VakıfBank Haftalık Uluslararası Ekonomi Raporu 06‐13 Haziran 2011 11 FED’in Niceliksel Genişleme Politikalarının Piyasalar Üzerindeki Etkisi ve QE3 İhtimali Küresel finansal kriz ardından gerek parasal gerekse mali alanda en ciddi ve çarpıcı önlemlerin alındığı ABD’de, Amerikan Merkez Bankası (FED), para politikasının herhangi bir limit olmaksızın genişletilebildiği niceliksel genişleme (Quantitative Easing) politikası uygulamıştır. FED’in uyguladığı niceliksel genişleme politikasında ikinci aşama (QE2) ise Haziran ayının sonunda sona erecektir. Bu çalışmada, niceliksel genişleme politikalarının piyasalar üzerindeki etkisi ve FED’in yeni bir niceliksel genişlemeye (QE3) gidip gitmeyeceği sorusu tartışılacaktır. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Uluslararası Ekonomide Geçtiğimiz Haftanın Önemli Gelişmeleri ABD Case Shiller kompozit endeksi Mart’ta mevsimsel ayarlanmış bazda aylık %0.2 düşüş kaydetti. Mayıs ayında Conference Board tüketici güveni endeksi 66´dan 60.8´e geriledi. Bu altı aydır görülen en düşük seviye oldu. Temsilciler Meclisi, beklendiği gibi borçlanma tavanının herhangi bir şart ortaya konmadan 2.4 trilyon dolar artırılması yönündeki tasarıyı reddetti. Nisan ayında inşaat harcamaları beklentilerin üzerinde %0.4 arttı. Tarım dışı istihdam Mayıs'ta 54,000 ile 150,000 düzeyindeki beklentilerin çok altında arttı, işsizlik oranı ise %9’dan %9.1’e yükselerek %8.9 olan beklentilerin üzerinde açıklandı. ISM hizmetler endeksi Mayıs ayında 52.8’den 54.6’ya yükselerek, beklentilerin (54) bir miktar üzerinde açıklandı. ADP verilerine göre Mayıs ayında özel sektörde istihdam 38 bin arttı. Haftalık işsizlik başvuruları 428 binden 422 bine geriledi. Zincir mağaza satışları Mayıs ayında geçen yılın aynı dönemine göre %5.4 arttı. Fabrika siparişleri, Nisan ayında, son bir yılın en hızlı düşüşünü gösterdi ve %1.2 düştü. AVRUPA Euro Bölgesi´nde Mayıs ayında enflasyon hız kesti ve %2.7’ye geriledi. Ayrıca Nisan´da bölgede işsizlik oranı %9.9 olarak kaldı. Euro Bölgesi´nde Mayıs ayında PMI imalat endeksi beklentilerin altında 54.6 seviyesine geriledi. Euro Bölgesi hizmet sektörü PMI endeksi, Mayıs'ta 56.7’den 56 değerine geriledi. Almanya’da Mayıs ayında PMI imalat verisi 57.7 ile beklentilerin altında gerçekleşti. İngiltere'de Nisan ayında PMI imalat verisi 52.1 ile beklentilerin altına gerçekleşti Fransa’da 1.çeyrekte ILO’ya uyumlu işsizlik oranı %9.2 olarak gerçekleşti. Moody´s, Yunanistan´ın yerel ve yabancı para cinsinden tahvil notlarını B1´den Caa1´e indirdi, görünümü negatif olarak teyit etti. Moody´s, Yunanistan´ın temerrüde düşmesi olasılığını %50 olarak gördüğünü vurguladı. İspanya 2014 ve 2015 vadeli tahvil ihraçlarıyla 3.95 milyar euro borçlanırken, ihraçlarda ortalama getiri ise Nisan ayındaki ihraca göre yükselerek %4.037’ye çıktı. DİĞER ÜLKELER [email protected] Ankara, TÜRKİYE Japonya‘da Nisan ayında sanayi üretimi öncü göstergesi %1 artış ile %1.9 olan beklentilerin altında kaldı. Moody’s, Japonya’nın Aa2 olan yerel ve yabancı para cinsinden tahvil notunu olası bir indirim için izlemeye aldı. Çin’de Mayıs ayında imalat sektörü PMI endeksi 52.0 olarak açıklandı. OECD bölgesinde yıllık enflasyon Nisan ayında yıllık bazda %2.9 artarak, Ekim 2008´den bu yana görülen en yüksek seviyeye çıktı. Rusya Merkez Bankası beklenmedik bir hamle ile mevduat faizini %0.25 artırarak ardı ardına ikinci ay sıkılaştırmaya gitti. Mevduat faizi %3.5´e yükseltildi. Gösterge refinansman faizi dahil diğer oranlarda değişiklik yapılmadı. Fitch Ratings, Güney Kıbrıs’ın yabancı ve yerel para cinsinden uzun vadeli kredi notlarını AA‐ den A‐ ye indirdi ve notları negatif izlemeden çıkardı. Kolombiya Merkez Bankası (BANREP), faiz oranlarını 25 baz puan artırdı. Avustralya’da 1.