dünya çapında üretim

DÜNYA ÇAPINDA ÜRETİM
Timuçin BAYRAKTAR
KALSİS - Kalite Sistemleri Ltd,
ÖZET
Küreselleşen dünyamızda artık tüketici ürünleri için tek pazara doğru bir yöneliş söz konusu, Avrupa
Topluluğu, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması ve Diğer pekçok anlaşmalar sonunda, gümrük duvarları
ve koruyucu devlet politikaları tarihe karışmak üzere, Peki, pazarlardaki duvarların yıkılışı, üreticileri nasıl etkileyecek? Yeni dünya düzeninde ayakta kalabilen üreticiler müşterilerinin mutlak memnuniyetini kendilerine ilke
edinmiş firmalar olacaktır, Müşteri memnuniyetinin nasıl sağlanabileceği ve rekabet ortamında nasıl öne geçile«
ceğini, Dünya apında üretici felsefesi altında inceleyeceğiz.
SUMMARY
The world economy is headed towards one big global market, The European Committe, The North American Free Trade Agreement, and many other treaties, will help countries and companies demolish the customs
and tariffs, and protectionist government policies which has built the walls between the markets. However, how
will the manufacturers be effected with this fast globalization of the consumer markets? The surviving manufaturers will be the ones, that has made "customer satisfaction" their ultimate goal, In this paper we will take a look at ways to satisfy customers, and to get ahead in the compétitive environment through "World Class Manufacturing" philosophy,
DÜNYA ÇAPINDA ÜRETİM
Günümüzde zamanın değerini "Vakit Nakittir" sözünden daha güzel açıklayabilme imkanı yok
gibi, Tükeciler alış verişlerindeki zaman kaybım en alt düzeye indirebilmek için ellerinden geleni yapıyorlar,
THY tarafından taşman yolcu hacminin son beş yıldaki artışı, Ankara'da Sakarya meydanındaki, İstanbul'da Taksimdeki "fast-food" restoranlarının önlenemez yükselişi, birçok farklı ürünü bir anda bulabilme imkam sağlayan "mega-store" kavramının, yavaş yavaş Türk toplumyaşantisımn bir parçası haline gelmesi, zamamn günlük yaşantımızda kazandığı değerin en Önemli göstergeleridir,
Muhakkak ki, zamana verilen bu değersadece hizmetlerle veya işlemlerde geçen süre ile sınırlı
değildir. Tüketiciler, teknolojik yenilikleri, ve kaliteli ürünleri de istemektedirler. CD'ler, video kameralar, LCD panelleri gibi ürünlerin kısa sürede kazandıkları ticari basan, ve birkaç yıl içerisinde gösterdikleri evrim, zamanımn yeni ürün tasarım ve imalinde de ne kadar önem kazandığının bir ispatıdır.
Bu gelişmeler ışında ortaya çıkan sonuç, küreselleşme sürecinde başarılı olmak isteyen firmaların ürün ve servislerini, kalite ve fiyata ek olarak, zaman bazında da rakiplerinin Önünde geçirme zorunluluğudur,
"Zaman" sadece pazarlamada değil, aym zamanda üretim sürecinde de stratejik bir silah olarak
37
değerlendirilmelidir. Hammaddenin belirlenip sipariş edilmesinden, son çıktının müşteriye teslim edildiği ana kadar geçen sürecin en aza indirilmesi gerekmektedir, Bunun doğal bir sonucu olarakta, yeni
ürünlerin pazara sürülme süreci azaltılacaktır.
