KOLESTEROL YÜKSEK TANSİYON İLİŞKİSİ
advertisement
YÜKSEK KOLESTEROL VE ETKİLERİ Doç. Dr. E. Zeynep Tuzcular Vural Kolesterol Nedir? • Kolesterol, kan dolaşımında ve hücre yapısında bulunan, hücrenin dayanıklılığından sorumlu, yaşamsal açıdan önemli olan yağ benzeri bir maddedir. Vücudun kolesterole ihtiyacı vardır. • Kolesterol düzeyinin yüksek olması, kalp krizi ve inme için çok önemli bir risk faktörüdür. • Kolesterol kanda özel taşıyıcılar ile taşınır; birkaç tipi vardır. Bunlardan ikisi kalp damar hastalıkları için önemlidir. Lipidlerin yapıları Kolesterol Fosfolipidler Apolipoproteinler Trigliseridler Kolesterol esterleri Kolesterolün fonksiyonları • Beyin, sinir, kalp, bağırsak, kaslar ve karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta yaygın olarak bulunur. • Vücutta kolesterolden; – hormonlar – vitamin D ve – safra asitleri sentezlenir. Kan plazması kolesterol değerleri • Yirmi yaşın üzerinde kan total kolesterol düzeyler: – 200 mg/dl'nin altı istenilen düzeydir. – 200-239 mg/dl arası sınırda yüksektir – 240 mg/dl'nin üstü ise yüksektir. • Kan LDL kolesterol düzeyi – 130 mg/dl'nin altı istenilen düzeydir. – 130-159 mg/dl arası sınırda yüksektir. • Kan HDL kolesterol düzeyi – 35 mg/dl'nin altı düşüktür. Sağlık açısından kan kolesterol düzeyinin normal sınırlar içinde tutulması gerekir. Ancak bazı durumlarda bu denge sağlanamayabilir. Ateroskleroz • Kanda fazla miktarda bulunan kolesterol ve trigliseridler, kan damarlarında birikir ve bunların sertleşmesine ve daralmasına (ateroskleroz) yol açar. • Kolesterol hangi organın damarında birikirse o organa ait hastalıklar ortaya çıkar. Yüksek kolesterol düzeylerinin belirtileri nelerdir? Genelde hiçbir belirti olmayabilir. Bu nedenle 20 yaşından itibaren kolesterol düzeyi normal bile olsa 5 yılda bir kolesterol düzeyinize baktırın. Ailede birinci derece yakınlarınızda kolesterol düzeyi 300mg/dl’nin üzerinde olan varsa, çocuklarının 20 yaşından önce kolesterol düzeyine bakılması gerekir. Kolesterolün Tipleri • LDL (Kötü huylu kolesterol) • HDL (İyi huylu kolesterol) LDL (Kötü huylu kolesterol) • Kan damarları duvarlarına girebilmek için yeterince küçüktürler ve damarlara zarar verirler. Kötü kolesterol olarak da adlandırılırlar. • LDL damarlara düzenli olarak kolesterol taşıdığı için ateroskleroz risk nedenidir. • LDL kolesterolü yüksek seviyede olanlar damar sertliği ve kalbe yeterli kanın ulaşmasına engel olan damar tıkanıklığı tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu nedenle LDL değerinin düşük olması gerekir. HDL (İyi huylu kolesterol) • HDL, fazla kolesterolün sindirim sistemi ile vücuttan atılması için karaciğere ulaşmasını sağlar. • HDL, damar tıkanıklığına ve kan dolaşımının yavaşlamasına neden olan kolesterolün vücuttan atılmasını sağladığı için iyi kolesterol olarak bilinir. • Düşük değerlerde olması gereken LDL’nin aksine, vücuttaki HDL değerlerinin yüksek olması sağlığımız için oldukça iyidir. Yüksek Kolesterolün Sakıncaları • Eğer kanda fazla miktarda kolesterol varsa bu kan damarlarında birikir ve kan damarlarının sertleşmesine, daralmasına (damar sertliği = arteroskleroz) yol