meme kanseri - İstanbul Sağlık Müdürlüğü

MEME KANSERİNDE
TARAMA SONRASI
TEŞHİS HİZMETLERİNİN
İYİLEŞTİRİLMESİ
Dr.Gökhan Adaş
KANSER YÜKÜ
Dünyada her yıl yaklaşık
10 milyon
yeni kanser olgusu
ortaya çıkıyor.
Kanser ölümleri
Dünyadaki ölümlerin yaklaşık
% 12’si
Yıllık kanser ölüm sayısı:
6 milyon
Bu sayının 20 yıl içinde,
10 milyona
tırmanması bekleniyor.
Türkiye’de Kanser (2004 -2006)
Kadınlar
Erkekler










Akciğer
Prostat
Mesane
Kolorektal
Mide
Larinks
Non- Hodgkin Lenfoma
Beyin, Sinir Sistemi
Böbrek
Pankreas










Meme
Kolorektal
Tiroid
Uterus Korpusu
Akciğer
Mide
Over
Uterus Serviksi
Non- Hodgkin Lenfoma
Beyin, Sinir Sistemi
Meme Kanseri
Görülme Sıklığı Nedir?
Her 11 dakikada 1 kadın, meme
kanseri nedeni ile hayatını
kaybetmektedir.
Her 3 dakikada 1 kadına, yeni
meme kanseri tanısı
konmaktadır.
MEME KANSERİNİN GÖRÜLME SIKLIĞI

Meme kanseri tüm dünyada yıllara göre
göstermektedir.
-1970’li yıllarda her 18 kadından birinde,
artış
-1980’li yıllarda her 13 kadından birinde,
-1990’lı yıllarda her 9 kadından birinde
- Günümüzde ise yaklaşık her 7 kadından birinde
meme kanseri görülmektedir.
TÜRKİYEDE HER YIL 30 BİN
KADINA MEME KANSERİ
TANISI KONDUĞU
AÇIKLANMIŞTIR (SB, 2005)
TÜRKİYEDEKİ BÜTÜN KADIN
KANSERLERİNİN %32.8 İNİ
MEME KANSERİ
OLUŞTURMAKTA
MEME KANSERi

Meme; yağ dokusu, süt bezleri ve burada
üretilen sütü meme başına taşıyan kanallardan
oluşur.

Süt bezleri ve kanalları döşeyen hücrelerin,
kontrol dışı olarak çoğalmalarına meme kanseri
denir.
MEME PATOLOJİSİ
Normal Hücreler
Duktal Karsinoma in situ
Meme dokusunu oluşturan bu hücrelerin
Hepsinin kendine ait DNA sı vardır;
büyümeleri normal ilerler.
Süt ductusunu çevreleyen hücreler sayı ve
büyüklük olarak anormal arttığında oluşur.
DCİS da duktus içerisinde normal görünümlü
olmayan pek çok hücre gözlenir. Bu hücreler süt
kanallarının içinde kalır
Lobuler Karsinoma in situ (LCİS)
İnvziv veya infiltratiif Karsinoma
Süt lobülünün içindeki hücreler in anormal
sayı ve büyüklük artışında oluşur. LCİS da lobül
İçinde normal görünümde olmayan pek çok
hücre gözlenir ve bu hucreler süt lobülünün içinde kalır
DCİS veya LCİS da bulunan hücreler duktusun
veya lobulun dışına yayıldığında oluşur.Diğer
vücüt organlarına yayılım olduğu anlamını
taşımaz
MEME KANSERİ ETYOLOJİSİ
AİLESEL MEME KANSERİ
SPORADİK
MEME
KANSERİ
HEREDİTER MEME KANSERİ
Diğer Genler
Genetik
Meme kanserlerinin
%5-10‘u genetik geçişli
◦
◦
◦
◦
BRCA1, BRCA2
p53, Li-fraumeni
PTEN (Cowden) hayat boyun risk %25-50
Düşük penetrans genler + endojen ve eksojen risk
faktörleri
sporadik meme kanserleri
MEME KANSERİNİN MEME
DOKUSUNDAKİ DAĞILIMI
MEME KANSERİNDE
RİSK ETKENLERİ