DÜNYA ÇAPINDA ÜRETİCİ
Japon Mucizesi nasıl açıklanabilir? Bazı gözlemciler bu soruya herhangi bir teoriye bağlı olma»
yan açıklamalar getirmeye çalışülarsada, en çarpıcı gözlemi büyük Amerikan kuruluşlarından gelen
temsilciler yaptılar. Teknik ve pratik deneyime sahip bu yöneticilerin vardıkları bu sonuç, pek çok kişide şaşkınlık yarattı,
Japon üreticileri daha yüksek kaliteye sahip mallan, çok daha sıkı tolerans limitleri içinde ve daha az enspektör kullanarak üretebilmekteydi,
Japonların bugünkü başarılarının nedeni kesinlikle ülkenin yüzyıllar öncesinde atılmış temellere
göre ilerleyen kültürü değildir, Bunun tam tersine, Japon mucizesi batı ülkelerinde tatbik edilenden oldukça farklı bir dizi düşünce, prensipler, şirket içi politikalar ve prosedürlerden oluşmaktadır. Bu yönetim sistemi kolaylıkla anlaşılabilen, herkesin öğrenebileceği, ve başarı ile uygulayabileceği bir yapıya sahiptir,
Bu yönetim sisteminin Japonya dışında da tatbik edilebilir olmasına olan inancımız, aynı tekniklerin Amerika ve Avrupa'dakî pekçok kuruluşun yamsıra ülkemizde de pekçok organizasyonca başarıyla uygulanmasıyla pekişmiştir,
"Dünya Çapında Üretim 11 (World Class Manufacturing) son yıllarda pekçok taraftar toplayan
kapsamlı bir yönetim felsefesi. Bundan önce çıkan pekçok geçici akımdan farklıdır, Zira, Dünya Çapında Üretime ulaşabilmek için bir işletme; Kalite Yönetimi, tş Sınıflandırması, Sendika İlişkileri,
Eğitim, Müşteri ve Tedarikçi ilişkileri, Mamul Dizaynı, Üretim Hattı dizaym, Planlama, Envanter Yönetimi, Taşıma ve Dağıüm Kanalları, Alet ve Tezgah Seçimi, Muhasebe Sistemi, Bilgi işlem Sistemi,
Otomasyon, vb, gibi pekçok konunun üzerine gitmeli ve değer zincirini oluşturan tam halkaların sağ=
lamlığım temin etmelidir.
Dünya Çapında Üretim felsefesini en güzel açıklayan üç kelime, Olimpiyatların slogam olan;
Citius, Altius, Fortius, yani "Daha Hızlı, Daha Yükseğe, Daha GüçlüHdür, Olimpiyat arenasına çıkmış
atletler gibi, pazarda başarılı olmaya çalışan işletmelerde, rakiplerine göre daha hızlı, daha yüksekte ve
daha güçlü olmak için tüm olanaklarım en iyi şekilde kullanmalıdırlar.
Dünya çapında üretimi uygulayan işletmeler ve konu üzerinde çalışan akdemisyenlerin kesinlikle hemfikir oldukları husus; Dünya pazarlarında başarı sağlayacak bir üreticinin,
• Kalite,
. Maliyet Giderleri,
. Sipariş-Teslim Süresi, ve
, Müşteri Memnuniyeti,
üzerinde daimi gelişimi gerçekleştirmesi gerektiğidir.
Günümüzde pekçok kuruluş üretimin sayısalverilerle yöneülebileceği yanılgısına düşmektedir.
Sayılar sadece uyarı araçlarıdır, Her organizasyon bu uyarılara göre hareket ederek, hatalara sebebiyet
veren nedenleri bulmak ve gidermekle mesuldür, Aksi takdirde işletmenin içinde bulunduğu pazarda
yaşayabilmesi imkansızdır,
38
Bir işletmenin dünya çapında üretici haline gelebilmesi için Zamanında Üretim (Just-in-time
Production), Toplam Kalite Yönetimi (Total Quality Management) ve Toplam Önleyici Bakım'dan
(total Preventive Maintenance) oluşan ügenî oluşturması ve daimi gelişimini sağlaması gerekmektedir,
Pekçok üretici az sayıda çeşidi çok sayıda üretmek kaydıyla ürün başına gideri azlatmaya çalışır, Genelde üretim planlan yıllık beklenen satış tahminini birseferde üretecek şekilde ayarlanır, ancak
bu varsayım ve üretim planı işletmenin giderlerini arttıracağı gibi, müşterinin beklentilerinin ve isteklerinin değişmesi sonucu talep edeceği yeni ürünlerin istenilen zamanda teminide zorlaştıracaktır.
