1 Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasası Hisse Senetleri ve Hisse
advertisement
Bölüm 5 Hisse Senetleri Nasıl Değerlenir? İşlenecek Konular • Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasaları • Piyasa, Defter ve Tasfiye Değerleri • Hisse Senetlerinin Değerlemesi (Kar payı İskonto Modeli) • Kar payı İskonto Modelinin Basitleştirilmesi • Büyüme veya Gelir Sağlayan Hisse Senetleri Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasası Terminoloji Hisse Senedi – Halka açık bir şirkette sahipliği temsil eden senetler Birincil Piyasa – Şirketlerin yeni menkul kıymet satışı gerçekleştirdiği piyasa Birincil Halka Arz - Hisse senetlerinin halka ilk defa olarak satılması İkincil Piyasa – Halen dolaşımda olan menkul kıymetlerin yatırımcılar arasında alım-satımının yapıldığı piyasa Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasası Terminoloji - 2 Kar payı – Firmadan hissedarlarına periyodik nakit dağıtımları Fiyat-kazanç oranı (F/K) – Hisse senedi fiyatının hisse senedi başına kara oranı Defter Değeri – Bilançoya göre firmanın toplam değeri Tasfiye Değeri – Firmanın varlıklarını satıp borçlarını ödedikten sonra elde edebileceği net gelir Piyasa Değerine Dayalı Bilanço – Bütün varlıkları ve borçları piyasa değeri ile gösteren finansal tablo 1 Hisse Senetleri ve Hisse Senedi Piyasası Bir şirketin piyasa değeri ile defter veya tasfiye değeri arasındaki fark genellikle, işleyen teşebbüs değeri olarak adlandırılır ve üç faktöre dayanır: 1. Ekstra kazanç gücü 2. Maddi olmayan varlıklar 3. Gelecekteki yatırımların değeri Hisse Senetlerini Değerleme İçsel Değer V0 = (DIV1 + P1) / (1+r) Buradaki V0 hisse senedinin içsel değeri olarak adlandırılır. İçsel değer, bir hisse senedinin yatırımcılar tarafından yaratacağı beklenen nakit akımlarının bugünkü değeridir. Hisse Senetlerini Değerleme Beklenen getiri – Bir yatırımcının belli bir zaman periyodu sonunda yaptığı yatırımdan elde etmeyi düşündüğü getiri oranıdır. Elde tutma getirisi olarak da adlandırılabilir. Beklenen Getiri = r = Div1 + ( P1 − P0 ) P0 2 Hisse Senetlerini Değerleme Beklenen getiri formülü 2 kısıma ayrılabilir: Beklenen Getiri = Beklenen Kar payı Getirisi + Beklenen Sermaye Kazancı Beklenen Getiri = r = Div1 P1 − P0 + P0 P0 Hisse Senetlerini Değerleme Aynı riskli bütün menkul kıymetler, aynı beklenen getiri oranını sağlayacak şekilde fiyatlanırlar. Bu, iyi işleyen piyasalarda fiyatların temel niteliğidir. Hisse Senetlerini Değerleme Kar Payı İskonto Modeli – Hisse senedi değerinin gelecekte beklenen tüm kar paylarının bugünkü değerine eşit olduğu saptamasıyla hisse senedinin bugünkü fiyatının hesaplanması. P0 = Div1 Div2 Div H + PH + +...+ 1 2 (1 + r ) (1 + r ) (1 + r ) H H – Yatırım süresi. 3 Hisse Senetlerini Değerleme Örnek XYZ şirketinin gelecek üç yıl içinde vereceği kar payları sırasıyla $3, $3.24, ve $3.50 olarak tahmin edilmektedir. Üç yılın sonunda hisse senedinin piyasa değerinin $94.48 olması beklenmektedir. Beklenen getiri 12% ise hisse senedinin fiyatı ne olmalıdır? Hisse Senetlerini Değerleme Örnek XYZ şirketinin gelecek üç yıl içinde vereceği kar payları sırasıyla $3, $3.24, ve $3.50 olarak tahmin edilmektedir. Üç yılın sonunda hisse senedinin piyasa değerinin $94.48 olması beklenmektedir. Beklenen getiri 12% ise hisse senedinin fiyatı ne olmalıdır? 