çeyrekte GSYİH büyüme oranı ‐%1.2 ile beklentilerin üzerinde daraldı. Hindistan’da Mayıs ayında İmalat Sektörü PMI endeksi 57.5 olarak açıklandı. Tayland Merkez Bankası, bu ayki toplantısında faiz oranlarını beklendiği gibi 25 baz puan artırdı. Vietnam Merkez Bankası, Haziran ayı için döviz cinsinden mevduat faiz oranını %3’den %2’ye indirdi. S&P, Belarus'un kredi notunu B+'dan B'ye indirdiğini ve negatif izlemeye aldığını açıkladı. FED’in N Niceliksel Gen nişleme Poliitikalarının P Piyasalar Üze erindeki Etkiisi ve QE3 İhttimali Küresel finansal f kriz ardından a gereek parasal geerekse mali alanda a en cid ddi ve çarpıcı önlemlerin alındığı a ABD’d de, Amerikan n Merkez Bankkası (FED), pa ara politikasının herhangi b bir limit olmakksızın genişletiilebildiği nicelliksel genişlem me (Quantita ative Easing) p politikası uygu ulamıştır. FED D’in uyguladığ ğı niceliksel genişleme politikasında ikinci aşama (QEE2) ise Hazira an ayının son nunda sona erecektir. e Bu çalışmada, niceliksel genişşleme politika alarının piyassalar üzerindeeki etkisi ve FFED’in yeni birr niceliksel gen nişlemeye (QEE3) gidip gitmeyeceği sorussu tartışılacakttır. birinci nicelikssel FED Kasım 2008’de uygulamayya başladığı b kası (QE1) ile e mortgage’a dayalı menkkul işleme politik gen 2800 2600 metlerin (MBSS) alımına başlamıştır. 600 0 milyar dolara kıym 2400 kadaar alım yapaan FED, Marrt 2009’da menkul m kıymet 2200 alım mlarına uzun vvadeli Hazine tahvillerini de e dahil etmiştir. 2000 1800 Men nkul kıymet alımlarının top plam tutarı için n üst sınırı 1.7 75 1600 trilyyon dolar olarrak açıklayan FED, MBS alımları ile emlaak 1400 ve mortgage piyyasalarına, Haazine tahvili alımları ile de d 1200 maye piyasalaarına destek olmayı amaaçlamıştır. FED, serm Ağustos 2010’daa yaptığı top plantıda, porttföyündeki itfa Kaynak: Bloomberg n MBS’lerin an napara tutarı ile 2 ve 10 yıl vadeli Hazin ne olan tahvili alm maya devam eederek, 2.3 trilyon dolar civvarında olan aaktif büyüklüğğünü koruyacaağını duyurmaasının ardından, QE2 3 Kaasım 2010 yılın nda yürürlüğee girmiş ve bu u programa gö öre 2011 yılın nın ikinci çeyreeği sonuna kaadar 600 milyar ABD dolaarı tutarında ek e uzun vadeeli tahvil alımıı yapılması planlanmıştır. Haziran H ayının n sonunda sona erecek olaan QE2’nin aardından yenii bir niceliksel genişleme p programına (Q QE3) gidilip gidilmeyeceği ise son günlerrde piyasalard da tartışılan konuların arrasında yer almaktadır. a FED’in QE3’e gidip gitmeyeceği sorusu u öncesinde, önceki iki QE Q nın değerlendirilmesinin öneemli olacağını düşünüyoruzz. Bu kapsamd da politikaları ardından piiyasalarda neller yaşandığın üresel krizin önüne geçebilm mek için uygu ulanan QE politikası ardındaan piyasalarda yaşananlar 3 başlık altınd da FED’in kü değerlend dirilecek ve FEED’in üçüncü bir niceliksel ggenişlemeye ggidip gitmeyecceği sorusu taartışılacaktır. 24.05.2011 24.03.2011 24.01.2011 24.11.2010 24.09.2010 24.07.2010 24.05.2010 24.03.2010 24.01.2010 24.11.2009 24.09.2009 24.07.2009 24.05.2009 24.01.2009 24.11.2008 24.09.2008 24.03.2009 FED Bilançosu (milyarr dolar) Grafik‐1 TTahvil Bono vve Borsalar Üzzerindeki Etkisi FED’in QE program mlarının ABD 1 10 yıllık Hazin ne tahvil getirisi üzerindeki seyri incelendiğinde,, FED’in açıklaadığı tahvil alım S&P 5 500 Endeksi (Sağ Eksen) progrramının ard dından tahvil getirilerin nin gerilemeesi nanke'nin Bern Konu uşması Q QE 1 QE 2 4.5 bekle enirken, hem QE1 hem dee QE2 uygulaaması sırasınd da 1450 1350 uzun vadeli tahvillerin satış ağırrlıklı bir seyir izlediği ve getiri 4 1250 oranllarının yükseldiği dikkat çekmektedir. Bu yükselişşin 1150 3.5 teme el nedenleri, FED’in QE kaapsamında ald dığı önlemlerrle 1050 uzun vadede büyü üme beklentilerinin olumlu uya dönmesi ve v 3 950 n talep ile en nflasyonist baskıların yükse elmesi şeklind de artan 850 2.5 açıklaanabilir. ABD Hazine tahvil getirilerindekki bu yükselişşin 750 ardın ndan yaşanan düşüşlerd de ise FED’in uyguladıığı 2 650 politikaların yeterssiz olduğu düşşüncesi ile Euro Bölgesi bo orç BD krizi ve Ortadoğu’da