açar. • Kalbi besleyen atardamarlarda (koroner arterler) kolesterol birikimi olursa göğüs ağrısı, kalp krizi gibi sorunlar oluşur • Böbrek damarlarında kolesterol birikimi yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine yol açabilir. • Yüksek kolesterolün kontrol altına alınması ile yaşam süresinin uzadığı, kalp damar hastalıklarına bağlı ölümlerin azaldığı ve kalıcı sakatlıkların önlendiği kesin olarak gösterilmiştir. Yüksek Kolesterolün Sakıncaları • Beyini besleyen boyun damarlarında kolesterol birikimi olması felçlere, konuşma bozukluklarına, dengesiz yürümeye, bilinç kaybına yol açar. • Bağırsağı besleyen damarları tıkayarak bağırsak ölümüne, göz damarlarını tıkayarak körlüğe, bacak damarlarını tıkayarak gangrene vs. yol açabilirler. Kolesterol yüksekliği tanısı nasıl konulur? Kanda lipid profili denilen testle 9-12 saatlik açlık sonucu kanda kolesterol ve trigliserid düzeylerine bakılır. • Trigliserid de kanda bir yağ çeşidi olup yüksekliği pankreas hastalığı ve özellikle kadınlarda koroner arter hastalığına yakalanma riskinin artmasına neden olur. Düzeyi 200 mg/dl’nin altına düşürülmelidir. Şişmanlık, hareketsizlik, sigara, yüksek karbonhidratlı beslenme, aşırı alkol tüketimi, bazı genetik hastalıklar ve ilaçlar da trigliserid yüksekliğine neden olur. • Koroner arter hastalarında, diyabetlilerde (kalp damar hastalığı riski 7 misli arttığı için) ve atar damarlarımızın etkilendiği hastalıklarda LDL düzeyi 100 mg/dl’nin altında olmalıdır. Yüksek tansiyon • Kan damarındaki basıncı yükselterek aşınma, yırtılmalara neden olur. • Bu durum su borusu içindeki basıncın artmasına bağlı sorunlara benzetilebilir. • Yüksek kolesterol de, damar duvarında kolesterol birikimine yol açarak damarlarda daralma, tıkanmalara yol açar. • Yüksek tansiyon ve kolesterol yüksekliği kan damarına diğerinin verdiği zararın şiddetini arttırır ve ortaya çıkmasını çabuklaştırır. • Bu nedenle, hem kolesterol yüksekliği hem de yüksek tansiyon tedavi edilmelidir. Kolesterol Düzeyleri Düzey mg/dL Yorum <200 Düşük kalp hastalığı riski için arzulanan düzey 200-239 Sınırda yüksek risk >240 Yüksek risk Düzey mg/dl Yorum HDL >40 mg/dl İstenilen düzey HDL < 40 mg/dl kalp damar hastalıkları RİSKİ yüksek LDL< 130 mg/dl İstenilen düzey LDL > 130 mg/dl kalp damar hastalıkları RİSKİ yüksek Kolesterol yüksekliğinin nedenleri • • • • • • • • Kalıtım Kilo Hareketsiz yaşam tarzı Yaş ve cinsiyet Alkol kullanımı Stres Sigara sağlıksız beslenme Kolesterol yüksekliğinin nedenleri • • • • • Yanlış beslenme Tiroid bezinin yetersiz çalışması, Karaciğer hastalıkları, Böbrek hastalıkları, Şeker hastalığı ve bazı ilaçlardır. Sigara • Sigara içenler yüksek kolesterol seviyeleri açısından risk grubundadırlar. • Sigara içenlerin damar duvarlarının yüzeylerinde düzensizlikler oluşur ve bu düzensiz yüzey daha çok yağ tutulumuna sebep olur. • Sigara içenlerde HDL kolesterol miktarları yaklaşık olarak %15 azalmaktadır. Egzersizin Kolesterol Üzerindeki Etkisi • Düzenli spor yapmak, bazı bireylerde HDL kolesterolün artmasını sağlar. Yüksek HDL seviyesi ise kalp hastalığı riskinin daha az olması anlamına gelir. • Fiziksel