3 3.24 3.50 + 94.48 + + (1 + 0.12)1 (1 + 0.12) 2 (1 + 0.12)3 BD = $75 BD = XYZ’nin Değeri Hisse başına düşen değer, $ 80 70 60 50 40 BD(Nihai Fiyat) BD (Kar Payları) 30 20 10 0 1 2 3 10 20 30 50 10 0 Yatırım Süresi (yıl) 4 Hisse Senetlerini Değerleme Büyümesiz Kar Payı İskonto Modeli (KPİM) Eğer kar payları büyümüyor ve sabit kalıyorsa ve hisse senedini sonsuza kadar elinizde tutmayı düşünüyorsanız, hisse senedi bir sonsuz ödemeler serisi olarak fiyatlanacaktır: BD(Sonsuz Ödeme) = P0 = Div1 HBK1 veya r r Şirketin kazancının tümünü kar payı olarak hissedarlara dağıttığı varsayımıyla Hisse Senetlerini Değerleme Sabit Büyümeli KPİM – Kar paylarının sabit bir oranda ve sonsuza dek büyüdüğü kar payı iskonto modelidir. (Gordon Büyüme Modeli). P0 = Div1 r−g Denklemdeki değişkenlerin çeşitli kombinasyonları verildiğinde, bilinmeyen değişken için çözüm yapılabilir. Hisse Senetlerini Değerleme Örnek Bir hisse senedi gelecek yıl $3 kar payı ödeyecektir. Kar payları birinci yıldan sonra sonsuza kadar yılda 8% büyüyecektir. İskonto oranı 12% ise hisse senedinin fiyatı ne olmalıdır? 5 Hisse Senetlerini Değerleme Örnek Bir hisse senedi gelecek yıl $3 kar payı ödeyecektir. Kar payları birinci yıldan sonra sonsuza kadar yılda 8% büyüyecektir. İskonto oranı 12% ise hisse senedinin fiyatı ne olmalıdır? P0 = Div1 $3.00 = = $75.00 r − g .12 −.08 Hisse Senetlerini Değerleme Örnek - Devamı Eğer bu hisse senedi borsada $100’dan satılıyorsa, piyasa kar paylarındaki büyüme oranını kaç olarak varsaymaktadır? Hisse Senetlerini Değerleme Örnek - Devamı Eğer bu hisse senedi borsada $100’dan satılıyorsa, piyasa kar paylarındaki büyüme oranını ne varsaymaktadır? $3.00 $100 = .12 − g g =.09 Cevap Piyasa, kar paylarının sonsuza kadar yılda 9% büyüyeceğini varsaymaktadır. 6 Hisse Senetlerini Değerleme Sabit Olmayan Büyüme Modeli PV = BD Div1 Div 2 Div H PH + + ... + + (1 + r )1 (1 + r ) 2 (1 + r ) H (1 + r ) H Hisse Senetlerini Değerleme Büyüme Sağlayan Hisse Senetleri: Sermaye kazancı Gelir Sağlayan Hisse Senetleri: Kar payı kazancı Eğer bir şirket daha düşük kar payı ödemeyi seçer ve kazançlarını yeniden yatırıma yönlendirirse, hisse senedi fiyatı gelecekteki kar payları yükselebileceğinden artabilir. Kar Payı Dağıtım Oranı – Karların kar payı olarak dağıtım yüzdesi Yeniden Yatırım Oranı – Firmanın dağıtmadığı karlarının yüzdesi Hisse Senetlerini Değerleme Sürdürülebilir Büyüme Oranı – Firmanın sürekli başarabileceği büyüme oranı; Büyüme oranı, karların yeniden yatırım için kullanılacak yüzdesine özkaynak getirisi uygulanarak elde edilebilir. g = özkaynak getirisi x yeniden yatırım oranı 7 Hisse Senetlerini Değerleme Örnek Şirketimiz gelecek yıl karlarının 100%’ünü dağıtarak hisse senedi başına $5 kar payı dağıtacağını tahmin etmektedir. Bu yolla yatırımcılar 12% beklenen getiri sağlayacaktır. Alternatif olarak, karların 40%’nın yeniden yatırım için alı konulmasına karar verilirse, hisse senedinin bu karardan önceki ve sonraki fiyatları ne olur? Şirketin özkaynak getirisi 20%’dir. Hisse Senetlerini Değerleme Örnek Şirketimiz gelecek yıl karlarının 100%’ünü dağıtarak hisse senedi