2010 Gök Olayları Yıllığı - tübitak ulusal gözlemevi

goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:43 PM
Page 1
2010
Gök OlaylarıYıllığı
TUG
TÜBİTAK ULUSAL GÖZLEMEVİ
B
T
ve
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:43 PM
Page 2
2010 Takvimi ve Ay’ın Halleri
Cu
Ct
Pa
Pt
Sa
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
2
9
16
23
30
3
10
17
24
31
1
8
15
22
2
9
16
23
3
10
17
24
4
11
18
25
5
12
19
26
6
13
20
27
7
14
21
28
Pt
Sa
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
2
9
16
23
30
3
10
17
24
4
11
18
25
7
14
21
28
Pt
Sa
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
1
8
15
22
29
2
9
16
23
30
3
10
17
24
31
4
11
18
25
5
12
19
26
6
13
20
27
7
14
21
28
Pt
Sa
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
2
9
16
23
30
3
10
17
4
11
18
24/31 25
Sa
5
12
19
26
6
13
20
27
7
14
21
28
1
8
15
22
29
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
2
9
16
23
30
3
10
17
24
31
4
11
18
25
5
12
19
26
6
13
20
27
7
14
21
28
1
8
15
22
29
Pt
Sa
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
6
13
20
27
7
14
21
28
1
8
15
22
29
2
9
16
23
30
3
10
17
24
4
11
18
25
5
12
19
26
Pt
Sa
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
1
8
15
22
29
2
9
16
23
30
3
10
17
24
4
11
18
25
5
12
19
26
6
13
20
27
7
14
21
28
Yeniay
İlkdördün
NİSAN
6
13
20
27
HAZİRAN
5
12
19
26
AĞUSTOS
4
11
18
25
ŞUBAT
Pe
EKİM
TEMMUZ
EYLÜL
KASIM
Ça
1
8
15
22
29
Pt
2
Sa
ARALIK
MAYIS
MART
OCAK
Pt
5
12
19
26
6
13
20
27
7
14
21
28
1
8
15
22
29
Pt
Sa
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
7
14
21
28
1
8
15
22
29
2
9
16
23
30
3
10
17
24
4
11
18
25
5
12
19
26
6
13
20
27
Pt
Sa
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
2
9
16
3
10
17
4
11
18
23/30 24/31 25
5
12
19
26
6
13
20
27
7
14
21
28
1
8
15
22
29
Pt
Sa
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
4
11
18
25
5
12
19
26
6
13
20
27
7
14
21
28
1
8
15
22
29
2
9
16
23
30
3
10
17
24
31
Pt
Sa
Ça
Pe
Cu
Ct
Pa
7
14
21
28
1
8
15
22
29
2
9
16
23
30
3
10
17
24
31
4
11
18
25
5
12
19
26
6
13
20
27
Dolunay
Sondördün
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:43 PM
Page 3
2010’un Önemli Gök Olayları
15 Ocak 2010 Halkalı Güneş Tutulması
Türkiye'den kısmen ve parçalı olarak
gözlenebilecek 11 dakika 08 saniye süreli
halkalı Güneş tutulması, Afrika'da Kamerun-Çad sınırında Türkiye saati ile 06:10'da
başlayacak. Hint Okyanusu’na doğru devam eden tutulma gölgesi Çin topraklarına
girdikten sonra 10:04'te Şanghay'ın kuzeyinde sona erecek. Ülkemizde parçalı olarak gözlenebilecek bu tutulma, Ankara'da,
Türkiye saati ile 07:30'da başlayıp 09:03'te
sona erecek ve Güneş'in sadece % 12'si örtülecek. Tutulmayla ilgili ayrıntılı bilgi için:
http://eclipse.gsfc.nasa.gov/
0
%20
%40
%60
%80
%80
Halkalı tutulma şeridi
%60
%40
%20
Parçalı tutulma
0
oranları
En uzun halkalı
tutulma süresi
Göktaşı Yağmurları
Göktaşı
yağmuru
Dörtlük
Lir
Eta Kova
Delta Kova
Perse
Orion
Aslan
İkizler
Büyük Ayı
Etkin olduğu
zaman aralığı
1–5 Ocak
16–25 Nisan
19 Nisan–28 Mayıs
12 Temmuz–19 Ağustos
17 Temmuz–24 Ağustos
2 Ekim–7 Kasım
10–23 Kasım
7–17 Aralık
17–26 Aralık
En etkin
olduğu tarih
3–4 Ocak
22 Nisan
5–6 Mayıs
27 Temmuz
12–13 Ağustos
21 Ekim
17–18 Kasım
13–14 Aralık
22 Aralık
En yüksek
sayı/saat
120
18
70+
20
100
30
20+
120
10
Ay ve Gezegenlerin Konumlarıyla İlgili Bilgiler
İç gezegen yörüngesi
(Merkür, Venüs)
en büyük
uzanım
Yer
karşıkonum
Güneş
üstkavuşum
altkavuşum
Dış gezegen yörüngesi
(Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün)
kavuşum
Karşıkonum: Gezegen - Yer - Güneş dizilişi.
Altkavuşum: Yer - Gezegen - Güneş dizilişi.
Üstkavuşum: Yer - Güneş - İç Gezegen dizilişi.
Kavuşum: Yer - Güneş - Dış Gezegen dizilişi.
En büyük uzanım: İç gezegenin Güneş’le en büyük
görünür uzaklığı.
Enberi: Ay’ın Yer’e en yakın olduğu konum.
Enöte: Ay’ın Yer’e en uzak olduğu konum.
Günberi: Gezegenlerin Güneş’e en yakın oldukları konum.
