T.C SAĞLIK BAKANLIĞI Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı Sayı

T.C
SAĞLIK BAKANLIĞI
Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı
Sayı : B100KSD0000071/3800-15
Konu : 1 – 7 Nisan Kanser Haftası
06 OCAK 2006
GENELGE
2006 / 3
Halk sağlığı açısından bakıldığında kanser en çok ölümle sonuçlanan bir hastalıktır.
Kanser, sebebi bilinen ölümler sıralamasında Kalp ve Damar Hastalıklarından sonra 2. sırada yer
almaktadır. Öldürücü olması, bıraktığı sakatlıklar ve tedavideki yüksek maliyetler nedeniyle de
kanser, ülke ekonomisi ve iş gücünde ağır kayıplara neden olmaktadır. Bu yönüyle önemli bir
halk sağlığı sorunu olarak gündemdeki yerini bu günde korumaktadır.
Her yıl olduğu gibi bu sene de “1- 7 Nisan Kanser Haftası”nın tüm illerde olduğu gibi
ilinizde de etkin ve verimli olarak, toplumda davranış değişikliği sağlayabilecek etkili
faaliyetlerle değerlendirilmesi beklenmektedir. Hafta boyunca özellikle tütün ve mamulleri ile
mücadele, Kendi Kendine Meme Muayenesi, pap-smear tetkikinin önemi ile yeterli ve dengeli
beslenme konularında eğitime, uygulamalara odaklanılmalıdır.
Yapılacak hafta etkinlikleri için, etkili eğitim materyalleri, eğitim teknikleri ve eğitim
yöntemlerinin kullanılması gerekmektedir. Eğitim materyallerinden afiş ve broşürlerin tüm illere
Mart ayında (en geç son hafta) gönderilmesi planlanmaktadır. Ancak iller kendi imkanlarını
kullanarak meme maketi, bez afiş, afiş, broşür, çıkartma (sticker) vb. eğitim materyallerini
(Müdürlükler 1 no’lu döner sermaye, KTEM ve KETTM’ler ise 2 nolu döner sermayenin
eğitime ayrılan bölümlerini kullanarak) sağlayabilirler.
Kanser konulu tüm faaliyetlerde öncelikle 1. Basamak olmak üzere tüm sağlık, eğitim,
diğer ilgili kurumlar ve sivil toplum örgütleri işbirliği ile sağlık personeli ve halka yönelik eğitim
programları, panel, seminer, konferans, sempozyumlar, yarışmalar düzenlenerek, halkın ve
sağlık personelinin kanser, kanserin nedenleri, belirtileri, tarama, korunma ve erken tanı (erken
tanı ile önlenebilir meme, serviks, cilt kanserleri vb.) konularında bilgilendirilmesi,
bilinçlendirilmesi, farkındalıkların sağlanması amaçlanmaktadır.
Bu nedenle yıl boyunca sürdürülmesi gereken halkı bilgilendirme-bilinçlendirmefarkındalık kazandırma çalışmalarına, özellikle bu haftada daha da odaklanılmaktadır. Bazı
illerde uygulanan etkili stratejilerin ilinizde de başlatılması, geliştirilmesi hafta etkinlikleri
açısından önem taşımaktadır. Hafta faaliyetlerinin açılışlarında Mülki İdare Amirleri, Vali,
Kaymakam, Kurum Müdürleri, Belediye Başkanı eşlerinin Fahri Başkanlığında ve bizzat
katılımlarında yerel- genel medyanın kullanımı ile daha geniş kesimlerin kansere duyarlılığı
sağlanabilir.