Dünya Çapında Üretici olmak için yerine getirilmesi gereken hususlar;
1- Müşterinizi Tanıyın
2- Ara-mamül Envanterini Azalün
3- Mamul Akış Zamanlarını Azaltın
4= Değişim ve Ayarlama Zamanlarım Azaltın
5- Mamulün Prosesler arası Taşıma Mesafesini azaltın
6- Tedarikçiden Gelen Mamullerin Sıklığım azaltın
7- Tedarikçi Sayısını Azaltın
8- Üretimde Kullanılacak Parça Sayısını Azaltın
9- Üretim Proseslerini Kolaylaştırın, Hata Şansını Azaltın
10- Üretim Sahasındaki Aletleri ve Aparatları Zaman Kaybım azaltacak Şekilde Düzenleyin
11- Çalışanları Birden Fazla Prosesi Başarıyla Yerine Getirecek Şekilde Eğitin
12- Üretim, Kalite ve Problemler Hakkında Veri Toplayın
13= Üretimde karşılaşılan problemleri çözme şansım ilk olarak üretim çalışanlarına yayın
14- Yeni bîr tezgah almadan önce elinizdeki tezgahların ve elemanları geliştirmeye çalışın
15- Basit, çok yönlü ve taşınabilir imalat tezgahları almaya çalışın
16- Her mamulün üretim esnasında birden fazla üretim hattında İşlenebilir ve üretilebilir olmasına dikkat edin
17- Proses dağılımındaki varyasyon daha fazla atalülamıyorsa otomasyona geçin,
Dünya Çapında Üretici olarak tanımlanan üreticilerin mamulleri, sadece firmanın üretim yaptığı ülkede değil, faaliyete girdiği tüm dünya pazarlarında istenen ürünlerdir. Bu firmalar, müşterilerin
isteklerini ve beklentilerini karşılayan ürünleri, en ucuza müşteriye sunabilmelerinin yanısıra, pazardaki değişikliklere en kısa sürede cevap verebilen üreticilerdir. Dünya Çapında Üretici tammı Japon firmalarının, dünya pazarlarını alt-üst etmesinden sonra onların başarılarının incelenmesiyle ortaya çıkmış bir kavramdır, Şimdi, bir firmanın dünya çapma çıkabilmesi İçin nelerin gerektiğini inceleyelim.
TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ
Dünya Çapında Üretici olabilmenin üçüncü şartı ise Toplam Kalite Yönetim felsefesini benimsemektir, Bu felsefe, müşteri memnuniyetinin odak kabul edilmesi, ve değişen müşteri isteklerini karşılayabilmek için sürekli gelişim içinde olmayı gerektirir.
Bilindiği gibi 901ı yılların en büyük rekabet silahı, Kaliteydin Toplam kalite Yönetimi, kalite'nin
39
dar anlamı olan spesifikasyonlar dahilinde üretimden kurtarılması gerektiğini savunur. Yeni felsefede
bir firma, hammadde tedarikçisinden, tüketiciye dek tüm üretim zincirine direk veya dolaylı olarak etki etmeli, ve daha üstün niteliklere sahipbir ürünün ortaya çıkarılması İçin gayret sarfetmelidir.
Öncelikle müşteri kelimesinin, sadece tüketiciyle sınırlı olmadığı anlayışı gelişmelidir, Birüretim zincirindeki tüm prosesler birbirleriyle tedarikçi-müşteri ilişkisi içine girmelidir. Çalışanlar, kalite
standartlarına uymayan ürünleri derhal teşhis edebilecekleri, sapmaların sebeplerini araştırabilecekleri, ve hataların tekrarlanmasını engelleyebilecekleri bir sistemle yönetilmelidirler.
Peki, bir firma nasıl "dünya Çapında Üretici" haline gelebilir? Tabii M, firmanın bu seviyeye
gelmesi bir günde olacakbir iş değil, Bugüne kadar, "dün firma çalışanlarını toplayıp kendilerine çeki
düzen vermelerini istedim, bu sabah işe geldiğimde dünyanın bir numaralı üreticisi haline geldiğimizi
gördüm" diyen bir Genel Müdür'e rastlanmadı. Ancak şurası bir gerçek ki, dünyanın önde kuruluşları
arasına girmek yoğun bir şekilde, hiç yılmadan çalışmayı, korkusuzca hataların üzerine gitmeyi gerektiriyor.
Bir firmanın zamanında üretime geçebilmesi için öncelikle üretimde kullandığı prosesleri kontrol altına alması gerekmektedir, istatistik! kontrolden kastımız, üretilen mamulün müşteri tarafından
istenen spesifıkasyon limitleri dahilinde üretilmesi, ve üretimde ortaya çıkan sapmaların giderilmesine
çalışılmasıdır.
İstatisüki Proses Kontrolünde, mamulün kalitesinin arttırımı için kullanılan teknikler şunlardır,
#
Üretim Akış Şemaları
. Pareto Diyagramı
, Çentik Şeması
, Histogram
, Kontrol Şemaları
. Sebep - Sonuç Diyagramı
. Dağılım Şeması
TAM - ZAMANINDA ÜRETİM
Zaman-bazında rekabet, Tam-Zamamnda-Üretim'in evrime uğramış bir uzantısı kabul edilebilir.
Zira, her ikisinde amaç değer katmayan işlemlerin, ve atıl malzemelerin üretim hattında yer tutmasını
ngellemektir. Bu şekilde hem üretim süreci azaltılacak, hem de maliyetde kazanç sağlanacaktır.