Günöte: Gezegenlerin Güneş’e en uzak oldukları konum.
3
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:43 PM
Page 4
Ocak 2010
Gezegenler
Merkür, yılın ilk günleri Güneş’e çok
yakın görünür konumda olduğu için
gözlenemeyecek. Gezegen 4 Ocak’ta altkavuşumdan geçtikten sonra sabah gökyüzünde hızla yükselmeye başlayacak.
12 Ocak’tan sonra sabah gün ağarmaya
başladığında Merkür’ü doğu-güneydoğu ufkunda görmek mümkün. Gezegen
27 Ocak’a kadar sabah gökyüzünde yükselmeyi sürdürecek.
Venüs, geçtiğimiz yılın büyük bölümünü sabah gökyüzünde geçirmişti. Bu
yılsa Ocak’tan Ekim ortalarına kadar akşam gökyüzünde.
Venüs, 11 Ocak’ta akşam gökyüzüne
geçmesine karşın bu ay içinde ufuktan
gözlenebilecek kadar yükselmeyecek.
Mars, 2010'un ilk yarısında gözlem
için çok iyi durumda olacak. Ocak ve Şubat ayları Mars gözlemleri için, özellikle
18 Ocak akşamı batı-güneybatı ufku
de teleskoplu gözlemciler için yılın en iyi
dönemi.
Mars, ayın ilk günleri Güneş battıktan
yaklaşık 2,5 saat sonra doğu ufkunda beliriyor. Ayın sonundaysa Güneş'in batmasıyla doğmuş oluyor. Mars, 27 Ocak’ta bize bu yılın en yakın konumuna gelecek.
Bu sırada gezegenin parlaklığı -1,3 kadire
ulaşacak.
Geçen yılın büyük bölümünde gözlem için iyi durumda olan Jüpiter artık
erkenden batıyor. Gezegen, ayın başlarında hava karardıktan sonra güneybatı
ufku üzerinde kısa bir süre için iyi konumda. Ancak ay sonunda hava karardıktan yaklaşık yarım saat sonra batıyor.
Satürn, ayın başlarında gece yarısı civarı doğuyor. Gezegenin gökyüzünde en
yüksek konumuna gelmesi için sabah saatlerini beklemek gerekiyor.
30 Ocak akşamı doğu ufku
Mars
Ay
Jüpiter
4
Ay
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:43 PM
Page 5
Yeniay
15 Ocak
Sondördün
7 Ocak
İlkdördün
23 Ocak
Dolunay
30 Ocak
Gök Olayları
03 Ocak
07 Ocak
11 Ocak
13 Ocak
15 Ocak
18 Ocak
27 Ocak
27 Ocak
30 Ocak
Yer günberide (147.095.607 km)
Satürn, Ay’ın 10° kuzeyinde (sabah)
Antares, Ay’ın 4° güneyinde (sabah)
Merkür çok ince hilalin 8° doğusunda (sabah)
Halkalı Güneş tutulması (ayrıntılı bilgi 3. sayfada yer alıyor)
Jüpiter, Ay’ın 5° güneyinde (akşam)
Merkür en büyük uzanımda (25°)
Mars, Yer’e en yakın durumda (99 milyon km)
Mars, Ay’ın 7° kuzeyinde (akşam)
KUZEY
Ejderha
Kuğu
Deneb
Büyük Ayı
Küçük Ayı
Kral
Kutupyıldızı
Kraliçe
Zürafa
DOĞU
Kapella
Arabacı
Regulus
Üçgen
Perseus
Mars
Yengeç
İkizler
Koç
Suyılanı
Kanatlı At
Andromeda
Vaşak
BATI
Aslan
Balıklar
Aldebaran
Küçük
Köpek
Procyon
Boğa
Balina
Avcı
Tekboynuz
Büyük
Köpek
Irmak
Akyıldız
(Sirius)
Tavşan
Irmak
GÜNEY
1 Ocak 22:00
15 Ocak 21:00
31 Ocak 20:00
5
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:43 PM
Page 6
Şubat 2010
Gezegenler
Merkür, 27 Ocak’ta en büyük uzanıma ulaştıktan sonra ufkun üzerinde alçalmaya başlamıştı. Bu durum Şubat boyunca devam edecek. Merkür, ayın son
haftasına girerken ufkun üzerinde iyice
alçalmış olacak ve bundan sonra çıplak
gözle seçilmesi çok zor olacak.
Venüs, yükselmeyi sürdürse de ay
sonunda bile alacakaranlıktan kurtulmuş
olmayacak. Bu nedenle ayın ilk yarısı
gözlenmesi zor. Ayın ortasından sonra,
gezegeni çıplak gözle görmek mümkün
olacak.
Venüs ve Jüpiter, 17 Şubat’ta yaklaşık
1/3 derece uzaklıkta olacaklar. Ancak bu
sırada her ikisi de Güneş’e çok yakın görünür konumda olduğu için ancak Güneş
battıktan yaklaşık 20 dakika sonra, ufku
12 Şubat sabahı güneydoğu ufku
tamamen açık olan bir yerden dürbünle
görülebilirler.
Mars, Güneş battığında doğmuş oluyor. Böylece neredeyse tüm gece gökyüzünde kalıyor. Gezegen hâlâ çok parlak
olduğundan bu ay boyunca da teleskoplu gözlemciler için çok iyi bir hedef durumunda.
Jüpiter ayın ilk yarısı batı ufku üzerinde Güneş battıktan sonra çok kısa bir
süre için görülebilir. Gezegen, 28 Şubat’ta sabah gökyüzüne geçecek.
Satürn, ayın başında 22:00 civarı, ay
sonundaysa 20:00 civarı doğmuş oluyor.