Kanser Haftası ile ilgili etkinlikler bir Sağlık Müdür Yardımcısı sorumluluğunda, Eğitim
Şube Müdürlüğü koordinasyonunda, tüm ilgili şubelerin (Eğitim, AÇS/AP, Yataklı Tedavi
Hizmetleri, Tıp Meslekleri, Ruh Sağlığı, Bilgi İşlem ve Sağlık İstatistikleri, İdari ve Mali İşler,
Bulaşıcı Hastalıklar, Sağlık Ocakları Şube Müdürlükleri, KETTM, KTEM Sorumlu Hekimleri
vb.) etkin olarak katılımıyla organize edilecektir. Bu bakımdan ilk aşamada illerde Ocak Ayı
içinde Sağlık Müdürlüklerinde yönetim birimlerinin ortak toplantısının yapılması, koordinasyon
biriminin (Eğitim Şube Müdürlüğü) ilgili konuda genelgenin sunumunu yapması ve yeni
stratejiler üretilmesi sağlanacaktır. İkinci aşamada yine Ocak ayı içinde işbirliği öngörülen
Kurum ve Kuruluşlar, Üniversiteler, ilgili Sivil Toplum Örgütlerinin katılımları ile en az bir
toplantı düzenlenerek, faaliyet planlarının oluşturulması gerekmektedir. Ayrıca İl Kanser Kontrol
Danışma Kurulunun ilk toplantısı bu amaçla yapılabilir.
Başkanlığımızın 03.10.2005 tarih ve 1433 sayılı yazısı ile ilinize gönderilen 2005 yılı
Kanser Haftası Etkinlikleri Değerlendirme Raporunda görüldüğü gibi faaliyetler oldukça etkin
ve verimli bulunmuştur. Bazı il raporlarındaki ayrıntılara yer verilerek, illere geri bildirim olarak
gönderilmişti. Ancak geciken bazı raporlarda değerlendirmeye namzet bazı etkinlikler, söz
konusu birleşik rapora yansımamıştı. Bu sene onkoloji günlerinin diğer illerimizde de
düzenlenmesi, halkta kansere karşı maksimum farkındalık sağladığı gerekçesi ile hafta
etkinliğinde önem taşımaktadır.
İllerde meme kanseri kontrol programı kapsamında yürütülmekte olan Kendi Kendine
Meme Muayenesi Eğitimlerinde kullanılması için gerekli eğitim materyallerinden meme maketi,
afiş broşür, sticker, bez afiş vb.lerinin de 1 nolu döner sermaye saymanlığı gelirlerinin eğitime
ayrılan bölümünden karşılanması için Müdürlükçe gereken hazırlık yapılmalıdır.
İlişikteki rehberde, illerde yapılabilir bazı etkinlik türleri belirtilmiş olup, ilinizde
gerçekleştirilecek 1- 7 Nisan Kanser Haftası Faaliyet Raporunuzun, 15 Mayıs 2006 tarihine
kadar (sivil toplum örgütü, üniversite vs. gibi diğer kurumları kapsayan çalışma nedeniyle geniş
boyutlu rapor hazırlayacak müdürlükler ise 30 Mayıs 2006 tarihine kadar) Kanserle Savaş
Dairesi Başkanlığına gönderilmesi ile kanser eğitimlerinin bir hafta ile sınırlı kalmadan, yıl
boyunca etkin bir şekilde sürdürülmesi konusunda gereğini ve takibini önemle rica ederim.