başına $5 kar payı dağıtacağını tahmin etmektedir. Bu yolla yatırımcılar 12% beklenen getiri sağlayacaktır. Alternatif olarak, karların 40%’nın yeniden yatırım için alı konulmasına karar verilirse, hisse senedinin bu karardan önceki ve sonraki fiyatları ne olur? Şirketin özkaynak getirisi 20%’dir. Büyüme Olmadan Büyüyerek Hisse Senetlerini Değerleme Örnek Şirketimiz gelecek yıl karlarının 100%’ünü dağıtarak hisse senedi başına $5 kar payı dağıtacağını tahmin etmektedir. Bu yolla yatırımcılar 12% beklenen getiri sağlayacaktır. Alternatif olarak, karların 40%’nın yeniden yatırım için alı konulmasına karar verilirse, hisse senedinin bu karardan önceki ve sonraki fiyatları ne olur? Şirketin özkaynak getirisi 20%’dir. Büyüme Olmadan 5 = $41.67 .12 P / K = 41.67/ 5 = 8.33 P0 = Büyüyerek g =.20×.40 =.08 3 =$75.00 .12−.08 P/K= 75/5=15 P0 = 8 Hisse Senetlerini Değerleme Örnek - devamı Eğer şirket karlarını yeniden yatırıma yönlendirmese, hisse senedi fiyatı $41.67 olmaktadır. Yeniden yatırım ile fiyat $75’a çıkmaktadır. Bu iki fiyat arasındaki fark (75.00-41.67=33.33) Büyüme Fırsatlarının Bugünkü Değeri (BFBD) olarak adlandırılır. Büyüme Fırsatlarının Bugünkü Değeri (BFBD) Bir firmanın gelecekteki yatırımlarının net bugünkü değeri Yüksek F/K oranı, yatırımcıların firmanın iyi büyüme fırsatlarına sahip olduğunu düşündüklerine işaret etmektedir. Bölüm Sonu Soruları 5.6: Boston Edison bugünlerde hisse senedi başına $1.64 dolayında bir kar payı ödemekte ve bir hissesi $27’dan satılmaktadır. a) Yatırımcılar kar paylarının büyüme oranının yılda 4% olduğuna inanırlarsa, hisse senedinden ne oranda getiri beklerler? b) Yatırımcıların talep ettiği getiri oranı 11% ise firmadan bekledikleri büyüme oranı ne olmalıdır? c) Sürdürülebilir büyüme oranı 5% ve yeniden yatırım oranı 0.4 ise, yeni yatırımları üzerinden firmanın kazanacağı getiri oranı ne olmalıdır? Bölüm Sonu Soruları 5.6: Boston Edison bugünlerde hisse senedi başına $1.64 dolayında bir kar payı ödemekte ve bir hissesi $27’dan satılmaktadır. a) Yatırımcılar kar paylarının büyüme oranının yılda 4% olduğuna inanırlarsa, hisse senedinden ne oranda getiri beklerler? r = DIV1/P0 + g = [($1.64 × 1.04)/27] + 0.04 = 0.1032 = 10.32% b) Yatırımcıların talep ettiği getiri oranı 11% ise firmadan bekledikleri büyüme oranı ne olmalıdır? Eğer r = 0.11, ise: 0.11 = [($1.64 × (1+g)/27] + g ⇒ g = 0.0464 = 4.64% c) Sürdürülebilir büyüme oranı 5% ve yeniden yatırım oranı 0.4 ise, yeni yatırımları üzerinden firmanın kazanacağı getiri oranı ne olmalıdır? g = özkaynak getirisi × yeniden yatırım oranı 5% = özkaynak getirisi × 0.4 ⇒ özkaynak getirisi = 0.125 = 12.5% 9 Bölüm Sonu Soruları 5.7: Non-stick Gum Factory’nin gelecek yıl adi hisse senetleri üzerinden $2 kar payı ödeyeceğine inanıyorsunuz. Ondan sonra, sonsuza dek kar paylarının yılsa 4% oranında büyüyeceğini bekliyorsunuz. Yatırımınız üzerinden 12%’lik bir getiri isteseydiniz, hisse senedi için ne kadar ödemeye razı olurdunuz? Bölüm Sonu Soruları 5.7: Non-stick Gum Factory’nin gelecek yıl adi hisse senetleri üzerinden $2 kar payı ödeyeceğine inanıyorsunuz. Ondan sonra, sonsuza dek kar paylarının yılsa 4% oranında büyüyeceğini bekliyorsunuz. Yatırımınız üzerinden 12%’lik