ab ticaret politikası ve ikili anlaşma müzakereleri

AVRUPA BİRLİĞİ TEMSİLCİLİĞİ
l
BRÜKSEL
AB TİCARET POLİTİKASI VE İKİLİ ANLAŞMA MÜZAKERELERİ
GÜNCEL DURUM
BİLGİ NOTU
Dilek İştar Ateş TS/BXL/14-14, 1 Aralık 2014
Avrupa Birliği (AB) tüm dünya ile ticarette açık bir politika izlemekte ve korumacı önlemlerden uzak
bir ticaret yaklaşımın tüm platformlarda savunuculuğunu yapmaktadır. Özellikle 2008 küresel
ekonomik krizinden sonra birçok ülke dış ticaret korumacı önlemleri artırırken, AB tam tersine bir
politika izleyerek gelişmekte olan ülkelere yönelik açık ticaret politikalarını sürdürmüş, hem ikili
serbest ticaret anlaşması (STA) müzakerelerine devam etmiş, hem de Dünya Ticaret Örgütü çatısı
altındaki Doha Kalkınma Gündemi müzakerelerinin yapıcı bir sonuca ulaşması için çaba sarf etmiştir.
AB ile Güney Kore arasındaki STA yine bu dönemde yürürlüğe girmiştir. AB’nin ithalata uyguladığı
vergiler genel olarak düşük seviyededir; AB’ye giren malların %70’inden fazlası sıfır ya da düşük
olarak nitelendirilen tarifeler ile gümrüklerden giriş yapmaktadır. Yaklaşık 80 ülkenin birinci ticaret
ortağı durumunda bulunan AB, sadece 20 ülkenin birinci ticaret ortağı durumundaki ABD’yi bu alanda
geride bırakmaktadır.
Ağustos 2014 istatistiklerine göre Euro Alanı’nın tüm dünya ile yaptığı ticarette 9,2 milyar €’luk gelir
fazlası bulunmaktadır (bir yıl önceye göre ticaret gelirlerinde 3,2 milyar € artış gerçekleşmiştir). Tüm
AB ülkeleri için yapılan değerlendirmeye göre ise bir önceki yıl 2,3 milyar € olan ticaret gelirleri
Temmuz 2014’te -8,9 milyar € olarak belirlenmiştir; Ağustos ayında ihracatlarda g örülen %2,2’lik
düşüş nedeniyle dış ticaret açığı ile karşı karşıya kalınmıştır.
1
AB’nin istatistik kurumu Eurostat verilerine göre AB28’in enerji alanındaki ticaret açığı geçtiğimiz yıla
göre azalmış bulunuyor; Ocak-Temmuz 2013’te 219,4 milyar € olan rakam, 2014’ün aynı döneminde
201,9 milyar € olarak gerçekleşmiştir. Makine ve ulaşım araçlarından elde edilen dış ticaret
gelirlerinde de bir azalma meydana gelmiştir; geçtiğimiz yıl 162,4 milyar € olarak gerçekleşen gelirler
bu yıl ancak 149,3 milyar €’ya ulaşabilmiş durumdadır2.