yaşanan siyasi gerginlikler gibi AB onucu yatırımcıların yenideen ekonomisi dışındaaki olaylar so Kaynak: Blo oomberg mları ile ABD taahvillerine yö önelmeleri etkkili güvenli liman alım olmuşturr. Diğer yandaan aynı dönem mde S&P 500 endeksinin h hareketini inceelediğimizde, QE sonrasınd da artan likiditte ile S&P 500 5 endeksinin sert yükseliş kaydettiği görülmektedi g r. Bu çerçeveede, uygulanaan QE politikaaları sonucund da risk iştahının artmasıyla genel olaraak borsaların gelen alımlarla ve uzun vadeli tahvil gettirilerinin ise gelen satışlarrla ür. Son açıklaanan büyümee ve diğer maakro ekonom mik verilerin aardından büyyümeye yönellik yükseldiğği görülmüştü olumlu algılamalarda yavaşlama y yaaşanırken, tah hvil piyasaların nda getirilerin n aşağı yönlü hareket ettiğği buna karşılıık, dekslerinin bü üyümeye yöneelik riskleri gö öz ardı ederekk yukarı yönlü ü hareket ettiğği görülmekte edir. Yukarıdaaki borsa end grafikte kkırmızı ile işarretlenen söz kkonusu harekeet, geçmiş QEE dönemlerinee göre farklıykken, bu farklılık önümüzdeeki 04.2011 01.2011 10.2010 07.2010 04.2010 01.2010 10.2009 07.2009 04.2009 10.2008 07.2008 04 2008 04.2008 01.2008 01.2009 ABD 1 10 Yıl Vadeli Nom minal Getiriler Grafik ‐2 2 Mart 11 Mayıs 11 Ocak 11 Eylül 10 Kasım 10 Kasım 10 Temmuz 10 Mart 10 Mayıs 10 Ocak 10 Ocak 10 Eylül 09 Kasım 09 Mayıs 09 Temmuz 09 Ocak 09 Mart 09 Eylül 08 Kasım 08 Temmuz 08 Mart 08 Mayıs 08 Ocak 08 dönemdee ekonomik verilerde v kötüleşme ile borsalarda yaşşanabilecek olası o düşüşlerre ya da artaan enflasyoniist baskılarlaa getirilerin esski patikasına girmesine yol açabilir. Döviz Piyasalaarı Üzerindekki Etkisi: Parasal genişleme politikaları, uygulandıklaarı Grafik‐3 nin diğer para p birimleeri ülkenin para birimin Dolar TW WI* değer kayb betmesine yo ol açmaktad ır. karşısında EUR/USD D (Sağ Eksen)(Eksen Tersine Çevrrilmiştir) 90 1.1 8 ve 31 Martt 2010 tarihleeri Grafik‐3‘tee Kasım 2008 1.15 85 1.2 arasında uygulanan Q QE1 ile 3 Kasım K 2010‘d da 1.25 v halihazırdaa devam etm mekte olan QEE2 başlayan ve 80 1.3 1.35 süresince, doların baştta euro olmaak üzere diğer 1.4 75 mleri karşısınd daki seyri incelenmiştir. Her para birim 1.45 70 1.5 QE 1 QE 2 iki dönem de, niceliksel gevşemenin ardından artaan 1.55 65 1.6 dolar likiiditesine bağlı olarak doların değer kaybettiği görülmüştürr. QE uygulam malarıyla artaan dolar likiditesi, gelişmişş ülkelere görre daha olumlu Kaynak: Blo oomberg b sahip ve artaan enflasyoniist büyüme beklentilerine *Ticaret Ağğırlıklı Dolar Endekssi:Fed tarafından haazırlanan endeks baskılarla faiz artırmayya başlayan gelişmekte g olaan doların diğğer para birimleri kaarşısındaki değerini izlemektedir. ülkelere (GOÜ) sıcak para girişini artırarak, bu ülke para birimlerinin dolar karşısın nda değerlen nmesine nedeen olmuşturr. 2008 yılının n ilk yarısındaa gerileme eğğiliminde olan n EUR/USD paritesinin ise,, FED’in QE1’’e başlamasıyyla beraber dolarda yaşaanan sert kayyıplarla 1.30 seviyelerinde en 1.50 seviyyelerine kadaar yükseldiği görülmektedir. n doların seyrinde belirleyicci tek unsur olmadığı söylenebilir. Mart 2010’da QE1’’in Niceliksel gevşeme uyggulamalarının mesinin ardınd dan EUR/USD paritesinin 1.19 seviyelerin ne kadar gerileemesinin tem mel nedeni, AB BD ekonomisin ne sona erm yönelik o olumlu beklentilerden çok, Euro Bölgesi’n nde Yunanistaan’la başlayan n borç krizinin n derinleşerekk yeni bir glob bal krize dön nüşeceği endişşelerinin euro odaki kayıplarrı artırmasıdır. Bunun yanıssıra Körfez ülkelerinde artaan istikrarsızlıık, euronun zayıfladığı orrtamda dolaraa olan güvenli liman alımllarını destekleeyerek pariteedeki sert düşşüşün bir diğer o Ağustos 2010’d da FED’in ikin nci bir niceliiksel gevşemeye gidebilecceği söylentilleriyle yenideen nedeni olmuştur. yükselmeeye başlayan EUR/USD paritesi, Euro Bölgesi’nde B haalihazırda yaşanan borç krrizine karşın Avrupa A