Yatay Sektörde Çevresel Sorumluluk Direktifinin Uygulanmasına

SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Yatay Sektörde Çevresel Sorumluluk
Direktifinin Uygulanmasına İlişkin
Kapasite Geliştirilmesi için Teknik
Yardım Projesi 27-31Mart İspanya
Çalışma Ziyareti
Yatay Sektörde Çevresel Sorumluluk Direktifinin Uygulanmasına İlişkin Kapasite
Geliştirilmesi için Teknik Yardım Projesi
İhale Makamı
Merkezi Finans ve İhale Birimi
Yararlanıcı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı / Hukuk Müşavirliği
Proje Süresi
24 Ay
Proje Başlangıç Tarihi
22 Temmuz 2015
Proje Bütçesi
1,47 M. Avro
Öncelikli Hedef Grupları
Orman ve Su İşleri Bakanlığı
Adalet Bakanlığı
Projenin Amacı
Verilmekte olan teknik yardımın genel amacı Çevresel Sorumluluk
Direktifini, Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına uyarlayarak çevresel zararı
engelleyerek veya telafi ederek çevrenin korunmasını sağlamak ve etkili
bir çevresel sorumluluk sistemi kurarak sağlıklı bir çevre temin
etmektir.
Projenin esas amacı, Çevresel Sorumluluk Direktifinin etkili şekilde
uygulanmasına yönelik kurumsal, teknik ve hukuki çerçeveyi
(Türkiye’de) güçlendirmek ve bütün seviyelerde güçlü idari ve teknik
kapasite oluşturmaktır.
Projenin Faaliyetleri
Faaliyet 1, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve ilgili paydaşların kurumsal ve
teknik kapasitesinin belirlenmesi ve güçlendirilmesi
Faaliyet 2, Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını Çevresel Sorumluluk Direktifi ile
uyumlu hale getirecek taslak mevzuatın
Faaliyet 3.1, belirlenen yaklaşım ve uygulanan yöntemlerin
detaylandırılması dahil olmak üzere “zarar değerlendirmesi”, “risk
değerlendirmesi” ve “telafi değerlendirmesi” konusunda kılavuzlar
hazırlanması.
Faaliyet 3.2, karar alıcılarda farkındalık yaratılması
Projenin Sonuçları
Sonuç 1: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve ilgili paydaşların kurumsal ve
teknik
kapasitesi
belirlenecek
ve
güçlendirilecektir.
Sonuç 2: Çevresel sorumluluğunun bir çerçevesini oluşturmak için taslak
mevzuat
hazırlanacaktır.
Sonuç 3: Başta sanayi, ilgili sivil toplu örgütleri ve çevresel sorumluluk
mevzuatının uygulanmasından sorumlu olan yetkili kurumlar olmak üzere
ilgili paydaşların bilinci arttırılacaktır.
ÇSD’nin uygulanması
Çevresel Sorumluluk Direktifinin temel
bakış açısı, sürdürdüğü faaliyetler
sebebiyle çevresel zarara yol açan
veya bu tür bir zarara ilişkin yakın bir
tehdidin ortaya çıkmasına sebep olan
faaliyet sahibinin finansal açıdan
mesul tutulmasıdır. Ayrıca mezkûr
direktif çevresel zararların önlenmesi
ve telafi edilmesi gayesiyle, 'kirleten
öder' ilkesi üzerine kurulu biçimde,
çevresel sorumluluğa ilişkin bir
çerçeve oluşturmaktır.