Satürn’ü bu sırada görebilmek için tam
doğu ufku üzerine bakmak gerekiyor.
Gezegen ayın ilk günü yeni doğan Ay’ın
sol üstünde görülebilir.
21 Şubat gecesi saat 21:00’de batı ufku üzeri
Ülker
Ay
Ay
Merkür
6
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:44 PM
Page 7
Yeniay
13 Şubat
Sondördün
5 Şubat
İlkdördün
21 Şubat
Dolunay
28 Şubat
Gök Olayları
03 Şubat
12 Şubat
21 Şubat
26 Şubat
28 Şubat
Satürn, Ay’ın 8° kuzeyinde (geceyarısı)
Merkür, Ay’ın 1° güneyinde (sabah)
Ay ve Ülker çok yakın görünümde (22:00)
Mars, Ay’ın 10° kuzeyinde
Regulus ve Ay yakın görünümde
KUZEY
Ejderha
Kral
Küçük Ayı
Çoban
Kraliçe
Kutupyıldızı
Büyük Ayı
Andromeda
Zürafa
DOĞU
Regulus
Üçgen
Perseus
Balıklar
Koç
Aslan
İkizler
Satürn
Başak
Kapella
BATI
Vaşak
Yengeç
Arabacı
Aldebaran
Mars
Boğa
Küçük
Köpek
Balina
Avcı
Procyon
Kupa
Irmak
Tekboynuz
Suyılanı
Büyük
Köpek
Akyıldız
(Sirius)
Tavşan
Irmak
Yelken
GÜNEY
1 Şubat 22:00
15 Şubat 21:00
28 Şubat 20:00
7
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:44 PM
Page 8
Mart 2010
Gezegenler
Merkür, ayın ilk yarısında sabah gökyüzünde olmasına karşın Güneş’e çok
yakın görünür konumda olduğundan
görülmesi çok zor. Gezegen, 14 Mart’ta
üstkavuşumdan geçtikten sonra akşam
gökyüzünde yükselmeye başlıyor. Ne var
ki, gezegenin çıplak gözle görülebilecek
kadar yükselmesi için ayın son haftasını
beklemek gerekiyor.
Venüs, ayın başlarında Güneş’ten
yaklaşık 50 dakika sonra batıyor. Bu da
artık akşam alacakaranlıkta da olsa gözlenebileceği anlamına geliyor. Ayın sonunda bu süre 1,5 saati bulacak. Ayın
sonlarına doğru, Merkür ve Venüs yakın
konuma gelecekler.
Giderek Dünya’dan uzaklaşan Mars
hâlâ çok parlak. Gezegen hava karardığında doğu-güneydoğu ufkunun üzerinde iyice yükselmiş durumda. Ancak
geçen aya göre belirgin biçimde sönük-
25 Mart akşamı batı ufku
17 Mart akşamı batı ufku
Ay
Venüs
8
leşmiş durumda. Teleskoplu gözlemciler,
gezegenin çapının her geçen gün biraz
daha küçük göründüğünü fark edebilirler. Mars’ın parlaklığı ay sonunda yaklaşık 0 kadire düşmüş olacak.
Geçtiğimiz ay sabah gökyüzüne geçen Jüpiter, Güneş’e çok yakın görünür
konumda olduğundan bu ay boyunca
gözlenemeyecek.
Satürn ayın başında havanın kararmasının ardından doğuyor. Ayın ilk günleri gezegenin parlaklığı 1 kadir, yani ondan yaklaşık iki saat sonra doğan Spika’yla benzer. Sarımsı rengi sayesinde
Satürn’ü bölgedeki yıldızlardan ayırt etmek kolay. Satürn, Ay sonunda Güneş
battığında doğmuş oluyor ve tüm gece
gökyüzünde kalıyor.
Satürn, 22 Mart’ta bize en yakın konuma geleceğinden bu sıralar teleskoplu gözlemciler için çok iyi bir hedef.
Venüs
Merkür
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:44 PM
Page 9
Yeniay
15 Mart
Sondördün
7 Mart
İlkdördün
23 Mart
Dolunay
29 Mart
Gök Olayları
02 Mart
17 Mart
20 Mart
25 Mart
29 Mart
Satürn, Ay’ın 12° kuzeyinde
Venüs, Ay’ın 7° güneyinde (akşam)
İlkbahar ılımı (gündüz ve gece uzunlukları eşit)
Mars, Ay’ın 6° kuzeyinde
Satürn, Ay’ın 8° kuzeyinde
KUZEY
Kral
Kraliçe
Ejderha
Andromeda
Küçük Ayı
Kuzeytacı
Üçgen
Kutupyıldızı
Zürafa
Çoban
Perseus
Koç
Büyük Ayı
Kapella
Vaşak
Balina
DOĞU
Arabacı
Berenices’in
Saçı
Başak
BATI
Arkturus
Boğa
Aldebaran
Aslan
Mars
Yengeç
Satürn
Regulus
İkizler
Küçük
Köpek
Avcı
Irmak
Procyon
Spika
Tekboynuz
Karga
Kupa
Suyılanı
Büyük
Köpek
Akyıldız
(Sirius)
Tavşan
Yelken
GÜNEY
1 Mart 22:00
15 Mart 21:00
31 Mart 20:00
9
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:44 PM
Page 10
Nisan 2010
Gezegenler
Merkür, Nisan’da gözlem açısından
yılın en iyi durumlarından birinde. Ayın
ilk günlerinden başlayarak akşam Güneş
battıktan yaklaşık yarım saat sonra batı
ufku üzerinde görülebilir. Ayın ilk günleri
Venüs’le yakın görünür konumda olması
sayesinde gökyüzünde bulunması kolay.