Ailesel yatkınlık
◦ Eğer bir kadının birinci dereceden bir
akrabasında meme kanseri varsa riski
2 KAT artar.
◦ Toplumdaki her 10 meme kanseri
olgusundan ancak bir tanesi ailevidir.
MEME KANSERİNDE RİSK
ETKENLERİ
 Hormonal
etkiler
-İlk adet yaşının 11’den küçük
olması
-Menopoz yaşının 55’den büyük
olması
-İlk doğumun
40 yaş üstünde
yapılması
-Emzirme süresi 2 yıldan az olanlar.
MEME KANSERİNDE RİSK
ETKENLERİ
 Diyet
(Obesite)
 Yaş
 Yüksek
dozda radyasyona maruz
kalma*
 8-10
yıldan fazla süreli hormon
tedavisi
 Geçirilmiş
selim meme hastalıkları
MEME KANSERİNİN UYARICI
BELİRTİLERİ
MEME KANSERİNİN UYARICI
BELİRTİLERİ
Meme başı akıntısı
MEME KANSERİNİN UYARICI
BELİRTİLERİ
MEME KANSERİNİN UYARICI
BELİRTİLERİ
MEME KANSERİ TANI
YÖNTEMLERİ NELERDİR?
- Klinik fiziksel muayene
- Kendi Kendine Meme Muayenesi
(Breast Self Examination=BSE=
KKMM)
- Çeşitli görüntüleme teknikleri
(Mamografi, USG, MR, Galaktografi,
Duktoskopi)
MEME MUAYENESİ
İnspeksiyon (Gözle Muayene)
Eritem,
Belirgin kitle / yara,
Portakal kabuğu görünümü,
Meme başında çekilme,
Yön değişikliği,
Egzemaya benzer lezyon (Paget
karsinomu)
Palpasyon
Düzgün sınırlı, lastik kıvamında, yuvarlak,
mobil kitle (olası benign)
Sert, ağrısız, cilde / toraks duvarına fikse,
meme başında çekilme / kanlı akıntı,
Ciltte çekilme ve değişiklikler (olası malign)
Aksiller lenf nodlarının palpasyonu
Meme Kanseri için
Erken Tanı Uygulamaları


Meme kanserinin kontrolü için etkinliği
kanıtlanmış yöntem, mamografi ile
periyodik meme taramasıdır.
Son 20 yıldaki çalışmalar, mamografi
ile yapılan toplum taramalarının,
kadınlarda meme kanseri mortalitesini
% 30-50 kadar düşürdüğünü
kanıtlamıştır.
ERKEN TANI YÖNTEMLERİ
MAMOGRAFİ
 Erken evrede, klinik
olarak palpe edilemeyen
kitleleri belirleme



Aksiller bölgeye metastaz
yapmış ancak memedeki
yeri ortaya konulamayan
primer lezyonu bulma
Biyopsi alanını belirleme,
işaretleme
Kanser taramalarında
kanserli hastaları
belirlemede
kullanılmaktadır.
Meme Kanserinin Erken
Tanısı İçin Neler Yapılabilir ?
20-39 YAŞ
Aylık meme muayenesi ( Kendi
kendine meme muayenesi )
Her üç yılda bir uzman doktor
tarafından meme muayenesi
40-49 YAŞ
Aylık meme muayenesi (Kendi
Kendine Meme Muayenesi )
Doktor tarafından yıllık meme
muayenesi
40 yaşından başlayarak iki ya da her
yıl bir kez mamografi
50 YAŞ VE ÜSTÜ
Aylık meme muayenesi (Kendi
Kendine Meme Muayenesi )
Yıllık meme muayenesi
Her yıl bir kez mamografi
Meme kanseri erken
tanı konulduğu zaman
en kolay iyileşen ve
tedavi edilen (%100)
kanser türüdür.
ERKEN TANI YÖNTEMLERİ
KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ
Kolaydır
 Herkes tarafından uygulanabilir
 Maliyeti yoktur
 Herhangi bir malzeme gerektirmez.
 Bir sağlık kuruluşuna gitmeyi
gerektirmez

KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ
1.Kadınlar bu konuda yeterli ve doğru
bilgiye sahip değiller
2. KKMM yapan kadın oranı oldukça düşük
min %3-max%29
3. Erken tanı yöntemlerini etkili şekilde
kullanmamada en önemli etmen bilgi
eksikliği olmasıdır.
KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ
NE ZAMAN YAPILMALIDIR?
 Menstruasyon
gören (20 yaş üzeri)
kadınlarda aylık olarak
menstrüasyonun başlangıcından
sonraki 5-7 günde
 Menstruasyonu
olmayan kadınlarda
(gebelik, laktasyon, menapoz) her
ayın belirli bir gününde.
Kendi Kendine Meme
Muayenesi;
 Ayna
 Sırt
karşısında ayakta,
üstü yatarak.
MEMEDE GÖZLENECEK
DURUMLAR
Memede kitle
 Memelerden birinde anormal büyüme
 Bir memenin diğerinden anormal
şekilde sarkık olması
 Meme cildinde buruşukluk

MEMEDE GÖZLENECEK
DURUMLAR





Meme ucunda çekinti,
Meme ucunda kanlı akıntı,
Meme ucu renginde değişiklik,
Meme komşu lenf nodlarında
büyüme,
Üst kolda anormal büyümedir.
MUAYENE EDİLECEK ALAN
Yanlarda
sternum
ortasından
aksiller çizginin
ortasına kadar,
 Yukarıda
klavikula, aşağıda
meme hattının
bitiminden 1-2
cm aşağıya kadar

Aksiller bölgenin muayenesi
Meme Başı Muayenesi Nasıl
Yapılmalıdır ?
Meme başı;
baş ve işaret
parmağı
arasında nazikçe
çekilir
PALPASYON TEKNİĞİ
Vertikal
Sirküler
Işınsal
Elinize kitle geldiyse…

Hemen korkmayın!

Çok büyük ihtimalle iyi huylu bir
kitledir!

İyi huylu olma ihtimali % 90’dan fazla.
MEME KANSERİ
MEME KANSERİNDE ERKEN TANI
Erken tanı için Amerikan kanser derneğinin önerisine göre:
(KKMM:Kendi Kendine Meme Muayenesi)
Yaş grubu
20-39
Yöntem
-KKMM
-Doktor muayenesi
Uygulama Sıklığı
-Her ay
-3 yılda bir
40-49
-KKMM
-Doktor muayenesi
-Mammografi
-Her ay
-Her yıl
-2 Yılda bir
50 yaş ve
üzeri
-KKMM
-Doktor muayenesi
-Mammografi
-Her ay
-Her yıl
-Her yıl
MEME KANSERİNDE GENEL
TEDAVİ

Cerrahi tedavi

Radyoterapi

Kemoterapi

Hormonal tedavi

İmmunoterapi
Kanser kontrol ve
tarama programı

Etkin koruma yöntemleri uygulayarak kanser
insidansını azaltmak

Kanser mortalitesini azaltmak

Yaşayan hastaların hayat kalitesini yükseltmek

Hastaların karşılaştığı psikolojik travmayı en aza
indirmek

Bu nedenle kanser tarama ve sonrasında hastaların
etkin bir merkeze sevk edilmesi.
BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK
KURULUŞU

Kurum hekimlikleri, sağlık ocağı, verem savaş
dispanseri, ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması
merkezi, sağlık merkezi ve toplum sağlığı merkezleri
ile aile hekimliği sözleşmesi yapmış aile hekimleri,
112 acil sağlık hizmeti birimi, üniversitelerin medikososyal birimleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin birinci
basamak sağlık üniteleri, birinci basamak
kuruluşları olarak kabul edilir.
sağlık
ÜÇÜNCÜ BASAMAK SAĞLIK
KURUMU