Ocak-Temmuz 2014 döneminde AB’nin Çin’e yaptığı ihracatta %11’lik; G. Kore’ye ihracatında
%10’luk, ABD’ye ihracatında ise %5’lik artış gerçekleşmiştir. AB ihracatı içindeki payı azalan ülkeler
1 http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2013/december/tradoc_151969.pdf
2
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2013/december/tradoc_151969.pdf
TÜSİAD BUSINESSEUROPE ÜYESİDİR - AVRUPA ÖZ EL SEKTÖR KONFEDERASYONU
MERKEZ : 46 Meşrutiyet Caddesi Tepebaşı 34420 Istanbul Türkiye Tel : 90 212 249 11 02 Faks : 90 212 249 09 13
ANKARA : 39/4 İran Caddesi Gaziosmanpaşa 06700 Ankara Türkiye Tel: 90 312 468 10 11 Faks: 90 312 428 86 76
AVRUPA BİRLİĞİ : 13 Avenue des Gaulois 1040 Brüksel Belçika Tel : 32 2 736 40 47 Faks : 32 2 736 39 93
ALMANYA : 28 Märkisches Ufer 10179
Berlin Almanya Tel : 49 30 28 87 86 300 Faks : 49 30 28 87 86 399
FRANSA : 33 Rue de Galilée 75116
Paris Fransa Tel : 33 1 44 43 55 35
Faks : 33 1 44 43 55 46
th
A B D : 1250, 24 Street N.W. Suite #300 Washington DC 20037 USA Tel : 1 202 776 7770 Faks : 1 202 776 7771
ÇİN: Lufthansa Center,EUCCC/C-319, 50 Liangmaqiao Rd, Chaoyang-Beijing 100125 T: 861064622066 F: 861064623206
[email protected] www.tusiad.org
arasında İsviçre (-%22), Rusya (-%12) ve Hindistan (-%10) yer almaktadır. AB’nin G. Kore’den
ithalatında %11, Türkiye’den ithalatında %7, Çin’den ithalatında %6 ve İsviçre’den ithalatlarında %5
oranında artış gerçekleşmiştir.
Ticaret fazlası olan AB üye ülkeleri arasında Almanya (100,7 milyar €), Hollanda (31,1 milyar €),
İrlanda (17,6 milyar €) ve İtalya (17,3 milyar €) yer almaktadır; ticaret açığı en yüksek düzeyde olan
ülkeler arasında ise İngiltere (-60,2 milyar €), Fransa (36,9 milyar €), İspanya (11,9 milyar €) ve
Yunanistan (10,6 milyar €) bulunmaktadır.
KANADA
Kanada AB’nin 12. büyük ticaret ortağı, AB ise Kanada’nın ABD’den sonra ikinci büyük ticaret ortağı
durumunda bulunmaktadır. Kanada dış ticaretinin %10’u AB’ye yönelik gerçekleşmektedir. AB ve
Kanada arasında yılda 60 milyar €’luk mal, 26 milyar €’luk hizmet ticareti gerçekleşmektedir. Makine,
ulaşım ekipmanları ve kimyasal maddeler AB’nin Kanada’ya ihracatının en önemli kalemlerini
oluşturmaktadır.
İki taraf arasındaki yatırım ilişkileri de ileri düzeydedir; Kanada AB’deki dördüncü büyük yatırımcı (142
milyar €), AB ise Kanada’daki ikinci büyük yatırımcı (2012 rakamlarına göre toplam 260 milyar €)
konumundadır.
AB ve Kanada arasında beş yıl süren kapsamlı ekonomi ilişkileri ve serbest ticaret anlaşması (CETA),
müzakerelerdeki tıkanıklığın Eylül 2013’te açılması sonrasında Ağustos 2014’te tamamlanmıştır.
Halihazırda hukuki açıdan metin incelenmesi yapılan anlaşmanın tüm resmi AB dillerine tercümesi
sonrasında Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi’nde görüşülerek kabul edilmesi gerekmektedir. AB
liderlerinin onayı sonrasında her bir üye ülke tarafından kendi iç prosedür kapsamında onaylanacak
olan anlaşmanın 2016 yılında yürürlüğe girmesi öngörülmektedir.
3
Kanada – AB Ticaret Anlaşması CETA
CETA yürürlüğe girdikten sonra sanayi ürünlerine uygulanan gümrük tarifeleri ortadan kalkacaktır; bu
bazı ürünler için anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren olurken, bazı ürünlerde ise aşamalı
olarak gerçekleşecektir. Anlaşmanın yürürlüğe girişinden itibaren yedinci yıldan itibaren tüm sanayi
ürünlerinde gümrük tarifeleri ortadan kalkacaktır. Tarifelerin sıfırlanmasının AB ihracatçılarına yılda
yaklaşık 470 milyon €’luk tasarruf sağlayacağı tahmin edilmektedir. Tarım ve gıda sektöründe de
geniş çaplı bir şekilde vergiler kaldırılacaktır; AB tarım ürünlerinin yaklaşık %92’si, işlenmiş tarım
ürünlerinin büyük bir çoğunluğu, şarap ve alkollü içecekler Kanada’ya vergisiz bir şekilde ihraç
edilebilecektir. Sığır ve domuz eti, mısır gibi “hassas” olarak kabul edilen ürünlerde tercihli ticaret,
kotalarla sınırlandırılacaktır; tavuk ve yumurta ise her iki tarafın da serbestleştirmediği ürünlerdir.