Merkeez Bankası’n nın (ECB) enflasyonist kaygılarla FED’deen önce faiz artırımına gittmesi ile eurro lehine seyiir izlemektedir. Enflasyon nist baskılarlaa ECB’nin faizz artırımlarınaa devam edebileceği, bunaa karşılık FED D’in 2012 yılın ndan önce faaiz artırımınaa gitmeyeceğii beklentileri d de dolardaki zzayıf seyir üzerinde etkili olm maktadır. Emtia Fiyatları Üzerindeki Etkisi 03.04.2011 03.02.2011 03 12 2010 03.12.2010 03.10.2010 03.08.2010 03.06.2010 03 04 2010 03.04.2010 03.02.2010 03.12.2009 03.10.2009 03.08.2009 03.06.2009 03.04.2009 03.02.2009 03.12.2008 03.10.2008 FED tarafındaan uygulanan QE programlaarı genel olaraak Grafik‐4 CR RB Emtia Ende eksi emtia fiyatlaarının artmasına neden olmuştur. Emttia 600 fiyatlarında yaşanan bu artışlar çeşşitli nedenlerrle QE1 bitti... 550 QE1 açıklanabilir. İlk olarakk, piyasada işlem göreen başladı... 500 olar cinsindeen emtiaların rezerv paraa olan do QE2 450 başladı.. fiyatlanması nedeniyle, dolardaki değer kayybı 400 . den olmuştu ur. emtiaların fiyatlarının arrtmasına ned 350 k, QE polit tikalarının gl lobal büyüm me İkinci olarak 300 üzerinde olum mlu etki yaraatacağı ve bu olumlu etkinin 250 özellikle GO OÜ’lerin sanayi üretimin nde kullanılaan emtialara olan talebini artıracağı be eklentisi emttia on fiyatlarındaki yukarı yönlü hareketi destteklemiştir. So Kaynak: Bloomberg munda olan do oların değerinin olarak, rezervv para konum düşmesi, piyasada yen ni rezerv arayışına neden olmuş ve kıyme etli maden özzellikleriyle servet saklama aracı olan alttın ve gümüşş gibi emtialara olan talebi artırmıştır. D Diğer yandan, QE2 dönemin nde emtia fiyaatlarında görü ülen artışın QEE1 dönemine göre daha yüksek oldu uğu dikkat çeekmektedir. Bunun B sebebii emtia fiyatlarında talep yönlü görüleen n yanı sıra, QE2 Q dönemind de Ortadoğu’d da başlayan ayaklanmalar a da yükselişin sonucu özelllikle petrolde ve çeşitli gıd emtialarında arz sıkıntısı yaşanacağı beklentisiyle arz yönlü bir yükselişin yaşşanmasıdır. 3 FED yeni bir parasal ge enişleme politikasına (QE3 3) gidebilir mi?? Şu ana kaadar uygulanaan iki parasal ggenişleme politikasının aslında ABD ekonomisinde yarattığı olumlu u etkilerin sınırlı kaldığı gö örülmektedir. Örneğin, piyaasalarda yılın b başında ABD e ekonomisinin 2011 yılının ilk çeyreğinde e %3.7 oranınd da büyüyeceeği tahmin edilirken, ABD eekonomisi, 201 11 yılının ilk çe eyreğinde %1 1.8 oranında b büyümüştür. A Ayrıca açıklanaan öncül gösstergelerden IISM ve PMI en ndeksleri de yyılın ikinci çeyrreğinde ABD eekonomisinin güçlü bir perfformansa sahip olamayaccağına işaret etmektedir. Bu B durum ABD ekonomisin ne yönelik kaygıların artmaasına neden olurken, o FED’in QE3’e gid dip gitmeyeceği sorularını ggündeme getirrmektedir. Grafik‐5 ABD’de büyümee verilerini daaha yakından incelemek iççin resesyonların bitiş b tarihleri sıfır alınaraak bir endeks olu uşturulmuş, bitiş b tarihindeen 4 çeyrekk öncesi ve 12 1 çeyyrek sonrassındaki ABD D büyüme performan nsı incelenmiştir (B Bkz.Grafik‐5). Buna göre 2008 yılınd da k ardınd dan toparlan nmanın önceeki yaşşanan son krizin krizzlere benzer olduğu fakkat görece 1973 1 ve 198 81 krizzlerinden dü üşük kaldığı görülmekttedir. Aslınd da eko onomide yaşaanan toparlan nmada FED’in n uyguladığı QE Q pollitikalarının etkisi e olduğu görülürken, alınan bu b önllemlere rağm men büyümed de yaşanan toparlanmanın bekklentilerin altında kaldığı dikkat çekmekttedir. ABD GSYİH (Çeyre A eklik,%)* 123 118 113 QEE1 bitti.. 108 103 QE2 başladı... 