Manyetotellürik Ölçüm ve Veri işleme Yer Bilimleri Alanında Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Ulusal 1 MV Hızlandırılmış Kütle Spektrometresi Laboratuvarı 8 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 9 TEKNOLOJI GELIŞTIRME VE UYGULAMAYA YÖNELIK AR-GE FAALIYETLERIMIZ 01 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AKTİF TEKTONİK ARAŞTIRMA TEKNOLOJİLERİ 12 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İLERİ TEKNOLOJİYLE ÇOK DİSİPLİNLİ DEPREM ARAŞTIRMALARI YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 13 Aktif Tektonik Araştırma Teknolojileri Jeolojik Tehlikelerin Çok Disiplinli Değerlendirilmesi ve Modellenmesi • Deprem, tsunami, heyelan, volkan ve jeotermal olayların izlenmesi ve modellenmesi • İl ve ülke ölçeğinde sismik tehlike analizleri • Nükleer ve jeotermal santraller, baraj, köprü, tüp geçit vb. yapılar için jeolojik tehlike analizleri Deprem Araştırmaları • Sismotektonik araştırmalar • Deprem kaynak modellemesi • Kabuk deformasyonları, fayların kayma hızı • Deprem döngüsü ve gerilme etkileşimi, uzun dönem deprem tahmini • Paleosismoloji Deprem Sonrası Acil Gözlemler • Gerçek zamanlı artçı sarsıntı çalışmaları • Jeodezik yöntemlerle deformasyon izleme (GPS, • PSinSAR, SAR, LİDAR) • Coulomb gerilme modellemesi ve artçı deprem tehlikesi • Yüzey kırığı ve aktif fay haritalama SÜREKLI GÖZLEM AĞLARI Jeolojik Kaynaklı Afetlere Yönelik Sürekli Gözlem Ağlarının İşletilmesi Enstitü, yer bilimleri alanında Avrupa çapında kapsamlı ortaklıkların yaygınlaşmasını sağlamak amacıyla, mevcut araştırma altyapıları, gözlem ağları ve deneysel laboratuvar çalışmaları ile elde edilen çok disiplinli verilerin tümleşik bir siber altyapı içerisinde birleştirilmesi çalışmalarında yer almaktadır. Örneğin, New Directions in Seismic Hazard Assessment Through Focused Earth Observation in the Marmara Supersite (MARsite) projesi ile Avrupa çapında oluşturulan uydu gözlem sistemleri ve yersel gözlemler ile Marmara Denizi ve çevresindeki deprem tehlikesini belirlemeye yönelik metotlar geliştirilmektedir. Proje kapsamında bütünleşik veriler ile deprem tehlikesine yönelik yeni yer bilimsel modeller oluşturularak deprem kaynaklı afet zararlarının en aza indirilmesine katkı konması planlanmaktadır. DEPAR Deprem Sonrası Acil Gözlem Araştırmaları Artçı depremleri izleme çalışmaları kapsamında Enstitü, ülkemizin herhangi bir bölgesinde gerçekleşecek MW=6.0’dan büyük bir depremin hemen ardından bölgeye intikal ederek, 24 saat içinde depremin merkez üssünü çevreleyen geçici sismolojik gözlem ağlarını kurabilecek bir organizasyona sahiptir. Bu sismolojik ağlardan toplanan verilerle bölgedeki aktif faylar hakkında değerli bilgiler elde edilmektedir. (2007 Ankara- Bala ve 2010 Elazığ-Karakoçan depremleri gibi). Bu bilgiler afet sonrası çalışmalarını organize eden AFAD ile paylaşılmakta ve bu konudaki çalışmaların en doğru şekilde yönlendirilmesine katkı sağlamaktadır. SİNAR Sinop Nükleer Güç Santrali için Yer Değerlendirme Parametrelerine Yönelik Araştırmalar Sinop Nükleer Güç Santrali’nin yer lisansı için gerekli olan yer değerlendirme parametrelerinin belirlenmesine yönelik araştırmalar uluslararası ölçekte kabul görecek bir kalite temin programı çerçevesinde sürdürülmüştür Mikro-depremler ve yer deformasyonlarını yakından izlemeye yönelik sismolojik ve jeodezik ağlarla ile gözlemler, bölgedeki faylar üzerinde geçmişte meydana gelen depremlerin tanımlanması için paleosismolojik