Bilindiği gibi Tam-Zamanında-Üretimin temelinde küçük kafilelerle üretim yatmaktadır. Üretim hattının küçük kafilelere dayalı üretimi, yine tedarikçilerce küçük kafilelerin sağlanabilmesini gerektirir, Bu tekniğin doğal bir sonucu olarak da üretim hattı son derece esnekleşecektir,
Tam-Zamanında-Üretime geçen firmaların karşılaştığı zorluklardan bir tanesi Kaliteli girdi teminidir. Küçük kafileler, kalitesiz hammadde ve kalitesiz ara-ürünleri derhal su yüzüne çıkarırlar. Bu
yüzden de kalitesiz ürünün üretim hattına girmesi, firma üretim akışında duraksamalara sebep olacaktır.
Tam-Zamamnda-Üretîmde fabrikadaki tezgahların düzeni çoğunluklu prosesler göz önünde bulundurularak tasarlanır. Klasik anlayışta ise, çoğunlukla ürünlere özel üretim hatlarının belirlenip düzenlenmesi söz konusudur, Tam-Zamanında-Üretim anlayışına göre tasarlanmış bir üretim hattı, ardı-
40
şık proseslerin mesafe olarak birbirlerine yakın olması sebebiyle, ürünün prosesler arasında taşımalar
esnasında geçen zamam en aza indirgeyebilecektir.
Yine Tam-zamanmda-Üretimin temel taşlarından bir başkası da, üretim kontrolünün, üretim çalışanları tarafından yapılmasıdır. Bir prosesin başlangıcından (yani bir önceki prosesin çıktılarının işçinin eline geçmesinden), sonuna dek (yani proses çıktılarının bir sonraki prosese teslimine kadar) geçen
zaman zarfında, yapılan tüm işlemlerden (üretim, kalite kontrol, taşıma) işçi sorumludur. Bu sistemin
en büyük avantajı, işçileri katılımcı girişim ortamına teşvik etmesidir.
Ve son olarak, tedarikçi-müşteri ilişkileri. Daha öncede bahsedildiği gibi Tam-zamamndaÜretime geçen bir firma küçük kafileler, ve yüksek kalitede mal üreten tedarikçilerle çalışmak zorun^
dadır. üretim hattındaki esnekliği en üst düzeyde kullanabilmek, ve Zaman-bazmda rekabet edebilmek
için bu mecburidir,
KORUYUCU BAKIM
Saç ayaklarından ikincisi, önleyici ve koruyucu bakım faaliyetleridir. Bilindiği gibi bakım, üretim tesislerini çalışır durumda tutmak için yapılan faaliyetlere verilen isimdir. Koruyucu bakım ise,
önlemler alınması suretiyle beklenen ve beklenmeyen tüm arızaların asgariye indirilmesi işlemidir,
Böylelikle, üretim aksamayacak, üretkenlik, ve firmanın karlılığı arttmlabilecektir.
Koruyucu Bakım İki ana faaliyetten oluşur;
1- Periyodik bakım hizmetleri sonucu üretimde ortaya çıkabilecek duraklamaların ve arızaların
önüne geçmek,
2- Prosesleri ve makinaları yakından izlemenin sonucunde, erken teşhislerde bulunarak önleyici
bakım işlemlerini yerine getirmek,
Bunun sonucunda sağlanacak faydalar şu şekilde özetlenebilir;
, Üretim yapan makinalarm duruşu en aza indirilerek üretim kapasitesinin daha iyi kullanılması,
. Makİnaların ömürlerinin uzatılması,
. Erken teşhis nedeniyle yüksek maliyetli onarım giderlerinin önüne geçilmesi,
. Bakım işlemlerinin yıl geneline eşit olarak dağıtılabilmesi nedeniyle, acil durumlar için bulundurulan ekbakım personelinin azaltılması,
YÖNETİM İLKELERİ
Bir firmanın endüstriyel liderliğe soyunması, ve rakiplerini ekarte etmesi, öncelikle üst yönetiminin bu değişime inanması, istemesi, ve, firma kaynaklarım bu işe seferber etmesiyle mümkün olacaktır. Üst yönetimdeki idari felsefe değişikliği kısa sürede tüm firmaya yayılacaktır, Sonuçta ortaya
"ÖNCE KALİTE" diyen bir organizasyon kültürü çıkacaktır. Kalite firma dahilindeki ürünleri, prosesleri, iş hayatım, ve daha geniş anlamda toplumsal sorumlulukları kapsayacaktır.
Başarılı şirketler incelendiğinde, yaptıkları işlerde ve sahip oldukları organizasyon kültürlerinde
dört ortak nokta göze çarpmaktadır.
