Böbrek kanseri tanı ve sınıflaması - EAU Patient Information

Hasta Bilgilendirme Formu
2
3
Türkçe
Böbrek kanseri tanı ve sınıflaması
Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir.
Tümörün evre, alt grup ve agresifliği sınıflamayı
oluşturur.
Çoğu böbrek kanseri hastası asemptomatiktir yani
hastalığı işaret eden özgün belirtiler bulunmaz. Çoğu
böbrek tümörü rutin ultrason veya sırt ağrısı benzeri
belirtiler için yapılan benzer görüntüleme işlemleri
sırasında bulunur.
Böbrek tümörünün sınıflandırılması hastaya özgü
prognozun tahmin edilmesinde kullanılır. Kişisel
prognozunuza göre doktorunuz sizinle en iyi tedavi
yolağını tartışır.
Böbrek tümörünün farklı tipleri olduğu için, size
özgü durumu daha iyi anlamak için doktorunuz bir
takım testler yapar. Bunlar tıbbi özgeçmiş alma ve
taramalardır. Bazen aile hikayesi de alınır. BT veya
MRI tümörün boyutunu, lokal venlere, lenf nodlarına
veya çevre dokulara yayılıp yayılmadığını saptar. İleri
tedaviler için bu önemlidir. Ayrıca fizik muayene ile
kan ve idrar testleri de yapılabilir.
Tarama sonuçlarınızla üroloğunuz hastalığınızın
evresini tanımlayabilir. Cerrahi veya biyopsi sırasında
alınan tümör dokusunun incelenmesi ile patolog
tümör alt grubunu ve agresif olup olmadığını belirler.
Bazı durumlarda böbrek fonksiyon kontrolü için ek
testlere ihtiyacınız olabilir. Bu, tek böbreğiniz veya
diyabet, yüksek tansiyon, kronik enfeksiyon ve
böbrek hastalığı nedeniyle böbrek yetmezliği riski
taşıyorsanız önemlidir.
Tanı sırasında belirtiler
Böbrek kanseri genellikle asemptomatik olmasına
rağmen, 10 kişiden birinde yan ağrısı ve idrar kan
gibi belirtiler olabilir. Bu hastalığın ilerlediğinin işareti
olabilir. Bazı insanlarda da paraneoplastik sendrom
denilen durum görülebilir. Bunlar vücutta oluşan
Hasta Bilgilendirme Formu - Böbrek kanseri tanı ve sınıflaması
Sayfa 1 / 6
herhangi bir kanser tipi tarafından oluşan ve yüksek
kan basıncı, kilo kaybı, ateş, anemi, kas kitlesi kaybı
ve iştah kaybı gibi reaksiyonlardır. Böbrek kanseri
ile ilişkili sendromlar sıklıkla karaciğer enzimleri ve
trombosit değişiklikleri içerir. Bu değişiklikler belirtilere
neden olmayıp genelde testler sırasında saptanır.
Kemik ağrısı veya inatçı öksürük kanserin vücudun
başka yerlerine de yayıldığının belirtisi olabilir. Bu
metastatik hastalık olarak bilinir.
Doktorunuzun kullanabileceği
terimler
• Selim tümör: Diğer organlara yayılmayan
ve kanserojen olmayan büyüme.
• Habis tümör: Sürekli veya hızlı büyüyen
kanseröz
büyüme.
Habis
tümörler
vücudun başka bir yerine sıçrayabilir ki
buna metastaz denir.
• Metastatik hastalık: Tümörün diğer
organlara veya lenf nodlarına sıçradığı
zamandır.
• Renal: Böbreklerle ilgili.
Tanı araçları
Böbrek tümörlerinin tanı ve sınıflamasında görüntüleme çok önemlidir. En yaygın görüntüleme yöntemleri ultrason,
CT ve MRI’dır. Bazı durumlarda tümörün özel karakterlerinin daha fazla belirlenmesi için biyopsi alınır.