Prof.Dr.Necdet ÜNÜVAR
Müsteşar
EK 1:
2 sayfa Etkinlik Rehberi
DAĞITIM:
81 İl Valiliğine
1-7 NİSAN KANSER HAFTASI ETKİNLİKLER REHBERİ
1- İlinizdeki Eğitim ve Araştırma, Devlet, Doğum ve Çocuk Bakımevi, Onkoloji, Göğüs
Hastaneleri, Diş Tedavi Merkezleri, Özel Hastaneler, Semt Poliklinikleri, AÇS/AP Merkezleri, Halk
Sağlığı Laboratuvarları, Verem Savaş Dispanserleri, Sağlık ve Tıp Merkezleri, Sağlık Ocakları, Sağlık
Evleri ile toplu yaşanılan ortamlarda (okullar, halk eğitim merkezleri, fabrika, kahvehane, kafe, işyerleri,
hipermarketler, marketler, dernekler, vakıflar, terminal, gar, liman, spor salonları, tiyatrolar vb.) halkın
görebileceği uygun yerlere afişlerin asılması,
2- Her ilde mutlaka “1-7 Nisan Kanser Haftası”, “Kanserde Erken Teşhis Hayat Kurtarır”, “Kendi
Kendine Meme Muayenesi Hayatınızı Kurtarır”, “Kansersiz Yaşam Elinizde”, “Sağlıklı Beslenmek
Kanseri Önler”, “Kanserden Korunabilirsiniz”, “Kansersiz Yaşama Doğru”, “Meme Kanserinden
Korunabilirsiniz”, “20 Yaş Üstü Bayanlar Her Ay Kendi Kendine Meme Muayenesi Yapıyor Musunuz?”,
“Sağlığınız Parmaklarınızın Ucunda, Kendi Kendine Meme Muayenesi Yapınız”, “Sağlık Personeli ve
Halk Elele, Kanser Sana Güle Güle”, “Kadınlar, Bizler İçin Önemlisiniz Kendi Kendine Meme
Muayenesi Yapınız”. “Kendinize Bir Şans Verin Kendi Kendine Meme Muayenesi Yapın”, “Sigarasız
Hayat, Oh Ne Rahat!”, “Çocukları Koruyun, Dumanınızı Onlara Solutmayın”, “Sigara Erken Yaşlandırır”
vb. cümlelerinin yer aldığı bez afişlerin il imkanları içerisinde hazırlatılması ve uygun cadde ve yerlere
hafta boyunca asılması,
3- İlinizde yapılacak 1- 7 Nisan Kanser Haftası faaliyetleri planlanırken Kanserle Savaş Dairesi
Başkanlığınca 03- 05 Nisan 2006 tarihleri arasında düzenlenecek olan 4. Uluslararası Beslenme, Çevre ve
Kanser Sempozyumu’na Merkez Hekimleri, Sağlık Müdürleri ile Başhekimlerin de davet edileceği göz
önünde bulundurulması ve ilinizdeki 1-7 Nisan Kanser Haftası etkinliklerinizin 1- 2 Nisan 2006’da
düzenlenmesi için planlama yapılması,
4- Milli Eğitim Müdürlüğü ile işbirliği sağlanarak ilköğretim, lise ve meslek lisesi öğrencilerine
verilecek eğitim için, ilgili birimlerle toplantı yapılması; eğitim planlanması, uygulanması, izlenmesi ve
değerlendirilmesinin sağlanması, (Okullara verilecek eğitimler için, başta sağlık ocağı hekimleri olmak
üzere eğitimcilerin Şubat ayının birinci haftası içinde belirlenmesi ve eğitim öncesi Eğitim Şube
Müdürlüklerince toplantı düzenlenerek faaliyet raporlarının hazırlanması gerekmektedir.)
5- Sağlık Meslek Lisesi öğrencilerine 20 Mart 2006’ya kadar kanser eğitiminin verilmesi (panel,
konferans vs.) ile seçilecek öğrencilerin de eğitici olarak ilköğretim okullarında bilgilendirme eğitimi
vermesinin sağlanması,
6- Sağlık Ocağı hekimlerince kalabalık işyerlerine, sanayi iş kollarına ve fabrika işçilerine yönelik
kanser konulu konferanslar düzenlenmesi,
7- Hastanelerde öncelikle kendi ve diğer kuruluş sağlık personeli olmak üzere, halka yönelik
panel, konferans ve toplantı düzenlenmesi, hastane içinde hafta boyu radyo-TV program yayının
yapılması, haftanın gündemde tutulması,
8- Başkanlıkça daha önce gönderilen TV programları ve diğer imkanlarla sağlanan TV
programlarının yerel televizyonlarda yayınının sağlanması, radyolara, gazetelere, dergilere vb. haber,
bilgi, mesaj, spot ve belgesel türü programlar hazırlanması, televizyon programlarına ilgili hekim,
psikolog vb. eğitimcilerin katılımının sağlanması,
9- İlinizde basılacak afiş ve broşürlerin hastanelere, semt polikliniklerine, AÇS/AP ve sağlık
merkezlerine, dispanserlere, sağlık ocağı ve sağlık evlerine gönderilerek, etkin kullanımının sağlanması,
10- Sağlık ocağı personelince bölge halkına yönelik erken teşhisle önlenebilir kanserler
konusunda (kahvehane, fabrika ve işyerleri, okul, halk eğitim merkezlerinde vb.) eğitim vermelerinin
sağlanması,
11- İşyeri hekimlerine 15 Mart 2006 tarihine kadar ilgili uzmanlarca eğitim verilerek, fabrikalarda
halk eğitimi vermelerinin sağlanması, (kanserde erken tanı ve önemi, tarama bilinci, kendi kendine meme
muayenesi eğitimi, pap-smear tetkikinin önemi vs.)