bir getiri isteseydiniz, hisse senedi için ne kadar ödemeye razı olurdunuz? P0 = DIV1/(r − g) = $2/(0.12 – 0.04) = $25 Bölüm Sonu Soruları 5.15: Trend-Line Inc, yılda 6% oranında büyümekte ve bunun sınırsız bir şekilde böyle olacağı beklenmektedir. Gelecek kar payının hisse senedi başına $5 olacağı umulmaktadır. a) Piyasanın 10%’luk bir getiri beklemesi durumunda şirketin hisse senedi fiyatı ne olmalıdır? b) Eğer hisse başına kar $8 olursa, şirketin değerinin ne kadarlık kısmı mevcut varlıklara, ne kadarlık kısmı büyüme fırsatlarına aittir? 10 Bölüm Sonu Soruları 5.15: Trend-Line Inc, yılda 6% oranında büyümekte ve bunun sınırsız bir şekilde böyle olacağı beklenmektedir. Gelecek kar payının hisse senedi başına $5 olacağı umulmaktadır. a) Piyasanın 10%’luk bir getiri beklemesi durumunda şirketin hisse senedi fiyatı ne olmalıdır? P0 = DIV1/(r − g) = $5/(0.10 – 0.06) = $125 b) Eğer hisse başına kar $8 olursa, şirketin değerinin ne kadarlık kısmı mevcut varlıklara, ne kadarlık kısmı büyüme fırsatlarına aittir? Eğer şirket sıfır-yeniden yatırım stratejisi izleseydi, $8’lık sonsuz bir kar payı ödeyecekti ve hisse senedi fiyatı: $8/0.10 = $80 olacaktı. Bu yüzden, mevcut varlıkların değeri $80’dır. Değerinin geriye kalan kısmı büyüme fırsatlarından kaynaklanacaktır, böylece: BFBD = $125 – $80 = $45 Bölüm Sonu Soruları 5.16: Castles in the Sand, yatırımları üzerinden 20%’lik bir getiri oranı elde etmektedir ve 40% yeniden yatırım oranını korumaktadır. Bu yılki karı hisse senedi başına $2 olacaktır. Yatırımcılar hisse senedi üzerinden 12%’lik bir getiri oranı beklemektedir. a) Firmanın fiyatını ve F/K oranını bulun? b) Eğer yeniden yatırım oranı 30%’a düşerse F/K oranına ne olur? Neden? c) Eğer yeniden yatırım oranı sıfıra eşitse, K/F’nin hisse senedi başına beklenen getiri oranı düzeyine düşeceğini gösterin. Bölüm Sonu Soruları 5.16: Castles in the Sand, yatırımları üzerinden 20%’lik bir getiri oranı elde etmektedir ve 40% yeniden yatırım oranını korumaktadır. Bu yılki karı hisse senedi başına $2 olacaktır. Yatırımcılar hisse senedi üzerinden 12%’lik bir getiri oranı beklemektedir. a) Firmanın fiyatını ve F/K oranını bulun? g = Özkaynak getirisi × yeniden yatırım oranı = 20% × 0.40 = 8% $ 2 × (1 − 0.4 ) K = $2, r = 0.12 F0 = = 30 F/K = $30/$2 = 15 0.1 2 − 0.0 8 b) Eğer yeniden yatırım oranı 30%’a düşerse F/K oranına ne olur? Neden? g = 20% × 0.3 = 6%, F = $ 2 × (1 − 0.3) = 23 .33 F/K=23.33/2=11.67 0 0 .12 − 0 .06 Yüksek F/K oranı yüksek BFBD beklentilerini yansıtmaktadır. c) Eğer yeniden yatırım oranı sıfıra eşitse, K/F’nin hisse senedi başına beklenen getiri oranı düzeyine düşeceğini gösterin. F = 2/0.12 = 16.67, K/F = 2/16.67 = 0.12 11 Bölüm Sonu Soruları 5.19: Phoenix Industries, bir yıl sonra hisse senedi başına $1 kar payı ödeyeceğini açıkladı. Analistler, diğer 2 yıl için kar paylarının yılda $1 artacağını beklemektedirler. Üçüncü yıldan sonra kar payı büyümesinin daha ılımlı bir uzun dönem oranı olarak 6%’da durulacağı beklenmektedir. Eğer firmanın yatırımcıları bu hisse senedi üzerinden 14%’lük bir getiriyi kazanmayı beklerse, hisse senedinin fiyatı ne olmalıdır? 3 × 1.06 = 39.75 0.14 − 0.06 1 2 3 + 39.75 P0 = + + = 31.27 1.14 1.14 2 1.14 3 P3 = 12