egzersiz, aynı zamanda kilo, şeker ve tansiyon problemleri yaşamanızı da önler. • Aerobik hareketleri kalp atışı ve nefes alıp verme hızınızı yükseltir. Egzersizin Kolesterol Üzerindeki Etkisi • Yürüyüş, koşu ve yüzme gibi sporları düzenli olarak yapmak da kalbinize ve akciğerlerinize iyi gelir. • Kalp hastalıklarının en önemli sebeplerinden biri: Hareketsizlik! • Bahçeyle uğraşma, yürüyüş, temizlik yapmak ya da dans etmek gibi basit hareketler dahi, her gün düzenli yapıldığında kalp hastalığı riskinizi azaltır. Kolesterolde Beslenme • Kolesterol düşürücü diyet uygulanırken dikkat edilmesi gereken önemli nokta, posalı besinlerin artırılması. • Posa, bitkilerin sindirilmeden atılan bitki duvarı kısmına denir. • Yulaf, arpa, pirinç kabuğundaki bulunan posanın karaciğerde kolesterol sentezini engelleyerek kan kolesterolünün düşürülmesinde etkili olduğu kanıtlandı. Posa kolesterolün vücuttan atılmasına yardımcı olduğu için daha çok tüketmeliyiz. Kolesterolde Beslenme • Posa içeriği en yüksek doğal besin grubu baklagillerdir (kurufasulye, nohut, barbunya, soya). • Bunları sert kabuklu yemişler, kepeği ayrılmamış tam tahıl ürünleri (buğday, yulaf ve çavdar), sebzeler (bezelye, taze fasulye, pırasa, ıspanak) ve kuru ve taze meyveler (ayva, armut, ham muz ve narenciye) izler. Öneriler Sağlıklı Beslenme • Daha az hayvansal (doymuş) yağ tüketin. • Alabildiğiniz en ince et dilimlerini satın alın. • Etten gözle görülebilen tüm yağları, ve tavuğun derisini ayırın. • Daha az hazır bisküvi, pastane ürünü ve kek tüketin. • Çoklu veya tekli doymamış yağlar açısından zengin yağ ve margarinleri tercih edin. BEDEN KİTLE İNDEKSİ BKİ = Ağırlık (kg) Boy² (m) Örneğin: Boy: 1.70 m Kilo: 82 BKİ = 82 = 28,3'dür. 1.70² BEDEN KİTLE İNDEKSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Vücut Ağırlığı (kg) Zayıf Beden Kitle İndeksi (kg/m2) 18.5 Normal Hafif şişman 18.5-24.9 25-29.9 1.Derecede Şişman 30-34.9 2.Derecede Şişman 35-39.9 3.Derecede Şişman ≥40 Öneriler • Yemek pişirirken katı yağlar yerine ayçiçek yağı, mısırözü veya zeytinyağı gibi bitkisel yağlar kullanın. • Bu yağları ayrıca salatalarınıza sos olarak da kullanabilirsiniz. • Yağsız veya yarım yağlı süt, az yağlı yoğurt, ve az yağlı peynir gibi, düşük yağ içeren günlük ürünleri tercih edin. • Haftada en az 2 kez balık tüketmeye özen gösterin. • Bol bol meyve, sebze ve baklagil tüketin (mercimek ve fasulye gibi). SEBZELER MEYVELER BAKLAGİLLER YAĞLAR ÜLKEMİZDE EN SIK KULLANDIĞIMIZ TUZ KAYNAĞI BESİNLER UZAK DURUN!!!!!! Öneriler • Tam buğday ekmek gibi işlenmemiş karbonhidratları tercih etmeye özen gösterin. • Sigarayı bırakın. • Fazla kiloluysanız, kilo verin. • Hareketlenin. Her gün 30 dakikalık fiziksel aktiviteyi hedefleyin (bu süreç, üç adet 10'ar dakikalık seanslardan oluşabilir). Tempolu yürüyüş ideal olacaktır. Stresinizle başa çıkmayı ve rahatlamayı öğrenin. •Kolesterol yüksekliğine ilaveten şişmanlık, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, sigara gibi diğer kardiyovasküler risk faktörlerinin tedavisi de planlanmalıdır. •Her hasta için tedavi farklılıklar taşır. • İlaç dışı tedaviler kesinlikle ihmal edilmemelidir. •İlaç