Eğitim ve araştırma hastaneleri, özel dal eğitim
ve araştırma hastaneleri, üniversite tıp fakültesi
hastaneleri, Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı tıp
fakültesi hastanesi ile eğitim ve araştırma
hastaneleri, üçüncü basamak sağlık kurumu
olarak kabul edilir.
-Dünya Sağlık Örgütünün taranmasını önerdiği üç
kanser tipi meme, serviks ve kolorektal
-Erken evrede teşhis, her üç tür kanserin de
mortalitesinde
büyük
sıklıkta
düşüş
sağlayabilmektedir.
-Ancak tarama çalışmalarının bu istenilen
sonuçları verebilmesi tarama programı kadar
tarama sonrası teşhis süreci ile de ilişkilidir.
-Kanser Taramalarına Katılımın Arttırılması,
Tarama Sonrası Teşhis Merkezlerinin Geliştirilmesi
ana amaçlardır.
Multidisipliner yaklaşım ekibi
Genel cerrah: Meme kanseri konusunda
deneyimli
 Radyoloji uzmanı: Meme kanseri ve
girişimsel radyoloji eğitimi almış olmalı
 Patoloji uzmanı
 Psikiyatri uzmanı
 Medikal onkolog
 Radyasyon onkoloğu
 Genetik uzmanı*

Teknik Alt Yapıda Zorunlu Olarak
Bulunması Gerekenler
-Spot magnifikasyon ve kompresyon gibi ek
çekimlerin alınabildiği mamografi cihazı . Cihaz
Tomosentez
ve
sterotaksik
işaretleme
yapabimeli. Tru- cut kalın iğne biyopsisi, ince iğne
biyopsisi yapılabilmeli.
-Yüksek rezolüsyonlu US cihazı, opsiyonel olarak
elastografi bulunması.
-Meme MR software bulunan MR cihazı. Cihaz
sterotaksik işaretleme yapabilmeli.
-Duktoskopi
ve
galaktografi
(opsiyonel)
yapılabilinmesi *
Sonuç ve öneriler
Kanser taramada 1. basamaktan başlayarak
hasta eğitim ve bilinçlendirme yapılması,
 Bu konuda ayrıca sağlık personelinin eğitim ve
blinçlendirilmesi, periyodik eğitimlere katılma.
 Medya ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği
yapma
 Sevk edilecek merkezlerin alt ve üst yapısının
tam olması
 Mutlaka ayrıntılı epikriz ve hasta dosyası ile
birlikte gönderilmesi
 Sonuçların her yıl şeffaf bir şekilde yayınlanması
 Taramanın diğer kanser tiplerindede yapılması,
örnek olarak akciğer, prostat gibi

Sonuç ve
öneriler





Merkezlerin standart ve kalite yönünden
denetlenmesi,
Merkezlerde
çalışanların
eğitilerek
sertifikalandırılması ve sürekli eğitim,
Merkezdeki sonuçların tanı, tedavi doğruluk,
duyarlılık ve özgüllük yönünden (istatistiksel)
değerlendirilmesi,
Merkezlerin tanı ve ameliyat randevu sürelerinin
standartların altında olması,
Merkezlerin tedavi, tanı komplikasyon ve mortalite
açısından
değerlendirilmesi
ve
sonunda
ödüllendirme.
Sorunlar









Yaşlı ve komorbid hastalar
Malpraktis davaları nedeniyle oluşan problemler
Performansa bağlı problemler
Ekipde eksik branşların olması
Görüntülemede eksiklikler
Hasta takibinde sorunlar
Tıbbi yeterlilik???
Duyarsızlık ve problemli
hastaları üstlenmeme
Koordinasyon ve sevk
zincirinde aksamalar
60
HPV CİHAZI
61
Kanserde erken tanı, tarama ve
en uygun tedavi için el ele
Umarım
sizi
uyutmamışımdır