Çevresel Sorumluluğun kapsamı
ÇSD mesleki faaliyetleri iki ayrı sorumluluk kategorisinde tanımlar ve
inceler :
 Sorumluluk kategorisi 1: Ek III faaliyetleri;
 Sorumluluk kategorisi 2: Diğer faaliyetler (Ek III’te yer almayan)
Kusursuz
sorumluluk
Kusurlu
sorumluluk
IPPC İzni
Atık lisans / izin
Sulara deşarj
Tehlikeli maddeler
Su çekimleri
GDOlar
Atık taşınımı
Maden atığı
Karbon depolanması
Ek III’te yer almayan
faaliyetler
Toprak zararı
Su zararı
Korunan tür ve doğal habitatlara zarar
Kategori 1 (Ek III) faaliyetleri
1. Sorumluluk kategorisi Ek III’te yer alan faaliyetlere uygulanır. Bu
faaliyetler genellikle çevreye zarar verme potansiyeli yüksek olan
faaliyetlerdir. Bu faaliyetler arasında:
 Ruhsatlandırılmış endüstri ve tarım faaliyetleri;
 Ağır metal deşarjı olan endüstriler ve/veya su ya da toprağa organik
madde deşarj eden faaliyetler;
 Tehlikeli kimyasal, madde veya ötrofik madde üreten veya deşarj eden
faaliyetler;
 Atık yönetimi faaliyetleri– endüstriyel atık, evsel atık, düzenli depolamalar,
yakma tesisleri;
 Biyositler, GDO vb.
1. Kategoride yer alan işletmeciler kusuru olmaksızın sorumlu
tutulabilirler.
E
K
III
K
U
S
U
R
S
U
Z
S
O
R
U
M
L
U
L
U
K
Sorumluluk kategorisi 2 Ek III’te yer almayan tüm
faaliyetlere uygulanır Annex III;
Kategori 2 sadece korunan habitat ve türler
üzerinde zarar oluşmuş ya da oluşma ihtimali varsa
uygulanır.
Kategori 2 kapsamındaki faaliyetlerde, işletmeci
sadece kusuru ya da ihmali sorumlu tutulur.
K
U
S
U
R
L
U
Türler veya
doğal
habitatlar
S
O
R
U
M
L
U
L
U
K
ÇSD Muafiyetleri (ÇSD’nin uygulanmadığı durumlar):
Md.
4
 Savaş durumundan kaynaklı olası zarar;
 Ek IV ve V’te yer alan uluslararası konvensiyonlar ve sözleşmeler (taraf olunması
durumunda)
 Avrupa Atom Enerjisi
Topluluğunu kuran anlaşma
çerçevesinde yürütülen faaliyetler;
 Doğal afetler;
 Ulusal savunma;
 Ulusal / uluslararası güvenlik;
Çevresel zarar olması ihtimali durumunda Yetkili
Makam’ın görevleri
Olası tehdite göre seçenekler:
1. İşletmeciye ilgili önleyici tedbirleri şart
koşturmak, veya
2. Yetkili makam tarafından önleyici tedbirlerin
alınması ve maliyetinin işletmeci tarafından
karşılatılması
Md. 5
Çevresel Zarar Oluşmuş ise Yetkili Makamın
Görevi
Yetkili makam iyileştirici tedbirleri önceliklendirilebilir.
Rehabilitasyon seçenekleri:
1. İşletmeciden rehabilite / eski haline getirmesini talep
edebilir (Ek II’de yer alan metodoloji doğrultusunda),veya
2. Yetkili Makam rehabilite / eski haline getirip, maliyetini
işletmeci tarafından karşılatır
Md.
6
Diğer hususlar
1. Üye Devletler, birden çok ülkeyi etkileyen zararlar işbirliği
yapmalıdır;
2. Vatandaşlar veya STK’lar Yetkili Makamdan gerekli eylemi
yapmasını talep edebilir, Yetkili Makam tarafından herhangi
bir eylem yapılmazsa (müşteki tarafından haklı olunun
durumlarda) hukuki yollara başvuru hakkı sağlanmalıdır.
Tarım, Balıkçılık, Gıda ve Çevre Bakanlığı
• 2007
tarihli
Sorumluluk Kanunu
Çevresel
• Ek-3 faaliyetleri bakımından
Kusursuz Sorumluluk durumu
getirmiştir. Ayrıca eski hale
getirme bakımından da sınırsız
sorumluluk
benimsenmiştir.
Diğer faaliyetler açısından kusur
sorumluluğu benimsenmiştir.