12- Hafta boyunca sağlık ocağı ve sağlık evi ebelerinin sorumluluklarındaki evlere ziyaretler
düzenlenerek, bayanlara kendi kendine meme muayenesi yaptırmaları, bunları izlemelerinin sağlanması,
13- Kanser konusunda yürütülen hizmetlerin halka ulaşımını kolaylaştırmak için resim, fotoğraf
sergileri, makale, karikatür, resim, şiir vb. yarışmaları düzenlenmesi,
14- Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezleri kurulan illerde Kendi Kendine Meme Muayenesi
Bilgilendirme Eğitiminin yoğun olarak düzenlenmesi,
15- Düzenlenecek etkinliklerin Üniversiteler, Sivil Toplum Örgütleri işbirliği ile Halk Eğitim
Merkezleri ve diğer kurumlarda ayrıca uygun ortamlarda (hipermarket, iş merkezleri vs.) kurulacak
standlarda gerçekleştirilmesi,
16- Sigaranın önlenmesi ve sigaradan uzak durma ile uygun ve dengeli beslenme konusunda
özellikle etkili eğitim programları gerçekleştirilmelidir. Sigara ile mücadelede en önemli unsur, annelerin
18 yaş altı çocuklarının bu alışkanlığı kazanmalarına engel olmalarının sağlanmasıdır.
Bu bakımdan sağlık personeli ve öğretmenlerin zararlı alışkanlıklardan uzak durarak hasta,
öğrenci ve topluma karşı önderlik yapmaları, ülkemizde sigarasız toplum geliştirmede önemi büyüktür.
Okul, dershane, öğrenci yurtları, hastaneler ve özel muayenehane ortamlarında sigara ile mücadelede
etkili yöntemler kullanılmalıdır.
Özellikle sağlık personeli ve öğretmenlerin sigara ile mücadeledeki önemli rolleri nedeniyle,
kesinlikle hastalarının ve öğrencilerinin görebilecekleri yerlerde sigara içmemeleri, sigarayı bırakmaları
gerekmektedir. Ayrıca çocukların ve gençlerin, sigaranın sağlığa zararları konusunda
bilgilendirildiklerinde anne, baba ve büyüklerini sigara içme davranışından vazgeçmeleri konusunda etkili
oldukları araştırmalarla kanıtlanmıştır.
17- Hafta ve yıl boyu süresince aşağıdaki konuları içeren eğitim programlarının da hazırlanarak,
halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi hedeflenmelidir:
- Kanser, kanserin nedenleri, belirtileri, kanserden korunma, erken tanı ve tarama bilinci,
- Meme kanserini önleme ve korunma,
- Kendi kendine meme muayenesi,
- Serviks kanserinde erken tanı (smear alımı) ve taramanın önemi,
- Cilt kanserinde erken tanı ve taramanın önemi,
- Uygun beslenme alışkanlığı, (taze meyve –sebze, süt, süt ürünleri tüketimi)
- Hayvansal yağ tüketiminin azaltılması,
- Yiyecekleri hazırlama ve saklama koşulları,
- Güvenli su kullanımı,
- Çevredeki toprakta bulunan zeolit ve asbest konusunda halkın bilgilendirilmesi, (Asbest
maruziyetine uğrayan iller için)
- Alkol ve sigara kullanımının zararları, korunma, önleme
- Güneş ışınlarından korunma (yaz aylarında mutlaka eğitim yapılmalı).