Merkür, 8 Nisan’dan sonra ufkun üzerinde giderek alçalacak. Ayın 10’undan
sonra Merkür ve Venüs’ün arası açılmaya
başlayacak. 15 Nisan’da Merkür, çok ince
hilalin 4° kuzeyinde olacak. Uygun gözlem koşullarında bir dürbünle ikisini aynı
anda görmek mümkün. Merkür ayın son
haftasına girerken ufkun üzerinde iyice
alçalmış olacak ve 28 Nisan’da sabah
gökyüzüne geçecek.
Venüs, akşam alacakaranlığında rahatlıkla gözlenebiliyor. Ancak gözlemcilerin teleskoplarını Venüs’e yöneltmeleri
için biraz daha beklemeleri gerekiyor.
Çünkü gezegen bu ay Dünya’ya çok uzak
8 Nisan akşamı batı ufku
konumda. Buna bağlı olarak da görünür
çapı çok küçük.
Mars, hava karardığında gökyüzündeki en yüksek konumuna ulaşmış oluyor. Bu sırada gezegeni gökyüzünde bulmak için güneye, iyice yukarıya, başucuna doğru bakmak gerekiyor. Ay sonuna
geldiğimizde gezegenin parlaklığı 0,7
kadire düşmüş olacak.
Jüpiter sabah gökyüzünde Güneş’e
yakın görünür konumda. Bu nedenle
ayın ilk günleri görülmesi zor. Ancak ilerleyen günlerde Güneş’le arası açılacak ve
gezegen sabah gün ağarmaya başladığında doğu ufku üzerinde görülebilecek.
Satürn 22 Mart’ta bize en yakın konumundan geçtikten sonra, bu ay da
gözlem için çok iyi durumda. Gezegen,
gece yarısı olmadan gökyüzündeki en
yüksek konumuna ulaşıyor. Teleskoplu
gözlemciler için bu ay da geçen ayki kadar iyi bir hedef.
16 Nisan akşamı batı ufku
Ay
Venüs
Venüs
Merkür
10
Merkür
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:45 PM
Page 11
Yeniay
14 Nisan
Sondördün
6 Nisan
İlkdördün
21 Nisan
Dolunay
28 Nisan
Gök Olayları
08 Nisan
12 Nisan
15 Nisan
16 Nisan
Merkür ve Venüs yakın görünümde (3°) (akşam)
Jüpiter, hilal şeklindeki Ay’ın 7° güneyinde (sabah)
Merkür ve Venüs batı ufku üzerinde yakın görünümde (akşam)
Venüs, çok ince hilalin 4° güneyinde; Merkür, Venüs’ün 7°
güneyinde (akşam)
21 Nisan Mars, Ay’ın 7° kuzeyinde
26 Nisan Satürn, Ay’ın 8° kuzeyinde
KUZEY
Kraliçe
Kral
Lir
Vega
Perseus
Küçük Ayı
Zürafa
Kutupyıldızı
Ejderha
Kapella
Arabacı
Boğa
Herkül
Kuzeytacı
Büyük Ayı
Aldebaran
Vaşak
Yengeç
Arkturus
Mars
Berenices’in
Saçı
Yılan
BATI
DOĞU
İkizler
Çoban
Aslan
Başak
Küçük
Köpek
Procyon
Satürn
Spika
Tekboynuz
Kupa
Terazi
Avcı
Regulus
Suyılanı
Karga
Büyük
Köpek
Akyıldız
(Sirius)
Yelken
Pompa
GÜNEY
1 Nisan 23:00
15 Nisan 22:00
30 Nisan 21:00
11
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:45 PM
Page 12
Mayıs 2010
Gezegenler
Merkür, ay boyunca sabah gökyüzünde. Ancak gezegenin ufuktan çıplak
gözle gözlenebilecek kadar yükselmesi
için ayın ikinci haftasını beklemek gerekiyor. Merkür, 26 Mayıs’ta en büyük uzanımda olacak. Merkür bu ay ufuktan fazla yükselmiyor. Merkür’ü görmek için sabah gün ağarırken doğu ufku üzerine
bakmak gerekiyor.
Venüs, çıplak gözle gözlem yapan
gözlemciler için yılın en iyi konumuna
gelmek üzere. Gezegen Güneş’ten yaklaşık 2,5 saat sonra batıyor.
16 Mayıs’ta Ay, Venüs’ün önünden
geçecek. Gündüz saatlerinde gerçekleşecek bu olayı çıplak gözle görmek mümkün. Ay’ı gökyüzünde bulduktan sonra
örtülme öncesinde ve sonrasında Venüs
Ay’ çok yakın olarak görülebilir.
Mars, akşam gökyüzünde güney-güneybatı yönünde görülebilir. Gezegenin
parlaklığı yaklaşık 1 kadire düşmüş durumda. Bu nedenle geçen aylardaki kadar dikkat çekmiyor. Gezegen artık iyice
erkenden, gece yarısı batıyor.
Jüpiter artık sabah alacakaranlığından kurtulmuş durumda. Ancak yine de
gezegeni görebilmek için sabah saatlerini beklemek gerekiyor. Jüpiter yılın en
sönük göründüğü zamanlarında olsa da
yine de yaklaşık -2 kadirle parlıyor.
Ayın son günleri Uranüs Jüpiter’e çok
yakın konuma gelecek. Dürbünlü gözlemciler Uranüs’ü Jüpiter’in yaklaşık 1°
solunda görebilirler.
Satürn hava karardığında gözlem
için çok iyi durumda. Bu sırada gökyüzündeki en yüksek konumuna ulaşıyor.