tedavisi, doktor denetiminde olmalıdır. •Tedavide hedef belirlenirken LDL kolesterol düzeyinin esas alınması tercih edilir. Hedef LDL kolesterol düzeyi, hastada kalp ve damar hastalığının olup olmadığına göre değişir. Kişide kalp ve damar hastalığı yoksa, LDL kolesterol düzeyinin 130 -160mg/dl de takibe alınmalı 160 mg/dl üstünde ilaç verilmelidir. Kişide kalp ve damar hastalığı veya şeker hastalığı varsa hedef LDL kolesterol düzeyi, 100 mg/dl’nin altı olmalıdır. Yani kalp krizi geçirmişseniz, koroner arter daralmasına bağlı göğüs ağrınız varsa, koroner damar ameliyatı geçirmişseniz, koroner arterler balon ile genişletilmişse, beyine, böbreğe, bacaklara giden damarlarda kolesterol birikimi varsa, hedef LDL kolesterol düzeyi, 100 mg/dl’nin altıdır. İLAÇSIZ TEDAVİLER •İlaçsız tedaviler yaşam düzeninin değiştirilmesi olarak da isimlendirilir. •Yüksek kolesterol tedavisinde en önemli konu, ilaçsız tedavilerdir, kesinlikle ihmal edilmemelidir. •İlaçsız tedavinin ihmal edilmesi kolesterol düşürmek amacı ile kullanılan ilaçların başarısını da azaltır. •İlaçsız tedavilerin başında, beslenme alışkanlığının değiştirilmesi gelir. Sigara kesinlikle bırakılmalıdır. Sigara da kolesterol yüksekliği gibi bir kardiyovasküler risk faktörüdür. Sigara ayrıca akciğer kanseri, akciğer hastalığı, beyin kanaması ve birçok kansere de zemin hazırlar. Hastada yüksek tansiyon varsa, yüksek tansiyon tedavisinde geçerli olan ilaç dışı tedaviler ihmal edilmemelidir. Yüksek tansiyon ve kolesterol yüksekliğinde uygulanan ilaç dışı tedaviler birbirine benzerlik gösterir. Yüksek tansiyonlu hastalarda, ilaveten beslenme ile alınan tuzun da azaltılması gerekir. Şeker hastalığı kontrol altına alınmalıdır. İnsülin kullanmak gerekiyorsa kaçınılmamalıdır. Şişmanlık kesinlikle kontrol altına alınmalıdır. Düzenli egzersiz HDL kolesterolü (iyi kolesterol) yükseltir, LDL kolesterolü (kötü kolesterol) düşürür. Hastalar, düzenli egzersiz yapmayı alışkanlık haline getirmelidirler. Haftada, en az 3, tercihen 5 kez, 30-45 dakika süre ile yürüyüş, koşu, yüzme, bisiklete binme gibi sporlar yapılmalıdır. Alkol HDL kolesterolü yükseltir, ancak alkolün insan sağlığı ve sosyal yaşantı üzerine çok sayıda olumsuz etkisi olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle, alkol alımı kesinlikle sınırlandırılmalıdır. BESLENME Yüksek kolesterol tedavisinin olmazsa olmaz koşuludur. Vücut, gereksinimi olan kolesterolü, kendisi üretebilir, bu nedenle, diyetle kolesterol almaya gerek yoktur. Beslenme konusunda tedavi planı, beslenme uzmanı ile birlikte yapılmalıdır. Doymuş yağlardan ve kolesterolden fakir diyet seçilmelidir. Sıvı yağlarda doymamış yağ daha fazladır, bu nedenle, sıvı yağlar tercih edilmelidir. Genel olarak sebze, meyve ve hububat tercih edilmelidir. •Kızartmalardan kaçınınız. •Kırmızı et yerine beyaz eti tercih ediniz. •Yüksek tansiyonunuz varsa kullandığınız tuzu azaltınız. •Karaciğer, böbrek ve beyin gibi kolesterolü fazla olan etlerden uzak durunuz. •Gıdaların yağ ve kalori içeriklerine de dikkat edilmelidir. •Yağı azaltılmış peynir, sütü tercih ediniz. •Fındık, ceviz ve bademin kalp sağlığı üzerine olumlu