98 ‐4 ‐3 ‐2 ‐1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Zaman 9 10 11 12 Tem. 1981 ‐ Kas.. 1982 Mart 2001 ‐ Kas.. 2001 Kas. 1973 ‐ Mart 1975 K T Tem. 1990 ‐ Martt 1991 A Ara. 2007 ‐Haz. 0 9 *Kriz bitişş tarihleri "0" alın narak endekslenm miştir. Kaynak: Blo oomberg, Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar manın yanısıra konut sektörü Büyyümede yaşanan yavaşlam incelendiğinde, son günlerdee açıklanan ve erilerin sektöre nelik çift dip söylemlerine n neden olduğu görülmektedir. yön Kon nut piyasasında satışlarıın yavaşlaması ve konut fiyaatlarının kriz süresince görrdüğü en dip seviyelerin de d altına gerilemesi, sektöre yön nelik risklerin devam ettiğiini yan nsıtmaktadır. FED QE polittikaları ile ko onut sektörün nü dessteklemeyi heedeflerken, ssektörde halaa devam edeen riskklerin, QE2’nin sona ermessi ardından daha da artmaası mü ümkün olabilir. Küresel fin nansal krizin temelinde yer alan konut sektö öründe yaşanan bu olumsu uz tablo, FED’in mlere devam m edebileceğin ne QE çerçevesindee aldığı önlem Grafik‐6 50 40 30 20 10 0 ‐10 ‐20 ‐30 ‐40 ‐50 ‐60 Yeni Konut Sattışları 01.04.2011 01.01.2011 01 10 2010 01.10.2010 01.07.2010 01.04.2010 01.01.2010 01.10.2009 01.07.2009 01 04 2009 01.04.2009 01.01.2009 01.10.2008 01.07.2008 01.04.2008 01.01.2008 01.10.2007 01 10 2007 01.07.2007 01.04.2007 01.01.2007 01.10.2006 01.07.2006 01.04.2006 01.01.2006 Konut sektöründe çift dip endişleri arttı.. 2 2. El Konut Satışl arı Kaynak: Bloo omberg işarret etmektedirr. TÜFE (%,y‐y) Çekirde ek TÜFE (%,y‐y) Kaynak: Bloom mberg 01.04.2011 01.01.2011 01.10.2010 01.07.2010 01.04.2010 01.01.2010 01.10.2009 01.07.2009 01 04 2009 01.04.2009 01.01.2009 01.10.2008 01.07.2008 01.04.2008 01.01.2008 01.10.2007 01.07.2007 01.04.2007 01.01.2007 01.10.2006 01 07 2006 01.07.2006 QE2 Dönem mi 01.04.2006 01.01.2006 Grafik‐7 6 5 4 3 2 1 0 ‐1 ‐2 ‐3 Öte e yandan, FED’in QE3’e b başlaması için n önündeki en e büyyük engelin artan enflasyonist baaskılar olduğğu görülmektedir. 3 3 Kasım 2010 0 tarihinde yürürlüğe y gireen 2 ardından ABD’de TÜFE’n nin sürekli yü ükseldiği ve 2,5 2 QE2 yılın n en yüksekk seviyelerinee ulaştığı dikkkat çekerken, FED D’in ana hedeefi olarak takkip ettiği çekkirdek TÜFE’d de yükkselişlerin yaşşanması enfllasyonist riskklerin arttığın na işarret etmektedir (Bkz. Grafik‐‐7). Fakat şu aan için çekirdeek enflasyonun %2 seviyelerinin n altında olmaası söz konussu riskklerin düşük olduğuna işareet etmektedir. Diğer yandan, FED D’in enflasyonist kaygılar aççısından QE2’ye başlamadaan öncce olduğu kadar şu anda, Q QE3 için enflasyyon konusund da elinin rah hat olduğu söyylenemeyebilir. 4 Sonuç olarak, Haziran ayında sona erecek olan QE2 ardından FED’in yeni bir QE politikasına devam edip etmemesi üzerinde önemli risklerin varlığı görülmektedir. Özellikle daha önce uygulanan 2 parasal genişleme politikası aynı anda göreceli olarak gevşek maliye politikaları tarafından desteklenmesine karşın ABD ekonomisinde beklenen sürdürülebilir bir büyümeyi tam sağlayamadığı görülmektedir. Ekonominin gidişatı konusunda öncül veriler olarak kabul edilen PMI ve ISM endekslerindeki son aylarda görülen sert düşüş bu durumu kanıtlamaktadır. Ancak bu endekslerdeki sert düşüşe rağmen, endekslerin henüz büyümede eşik olarak kabul edilen 50 seviyelerinin altına inmemiş olması, ABD büyümenin son aylarda yavaşlamasına rağmen henüz negatif olmayacağına işaret etmektedir. Bu durumda ABD’de yeni bir parasal genişleme önleminin (QE3) gündeme gelmesi ise ancak ekonominin yeni bir resesyona girmesi durumunda mümkün olabilir. Böyle olası bir durum bu yılın ikinci yarsından sonra ekonomide yaşanan yavaşlamanın daha sertleşmesi durumunda söz konusu olabilir. Ancak şu an için bu risk görünmemektedir. FED’in açıklamalarında QE2’ye devam etmeyeceğini belirtmesi bu beklentilerimizi güçlendirmektedir. Diğer yandan FED’in parasasal politikalarına devam etmesi senaryosu altında bundan önce uygulanan iki tanesinin başarısız olduğu göz önüne alınacağından yeni bir QE3’ün öncekiler gibi olumlu algılaması mümkün olmayabilir. Bunun temel sebebi ise yeni parasal genişlemenin piyasalarda ekonominin bir likidite tuzağına girmiş olduğu endişelerinin artmasına yol açabilecek olması, bunun yanında ABD’de siyasi nedenler ile maliye politikalarının sıkılaştırılmaya başlanması nedeniyle para politikasının tek başına ekonomiyi canlandıramayacağı endişlerinin artması şeklinde açıklanabilir. 