Gezegenin görünür büyüklüğü ve parlaklığı biraz azalmış olmasına karşın teleskoplu gözlemciler için hâlâ iyi bir hedef oluşturuyor.
20/21 Mayıs geceyarısı batı ufku
16 Mayıs akşamı batı ufku
Satürn
Ay
Venüs
Regulus
Mars
Betelgeuse
Ay
12
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:45 PM
Page 13
Yeniay
13 Mayıs
Sondördün
6 Mayıs
İlkdördün
20 Mayıs
Dolunay
27 Mayıs
Gök Olayları
03 Mayıs
10 Mayıs
16 Mayıs
16 Mayıs
20 Mayıs
22 Mayıs
26 Mayıs
Venüs, Aldebaran’ın 6° kuzeyinde (akşam)
Jüpiter, Ay’ın 9° güneyinde (sabah)
Ay Venüs’ü örtecek (12:00 - 12:56)
Venüs, Ay’ın 3° güneyinde (akşam)
Mars, Ay’ın 7° kuzeyinde (akşam)
Satürn, Ay’ın 8° kuzeyinde
Merkür en büyük uzanımda (25°)
KUZEY
Kraliçe
Perseus
Kral
Zürafa
Deneb
Kapella
Kutupyıldızı
Arabacı
Küçük Ayı
Lir
Vega
Vaşak
Ejderha
İkizler
Büyük Ayı
DOĞU
Herkül
Yengeç
Kuzeytacı
Çoban
Procyon
Arkturus
Yılancı
Küçük
Köpek
BATI
Kuğu
Yılan
Berenices’in
Saçı
Başak
Aslan
Mars
Regulus
Tekboynuz
Satürn
Kupa
Spika
Karga
Suyılanı
Akrep
Antares
Terazi
Pompa
Erboğa
GÜNEY
1 Mayıs 23:00
15 Mayıs 22:00
31 Mayıs 21:00
13
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:45 PM
Page 14
Haziran 2010
Gezegenler
Merkür, ayın ilk yarısında ufkun üzerindeki yükselimini koruyor ve yine bu
süre içinde her gün biraz daha kuzeyden
doğuyor. Merkür, 11 Haziran’da Ay’ın sağ
altında olacak. Ayın ortalarından itibaren
ufkun üzerinde hızla alçalacak ve birkaç
gün içinde artık Güneş’e çıplak gözle görülemeyek kadar yakın konuma gelecek.
Merkür, 28 Haziran’da üstkavuşumdan
geçecek ve ilerleyen günlerde akşam
gökyüzünde olacak.
Venüs, çıplak gözle gözlem yapan
gözlemciler için yılın en iyi konumunda.
Gezegen Güneş’ten yaklaşık 2,5 saat sonra batıyor. Venüs’ün Güneş’e görünür
uzaklığı bu aydan başlayarak giderek artacak, ancak buna karşın ufuktan yükselimi azalmaya başlayacak.
Mars akşam gökyüzünde güneybatı
yönünde görülebilir. Gezegenin parlaklığı yaklaşık 1 kadir. Bu nedenle yılın ilk aylarındaki kadar dikkat çekmiyor. Gezegen artık gece yarısından önce batıyor.
Jüpiter, ay sonunda gece yarısı doğmuş oluyor. Ayın ilk yarısı Uranüs ve Jüpiter çok yakın görünüyorlar. Uranüs, ayın
başında gezegenin solunda, ayın 12’sindeyse tam yukarısında olacak. Bu sırada
aralarındaki uzaklık yarım derece civarında, yani ikisi de küçük bir teleskobun görüş alanına sığacak kadar yakın.
Satürn, gece yarısı civarı batıyor. Gezegeni gözlemek için en uygun zaman
hava karardıktan hemen sonrası. Ay süresince gezegeni güneybatı ufku üzerinde
görmek mümkün.
19 Haziran akşamı güneybatı ufku üzeri
15 Haziran akşamı batı ufku
Satürn
Ay
Ay
Venüs
Polluks
Kastor
M2 Küresel Yıldız Kümesi (TUG)
14
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:45 PM
Page 15
Yeniay
12 Haziran
Sondördün
4 Haziran
İlkdördün
19 Haziran
Dolunay
26 Haziran
Gök Olayları
06 Haziran
06 Haziran
09 Haziran
11 Haziran
17 Haziran
19 Haziran
21 Haziran
26 Haziran
Jüpiter, Ay’ın 5° güneyinde (sabah)
Mars, Regulus’un 1° kuzeyinde (akşam)
Venüs, Polluks’un 5° güneyinde (akşam)
Merkür, Ay’ın 6° güneyinde (sabah)
Mars, Ay’ın 6° kuzeyinde (akşam)
Satürn, Ay’ın 11° kuzeyinde
Yaz gündönümü (en uzun gündüz - en kısa gece)
Parçalı Ay tutulması (ülkemizden gözlenemeyecek)
KUZEY
Kraliçe
Zürafa
Kral
Kutupyıldızı
Vaşak
İkizler
Küçük Ayı
Deneb
Venüs
Kuğu
Büyük Ayı
Yunus
Ejderha
Vega
DOĞU
Çoban
Aslan
Berenices’in
Saçı
Altair
Herkül
Kuzeytacı
BATI
Lir
Regulus
Mars
Arkturus
Suyılanı
Kartal
Satürn
Yılan
Kalkan
Başak
Yılancı
Kupa
Spika
Yay
Karga
Antares
Akrep
Terazi
Erboğa
GÜNEY
1 Haziran 23:00
15 Haziran 22:00
30 Haziran 21:00
15
Ülkemiz için
Güneş'in ve parlak
gezegenlerin yıl
içinde doğdukları,
battıkları ve en büyük
yükselime eriştikleri
tarih ve saatler bu
çizelgeyle kolayca
bulunabilir. Sayfa,
saatler üst ve alt tarafta
olacak şekilde
kullanıldığında ay ve
günlerin yeraldığı sağ ve
soldaki iki eğri alan
1:45 PM
Çizelgenin
Kullanımı:
12/30/09
Örnek:
Günleri simgeleyen
yatay çizgilerle
gezegenlere ait renkli
çizgilerin kesim noktasını çakıştırdığınızda
gerekli bilgiye ulaşırsınız.