araştırmalar, fayların sığ derinliklerdeki yapısının belirlenmesine yönelik sismik yansıma çalışmaları ve Karadeniz’in bölgedeki akıntı sisteminin detaylı şekilde ortaya konmasını amaçlayan oşinografik araştırmalar projenin başlıca konularıdır. Sinop Nükleer Güç Santrali’nin temel tasarımı ve inşası proje kapsamında elde edilen verilere göre gerçekleştirilecektir. JEOTERMAL Jeotermal Rezervuar Kapasitesi Araştırmaları Jeotermal rezervuarların üretim kapasitesi oldukça değişken olup, rezervuarlar bulunduğu konumun yersel jeolojik ve coğrafik özelliklerine göre üretime farklı tepkiler vermektedir. Bu nedenle, Yönetim Planı hazırlanarak iyi bir kaynak idaresi yapılması sürdürülebilir bir kullanım için şarttır. Enstitü jeotermal sahalarda enerji potansiyel ve kapasitenin tahmini konulu projeler hazırlamaktadır. Ülkemizde ilk defa Jeotermal enerjinin turizm amaçlı işletilmesi konusunda jeolojik ve jeofizik yöntemlerin bütünleşik bir uygulaması yapılmış olacaktır. 02 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ JEOFİZİK GÖRÜNTÜLEME TEKNOLOJİLERİ 18 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İLERİ TEKNOLOJİYLE JEOFİZİK GÖRÜNTÜLEME YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 19 Jeofizik Görüntüleme Teknolojileri Sığ (<1km) Araştırmalar • Sismik kırılma/yansıma, yüzey dalgaları, mikrogravite, manyetik, elektromanyetik, GPR yöntemleri ile 3-Boyutlu görüntüleme, kömür, jeolojik depolama, gömülü fay, arkeojeofizik • Mühendislik sismolojisi, mikrobölgelendirme, zemin Vs30, Vp/Vs, ana kaya derinlik • Heyelan, aktif fay haritalama ve izleme, kuyu içi jeofizik, yer tabanlı SAR, LIDAR Derin Araştırmalar • Aktif/pasif sismik tomografi, yüzey dalgaları, alıcı fonksiyonları, anizotropi, gravite, MT yöntemleri ile basen, kabuk ve üst manto yapısı çalışmaları • Aktif/pasif sismoloji, sismik, elektromanyetik, gravite ve manyetik yöntemler ile jeotermal rezervuar görüntüleme ve izleme Deniz Jeofiziği • Deniz tabanı batimetri • Deniz sismiği, gravite, manyetik • Deniz tabanı sismolojik gözlemler HEYELAN Beylikdüzü ve Büyükçekmece İlçelerindeki Muhtelif Heyelan Sahalarının Araştırılması, İncelenmesi ve İzlenmesi Proje kapsamında, araştırma alanlarındaki yer hareketleri (heyelan) saptanarak, kayma yüzeyleri/derinlikleri tespit edilmiştir ve heyelanlar sınıflandırılmıştır. Ayrıca, tespit edilecek zemin hareketlerinin boyutlarının, yapılarının ve mekanizmalarının ortaya konulabilmesi amacıyla, heyelanlar farklı yöntemler kullanılarak izlenmiştir. Proje boyunca, LİDAR ölçüm ve haritalama çalışmaları, GPS ve yer tabanlı SAR ve PS-InSAR çalışmaları, jeofizik saha ölçümleri, gözlem kuyuları açılarak bu kuyularda inklinometre, piyezometre, TDR periyodik ölçümleri gerçekleştirilmiştir. SİSMİK TEHLİKE İl Bazında Zemin Sınıflaması ve Sismik Tehlike Değerlendirme Enstitü, kentsel dönüşüm kapsamında Kocaeli ve Bursa ile başlattığı çalışmalarına Balıkesir ili için devam etmektedir. İlin zemin özelliklerine göre deprem enerjisinin hangi bölgede ne kadar hissedileceğine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bunun yanı sıra kurulan deprem gözlem istasyonları ile mevcut ve muhtemel fayların etkinliği sürekli gözlenmektedir. Senaryo deprem çalışmalarıyla bu fay sistemlerinin olası bir depremde hangi bölgeyi ne kadar etkileyeceği yani Sismik Tehlikesi belirlenmektedir. Deprem Master Planı’nın hazırlanmasında büyük katkı sağlayan proje çıktıları, yerleşim alanlarının planlanması, yapıların sismik