5 Açıklanacak Veriler (06‐13 Haziran 2011) Ekonomi Gündemi Önceki Beklenti %6.7 %6.6 06.06.2011 Euro Bölgesi ÜFE (Nisan, y‐y) 07.06.2011 Euro Bölgesi Perakende Satışlar (Nisan, a‐a) ‐%1.0 %0.4 Almanya Sanayi Siparişleri (Nisan, a‐a) ‐%4.0 %2.0 ABD Haftalık Mortgage Verileri 519.4 ‐‐ Almanya Dış Ticaret Dengesi (Nisan) 15.2 mlyr euro 13.8 mlyr euro Sanayi Üretimi (Nisan, a‐a) %0.7 %0.0 ‐5.7 mlyr ‐5.9 mlyr ‐4.5 ‐‐ Cari İşlemler Dengesi (Nisan) 1679.1 mlyr 210 mlyr Dış Ticaret Dengesi (Nisan) ‐48.2 milyar ‐48.8 milyar Haftalık İşsizlik Başvuruları 422 bin 415 bin 08.06.2011 Fransa Dış Ticaret Dengesi (Nisan) Japonya Öncül Göstergeler Endeksi (Nisan) 09.06.2011 ABD Euro Zone ECB Toplantısı ve Faiz Kararı (Haziran) %1.25 %1.25 İngiltere BOE Toplantısı ve Faiz Kararı (Haziran) %0.5 %0.5 Japonya Güven Endeksi (Mayıs) ‐%0.9 ‐%0.8 Büyüme Oranı (1. çeyrek, revize) ‐%0.9 ‐%0.8 ‐40.49 bin 160 bin 10.06.2011 ABD Bütçe Dengesi (Mayıs) İngiltere Çekirdek ÜFE (Mayıs) %0.6 %0.3 Sanayi Üretimi (Nisan) %0.3 %0.1 ‐%0.2 ‐%0.2 %0.1 %0.1 Almanya TÜFE (Mayıs) İtalya Büyüme Oranı (1.Çeyrek) 6 ABD EKONOMİK GÖSTERGELERİ EKONOMİK AKTİVİTE GÖSTERGELERİ ABD Büyüme ABD Büyüme Beklentisi 10 3,4 8 3,3 6 3,2 4 3,1 2 3 0 06.2010 06.2009 06.2008 06.2007 06.2006 06.2005 06.2004 06.2003 06.2002 06.2001 06.2000 06.1999 06.1998 06.1997 06.1996 06.1995 2,6 06.1994 2,7 ‐8 06.1993 2,8 ‐6 06.1992 ‐4 06.1991 ‐2 2,9 2011‐2Ç 2011‐3Ç 2011‐4Ç 2012‐1Ç 2012‐2Ç ABD Büyüme Beklentisi (%, ç/ç) ABD Büyüme Oranı (%, ç/ç) ISM İmalat ve Büyüme ISM Hizmetler ve Büyüme 65 8 60 6 4 55 6 4 2 50 0 45 8 60 55 2 50 65 0 ‐2 45 ‐4 40 ‐4 35 ‐6 35 ‐6 30 ‐8 30 ‐8 ISM İmalat Endeksi GSYİH (%, ç/ç, Sağ Eksen) ISM Hizmetler Endeksi 12.2010 02.2010 04.2009 06.2008 08.2007 10.2006 12.2005 02.2005 04.2004 ‐2 06.2003 12.2010 06.2010 12.2009 06.2009 12.2008 06.2008 12.2007 06.2007 12.2006 06.2006 12.2005 06.2005 12.2004 06.2004 12.2003 06.2003 40 GSYİH (%, ç/ç, sağ eksen) Öncül Göstergeler Endeksi Empire State İmalat Endeksi Philly FED İmalat Endeksi Öncül Göstergeler Endeksi (6 aylık % Değ.) 05.2011 10.2010 09.2006 04.2011 11.2010 06.2010 01.2010 08.2009 03.2009 10.2008 05.2008 12.2007 07.2007 02.2007 09.2006 04.2006 03.2010 08.2009 01.2009 06.2008 6 5 4 3 2 1 0 ‐1 ‐2 ‐3 ‐4 ‐5 11.2007 50 40 30 20 10 0 ‐10 ‐20 ‐30 ‐40 ‐50 04.2007 Bölgesel Aktivite Endeksleri ENFLASYON GÖSTERGELERİ ÜFE %) ÜFE (yıllık ‐ TÜFE ve Çekirdek Enflasyon 3,5 3 2,5 6 5 5 4,5 4 4 3 3,5 2 2 3 1,5 1 2,5 2 0 1 1,5 ‐1 Çekirdek Enflasyon (Gıda ve Enerji Dışı) (%, y/y) 4,5 160 7 4 140 6 3,5 120 5 20 ‐1 0 ‐2 04.2007 02.2011 07.2010 0 12.2010 05.2011 0 0,5 10.2010 40 03.2010 1 1 12.2009 05.2010 2 08.2009 60 1,5 3 01.2009 80 2 4 06.2008 100 2,5 11.2007 3 05.2009 10.2009 Gıda Enflasyonu Petrol ve Petrol Ürünleri Enflasyonu 10.2008 03.2009 ÜFE (yıllık ‐ %) TÜFE (%, y/y) 03.2008 08.2008 01.2008 06.2007 04.2006 11.2006 0 12.2010 05.2010 10.2009 03.2009 08.2008 01.2008 0,5 06.2007 1 ‐3 11.2006 ‐2 0 04.2006 0,5 Gıda Fiyatları (%, y/y) Benzin Fiyatları (Dolar) Ham Petrol Fiyatları (Dolar, Sağ Eksen) Michigan Enflasyon Beklentisi Piyasa Enflasyon Beklentisi 3,2 2 3,1 1,5 2,8 1 2,7 0 2,6 ‐0,5 2,5 Michigan 1 yıllık Enf. Endeksi Michigan 5 yıllık Enf. Endeksi (Sağ Eksen) 04.2011 09.2010 02.2010 07.2009 12.2008 05.2008 10.2007 03.2007 0 1 0,5 ‐1 5 Yıllık Başabaş (Breakeven) Enflasyon Beklentisi 04.2011 2,9 2 09.2010 3 3 02.2010 4 07.2009 3,3 12.2008 5 3 2,5 05.2008 3,4 10.2007 3,5 03.2007 6 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ ABD Menkul Kıymetlerine Net Yabancı Yatırımı ABD Dış Ticaret Dengesi 150 0 ‐10 100 ‐20 ‐30 50 ‐40 ‐50 0 ‐60 ‐70 ‐50 ‐80 ‐90 Dış Ticaret Dengesi Dış Ticaret Dengesi (Petrol Hariç) 03.2011 10.2010 05.2010 12.2009 07.2009 02.2009 09.2008 04.2008 11.2007 06.2007 01.2007 04.2011 09.2010 02.2010 