1- Müşteriyi Odak Kabul Etmek
Başarılı şirketler müşteriyle (gerek iç, ve gerek dış) son derece yakın münasebet içindedirler.
Sürekli olarak ürünlerinin, ve pazardaki diğer ürünlerin müşterilerin ihtiyaç ve beklentilerini nasıl karşıladığını araştırırlar, ve ürünlerini geliştirme yoluna giderler
41
Bu araştırma son derece teknoloji-yoğun bir bilgi işlem sisteminden, müşterilerle gayri resmi
sohbetlere kadar değişen bir yelpazeyi kapsar. Ancak, ortak nokta, müşterinin düşüncelerine kulak
vermektir,
2* Merkezî Politika, Yerel Uygulama
Şirket politikası üst yönetim tarafından belirlenmeli, ve tüm bölümler kendilerini bu politika
çerçevesinde yerleştirmelidir. Bu şekilde organizasyon içinde bir "sinerji" sağlanacaktır, ancak unutulmaması gereken husus, "ateş hattı" denilen, müştriyle sürekli iletişim halindeki elemanların, müşterinin isteklerini karşılayabilmek için tüm olanakları seferber etme ve însiyatif kullanabilme zorunluluğudur.
Bu elemanların pazara yakınlığında en iyi derecede istifade etmek gerekir. Zira, ateş hatundaki
elemanlar, pazardaki müşterilerin ve rakiplerin değişimlerinden en erken haberdar olan kişilerdir. Bu
haber alma, firmanın pazardaki değişikliklere en kısa sürede cevap verebilmesini sağlayacaktır,
3- Bütünleyici Organizasyon Kültürü
Yerel uygulamalar sonucunda ortaya çıkabilecek iletişim eksikliğini ortadan kaldıran bir organizasyon kültürü zorunludur. Orgnaizasyon kültürü gerek yatay, gerekse dikey iletişim ağlarının kurul«
masını teşvik etmeli, departmanlar arasında oluşan görünmez duvarları yıkmalıdır.
İletişim kanallarının açılması, yerel uygulamacılık, ve müşteri üzerinde odaklanmanın yamsıra,
çalışanların problemlere sahip çıkmasını ve çözümler bulabilmek için daha büyük gayret sarfetmelerine sağlayacaktır,
4» İnsangücüne Yatırım
Başarılı şirketler, hedefe ulaşmanın en kolay ve en sağlıklı yolunun insangücünden geçtiğinin
farkına varmışlardır. Bu nedenle, çalışanlarının bilgi ve becerilerini sürekli geliştirmeye yönelik eğitim programları için zaman ve para harcamaktan kaçınmazlar, zira, bu eğitim şirketin geleceğini garanti altına alan bir yatırımdır,
SONUÇ
Bir firmamn Dünya Çapında Üretici olabilmesi, ve zaman bazında rekabet edebilmesi içingerekli metodolojik ve kültürel değişimi yukarıda sizlere sunduk, Daha önce de belirttiğimiz gibi "Zaman",
en az kalite, üretkenlik ve fiyat kadar önemli bir stratejik silah haline gelmiştir. Kısa sürede yeni ürün»
1er, ve hizmetler tasarlayıp, piyasaya sürebilen bir firma, daima rakiplerinin önünde gidebilecek ve daha yüksek karlılık oranlarına erişebilecektir. Bu açıklamaları özetlemek, ve kısa maddelere ayırmak
suretiyle günlük işlerinize uygulayabilmeniz için aşağıdaki listeyi size sunuyoruz,
Özgeçmiş
Timuçin Bayraktar
Ortadoğu Teknik Üniversitsinden Endüstri Mühendisi olarak mezun olduktan sonra General Dynamics/For
Worth Dİvİsion'da Proje Mühendisi olarak çalışmıştır. Bu arada şirket geneline Toplam Kalite Yönetimini yerleştire»
çek gruba seçilmesiyle beraber 18 ay süresince çeşitli kurslara katılmış ve pekçok Kalite/Üretkenlik Arttırım projelerinde görev almıştır. Ardından 3M şirketinin Pazarlama Departmanında Rekabet Anaiîsti olarak çalışmıştır.
University of Mînnesöta-Mînneapolia'de MBA diploması alan Timuçin BAYRAKTAR'ın uzmanlık konusu
Kalite Yönetimi ve Organizasyonların Değişimidir, Yüksek Lisans Öğrenimi boyunca pekçok yerel şirkete danışmanlık hizmetlerinde bulunmuştur.
Timuçin Bayraklar İngilizce bilmektedir.
42