Buna göre, 12 Nisan gecesi
gezegenlerin durumunu
ögrenmek için soldaki eğri
alanda Nisan ayının 12'sine
ait çizgiyi sağa doğru
izlerken gezegenlere ait
renkli çizgilerin bu çizgiyi
kestiği noktayı yukarıdan
veya aşağıdan saatlerle
çakıştırmak yeter. Yaz saati
için 1 saat ekleyerek
yaklaşık olarak: Güneş
goy_2010x.qxp:Layout 1
Page 16
günlerin yeraldığı sağ ve
soldaki iki eğri alan
arasındaki bölge
Güneş'in ufkun altında
olduğu gece zamanını
gösterir. Yaz saati
uygulamasının
olduğu günlerde
kullanılan
zamanlara bir saat
eklenmelidir.
için 1 saat ekleyerek
yaklaşık olarak: Güneş
19:30'da batacak, Merkür
21:20'de batarken Satürn
23:30 civarı meridyende
olacak, Mars 03:20
gibi batacak, Jüpiter
05:10'da doğarken,
Satürn 05:45’te batacak.
Güneş ise yaklaşık
06:20'de doğacak.
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:45 PM
Page 17
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:45 PM
Page 18
Temmuz 2010
Gezegenler
Temmuz boyunca, Jüpiter dışındaki
dört parlak gezegen batı ufku üzerinde
dizilmiş olacak. Ufuktan yukarı doğru
Merkür, Venüs, Mars ve Satürn günler
geçtikçe giderek birbirlerine yaklaşacaklar. Ayın 13’ü ile 16’sı arasında ince bir hilal de gezegenlere eşlik edecek.
Merkür, ay boyunca akşam gökyüzünde. Gezegen ayın ilk haftasından sonra akşam alacakaranlığında çıplak gözle
görülebilecek kadar yükselmiş olacak.
Gezegeni görebilmek için Güneş battıktan yaklaşık yarım saat sonra batı ufkunun hemen üzerine bakmak gerekiyor.
27 Temmuz’da Merkür ve Aslan’ın en parlak yıldızı Regulus yakın görünür konumda (3°) olacaklar.
Bir süredir batıda görmeye alıştığımız Venüs, yavaş yavaş güneye doğru
kayıyor. Yörüngesinde ilerlerken giderek
bize yaklaştığı için Güneş gün geçtikçe
14 Temmuz akşamı batı ufku
gezegenin daha küçük bir bölümünü aydınlatıyor. Yakınlaşmasına bağlı olarak
Venüs’ün görünür çapı ve parlaklığı da
artık teleskoplu gözlemcilerin fark edebileceği şekilde artıyor.
Mars, akşam gökyüzünü terk etmeye hazırlanıyor. Ayın sonlarına gelindiğinde hava karardıktan yaklaşık bir saat
sonra batıyor. Mars, artık teleskoplu gözlemcilere fazla bir şey sunmuyor. Çünkü
görünür çapı Ocak’takinin yarısının da altına inmiş durumda.
Jüpiter, gece yarısından önce doğuyor. Gezegen hâlâ Uranüs’le yakın konumda. Dürbünlü gözlemciler ayın başlarında ikisini aynı anda görmeyi deneyebilirler.
Satürn, artık erkenden batıyor. Ama
ayın başlarında gezegeni gözlemek için
iki saatten uzun bir süre var. Ay sonunda
bu süre bir saatin altına düşüyor.
28 Temmuz akşamı batı-güneybatı ufku
Satürn
Mars
Venüs
Satürn
Mars
Ay
Venüs
Merkür
18
Regulus
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:46 PM
Page 19
Yeniay
11 Temmuz
Sondördün
4 Temmuz
İlkdördün
18 Temmuz
Dolunay
25 Temmuz
Gök Olayları
04 Temmuz
06 Temmuz
10 Temmuz
11 Temmuz
14 Temmuz
16 Temmuz
27 Temmuz
28 Temmuz
Jüpiter, Ay’ın 7° güneyinde
Yer enötede (152.091.129 km)
Venüs, Regulus’un 2° kuzeyinde (akşam)
Tam Güneş tutulması (ülkemizden gözlenemeyecek)
Venüs, Ay’ın 13° kuzeyinde (akşam)
Ay, Mars, Venüs ve Satürn yakın görünümde (akşam)
Merkür ve Regulus çok yakın görünümde (1/3°)
Mars, Satürn ve Venüs yakın görünümde (akşam)
KUZEY
Zürafa
Vaşak
Kraliçe
Andromeda
Kutupyıldızı
Küçük Ayı
Kral
Aslan
Büyük Ayı
Deneb
Ejderha
Kanatlı At
Vega
Venüs
Çoban
Lir
Berenices’in
Saçı
Yunus
Kuzeytacı
Herkül
Altair
Yılan
Jüpiter
Kartal
Oğlak
BATI
DOĞU
Kuğu
Satürn
Mars
Arkturus
Başak
Karga
Yılancı
Spika
Kalkan
Terazi
Yay
Antares
Akrep
Erboğa
GÜNEY
1 Temmuz 23:00
15 Temmuz 22:00
31 Temmuz 21:00
19
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:46 PM
Page 20
Ağustos 2010
Gezegenler
Merkür, ay boyunca akşam gökyüzünde. 4 Ağustos’ta en büyük uzanımdan geçen gezegen, batı ufkunun üzerinde her gün biraz alçalıyor. Ayın ortalarından sonra gezegeni çıplak gözle seçmek zorlaşacak. Dürbünlü gözlemciler,
ayın son haftasına kadar Merkür’ü görmeyi deneyebilirler.