sağlamlaştırması ve tasarımı gibi mühendislik çalışmalarına yönelik altlık veri tabanının oluşmasını sağlamakta, kentsel dönüşüme esas teşkil edecek güvenli bölgeler tüm özellikleriyle ortaya çıkarılmaktadır. KÖMÜR YAYILIM Soma Tersiyer Havzasında Entegre Sismik Yöntemlerle Kömür Yayılımının Tesbiti Pilot çalışma alanı olarak seçilen Soma Tersiyer Havzasında linyit kömürü yayılımı entegre sismik yöntemlerle görüntülenmiştir. Çevreye zarar vermeyen vibro-sismik kaynak olarak kullanılmıştır Linyitlerin hızlı ve ekonomik tespiti amacı ile kömür aramacılığında yaygın olarak uygulanagelen sondaj kuyusu açtırma işini asgariye çeken bu entegre yöntem ülkemizde ilk defa gerçekleştirilmiştir. Linyit aramacılığında bu yöntemle maliyette % 90 zamanda ise %75’e varan tasarruf sağlanabilmektedir. 03 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İLERİ JEOLOJİ TEKNOLOJİLERİ 24 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İLERİ TEKNOLOJİYLE JEOLOJİK ARAŞTIRMALAR YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İleri Jeoloji Teknolojileri Jeokimyasal Araştırmalar • Doğal gaz, kaya gazı, kömür gazı • Jeotermal ve su jeokimyası • Jeoloji kaynaklı sağlık tehlikeleri • Duraylı izotop çalışmaları Deniz Jeolojisi • Sedimentoloji • Kıta sahanlığı araştırmaları • Gaz hidrat • Deniz tabanı sınıflaması Hızlandırılmış Kütle Spektroskopisi ile Yaş Tayini • Jeolojik, arkeolojik, hidrolojik ve iklimsel yaş tayini 25 ULUSAL 1MV AMS LABORATUVARI AMS Jeolojik ve Arkeolojik Örneklerin Yaş Tayinini Yapabilecek Ulusal 1 MVoltluk Hızlandırılmış Kütle Spektroskopi Laboratuvarının Kurulumu Arkeolojik ve yer bilimleri araştırmalarına büyük katkı sağlayacak olan ülkemizin ilk Ulusal 1 MegaVolt Hızlandırılmış Kütle Spektroskopi Laboratuvarı Enstitü bünyesinde kurulmuştur. Bu altyapı sayesinde araştırmalarda elde edilen örneklerin yaş tayini dünyada mevcut en hassas analiz yöntemi olan Hızlandırılmış Kütle Spektroskopisi (AMS) ile ülkemizde de gerçekleştirilmektedir. Radyokarbon yöntemi ile organik örneklerin yaş tayini günümüzden 50.000 yıl öncesine, çeşitli kayaç örneklerinin yaş tayini ise içerdikleri daha uzun yarı ömürlü izotopların (10Be, 26Al ve 41Ca) analizi ile yaklaşık 5 milyon yıl öncesine kadar yapılabilecektir. Aynı zamanda Ortadoğu ve Balkanlarda bir ilk olacak laboratuvar ile bu konuda yurt dışına bağımlılık ortadan kalkacak, çok disiplinli yeni araştırma imkanları sağlanmış olacak ve ülkemizin kültürel mirası, tektonik ve çevresel özelliklerine ait stratejik veriler ülkemizde üretilecektir. 28 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEST VE ANALİZ HİZMETLERİ Aktif Tektonik Laboratuvarı Analizleri • Gravite ölçümleri • Sismik yansıma veri toplama ve değerlendirme (196 kanallı ölçüm alabilme, vibro ve buffalo kaynak kapasitesi bulunmaktadır.) • Aktif çok kanallı 1 boyutlu yüzey dalgası ölçümleri (MASW) • Pasif çok kanallı 2 boyutlu yüzey dalgası ölçümleri (SPAC, FK) • Mikrotremör H/V ölçümleri • Manyetik gradiyometri ölçümleri • Sürekli veya kampanya GPS ölçümleri • Manyetotellürik Ölçümler YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 29 TÜBİTAK MAM Endüstriyel Hizmetler Birimi Tel: 0(262) 677 21 90 E-Posta: [email protected] AMS (Hızlandırılmış Kütle Spektroskopisi) Laboratuvarı Analizleri • Karbon14 ile yaş tayini analizleri • Kömürleşmiş bitkiler, tohumlar, ağaçlar gibi örneklerin standart asit baz asit protokolleri ile kimyasal ön hazırlığı yapılarak AMS ile yaş tayini • Kemik örneklerinin