etkileri olduğu araştırmalarla ispatlanmıştır. •Ancak fazla tüketilmesinin de, kilo alınmasına yol açacağı unutulmamalıdır. • Diyet peynir, diyet süt kullansanız bile bunları sınırlı miktarda tüketiniz. NASIL ZAYIFLARIM •Sağlıklı beslenme, zayıflamanın temel noktasıdır. •Gün içinde sık ama az miktarda yenmelidir. •1 saatte yarım kilo, 1 haftada 7 kilo, Arjantin diyeti, son şans diyeti vb. reklamlara aldanmamak gerekir. •Kısa sürede aşırı kilo vermek sorunlara yol açabilir. •"Su içsem yarıyor" ifadesi ise doğru değildir, çünkü suyun kalorisi sıfırdır. •Kilo verirken acele etmemek gerekir. Unutmayın ki, bu kiloyu 2 haftada almadınız, bu nedenle de, 2 haftada vermeye çalışmayın. •Kilo vermek için beslenme alışkanlığı değiştirilmeli ve egzersiz yapılmalıdır. • Kilo vermeyi kolaylaştıran ilaçlar, kesinlikle doktor kontrolünde kullanılmalıdır. •Kilo vermek, verilen kiloyu geri almamaktan daha kolaydır. •Zayıflamanın kolesterol, şeker hastalığı, ruhsal durum, hipertansiyon üzerine de olumlu etkisi vardır. •Tekrarlayan zayıflama ve şişmanlama, kalp hastalığı ve ani ölüm gibi istenmeyen sonuçlara yol açabilir. •Alışkanlıkların değiştirilmesi, kilo vermenin temel çözümüdür. Herkesin mutlaka değiştirmesi gereken ve değiştirmesi de zor olmayan alışkanlıkları vardır. Bu konuda yararlı olabilecek bazı ipuçları ! Gazete, kitap okurken bir şey yemeyin Televizyon seyrederken bir şey yemeyin Karnınız açken mutfak alışverişi yapmayın Alışverişe çıkarken liste yapın, liste dışında yiyecek almayın Öğün atlamayın Sadece açken yemek yemeye çalışın Diyetinizi bozduğunuz için suçluluk duymayın, önünüzde başka öğünler olduğunu unutmayın Gıdaların yağ, tuz, kalori içeriğine dikkat edin Egzersiz yapın Açık büfe tarzı yemeklerden uzak durun Evinize gelen misafirlere yaptığınız ikramı azaltın İştahlı arkadaşlarla yemeğe oturmayın EGZERSİZ • Vücudun insüline duyarlılığını arttırır İnsülin reseptör sayısını arttırır İnsülin reseptörlerinin duyarlılığını arttırır • Kolesterol ve TG düzeyini düşürür • Kas kütlesini arttırır • Bel-kalça yağ oranını azaltır • Kan basıncını düşürür EVDE EGZERSİZ • • • • • • • Yerinde yürüyüş veya koşu (Yumuşak zemin üzerinde) İp atlamak Basamak çıkma Kondüsyon bisikleti Dans Ev ve bahçe işleri Ağırlık çalışmaları Pratik öneriler • Arabanızı uzağa park edin. • Merdiven kullanın. • Yürüyerek gidebilecekseniz araba kullanmayın. • Alışverişinizi uzak yerden yapın. • Otobüse bir durak sonra binin veya bir durak önce inin. • Haftanın 3-4 günü düzenli olarak yürüyün. Yağ metabolizması bozukluklarını düzeltmek amacı ile çeşitli ilaçlar geliştirilmiştir. Statinler Safra asidi bağlayıcı reçineler Nikotinik asit Fibratlar Bu ilaçlara ne zaman başlanacağı, ne kadar süre kullanılacağı ve hedef kolesterol, LDL kolesterol, trigliserid düzeyleri, kesinlikle doktor denetiminde olmalıdır. SIK YAPILAN HATALAR 1 Kolesterol düşürücü ilaç kullanırken diyeti önemsememek 2 Kolesterol düşürücü ilaç kullanırken diyeti önemsememek 3 Kolesterol düşürücü ilaç kullanırken diyeti önemsememek •Doktor randevusuna gitmeden birkaç gün-hafta önce, diyet yapmaya başlamak •Doktor veya beslenme uzmanına danışmadan