07.2009 12.2008 05.2008 10.2007 03.2007 ‐100 ABD Net Menkul Kıymet Yatırımı (Milyar $) TÜKETİM GÖSTERGELERİ Perakende Satışlar Haftalık Perakende Satış Verileri 15 6 5 10 4 5 3 0 2 1 ‐5 0 ‐1 ‐10 ‐2 04.2011 01.2011 10.2010 07.2010 04.2010 01.2010 10.2009 03.2009 07.2009 ‐3 10.2010 03.2010 08.2009 01.2009 06.2008 11.2007 04.2007 ‐15 Perakende Satışlar (%, y/y) ICSC Mağaza Zinciri Satışları (%, y/y) Perakende Satışlar (Oto Hariç, %, y/y) Perakende Satışlar (Gaz Hariç, %, y/y) Michigan Tüketici Güven Endeksi Tüketim Harcamaları 5 95 4 90 85 3 80 2 75 1 70 0 65 Michigan Ünv. Tüketici Güven Endeksi Reel Tüketim Harcamaları (%, y/y) 10.2010 12.2009 02.2009 04.2008 06.2007 08.2006 10.2005 12.2004 02.2004 05.2011 12.2010 07.2010 02.2010 09.2009 04.2009 11.2008 06.2008 01.2008 ‐3 08.2007 ‐2 50 03.2007 55 04.2003 60 06.2002 ‐1 KONUT PİYASASI GÖSTERGELERİ Yeni Konut Arzı Yeni Konut Arzı (mlyn adet) Konut Satışları 115 7 13 110 6,5 12 105 6 11 100 5,5 10 5 9 90 4,5 8 85 4 80 3,5 75 3 70 2,5 7 6 5 4 Bekleyen Konut Satışları Endeksi 05.2011 12.2010 07.2010 02.2010 09.2009 04.2009 11.2008 06.2008 01.2008 03.2007 08.2007 3 01.2011 07.2010 01.2010 07.2009 01.2009 07.2008 01.2008 07.2007 01.2007 95 Yeni Konut Arzı (mlyn adet) İkinci El Konut Satışları (Milyon, Sağ Eksen) İpotekli Konut Kredisi Faizleri Konut Fiyatları Case Shiller Konut Fiyat Endeksi 15 8 7,5 7 6,5 6 5,5 5 4,5 4 3,5 3 7 10 6,5 5 0 6 ‐5 5,5 ‐10 ‐15 5 ‐20 03.2011 09.2010 03.2010 09.2009 03.2009 09.2008 03.2008 09.2007 12.2010 05.2010 10.2009 03.2009 08.2008 01.2008 06.2007 11.2006 04.2006 Case Shiller Konut Fiyat Endeksi 03.2007 4,5 ‐25 Mortgage Faiz (Sabit Faizli) Mortgage Faiz (Değişken Faizli, Sağ Eksen) İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ Tarım Dışı İstihdam İşsizlik Başvuruları 700 500 650 300 600 100 550 500 ‐100 450 ‐300 400 ‐500 350 300 ‐700 02.2011 09.2010 04.2010 11.2009 06.2009 08.2008 02.2011 07.2010 12.2009 05.2009 10.2008 03.2008 08.2007 01.2007 01.2009 250 ‐900 Haftalık İşsizlik Başvuruları (Bin) Tarım Dışı İstihdam Aylık Değişim (Bin Kişi) Haftalık İşsizlik Başvuruları (4 Haf. H.O.) Ortalama Saatlik Ücret İşsizlik Oranı 4,5 11 10 4 9 3,5 8 7 3 6 5 2,5 4 04.2011 09.2010 02.2010 07.2009 12.2008 05.2008 03.2007 07.2010 01.2010 07.2009 01.2009 07.2008 01.2008 07.2007 01.2007 01.2011 Ortalama Saatlik Ücret (%, y/y) İşsizlik Oranı (%) 10.2007 2 3 EURO BÖLGESİ AKTİVİTE GÖSTERGELERİ Büyüme (Çeyreklik) Büyüme Tahminleri 3 4 2 % 3 1 3 0 2 ‐1 2 03.11 09.10 03.10 09.09 03.09 09.08 0 03.08 1 ‐4 09.07 1 ‐3 03.07 ‐2 2011‐2Ç 2011‐3Ç Euro Bölgesi Euro Bölgesi(ç/ç) Almanya(ç/ç) Fransa(ç/ç) 2011‐4Ç Almanya 2012‐1Ç İngiltere Sanayi Üretimi ve Güven Endeksi 10 10 65 5 0 ‐5 5 60 0 55 ‐5 50 ‐10 45 ‐15 40 ‐20 35 ‐10 ‐15 ‐20 ‐25 ‐30 Hizmetler PMI ‐35 ‐40 2003 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Euro Bölgesi Sanayi Güveni (2 ay ileri, sağ eksen) Sanayi Üretim Endeksi (% ‐ 3ay Ort/3 ay Ort) İmalat Sanayi PMI 65 60 55 50 45 40 35 30 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Euro Bölgesi İngiltere Fransa Almanya 2009 2010 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Euro Bölgesi Ingiltere Fransa Almanya DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat‐İhracat Dış Ticaret Dengesi 4 40 50 30 40 20 2 16 30 0 11 10 20 ‐2 0 10 ‐4 ‐10 0 ‐6 ‐20 ‐10 ‐30 ‐20 ‐40 ‐30 6 1 ‐4 ‐8 ‐9 ‐10 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2003 2011 2005 2007 2009 2011 Fransa Dış Ticaret Dengesi (milyar euro,sol eksen) Euro Bölgesi Dış Ticaret Dengesi (milyar euro) Almanya Dış Ticaret Dengesi (milyar euro) Euro Bölgesi İthalat (%‐y/y) Euro Bölgesi İhracat (%‐y/y,Sağ Eksen) ENFLASYON GÖSTERGELERİ ÜFE ve Çekirdek Enflasyonu TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu 3 5 4 2,5 3 2 10 3 8 2,5 6 4 2 2 1,5 2 0 1,5 ‐2 1 1 0 0,5 ‐1 0 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Ülkeler Bazında TÜFE (%) 5 4 3 2 1 0 ‐1 ‐2 2005 2006 