ultrafiltrasyon yöntemi ile protein ekstresinin çıkartılması ve AMS ile yaş tayini • Ağaç örneklerinin alfa selüloz ekstrasyonu yapılması ve AMS ile yaş tayini • Deniz kabukları örneklerinin kimyasal ön-hazırlığı yapılması ve AMS ile yaş tayini 30 YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÖNCÜ ÇALIŞMALARIMIZ 2001-2003 2005 - 2008 2007 - 2008 Marmara Bölgesi ve İstanbul Metropolitan Kocaeli İli İçin Zemin Sınıflaması Marmara Bölgesinin Deprem Aktivitesinin Çok Alanındaki Deprem Riskine Yönelik Acil ve Sismik Tehlike Değerlendirme Disiplinli Yöntemlerle İzlenmesi ve İstanbul Gözlem Çalışmaları: Marmara Bölgesi Sürekli Projesi Kıyı Şeridi/Kıta Sahanlığı Zeminine Olası Sismoloji Gözlem Ağı (MARSİS) Etkilerinin Araştırılması (MAZDDA) 2003-2005 2006-2008 Yalova Yerleşim Merkezi İçin Deprem Sonrası Acil Sismik Bölgeleme ve CBS Gözlem Araştırmaları Çalışmaları (DEPAR) 2001-2004 Marmara Bölgesi Sürekli GPS Gözlem Ağı 2005 - 2010 2009 - 2015 Türkiye’nin Deprem Riski Yüksek Jeo- Ulusal 1MV Hızlandırılmış Stratejik “Ancak Tektonik Rejimleri Farklı” Bölgelerinde Deprem Davranışının Çok Disiplinli Yaklaşımlarla Araştırılması (TÜRDEP) 2004-2006 Kütle Spektroskopisi Laboratuvarı Kurulumu(AMS) 2006 - 2009 Frequent Observation-Driven Marmara Denizinde Realistic Evaluation and Simulation Depremsellik Gözlem of Interacting Geophysical Hazard Alt Yapı Kapasitesinin Triggers (FORESIGHT) –AB 6. Çerçeve Güncellenmesi Projesi YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 2009-2012 2011-2013 31 2014-2015 Soma Tersiyer Havzasında Entegre Bursa İli İçin Zemin Sınıflaması ve Sismik Yöntemlerle Kömür Yayılımının Sismik Tehlike Değerlendirme Projesi Test Sistemi Sahası Yeraltı Yapısının Jeofizik Yöntemlerle Tesbiti ve Kömür Gazı Potansiyelinin Görüntülenmesi Araştırılması ve Modellenmesi 2010 - 2014 2012-2016 European Plate Observing System (EPOS) New Directions in Seismic Hazard -AB 7. Çerçeve Assessment Through Focused Earth Observation in the Marmara Supersite (MARsite) -AB 7. Çerçeve 2009-2012 İstanbul Kara Alanındaki Olası Diri Fayların Araştırılması ve Öncelikli Heyelanlı Alanlarda Çok Disiplinli Araştırmalar Yapmak Suretiyle Heyelan Tespit ve İzleme 2012-2016 2015-2019 Sinop Nükleer Güç Santrali İçin Yer Balıkesir İli İçin Zemin Değerlendirme Parametrelerine Sınıflaması ve Sismik Tehlike Yönelik Araştırmalar Değerlendirme Projesi Yöntemlerinin Geliştirilmesi 2010 - 2012 Okullarda Sismoloji Projesi (SİSMOKUL) 2013-2016 Beylikdüzü ve Büyükçekmece İlçelerindeki Muhtelif Heyelan Sahalarının Araştırılması, İncelenmesi ve İzlenmesi (HEYZEP) BIRLIKTE NASIL ÇALIŞABILIRIZ? ÖZEL SEKTÖR AR-GE PROJELERI KAMU KURULUŞLARI AR-GE PROJELERI ULUSLARARASI AR-GE KURULUŞLARI ILE ORTAK PROJELER TEST VE ANALIZ HIZMETLERI TEKNOLOJİ TRANSFERİ Ulusal Destek Programları Başvuruları Uluslararası Destek Programları Başvuruları • TÜBİTAK ARDEB (1003, 1004, 1007) • TÜBİTAK IKILI/ÇOKLU IŞ BIRLIĞI PROJELERI • TÜBİTAK TEYDEP (1501, 1505, 1511) • AVRUPA BIRLIĞI PROJELERI Detaylı Bilgi İçin: www.mam.tubitak.gov.tr AR-GE İŞ BIRLIĞI İÇIN AÇIK KAPI Birlikte çalışabileceğimizi düşündüğünüz projeleriniz için: dahaiyisimumkun.com/anket ÇEVRE VE TEMİZ ÜRETİM ENSTİTÜSÜ ENERJİ ENSTİTÜSÜ GEN MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ GIDA ENSTİTÜSÜ KİMYASAL TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ MALZEME ENSTİTÜSÜ YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ [email protected] www.ydbe.mam.tubitak.gov.tr