Tarım, Balıkçılık, Gıda ve Çevre Bakanlığı
• Mali sorumluluk sigortası bu kanunla
getirilmiştir. Risk analizi uygulaması ile çevreyi
kirletebilecek firmaların tedbir alması
sağlanmaktadır. Çevreyi kirletme riski olan
firmaların
gerekli
tedbirleri
almaları
konusunda teşvikler getirilmektedir.
• 11/2014 sayılı Kanun ile revizyon
• Kirletme olasılığı olan şirketlere daha rasyonel
yükümlülükler getirilmiştir.
• Kanunun ilk halinde, operatörlerin fırın için
bile garanti vermesi sorunu
• Kapsam değiştirilerek riski yüksek olan
faaliyetler için yeni bir düzenleme yapılmıştır.
Riski yüksek faaliyetler daha çok prosedüre
tabi tutulurken riski az olan faaliyetler için
prosedür azaltılmıştır.
Tarım, Balıkçılık, Gıda ve Çevre Bakanlığı
Kanun 49 maddeden oluşmaktadır. Kanunun
hazırlanma ve uygulanma süreçlerinde Avrupa Birliği
(AB) komisyonun görüşleri dikkate alınmıştır. AB
Komisyonu tarafından, İspanya’nın 2010-2016 arası iyi
bir seviyede oldukları onaylanmıştır.
Kanun Ek-3 faaliyetlerinin tamamı için değil bir
kısmı için mali sorumluluk sigortası oluşturulmasını
gerekli görmüştür.
Operatörlerin;
1- Onarma ve önleme tedbirlerini alma
2-Kirleten Öder Prensibi gereği sorumluluklarını
garanti etmesi
Tarım, Balıkçılık, Gıda ve Çevre Bakanlığı
Burada su, toprak ve habitata ilişkin mevzuatta bir
değişikliğe gidilmeden kanunla uyumlu bir şekilde
beraber uygulanmaktadır. ÇSD ve sektörel normlar
birbirinin tamamlayıcısıdır.
Önemli zararda ÇSD uygulaması
Eğer sektörel normda eski hale getirme konusunda
aynı korumayı ihtiva ediyorsa uygulanabilmektedir.
Çevreyi kirletenlere yönelik idari para cezası ve
eski hale getirme tedbiri birlikte uygulanabilmektedir.
ÇSD
şuana
kadar
İspanya’da
30
vakada
uygulanmıştır. Önemli hasar yoksa sektörel norma
uygulanmaktadır.
Tarım, Balıkçılık, Gıda ve Çevre Bakanlığı
Operatör ÇSD kapsamına girecek bir olay
olduğunda durumu idareye bildirmek ve gerekli
önlemleri almak yükümlülüğündedir.
İdare
kavramından
Kanunun
çıkarılmasında
merkezi hükümet uygulanmasında otonom idareler
anlaşılmalıdır.
Merkezi hükümet uygulamadı farklıların önüne
geçmek için teknik komisyonlar kurabilmektedir.
MORA modülü hakkında bilgi verildi.
Çevresel Risk Havuzu
ÇSD
uyarınca
oluşan
riskin
sigortalanması
hususunda bilgiler aktarıldı.
Zorunlu değil.
Sigorta kapsamı iki husustan oluşmaktadır.
Sadece ÇSD sorumluluğu
EK olarak 3. kişilerin zararlarını karşılayan sigorta
Madrid Otonom İdaresi Çevre Müsteşarlığı
Finansman garantilerinin nasıl belirlendiği hususu
aktarılmıştır.
Risk analizleri konusunda bilgiler aktarılmıştır.
Kanun yürürlüğe girdiğinden beri 6 vaka
4 vaka toprak ve yeraltı suyu
2 yerüstü suları kirliliği
Yeraltı sularındaki kirliliğin nasıl temizlendiği
konusu aktarılmıştır.
6 vakada operatör firma tarafından bildirilmiştir.
Firmalardan
sağlanmaktadır.
onarım
Raporu
istenerek
takip
Teşekkürler