diyet değişiklikleri yapmak •Kolesterol düşürücü ilaç kullanırken şeker hastalığı, yüksek tansiyon, sigara içimi gibi diğer sorunları ihmal etmek •Komşunun veya arkadaşın önerisi ile ilaç almak •İlacın bitmesi, muayeneye kısa bir zaman kalması gibi nedenlerle ilaç tedavisine kısa süreli bile olsa ara vermek •Kullanılan ilacın ismini hatırlamamak ve doktora giderken ilaç kutusunu yanına almamak. DİKKAT!!! • Yüksek kolesterolün çok yaygın bir hastalık olması, kamuoyu ve medyanın da ilgisini çekmektedir. • Gerek kamuoyunda gerek medyada, yüksek kolesterol konusu çok konuşulmakta ve bu konuda uzman olmayan kişilerin de fikirleri yansıtılmaktadır. • Hastalar, yetkisiz ve bilgisiz kişiler tarafından eksik ve yanlış bilgilendirilebileceklerini unutmamalıdır. •Kolesterol düzeylerinizi kaydetmeyi alışkanlık haline getiriniz. •bilinçsiz ilaç kullanımı yaygın bir sorundur, bu nedenle yanlış ilaç kullanımından kaçınınız. •Bir seyahate giderken, sağlık karnenizi, heyet raporlarınızı, ilaçlarınızı yanınıza almayı unutmayınız. •İlaçlarınızı düzenli kullanın, kullanımını aksatmayın. •Doktora giderken, kendinize ait tüm tıbbi dökümanları (filmler, tahlil sonuçları, hastane dosyası, kullandığınız ilaçların kutusu) mutlaka yanınıza alınız. •İlaçlarınızın sadece ismine değil dozuna da bakınız, öğreniniz ve kaydediniz. AKLIMIZA GELEN SORULAR VE CEVAPLARI Hangi doktora gideyim? •Aile hekimliği, Dahiliye, veya Kalp-Damar hastalıkları uzmanına gidebilirsiniz. •Doktor seçiminde en önemli nokta, sağlıklı hasta-hekim ilişkisinin sağlanmasıdır. •Gerekli ilaç dışı tedavileri uygulamanıza ve ilaç tedavisine rağmen kolesterolünüz kontrol altına alınamazsa, yüksek kolesterol konusunda deneyimli olduğunu bildiğiniz veya öğrendiğiniz bir merkeze gidiniz. İlaçlar kolesterol yüksekliğine yol açar mı? • Evet. Bu nedenle bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınılmalı ve gerekli durumlarda, ilaçlar doktor kontrolü altında kullanılmalıdır Yüksek kolesterol tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkisi var mıdır? Her ilaçta olduğu gibi, kolesterol düşürücü ilaçların da yan etkileri olabilir. İlaca bağlı yan etki düşünülen durumlarda, hasta en kısa sürede, doktoruna başvurmalıdır. Yaşım 70, kolesterol düşürücü ilaç kullanabilir miyim? Evet, doktorunuza danışmak koşulu ile. Kolesterolüm yüksek, acaba çocuğum risk altında mı? Evet. Çocuğunuzun beslenme alışkanlığının sağlıklı olmasına dikkat edin. İlaç kullanıyorum, kolesterolümü kaça düşürmeliyim? Hedef LDL kolesterol düzeyi, hastada kalp ve damar hastalığının olup olmadığına göre değişir. •Kişide kalp ve damar hastalığı yoksa, LDL kolesterol düzeyinin 130 mg/dl’nin altına düşürülmesi yeterlidir. •Kişide kalp ve damar hastalığı varsa, hedef LDL kolesterol düzeyi 100 mg/dl’nin altı olmalıdır. Yani kalp krizi geçirmişseniz, koroner arter daralmasına bağlı göğüs ağrınız varsa, koroner damar ameliyatı geçirmişseniz, koroner arterler balon ile genişletilmişse, beyine, böbreğe, bacaklara giden damarlarda kolesterol birikimi varsa, hedef düzeyi 100 mg/dl’nin altıdır. Kolesterolüm ilaç kullanmama rağmen düşmüyor, ne yapmalıyım? Kolesterol