Venüs’ün ufkun üzerindeki yükselimi
giderek azalıyor. Gezegen, yörüngesinde
Dünya ile Güneş arasına doğru ilerlediğinden çapı büyüyor. Buna karşın gezegenin bize bakan yüzü giderek daha az
ışık alıyor.
Bu ayın ortalarında teleskoplu gözlemciler gezegenin yaklaşık yarısının aydınlanmış olduğunu yani “dördün” evresinde olduğunu görebilirler.
7 Ağustos akşamı batı-güneybatı ufku
Mars, akşam gökyüzünde olmasına
karşın, Güneş battıktan sonra çok kısa bir
süre için görülebilir. Ayın ilk yarısı Mars,
Venüs ve Satürn yakınlaşarak gözlemcilere güzel manzaralar sunacaklar.
Jüpiter, ayın başlarında Güneş battıktan yaklaşık iki saat sonra doğu ufkunda beliriyor. Ay sonunda gezegen havanın kararmasıyla doğacak ve gecenin çoğunu gökyüzünde geçirecek. Jüpiter,
yaklaşık -2,5 kadir parlaklığa ulaştığı ve
görünür büyüklüğü de önceki aylara göre iyice arttığı için teleskoplu gözlemciler
için iyi bir hedef.
Satürn, Güneş battığında akşam
gökyüzünde batı ufkunun üzerinde iyice
alçakta bulunuyor. Özellikle ayın ilk günleri Venüs’le yakın konumda.
13 Ağustos akşamı batı-güneybatı ufku
Spika
Spika
Mars
Mars
Satürn
Venüs
Venüs
Ay
20
Satürn
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:46 PM
Page 21
Yeniay
10 Ağustos
Sondördün
3 Ağustos
İlkdördün
16 Ağustos
Dolunay
24 Ağustos
Gök Olayları
07 Ağustos
08 Ağustos
13 Ağustos
19 Ağustos
27 Ağustos
Satürn, Venüs ve Mars yakın görünümde (akşam)
Venüs, Satürn’ün 3° güneyinde (akşam)
Satürn, Venüs, Mars ve Ay yakın görünümde (akşam)
Venüs Mars’ın 2° güneyinde (akşam)
Jüpiter Ay’ın 8° güneyinde
KUZEY
Zürafa
Perseus
Kraliçe
Kutupyıldızı
Büyük Ayı
Üçgen
Küçük Ayı
Kral
Andromeda
Balıklar
Berenices’in
Saçı
Ejderha
DOĞU
Vega
Kuğu
Jüpiter
Arkturus
Kuzeytacı
Lir
Yılan
Altair
Kova
Başak
Herkül
Yunus
Kanatlı At
BATI
Deneb
Yılancı
Kartal
Kalkan
Güneybalığı
Terazi
Oğlak
Antares
Yay
GÜNEY
Akrep
1 Ağustos 23:00
15 Ağustos 22:00
31 Ağustos 21:00
21
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:46 PM
Page 22
Eylül 2010
Gezegenler
Merkür, 3 Eylül’de sabah gökyüzüne
geçtikten sonra ufkun üzerinde hızla
yükseliyor. Ayın 10’undan sonra Merkür’ü sabah gün ağarmaya başladığında
doğu ufku üzerinde görmek mümkün.
Merkür, 19 Eylül’de en büyük uzanıma
ulaştıktan sonra giderek Güneş’e daha
yakın görünecek ve gözlenebileceği süre
kısalacak. Ayın 20’sinde gezegen Güneş’ten neredeyse 1,5 saat önce doğarken, ay sonunda bu bir saate düşecek.
Venüs akşam gökyüzünde iyice alçalmış durumda. Gezegeni görebilmek
için Güneş battıktan yaklaşık yarım saat
sonra batı-güneybatı ufku üzerine dikkatlice bakmak gerekiyor. Ayın başlarında gezegen yaklaşık bir saat süreyle gözlenebilirken, ayın sonlarında bu süre yarım saatin altına iniyor.
Venüs, ay sonunda teleskoplu gözlemciler için çok güzel bir hedef haline
geliyor. Gezegen bize iyice yaklaşmış ve
2 Eylül akşamı batı-güneybatı ufku
Mars
Venüs
22
Spika
ince bir hilal biçimini almış durumda. Venüs 27 Eylül’de bu yılın akşam gökyüzündeki en parlak durumuna (-4,7 kadir) ulaşıyor.
Mars, akşam gökyüzünde alacakaranlığın sona ermesiyle batıyor. Parlaklığı
da 1,5 kadire düşen gezegeni alacakaranlıkta seçmek zor. Ancak sol altında
parlayan Venüs gözlemcilere bu konuda
yardımcı olabilir. Özellikle dürbünlü gözlemciler Venüs’ten yola çıkarak Mars'ı kolayca bulabilirler.
Jüpiter, bu ay gözlem için en iyi durumunda. Gezegen Güneş’in batmasıyla
doğuyor ve tüm geceyi gökyüzünde geçiriyor. Jüpiter, 20 Eylül’de bize en yakın
konumunda olacak. Bu sırada gezegenin
parlaklığı da -2,9 kadire ulaşacak.