Coğrafi işaretleme (GI) kurallarına uyulması CETA ile güvence altına alınmıştır; AB’nin Grana
Padano, Roquefort ya da Aceto balsamico di Modena” gibi ürünleri Kanada’da geleneksel yöreleri
belirtilerek pazarlanacaktır.
3
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2014/september/tradoc_152806.pdf
2
Kamu alımlarında ise AB şirketlerinin Kanada’da her düzeyde kamu ihalelerine katılımının önü CETA
ile açılmış olacaktır. 2011 yılına göre yapılan tahminler Kanada’da belediyelerin alımlarının yaklaşık
82 milyar €’ya yani Kanada GSYH’nın %7’sine ulaştığını ortaya koyuyor. Kanada makamları, AB
şirketlerinin yapılacak kamu ihaleleri ile ilgili bilgi edinebilmesi amacıyla bir internet sitesi hazırlamayı
da CETA kapsamında taahhüt etmiş bulunmaktadır.
Hizmetler alanında Kanada CETA ile birlikte AB şirketlerine yeni kolaylıklar sağlayacaktır; AB
şirketlerinin mali hizmetler, telekom hizmetleri, enerji ve ulaşım alanlarında Kanada’da faaliyet
gösterebilmelerinin önü açılmıştır. Ayrıca çalışanların aynı şirket içinde AB ülkeleri ve Kanada
arasında geçici dolaşımı daha kolay bir hale getirilmiştir. Muhasebe, mimarlık, mühendislik
alanlarında faaliyet gösteren kişilerin satış sonrası hizmet ya da taahhütlerin takibi gibi konularda AB
ülkeleri ve Kanada arasındaki kısa süreli dolaşımının önü de açılmış bulunmaktadır. Kanunla
düzenlenen mesleklerde kalifikasyonların karşılıklı tanınması ile ilgili aşama kaydedilmiş ve meslek
örgütlerinin ya da ilgili resmi makamların ortak çalışmalar yürüterek diplomaların karşılıklı tanınması
için ortak çalışmalar yürütebilmesi olanaklı hale gelmiştir.
ABD
AB ve ABD arasındaki gümrük tarifeleri ortalama %3 düzeyindedir. Temmuz 2013’te müzakere
edilmeye başlanan Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) ile gümrük tarifelerinin tamamen
ortadan kalkması sayesinde AB GSYH’na %0,5’lik artış olması öngörülmekle birlikte, en büyük
kazanımın tarife dışı engellerin kalkması ve yasal uyumdan ileri gelmesi beklenmektedir.
7. müzakere turu 29 Eylül – 3 Ekim haftasında ABD’de gerçekleştirilmiştir. Yasal çerçeve başlığında
tekstil dışındaki tüm konular bu müzakere turunda ele alınmıştır. Mal ve hizmetlerde pazara giriş,
kamu alımları, gümrük tarifeleri, sürdürülebilir kalkınma, yatırımlar ve rekabet konuları son müzakere
turunda görüşülmemiştir. AB Komisyonu’nun gerçekleştirdiği ‘’paydaşlar anketinin’’ değerlendirilmesi
süreci halihazırda devam ettiği için yatırımcı-devlet arasındaki anlaşmazlıkların çözümü başlığı 7.