yüksekliğine yol açan başka bir hastalık olabilir, bu araştırılmalıdır. İlaç dışı tedavilerinizi ihmal ediyor olabilirsiniz. Kolesterolümün yükselmesini önleyebilir miyim? Hastaların önemli bir kısmı kolesterol yükselmesini önleyebilir. Beslenme değişikliği yaparak, kilo vererek, egzersiz yaparak kolesterol yükselmesi önlenebilir. Hangi sıklıkta kolesterol düzeyimi ölçtürmeliyim? Eğer kolesterol yüksekliği saptanmışsa bu süreye doktorunuzla birlikte karar vermeniz gerekir. Eğer kolesterolünüz normal sınırlarda ise beş yılda bir ölçtürmeniz yeterlidir. Ailede kolesterol yüksekliği varsa bu süre kısalabilir. Kolesterol ölçümü sağlık kontrolünün çok önemli bir parçasıdır. Check up incelemelerinde ilk yapılması gereken inceleme, kanda kolesterol düzeyi ölçümü olmalıdır. Tuz ile kolesterol arasında bir ilişki var mı? Hayır. Kolesterol yüksekliği ve yüksek tansiyon kardiyovasküler hastalıklar için bir risk faktörüdür. Tuz, yüksek tansiyon ile yakından ilişkilidir. • Kalp damar hastalıkları – Koroner kalp hastalığı (KKH) – Periferik damar hastalığı – İnme – Romatizmal kalp hastalığı – Hipertansiyon • Bu grubun en önemli bölümünü KKH oluşturur KDH’da temel mekanizma: Ateroskleroz • Damarın intima tabakası hasarlanır • Kolesterol birikir • Bir ya da daha fazla plak, koroner arter endoteline yapışır • Bu durum, arter çapının daralmasına, damar tıkanmasına ve trombosis oluşumuna yol açar Koroner Kalp Hastalığı • Aterosklerozun düzeyine göre değişik klinik bulgularla karşımıza çıkar • Anjina • Myokard infarktüsü • Kalp yetmezliği • Ani ölüm KDH Risk Faktörleri Değiştirilemeyen risk faktörleri Yaş, cinsiyet, aile öyküsü Davranışsal risk fakt. Sigara Sağlıksız diyet Sedanter yaşam Sosyoekonomik ve kültürel belirleyiciler Yaşamın erken dönem özellikleri Fizyolojik RF Hipertansiyon Yüksek Kolesterol Diyabet Obezite Sonuçlar Koroner KH. Vasküler hast. İnme Kanser Koroner kalp hastalığı riskinin %80’i ~10% Diğer etkenler Yüksek Kan Basıncı ~15% Sigara ~25% İnaktivite Obezite Diyabet Yoksulluk Stres Homosistein vb ~40% Kolesterol / Sağlıksız diyet Isles et al 1992; Emberson et al 2004; Unal et al 2004 NORMAL KORONER DAMAR Aterosklerozda plak Sigara • • • • • • • • LDL oksidasyonu ↑ HDL kolesterol ↓ Endotel bağımlı vasadilatasyon bozulur CRP ↑ Fibrinojen ↑ Trombosit agregasyonu ↑ Monosit adhezyonu ↑ Korener spazm ↑ Sigara • Üçüncü dünya ülkelerinde sigara tüketimi yüksektir. • İçilen sigara sayısı ile orantılı olarak kalp hastalıkları (KAH) riski artar. • Günlük 4 adet sigara içimi bile KAH ↑ • Sigara dumanına maruz kalmak da KAH ↑ • Sigaranın bırakılması ile myokardiyal infarktüs riski % 65 azalır. Diyabet • Kalp hastalıkları riski 3-5 kat artar. • HDL azalırken LDL kolesterol düzeyi artar • Trigliseridlerde artış vardır. Egzersiz • • • • • • Kan basıncı ↓ Kilo kaybı LDL ↓ , HDL ↑ Glukoza tolerans düzelir Endotelyal disfonksiyonda düzelme Trombosit agregasyonunda düzelme Diyette Tuz Alımının 1gr/Gün Azaltılması • Felçlerde %5 lik • Kalp krizlerinde %3 lük azalma sağlar Diyette Tuz Alımının 9 Gr/Gün Azaltılması • Felçlerde %34 lük • Kalp krizlerinde %24 lük azalma sağlar TEŞEKKÜRLER!!!!