Kontrastlı tarama
Tümör saptandıktan sonra, doktorun habis olup olmadığını bilmek ister. Karın ve uyluğun kontrastlı ultrason, BT veya
MRI taraması bu konuda bilgi verir. BT ve MRI ayrıca
•
•
•
•
Tümörün yeri ve boyutu
Büyümüş lenf nodu olup olmadığı
Adrenal bez, karaciğer, dalak ve pankreas gibi komsu organlara yayılıp yayılmadığı
İdrar yollarının tümörden etkilenip etkilenmediğini gösterir.
Kontrastlı taramada kontrast madde kolunuzdaki bir damardan içeri enjekte edilir. Tarama sırasında alınan
görüntülerde kontrast madde arter ve venleri farklı renklerde belirgin hale getirir. Bu tip tarama radyoloğa tümörü
değerlendirme imkânı verir. Sonuçlar alacağınız tedavide yol gösterici olur.
Kontrast madde alerjiniz varsa, MRI veya kontrastsız BT yapılabilir.
Doktorunuz kanserin akciğerlere yayılmış olabileceğini düşünürse BT tarama gibi ek testler yaptırırsınız. Kemik ağrısı
veya epilepsi nöbetleri gibi belirtilerini olursa kemik ve beyin taramasına ihtiyacınız olabilir. Bu taramalar kanserin
kemik veya beyine yayılımını anlamak için yapılır.
Hasta Bilgilendirme Formu - Böbrek kanseri tanı ve sınıflaması
Sayfa 2 / 6
Böbrek tümör biyopsisi
Böbrek tümör biyopsisi sırasında tümör dokusundan bir veya daha fazla örnek alınır. Önce lokal anestezi yapılır. Daha
sonra doktor cildinizden bir iğne sokar ve ultrason veya BT görüntüleme kullanarak tümörü saptar. Doku örnekleri
gelecek tedavilerin belirlenmesi amacıyla patolog tarafından incelenir.
Böbrek tümörü böbrek kanserinin tanısında kullanılan standart bir işlem değildir. Şu durumlarda biyopsi gerekir:
• Tarama sonuçlarınız yeterince net değilse
• Aktif izlem ile tedavi edilebilecek kadar küçük tümörünüz varsa
• Radyofrekans ablasyon veya kriyoablasyon ile tedavi edilebilecek kadar küçük tümörünüz varsa
Biyopsiler idrarda kanamaya sebep olabilir. Nadiren ciddi kanama yapabilirler. Tümör biyopsisi genelde zararsız bir
işlemdir.
Sınıflama
Böbrek tümörleri evrelerine, alt tiplerine ve tümör hücrelerinin agresiflik derecelerine göre sınıflandırılır. Sizin
alacağınız tedavi programı, bu 3 faktöre göre belirlenir.
Evreleme sistemi
Tümör evresi tümörün ne kadar ilerlediğini ve lenf nodları veya diğer organlara metastaz yapıp yapmadığını gösterir.
Böbrek tümörü evrelendirmesi Tümör Nod Metastaz (TNM) sınıflandırmasına dayanır. Ürolog tümörün boyu ve
yayılımına (T) bakar ve ne kadar ilerlediğini 4 evrede tespit eder. Lenf nodu tutulup tutulmadığını (N) veya kanser
vücudun diğer kısımlarına sıçramış mı (M) kontrol eder. Böbrek tümörleri metastaz yaparsa genellikle akciğerler veya
beyine yayılırlar. Şekil 15 değişik evreleri göstermektedir.
Adrenal bez
Kaval ven
7cm’den
küçük tümör
Aort
7cm’den
büyük tümör
Böbrek
Lenf nodları
Renal fasya
Renal ven
Ureter
Şekil 1. Böbreğe sınırlı 7cm’e kadar ulaşan tümör evre
1 tümördür.
Şekil 2. 7cm’den büyük ancak böbreğe sınırlı tümör
evre 2 tümördür.
Hasta Bilgilendirme Formu - Böbrek kanseri tanı ve sınıflaması
Sayfa 3 / 6
Adrenal bez
Büyümüş
lenf nodları
Kaval ven
Tümör
Aort
Böbrek
Lenf nodları
Renal fasya
Tümörün böbrek
dışına büyümesi
Renal fasya
dışına tümör
büyümesi
Renal ven
Ureter
Şekil 3. Evre 3 tümör renal ven böbrek etrafındaki yağlı
doku (perirenal yağ) veya kaval vene yayılmıştır.
Şekil 4. Evre 4 tümör renal fasyayı aşıp böbrek dışına
ve adrenal beze yayılmıştır. Bu evrede bir veya birkaç
büyümüş lenf nodu tutulabilir.
Beyin metastazı
Akciğer metastazı
Böbrek tümörü
Kemik metastazı
Şekil 5. Metastazlar. Metastatik böbrek kanseri akciğerler kemik ve beyine yayılabilir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Böbrek kanseri tanı ve sınıflaması
Sayfa 4 / 6
Tümör alt tipi
Evrelemenin yanında böbrek tümörünün alt tipi de
önemlidir. Bu alt tip patolog tarafından histopatolojik
inceleme denen bir işlemle saptanır. Uzman biyopsi
ile veya cerrahi ile çıkarılan tümör dokusunu inceler.
Böbrek kanserinin tanısında biyopsi her zaman
yapılan bir işlem değildir. Çoğu zaman tümörün alt tipi
ameliyata kadar bilinmez.
Böbrek tümörlerinin farklı alt tipleri vardır. Renal
hücreli karsinomlar böbrek tümörlerinin büyük kısmını
oluşturur (yaklaşık %80-85). Bunların da en sık alt
tipleri berrak hücreli renal hücreli karsinom (%80)
olup, %10’unu papiller renal hücreli karsinom, %5’ini
kromofob renal hücreli karsinom oluşturur. Geriye
kalan %5’i toplayıcı kanal renal hücreli karsinomu
(Bellini kanal karsinomu) ve yaygın olmayan ve
ailesel olan çeşitleri oluşturur.
Eğer nadir görülen bir böbrek tümörünüz varsa,
doktorunuz farklı tedavi alternatifleri hakkında
sizi bilgilendirecektir. Tedavi alternatifleri farklı
disiplinlerden bir doktor ekibi tarafından sizin için en
iyi yaklaşımı bulmak için anlatılacaktır.
Selim Tümörler
Böbrekteki bazı tümörler kanserojen değildir. Bunlar
selim böbrek tümörleri olarak bilinir. Böbreğin selim
tümörlerinden en sık görülenleri onkositoma ve
anjiolipomadır.
Tarama yöntemleri ile tanımlanamadıkları için
onkositomalara genellikle histopatolojik inceleme ile
tanı konur. Bu tümörler için en sık uygulanan tedavi
yaklaşımı parsiyel nefrektomi ve aktif izlemdir. Bu
tedavi alternatifleri hakkında daha fazla bilgi için
Lokalize Böbrek Kanseri bölümünü okuyunuz.
Anjiomiyolipoma (AML) selim bir tümördür. Kadınlarda
4 kat daha sıklıkta oluşur. Ultrason BT veya MRI ile
taramayla veya tümör kanar veya belirtilere sebep
olursa tanı konur. AML selim tümör olmasına rağmen
büyümeye devam ederse kendiliğinden kanama riski
artar. Cerrahi ile çıkarılması gereken durumlar:
•
•
•
•
Büyük AML varsa (4cm’den büyük tümör)
45 yaşından genç kadın hasta
Belirtilere sebep olan tümör
Hastaneden uzakta veya ulaşımı zor yerde
yaşama
Genellikle AML parsiyel nefrektomi ile çıkarılır. Ancak
bazı durumlarda tüm böbreği çıkarmak gerekebilir.
Aşırı kanamalı böbrek varlığında radikal nefrektomi
önerilir.
Tıbbi Ekip
Ürolog: İdrar yolları sağlığı ve hastalıkları uzmanı
Onkolog: Bütün kanser tipleri konusunda uzman
Üro-onkolog: Ürolojik kanserler örneğin mesane, böbrek, prostat ve testis kanseri konularında uzman.
Patolog: Hastalıkların özel karakterlerini anlamak için doku, kan veya idrarı inceleyen tıbbi uzman. Kanser
tedavisinde patolog tümörün tanısında ve sınıflandırılmasında yardımcı olur.
Radyolog: Görüntüleme yöntemlerinde özelleşmiş tıbbi uzman. Radyolog X-ışını, ultrason, BT, MRI veya
diğer yöntemlerle tümörün tanı ve takibini yapar.
Hasta Bilgilendirme Formu - Böbrek kanseri tanı ve sınıflaması
Sayfa 5 / 6
Böbrek kistleri
Böbrekteki bazı kitleler tümör değil kisttir. Bu sıvı dolu
keseler böbreğin üzerinde bulunur ve BT ile kolayca
tanınır. Kistler habis olabilirler. Bu durumda cerrahi ile
çıkarılmaları gerekir.
Dereceleme sistemi
Sınıflamanın 3. maddesi tümör hücrelerinin ne
kadar agresif olduklarının değerlendirilmesidir. Bunu
saptamada en sık kullanılan sistem Fuhrman nükleer
derecedir. Patolog tümörünüzü 1’den 4’e kadar
derecelendirir.
Kişisel Prognoz
Tanı ve sınıflamadan sonra doktorunuz değişik tedavi
ve takip yöntemleri hakkında sizi bilgilendirecektir.
Önerilen tedavi yöntemi TNM evrelemesi, Fuhrman
derecesi ve tümörün alt tipine göre yapılır. Sınıflama
sonrası kişisel prognozunuz tahmin edilebilir. Ancak
bunun beklenmeyen gelişmelerin hesaba katmayan
bir öngörü olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
Bu bilgilendirme formu Mayıs 2014’de
güncellendi.
Bu kitapçık EAU Hasta Bilgilendirilmesinin Böbrek Kanseri
bölümüdür. Bu hastalık hakkında genel bilgi içerir. Kişisel tıbbi
durumunuz hakkında özel sorularınız varsa doktorunuza veya
profesyonel tıbbi bakım veren diğer yerlere danışabilirsiniz. Hiçbir
broşür doktorunuzla yaptığınız görüşmenin yerini tutamaz.
Bu bilgilendirme formu Avrupa Üroloji Birliği (EAU) ile EAU
Üro-onkoloji bölümü (ESOU), Genç Akademik Ürologlar (YAU)
Böbrek Hücreli Kanser Çalışma Grubu ve Avrupa Üroloji
Hemşireleri Birliği (EAUN)’nin ortak çalışması sonucu üretilmiştir.
Bu broşürlerdeki içerik EAU Kılavuzları ile aynı doğrultudadır.
Bu ve diğer ürolojik hastalıklar hakkındaki bilgileri web
sitemizde bulabilirsiniz: http://patients.uroweb.org/tr
Katkıda bulunanlar:
Dr. Bülent Akdoğan
Dr. Sabine D. Brookman-May Prof. Dr. Martin Marszalek Dr. Andrea Minervini Prof. Dr. Haluk Özen Dr. Alessandro Volpe Sn. Bodil Westman Hasta Bilgilendirme Formu - Böbrek kanseri tanı ve sınıflaması
Ankara, Türkiye
Münih, Almanya
Viyana, Avusturya
Floransa, İtalya
Ankara, Türkiye
Novaro, İtalya
Stokholm, İsveç
Sayfa 6 / 6