müzakere turunda da ele alınmamıştır. Enerji konusu AB tarafının TTIP kapsamında ayrı bir başlık
altında ele alınmasını özellikle istediği bir konudur. ABD ise bu konunun ayrı başlıkta ele alınması
gerekmediğini, diğer müzakere başlıkları görüşülürken gerekli durumlarda değinileceğini ileri
sürmektedir. Rusya ile ilgili son gelişmeler ABD’nin bu alandaki kararını gözden geçirmesini gerekli
bir hale getirmiştir. AB iş dünyası da enerji konusunun mutlaka TTIP içinde yer alması gerektiğini
savunmaktadır. Son müzakere turunda ele alınan konu başlıkları altında hizmetler ve yatırım
alanında, dağıtım hizmetleri, posta hizmetleri, iş hizmetleri, eğitim, sağlık, enerji ve ulaşım hizmetleri
ele alınmıştır. Elektronik ticaret başlığının kapsamının ne olması gerektiği tartışılmış ve bu alandaki
gümrük vergileri, dijital ürünler, elektronik imza, ‘online tüketicinin’ korunması, internete erişim gibi
konular üzerinde görüşmeler gerçekleştirilmiştir. İlaçlar başlığında ise AB ve ABD’nin iyi imalat
uygulamalarının (GMP) birbirine uygunluğunu incelemekle görevlendirilen çalışma grubu bulgularının
ayrıntılı bir şekilde değerlendirildiği görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Her iki taraf da bio-benzer ilaçlar
ile ilgili kılavuzun gözden geçirilmesi süreci konusunda karşı tarafı bilgilendirme taahhüdünde
bulunmuştur.
3
Önceki müzakere turlarında ABD tarafından verilmiş olan gümrük vergileriyle ilgili teklif AB
tarafından yeterli bulunmamıştı. Aynı şekilde ABD’nin hizmetler alanında sunmuş olduğu teklifin de
G. Kore ile anlaşmasından daha az açılım içerdiği ve eyaletler seviyesini kapsamadığı için AB
tarafından yetersiz kabul edildiği biliniyor. Kamu alımları konusunun müzakerelerdeki en zorlu
alanlardan biri olmaya devam edeceği tahmin ediliyor. ABD, Jones Yasası gibi AB açısından sorunlu
olarak nitelendirilen bazı yasalarını tartışmayı, federal ve eyaletler seviyesinde taahhütte bulunmayı
istemiyor.
Kasım ayı sonunda AB Komisyonu TTIP müzakerelerinde kamuoyu açısından saydamlığın
artırılması için yapılması gerekenleri içeren bir bildirge yayımlamıştır. Kamuoyunun TTIP
müzakereleri ile doğru bilgiye hızlı bir şekilde erişebilmesini sağlamayı hedefleyen Komisyon, mevcut
durumdan daha fazla sayıda müzakere belgesini paylaşmayı taahhüt ediyor. Ayrıca AB
Komisyonu’nda görevli kıdemli memur, Komiserler ve kabineleri ile görüşme yapan kurumlar ile ilgili
olarak 1 Aralık’tan itibaren iki haftalık dönemlerde kamuoyunun bilgilendirileceği belirtiliyor.
AB Komisyonu’nun ticaretten sorumlu yeni üyesi Cecilia Malmström ile ABD Ticaret Temsilcisi
Michael Froman’ın Ocak 2015’te bir araya gelmesi beklenmektedir. Yüksek düzeyde
gerçekleştirilecek bu siyasi nitelikli bu görüşme ile müzakerelerde kaydedilen ilerlemenin bir
değerlendirmesinin yapılması ve tarafların önümüzdeki dönem ile ilgili hedeflerini ortaya koyarak,
müzakerelerin geleceğine bir yön vermesi beklenmektedir.
Singapur
Müzakereler AB ve ASEAN ülkeleri arasındaki ‘bölgeden bölgeye’ serbest ticaret müzakerelerinde
ilerleme sağlanmaması üzerine Mart 2010 tarihinde ikili olarak başlamıştır. Aralık 2012’de
müzakereleri tamamlanan anlaşma metni Eylül 2013’te paraflanmıştır. Anlaşma metninin AB’nin tüm
resmi dillerine çevirisi çalışmaları devam etmektedir. Yatırımların korunması ile ilgili anlaşma
müzakereleri ise ticaret anlaşmasından sonra başlamıştır ve hızlı bir şekilde ilerleyerek Ekim 2014
tarihinde tamamlanmıştır. Anlaşma metninin AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu tarafından
onaylanması gerekmektedir. Bunun sonrasında üye ülkelerdeki onay sürecinin tamamlanması ve
anlaşmanın 2015 yaz aylarında yürürlüğe girmesi beklenmektedir.
Singapur, AB’nin tüm dünyada 15. ve ASEAN ülkeleri içinde birinci öneme sahip ticaret ortağı
durumundadır. Mal ve hizmet ticaretinde 2012 yılında ulaşılan rakam 80 milyar € duzeyindedir. AB ve
Singapur arasındaki yatırımlar toplamı 2012 yılı rakamlarına göre 190 milyar €’ya ulaşmıştır. AB
şirketleri ilaçtan finansa uzanan tüm sektörlerde ASEAN bölgesine erişim için Singapur’u bir ‘merkez
üssü’ olarak benimsemiştir. AB Komisyonu da Singapur ile AB arasındaki ikili müzakerelerin
tamamlanmasının diğer ASEAN ülkeleri üzerinde olumlu bir etkiye yol açmasını ve her bir ülke ile
müzakereleri tamamlayarak, AB ticaretinde önemli bir paya sahip olan bu bölgeye ayrıcalıklı erişim
elde etmeyi hedeflemektedir.
Singapur hizmetler sektörünü uluslararası rekabete kademeli olarak açma politikası izlemiştir; 2004
yılında ABD ile imzaladığı anlaşmada, ABD’ye hizmet sektörü ile ilgili birçok başlıkta ayrıcalık
tanınmıştır. AB müzakereler sürmekte iken Singapur’dan mevcut anlaşmalarındaki en iyi koşulları
4
sağlamasını talep etmiştir. Böylece telekom hizmetleri, finansal hizmetler, mimarlık ve mühendislik
hizmetleri de dahil olmak üzere posta ve deniz ulaşım hizmetleri alanlarında kazanımlar elde
edilmiştir. Singapur da AB tarafından özellikle G.Kore’ye sağlanan ayrıcalıkların benzerlerini talep
etmiştir. Bütün bunların sonunda Singapur’da üretim yapmak isteyen AB firmaları açısından sermaye
sınırı ortadan kalkmıştır; üretim için kurulacak şirketlerin hissedar yapısına da serbestlik getirilmiş ve
operasyonlarının tamamını kontrol edebilmeleri güvence altına alınmıştır. Ayrıca pazara giriş
konusunda bir engel olarak firmaların karşısına çıkan lisans gereklilikleri de ortadan kaldırılmıştır. Bu
kapsamda profesyonel mesleklerin karşılıklı tanınmasına ilişkin süreçler de ayrıntılandırılmıştır.
Gümrük tarifeleri alanında ise anlaşmanın yürürlüğe girmesinden itibaren beş sene içinde tüm
gümrük tarifelerinin kaldırılması konusunda anlaşmaya varılmıştır.
Motorlu taşıtlar alanında Singapur mevcut AB standartlarını ve otomobil ve otomobil yedek
parçalarının test esaslarını kabul etmiştir. Singapur ‘yeşil’ olarak kabul ettiği elektrikli ve hibrid araçlar
ile ilgili yasada değişiklik yapmayı kabul ederek, daha az sera gazı salımına olanak sağlayan yeni
motor teknolojilerini de ‘yeşil’ uygulamasına dahil etmeye karar vermiştir. İlaç sektörünü ilgilendiren
ilaç fiyatlarının belirlenmesi ile ilgili süreçlerde Singapur’un saydamlık sağlaması anlaşma
kapsamında güvence altına alınan diğer bir konudur. AB ve Singapur arasındaki STA yenilenebilir
enerji üretiminde kullanılan ekipmanın ticaret ve yatırımı ile ilgili maddeler içermektedir; bu alanda
her iki taraf da yerli tedarikçilerine diğer taraf karşısında ayrıcalık sağlamamayı taahhüt etmiştir.
Tarife dışı engellerin kaldırılması başlığı ile ilgili olarak gıda ve bitki sağlığı altında Singapur,
özellikle KOBİ’ler açısından külfetli olan hayvansal ürünlerin ithalatıyla ilgili uygunluk süreçlerini
gözden geçirecektir. Kamu alımları alanında AB, Singapurlu firmaların AB içindeki merkezi
hükümetlerin su ve çevre hizmetlerinin yanı sıra posta ve ulaşım ağları gibi bazı kamu hizmetleri
alanındaki ihalelere katılımını olanaklı hale getirecektir.
Singapur ve AB arasındaki serbest ticaret anlaşması metni içeriğinde AB’nin gümrük birliği ilişkisi
içerisinde bulunduğu ülkelere (Türkiye) dair bir başlık yer almaktadır. Bu başlık altında Singapur bu
ülkelerle serbest ticaret anlaşması müzakerelerine başlamaya AB tarafından ‘davet’ edilmektedir4. AB
ile gümrük birliği içinde olan ülkelere de AB’nin tercihli gümrük rejimine uyum sağlamaları gerektiği
hatırlatılmaktadır.
Japonya
Kasım 2012 tarihinde AB Konseyi Japonya ile müzakerelere başlanmasına karar vermiştir. Fiili olarak
müzakerelere 2013 Mart ayında başlanmıştır. Özellikle tarife dışı engellerin kaldırılması AB açısından
büyük önem taşımaktadır. Bunun için yol haritaları benimsenmiştir. AB açısından önem taşıyan bir
diğer konu da Japonya demiryolu ulaşımı ile ilgili kamu alımlarına AB şirketlerinin koşulsuz
katılımının anlaşma ile birlikte güvence altına alınmasıdır. Müzakerelerin başlangıcından itibaren
geçen bir yıl sonrasında AB Komisyonu Japonya’nın tarife dışı engelleri ortadan kaldırma yönündeki
performansını gözden geçiren bir durum değerlendirmesi yapmış ve Mayıs 2014 itibarı ile
müzakerelerin devamına karar vermiştir. Müzakerelerin sekizinci turunun Aralık ayı içinde Tokyo’da
yapılması planlanmaktadır.
4
Türkiye ve Singapur arasındaki STA müzakereleri sürmektedir.
5
Malezya
Malezya ile müzakerelere Ekim 2010’da başlamış ve yedi görüşme turu gerçekleştirilmiştir.
Halihazırda müzakerelerin yarısı tamamlanmış olmakla birlikte üzerinde anlaşmaya varılması güç
olan konular henüz ele alınmamış durumdadır. Mayıs 2013’teki genel seçimlerden sonra Malezya AB
ile müzakereleri ilerletme konusunda olumlu bir tutum izlememiştir.
Vietnam
Müzakerelere Haziran 2012’de başlanması sonrasında on müzakere turu gerçekleştirilmiştir. Tarife
dışı engellerin yanı sıra sürdürülebilir kalkınma, kamu alımları, yasal uyum, rekabet ve hizmetler
alanlarında alanında da anlaşmaya varılmaya çalışılmaktadır. Özellikle Vietnam tarafı müzakerelerin
hızlı bir şekilde sonuçlandırılmasını istemektedir. AB özel sektörü ise pazara giriş, kamu şirketlerinin
konumu, hizmetler ve kamu alımları konularında hedeflenen sonuçlar elde edilmeden müzakerelerin
tamamlanmasına karşı çıkmaktadır.
Tayland
Müzakerelere başlanmasına 2013 Şubat ayında karar verilmiştir. Sonuncusu 8-10 Nisan 2014’ te
olmak üzere toplamda dört müzakere turu gerçekleştirilmiştir. Halihazırda planlanmış bir müzakere
turu bulunmamaktadır.
Hindistan
Müzakerelere Haziran 2007’de başlanmıştır ve bugüne kadar toplam 11 müzakere turunun yanı sıra
küçük ölçekli teknik düzeyde çeşitli görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Mevcut durumda müzakerelerdeki
tıkanıklıklar devam etmektedir.
MERCOSUR
Müzakerelerin 2004’te askıya alınması sonrasında Mayıs 2010’da yeniden görüşmelere başlanmıştır.
Mart 2014’te başmüzakereciler arasında gerçekleştirilen görüşmede pazara giriş tekliflerinin karşılıklı
olarak sunulması hedefiyle uzlaşıya varılmıştır. Tekliflerin hazırlanması çalışmaları devam
etmektedir.
ANDEAN Topluluğu
Kolombiya ve Peru ile müzakereler tamamlanmış ve anlaşmaların ticaret ile ilgili bölümleri sırası ile
1 Ağustos 2013 ve 1 Mart 2013 tarihlerinde geçici kabul ile yürürlüğe girmiştir. Ekvador ile
görüşmeler Ocak 2014’te yeniden başlamış ve Temmuz ayında tamamlanmıştır. Ekvador ile
anlaşmanın yasal açıdan metin incelemesi devam etmektedir. Bolivya ile müzakerelerin yürütülmesi
için temaslar sürmektedir.
6
Fas
Derin ve Kapsamlı STA müzakerelerine başlanmasına Mart 2013’te karar verilmiş, halihazırda toplam
dört müzakere turu gerçekleştirilmiştir. Müzakereler sonucunda varılacak anlaşmanın kapsam
bakımından AB ile Fas arasında mevcut Ortaklık Anlaşması’nın ötesine geçmesi amaçlanmaktadır.
Sanayi standartları, teknik mevzuat, gıda ve bitki sağlığı alanlarında uyum sağlanması ile birlikte Fas
ekonomisinin kademeli olarak AB ekonomisi ile bütünleşmesi hedeflenmektedir.
Mısır
Hizmet ticaretinin serbestleştirilmesi ve şirket kuruluşu alanlarında müzakereler sürmektedir. Derin ve
Kapsamlı STA’ya ilişkin diyalog süreci Haziran 2013’te başlatılmıştır. Henüz bir görüşme tarihi
belirlenmemiştir.
İsrail
Ticaret ve hizmetlerin serbestleştirilmesine ilişkin ikili müzakereler devam etmemektedir.
Ürdün
Derin ve Kapsamlı STA müzakerelerinin başlatılması için hazırlık süreci devam etmektedir.
Lübnan
Lübnan’ın Dünya Ticaret Örgütü’ne üyelik süreci devam etmektedir.
Cezayir
Dünya Ticaret Örgütü’ne üyelik süreci devam etmektedir.
Tunus
Hizmet ticareti ve şirket kuruluşu konuları Derin ve Kapsamlı STA sürecine dahil edilecektir. Tarım
konusunun bu sürece dahil edilip edilmeyeceği konusu ise henüz açıklık kazanmamıştır. AB
halihazırda Tunus’un Derin ve Kapsamlı STA müzakerelerine başlanması ile ilgili siyasi kararını
beklemektedir.
Çin
AB ve Çin arasındaki ikili yatırım anlaşması müzakerelerine 21 Kasım 2013’te başlanmıştır. Çin’deki
AB yatırımcılarına azami koruma çatısı sağlamayı hedefleyen müzakereler sonucunda, halihazırda
AB ülkeleri ile Çin arasında ikili düzeyde mevcut toplam 26 farklı anlaşmanın yerini alacak tek bir
anlaşmaya varılması amaçlanmaktadır.
7
Kazakistan
2014 yılının Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz ve Eylül aylarında toplam beş müzakere turu
gerçekleştirilmiş ve kapsamında ticaret ile ilgili hükümler de yer alan Genişletilmiş Ortaklık ve İşbirliği
Anlaşması tamamlanmıştır. Kazakistan Dünya Ticaret Örgütü’nde halihazırda gözlemci üye
konumundadır. Rusya ve Belarus ile gümrük birliği içerisinde yer almaktadır. AB ve Kazakistan
arasındaki ticaret hacmi 31 milyar €’nun üzerindedir. Bunun 24 milyar €’luk bölümü AB’nin
Kazakistan’dan petrol ithalinden kaynaklanmaktadır.
8