2007 2008 2009 2010 İspanya TÜFE(y/y) İtalya TÜFE(y/y) Almanya TÜFE(y/y) Fransa TÜFE(y/y) 0,5 ‐8 ‐10 0 1999 2001 2003 2005 2007 2009 Çekirdek Enflasyon (y/y, Sağ Eksen) 2004 ‐6 Euro Bölgesi ÜFE (y/y) Euro Bölgesi TÜFE (% ‐ y/y, Sol Eksen) Çekirdek Enflasyon (% ‐ y/y) 6 1 ‐4 2011 2011 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İstihdam ve PMI 10,5 2,5 2 1,5 1 0,5 0 ‐0,5 ‐1 ‐1,5 ‐2 ‐2,5 ‐3 60 10 55 9,5 9 50 8,5 45 8 40 7,5 35 7 Mayıs 05 Kasım 05 Mayıs 06 Kasım 06 Mayıs 07 Kasım 07 Mayıs 08 Kasım 08 Mayıs 09 Kasım 09 Mayıs 10 Kasım 10 Mayıs 11 2007 2008 2009 2010 Bileşik PMI (sol eksen) İşsizlik Oranı Euro Bölgesi İstihdam (% ‐ y/y) TÜKETİM GÖSTERGELERİ Özel Tüketim Krediler (%) 1 20 12 0,5 10 15 0 8 ‐0,5 10 6 5 4 ‐1 ‐1,5 ‐2 2 0 Euro Bölgesi Özel Tüketim 2011Ç1 2010Ç3 2010Ç1 2009Ç3 2009Ç1 2008Ç3 2008Ç1 2007Ç3 2007Ç1 ‐2,5 0 ‐5 ‐2 2003 Almanya Özel Tüketim 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Reel Sektör Kredileri (% ‐ y/y) Fransa Özel Tüketim Hanehalkı Kredileri (% ‐ y/y, Sağ Eksen) Tüketici Kredileri Perakende Satışlar ve Özel Tüketim 10 2 1,5 8 1 6 0,5 0 4 ‐0,5 2 ‐1 0 ‐1,5 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Tüketici Kredileri ( % ‐ y/y) 2011 04Ç4 05Ç1 05Ç2 05Ç3 05Ç4 06Ç1 06Ç2 06Ç3 06Ç4 07Ç1 07Ç2 07Ç3 07Ç4 08Ç1 08Ç2 08Ç3 08Ç4 09Ç1 09Ç2 09Ç3 09Ç4 10Ç1 10Ç2 ‐2 ‐2 Euro Bölgesi Perakende Satışlar (% ‐ ç/ç) Özel Tüketim (% ‐ ç/ç) Tüketici Güven Endeksi ve Özel Tüketim Perakende Satışlar (% , ç/ç) 5 2,5 5 0 2 4 2 1 0,5 0 0 -1 ‐30 ‐0,5 -2 ‐35 ‐1 ‐40 ‐1,5 2006 2008 Euro Bölgesi Perakende Satışları Almanya Perakende Satışları Fransa Perakende Satışları 2010Ç2 2004 2009Ç4 2002 2009Ç2 2000 Tüketici Güveni Özel Tüketim (% ‐ y/y, Sağ Eksen) 2008Ç4 1998 2008Ç2 1996 -4 2007Ç4 1994 -3 2007Ç2 ‐25 2006Ç4 ‐20 2006Ç2 1 ‐15 3 2005Ç4 1,5 ‐10 2005Ç2 ‐5 LİKİDİTE GÖSTERGELERİ ABD Kısa Vadeli Faiz Oranları LIBOR ve OIS Spreadleri 400 bps 6 350 % 5 300 4 250 200 3 150 2 100 1 50 USD Spread GBP Spread FED Faiz Oranı 3 ay USD Libor Euro Spread AUD Spread 3 ay Haz. Bon. Getirisi 3 ay ABCP Getirisi 21.05.2011 21.01.2011 21.09.2010 21.05.2010 21.01.2010 21.09.2009 21.05.2009 21.01.2009 21.09.2008 21.05.2008 21.01.2008 21.05.2011 21.01.2011 21.09.2010 21.05.2010 21.01.2010 21.09.2009 21.05.2009 21.01.2009 21.09.2008 21.05.2008 21.01.2008 21.09.2007 21.09.2007 0 0 3 ay USD OIS İngiltere Kısa Vadeli Faiz Oranları Euro Bölgesi Kısa Vadeli Faiz Oranları 6 % % 7 6 5 5 4 4 3 3 2 ECB Faiz Oranı 3 ay Euro Libor 3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi 3 ay Euro OIS BoE Faiz Oranı 3 ay Göst. Haz. Bon. Getirisi 3 ay GBP Libor 3 ay GBP OIS 02.03.2011 02.11.2010 02.07.2010 02.03.2010 02.11.2009 02.07.2009 02.03.2009 02.11.2008 02.07.2008 02.03.2008 28.05.2011 28.01.2011 28.09.2010 28.05.2010 28.01.2010 28.09.2009 28.05.2009 28.01.2009 28.09.2008 28.05.2008 0 28.01.2008 0 28.09.2007 1 02.11.2007 2 1 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar [email protected] 0312‐455 70 87 Serkan Özcan Baş Ekonomist [email protected] Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist [email protected] Nazan Kılıç Ekonomist [email protected] Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist [email protected] 0312‐455 84 88 Ümit Ünsal Ekonomist [email protected] 0312‐455 84 18 Seda Meyveci Ekonomist [email protected] Halide Pelin Kaptan Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 83 Emine Özgü Özen Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 87 Naime Doğan Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 86 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı [email protected] Elif Artman Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 90 Senem Güder Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 76 İbrahim Taha Durmaz Araştırmacı [email protected] 0312‐455 84 93 0312‐455 84 80 0312‐455 84 89 0312‐455 84 85 0312‐455 84 82 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar