GUT - ROMATiZMAM.COM

www.romatizmam.com
GUT
Gut nasıl bir hastalıktır?
"Kralların hastalığı ve hastalıkların kralı"
olarak bilinen gut hastalığının, en azından
Hipokrat zamanından beri bir çok araştırmaya
konu olduğu ve sayısız kişiyi etkilediği
bilinmektedir.
fazlalılığı ya ürik asidin yapım fazlalığından,
ya böbreklerden atımının az olmasından ya da
vücutta ürik asit haline dönüşen pürinlerin bazı
yiyeceklerle fazla miktarda alınmasından
kaynaklanır. Kırmızı et, deniz ürünleri ve
bakliyat pürin açısından zengindir. Alkollü
içecekler de ürik asit seviyesini belirgin olarak
artırır. Gut hastalığının fazla yeme ve içme
nedeniyle ortaya çıktığı görüşü doğru değildir.
Bazı yiyeceklerin fazla yenmesi ya da çok kilo
alınması gut hastalarında atakları daha çok
ortaya çıkarabilir.
Gut bazı eklemlerde ağrı,
duyarlılık, kızarıklık, şişlik ve
ısı artışı ile ani olarak gelişen,
şiddetli ataklarla seyreden bir
hastalıktır. Genellikle her
seferinde bir eklemi etkiler ve bu eklem
çoğunlukla ayak başparmak eklemi olmaktadır.
Diz, dirsek ve el bileği gibi diğer eklemler de
etkilenebilir. Ataklar çok hızlı olarak gelişir ve
ilk atak genellikle gece olur. Tüm romatizma
türleri içinde en ağrılı olanıdır. Ataklar şu
nedenlerle gelişebilir:
Çok fazla alkol alımı
• Çok sıkı diyet ve açlık
• Bazı yiyeceklerin fazla yenmesi
• Operasyon geçirme (diş çekimi gibi basit bir
girişim bile neden olabilir)
• Ani, şiddetli bir hastalık geçirme
• Aşırı yorgunluk ve herhangi bir nedenle aşırı
derecede endişelenme
• Eklem travması, yaralanma
• Kemoterapi uygulanması
• Diüretik ilaçların alınması
(Diüretikler tansiyon yüksekliğinde kullanılan,
vücuttan sıvı atılımını sağlayan ilaçlardır)
Vücutta ürik asidin geçirdiği kimyasal
işlemlere ait sorun ailelerde kalıtsal olarak
geçebilir ya da başka bir hastalığın
komplikasyonu olarak ortaya çıkabilir. Bu
sorun, kişiye anne-babasından ya da
büyükanne-dedelerinden geçiş yapar. Ancak
çevresel faktörler de rol oynayabilir. Ayrıca
ailenin her bireyinde gut atakları görülmez.
Unutmayınız !
Bir gut hastasıysanız ve küçük bir yaralanma,
travmadan sonra ekleminizde çok ağrı olursa
ve iyileşmesi umulandan uzun sürerse, bunun
bir gut atağı olabileceğini düşünün.
Vücut sisteminizi rahatsız eden herhangi bir
olay gut atağını başlatabilir. Akut atağın erken
bulguları açısından tetikte olunuz; çünkü
tedaviye ne kadar erken başlanırsa o kadar
yararlı olur.
Zamanla, kanda ürik asit fazlalığı eklemler
etrafında birikimlere yol açar. Sonuçta, ürik
asit eklemler içinde dikiş iğnesine benzer
kristaller oluşturur ki bu durum gut ataklarına
neden olur. Bu kristaller sadece eklem içinde
oluşmaz. Ürik asit aynı zamanda cilt altında,
kulak memesinde tofüs olarak ve idrar
yollarında böbrek taşları olarak karşımıza
çıkabilir. Tofüs küçük, beyaz bir sivilceye
benzer.
Uzun dönemdeki riskler nelerdir?
İlk gut atakları eklemlerde kalıcı hasara yol
açmaz ve eklemleriniz tamamen normal olarak
kalır. Ancak bir eklem sürekli bir şekilde gut
ataklarına maruz kalırsa ki - bu durum artık
Gut hastalığının nedeni nedir?
Gut vücudumuzdaki ürik asit fazlalığından
oluşur. Ürik asit sağlıklı kişilerin kanında da
çeşitli kimyasal işlemler sonucunda bir yıkım
ürünü olarak bulunur. Ancak ürik asidin
1
www.romatizmam.com
ilaçlarla tedavi edilir. Bu ilaçlar ağrıyı azaltır
ve enflamasyonu geriletir. Bu ilaçların gut
hastalığında kısa süreli kullanılmaları yeterli
olduğundan genellikle önemli yan etkilere
neden olmazlar ve iyi tolere edilirler. Ancak
bazen hazımsızlık, mide ağrısı, bulantı,
döküntü, baş ağrısı gelişebilir. Astım hastaları
da bu ilaçları kullanırken dikkatli olmalıdır.
Daha önce ülser geçiren kişiler mutlaka
doktorlarını bu konuda uyarmalıdır; böylece
doktorunuz zararlı olmayacak tedavi
seçeneklerine yönelebilir. Aspirin ve aspirin
kapsayan ilaçlardan akut ataklar sırasında
mutlaka kaçınılmalıdır.
yapılan tedaviler sonucunda çok nadirdir - o
zaman ürik asit kristalleri ekleme zarar verir ve
kronik artrit gelişebilir. Hafif olgularda ataklar
çok nadirdir ve ataklar arasına yıllarla ölçülen
süreler girer ve kalıcı bir hasar gelişmez.
Gut hastalığı şişmanlık, hipertansiyon,
hiperlipidemi ve diabet hastalığı ile yakından
ilişkilidir. Gut tedavi edilmezse, böbrek taşları
oluşabilir.
Gut hastalığının tanısı nasıl konur?
Çeşitli romatizmal hastalıklar gut atağını taklit
edebildikleri için ve tedavi de gut hastalığına
özgü olduğu için doğru tanı çok önemlidir.
Fizik muayene ve tıbbi öykü tanı için çok
yararlıdır.
Akut atağın tedavisinde kullanılan bir diğer
ilaç kolşisindir. Kolşisin çok etkin olmakla
beraber sıklıkla bulantı, kusma ve ishal
gelişimine neden olabilir. Bu ilacın damar
yoluyla kullanımı bu yan etkilerin görülümünü
azaltır. Doktorunuz eğer kolşisin vermeyi
uygun görürse, ağrınız geçinceye kadar ya da
ishal gibi yan etkiler gelişinceye kadar 2 saatte
bir ilacınızı almayı önerecektir.
Doktorunuz aşağıdaki araştırmaların
yapımasını isteyebilir:
• Kan testi. Kandaki ürik asit miktarı ölçülür.
Ancak bu sonuç yanıltıcı olabilir. Çünkü gut
hastalarında ürik asit miktarı normal, hatta
düşük düzeylerde olabilir. Aynı zamanda
sağlıklı kişilerde, özellikle de şişmanlarda
yüksek düzeyler saptanabilir.
• Eklem sıvısının incelenmesi. Eklem içindeki
sinovyal sıvı doktorunuz tarafından bir
enjektör yardımıyla çekilebilir ve mikroskop
altında ürat kristallerinin olup olmadığı
araştırılabilir. Eğer bu kristaller saptanırsa, gut
tanısı doğrulanır. Bu test özellikle gut hastalığı
tipik olmayan şekilde başlarsa çok yararlıdır.
Örneğin, gut hastalığı romatoid artrit gibi
başka bir romatizmal hastalığı bazen taklit
edebilir.
• Eklemlerin direkt grafisinin (röntgen)
çekilmesi. Doktorunuz isterse ekleminizin
grafisi çekilebilir ancak genellikle sonuç
normaldir ve tanıda yardımcı olmaz.
İlaçlarınızı atağın hemen başlangıcında
almanız daha etkili olacaktır. Bu nedenle
doktorunuzun önereceği ilaçları evde
bulundurmanız ve atak geliştiğinde
doktorunuzu görünceye kadar bunları almanız
yararlı olacaktır.
Doktorunuzun önerilerine dikkatli ve tam
olarak uymakla gut atağı çok hızlı ve başarılı
olarak kontrol altına alınabilir. Ayak
başparmağı gibi ağrılı bir eklemin korunması
gereklidir. Kafes gibi bir yapının ayak üzerine
yerleştirilmesi ve böylece eklemin battaniye,
yorgan gibi ağırlıklardan korunması yararlı
olacaktır.
Akut atak için önerilen ilaçların kan ürik asit
düzeyleri üzerine etkisi yoktur. Diğer bir
deyişle, bu ilaçlar yeni ataklar geçirmenizi ya
da eklemlerde ürik asit birikimini engellemez .
Bu nedenle eğer ataklarınız sıklaşırsa, tofüs/
böbrek taşı gelişirse ya da kan testlerinde ürik
asit düzeyleri yüksek olarak saptanırsa,
doktorunuz kan ürik asit düzeylerini düşürecek
ilaçlar önerebilir. Bu yönde bir karar alınması,
atağınız olsun veya olmasın her gün ilaç
almanızı gerektirir. Bu amaçla önleyici tedavi
olarak kullanılan çeşitli ilaçlar vardır. Örnek
olarak vücutta ürik asit oluşumunu bloke eden
allopürinol ve böbreklerden ürik asit atılımını
Unutmayınız !
Tekrarlayan gut atakları ekleminize hasar
verebilir ve artrite neden olabilir. Modern
tedavi yöntemleri artrit gelişimini
engelleyebilir.
Gut hastalığı nasıl tedavi edilir?
• Diyet
• İlaçlar: Kolşisin, kortikosteroid, steroid
olmayan antienflamatuvar ilaçlar, probenesid,
sülfinpirazon
• Cerrahi (çok nadir)
Akut gut atakları antienflamatuvar analjezik
2
www.romatizmam.com
sağlıyan probenesid verilebilir. İdrarınızdaki
ürik asit miktarına bağlı olarak, bu iki tip ilaç
arasından seçim yapılır. Doğru tedaviyle, gut
hastalığı hemen hemen tüm olgularda çok iyi
kontrol altına alınabilir.
kadınlarda gut hastalığı gelişimi çok nadirdir
ve bu durumda özel incelemeler gerektirir.
Gut ciddi eklem hastalığına neden olur mu?
Sadece tedavinin yapılmaması durumunda
olabilir. Başlangıçta ataklar akuttur, eklem
normal durumuna döner. Ancak ürik asidin
depolanması deformite ve özürlülük durumuna
neden olabilir. İyi olan tarafı, bu durumun
uygun tedaviyle önlenebilir olmasıdır.
Unutmayınız!
Önleyici tedavi yaşam boyu sürer.
Bol sıvı almalısınız.
Önleyici tedaviler yapılırken atak gelişirse,
atak tedavisini ayrıca yapınız.
Ürik asit eklemlerden başka yerlerde
depolanır mı?
Diğer bölgelerde cilt altında, örneğin kulak
üzerinde ve ellerde depolanabilir. Ayrıca iç
organlarımızda özellikle böbreklerde
depolanabilir. Bu nedenle gutlu bir hastayı
değerlendirirken böbrek testlerine bakılması
gerekmektedir. Bunun için idrar örneği
vermeniz de gerekebilir.
Diyet
Diyetin eskiden çok daha
önemli olduğuna
inanılıyordu; ancak etkili
tedavilerin bulunmasından sonra bir çok gut
hastası istediklerini yemeye ve içmeye
başlamışlardır. Bazı yiyeceklerde hücre
konsantrasyonu fazla olduğundan ve ürik asit
de hücre yıkımı ile oluştuğundan karaciğer,
böbrek gibi sakatatların tüketilmemesi uygun
olur. Protein kapsayan yiyecekler (özellikle et)
aşırıya kaçmadan yenmelidir; bu yiyeceklerin
belli miktarlarda tüketilmesi zaten sadece gut
hastaları için değil, herkes için yararlıdır. Eğer
kilo fazlalığınız varsa, kilo vermeniz sadece
kandaki ürat seviyesinin düşürülmesinde değil
kalbiniz için de yararlı olacaktır. Ancak çok
sıkı diyet ve açlık da atakları tetikleyebilir.
Ürik asit düzeyini düşüren ilaçların uzun
süreli alınması zararlı olabilir mi?
Bu ilaçlar oldukça güvenilirdir. Bazen ciltte
döküntü ya da mide yanması nedeniyle bu
ilaçların kesilmesi gerekebilir. Ancak bunun
dışında hiçbir yan etki olmaksızın sürekli
alınabilir.
Eklem hastalığına neden olabilen ürik
asidden başka kristal tipleri var mıdır?
Özel tipte bir kalsiyum kristali de eklemler
içinde ürik asit gibi depolanabilir. Guta benzer
akut ataklar gelişebilir; ancak bu durumda ayak
başparmağından ziyade diz eklemi etkilenir.
Alkol
Aşırı miktarda alkollü içecek
alınması gut hastalığının nedeni
değildir; ancak bir atağı
tetikleyebilir. Hangi içeceklerin
içilmesi, hangilerinin
içilmemesi gerektiği üzerine çeşitli söylentiler
vardır; bunları ciddiye almayınız. Ancak bazen
hastalar belli tipte bir alkollü içeceğin
ataklarını başlattığını belirtirler. Bu durumda,
hastanın o tipte içeceği içmemesi önerilir.
Gut sıklığı ülkeden ülkeye değişir mi?
Yüksek ürik asit düzeyine sahip bazı ırklar
(örneğin Pasifik ülkeleri) bulunmaktadır; bu
kişiler doğal olarak gut hastalığına daha fazla
yatkındır. Gut hastalığına yakalanma oranları
aynı ülkede bile değişik zamanlarda farklı
olabilir. Örneğin İkinci Dünya Savaşı
nedeniyle açlığın kol gezdiği ve yaşam
koşullarının çok zor olduğu dönemlerde
Avrupa ülkelerinde görülümü çok azalmıştır.1
BAZI SORULAR ve YANITLARI
Kadınlar gut hastalığına yakalanır mı?
Gut hastalığı açısından çoğunlukla 40 yaş
üstündeki erkekler risk altındadır; ancak her
yaşta etkilenim söz konusu olabilir. Çok
nadiren menapoz sonrasındaki yaşlı kadınlarda
gut hastalığı gelişebilir. Özellikle de tansiyon
yüksekliği ya da kalp hastalığı tedavisinde
önerilebilen diüretik ilaçları kullanan
kadınlarda görülebilir. Bu ilaçlar ürik asidin
vücutta depolanmasına neden olur. Genç
1
3
Romatoloji Araştırma ve Eğitim Derneği