Satürn, ay boyunca akşam gökyüzünde. Buna karşın Güneş’e çok yakın
görünür konumda olduğundan bu ay
gözlenemeyecek.
11 Eylül akşamı batı-güneybatı ufku
Mars
Ay
Venüs
Spika
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:46 PM
Page 23
Yeniay
8 Eylül
Sondördün
1 Eylül
İlkdördün
15 Eylül
Dolunay
23 Eylül
Gök Olayları
01 Eylül
04 Eylül
11 Eylül
19 Eylül
23 Eylül
23 Eylül
Venüs, Spika’nın 1° güneyinde (akşam)
Mars, Spika’nın 2° kuzeyinde (akşam)
Mars, Venüs ve Ay yakın görünümde (akşam)
Merkür’ün en büyük uzanımında (17°)
Sonbahar ılımı (gündüz ve gece uzunlukları eşit)
Jüpiter, yeni doğan Ay’ın 8° güneyinde
KUZEY
Vaşak
Büyük Ayı
Kapella
Arabacı
Zürafa
Kutupyıldızı
Perseus
Kraliçe
Üçgen
Arkturus
Ejderha
Kral
Koç
Çoban
Küçük Ayı
Andromeda
Kuzeytacı
DOĞU
Lir
Balıklar
Kuğu
Kanatlı At
Balina
Vega
Yılan
Herkül
BATI
Deneb
Yunus
Altair
Yılancı
Jüpiter
Kartal
Kova
Kalkan
Oğlak
Fomalhaut
Yay
Güneybalığı
GÜNEY
1 Eylül 23:00
15 Eylül 22:00
30 Eylül 21:00
23
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:46 PM
Page 24
Ekim 2010
Gezegenler
Merkür, Ekim’de gözlemcilere fazla
bir şey sunmuyor. Gezegen yalnızca ayın
ilk günleri gözlem için uygun konumda.
Merkür, ayın başında Güneş’ten yaklaşık
bir saat önce doğuyor. İlerleyen günlerde
bu süre giderek belirgin biçimde kısalacak. Merkür, 17 Ekim’de akşam gökyüzüne geçiyor. Ne var ki, gelecek ayın ortalarına kadar yeterince yükselmeyecek.
Ayın ilk haftasından sonra Venüs’ü
akşam gökyüzünde seçmek çok zor olacak. Gezegen artık Güneş’ten kısa süre
sonra batıyor.
Venüs, ayın ilk günleri teleskoplu
gözlemciler için hâlâ çok güzel bir hedef
oluşturuyor. İyice incelen hilal biçimi, gezegenin büyüyen görünür çapı sayesinde bir dürbünle bile kolayca seçilebilir.
10 Ekim akşamı güneybatı ufku
Venüs, 29 Ekim’de altkavuşumdan
geçecek ve önümüzdeki aydan itibaren
onu sabah gökyüzünde görebileceğiz.
Mars, alacakaranlık sona ermeden
batıyor. Parlaklığı yaklaşık 1,5 kadir olan
gezegeni seçmek zor olabilir.
Jüpiter, bu ay da gözlem için çok iyi
durumda. Gezegen Güneş battığında
doğu-güneydoğu ufku üzerinde yükselmiş durumda. Jüpiter, gece yarısı olmadan gökyüzündeki en yüksek konumuna
ulaşıyor. Jüpiter’in gönünür büyüklüğü
ve parlaklığı artık azalmaya başlıyor.
Satürn, 1 Ekim’de sabah gökyüzüne
geçiyor. Güneş’le yakın görünümde olacağından ayın ilk yarısı gözlenemeyecek.
Satürn, ayın sonlarında sabah gün ağarırken doğu ufku üzerinde bulunuyor.
11 Ekim akşamı batı-güneybatı ufku
Ay
Antares
Antares
Ay
24
Mars
Mars
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
Sondördün
1 Ekim
1:47 PM
Yeniay
7 Ekim
Page 25
Dolunay
22 Ekim
İlkdördün
14 Ekim
Sondördün
30 Ekim
Gök Olayları
10 Ekim Mars, Ay’ın 9° kuzeyinde (akşam)
11 Ekim Ay, Antares’in 2° kuzeyinde (akşam)
20 Ekim Jüpiter, Ay’ın 8° güneyinde
KUZEY
Vaşak
Büyük Ayı
Çoban
Arabacı
Zürafa
Küçük Ayı
Kutupyıldızı
Kapella
Ejderha
Herkül
Kraliçe
Perseus
Kral
Vega
Aldebaran
Andromeda
Lir
DOĞU
BATI
Üçgen
Boğa
Deneb
Kuğu
Koç
Yılancı
Yunus
Kanatlı At
Altair
Balıklar
Kartal
Kalkan
Jüpiter
Balina
Kova
Oğlak
Yay
Fomalhaut
Güneybalığı
GÜNEY
1 Ekim 23:00
15 Ekim 22:00
31 Ekim 21:00
25
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:47 PM
Page 26
Kasım 2010
Gezegenler
Merkür, Kasım boyunca akşam gökyüzünde. Ayın başlarında gezegenin
yükselimi çok düşük olduğundan gözlenmesi çok zor. Dürbünlü gözlemciler
ayın ilk haftasından sonra gezegeni batıgüneybatı ufku üzerinde görmeye çalışabilirler.
Merkür, Kasım’ın ortalarından sonra
akşam gökyüzünde çıplak gözle görülebilecek kadar yükselmiş olacak ve ay sonuna kadar yavaş yavaş yükselmeyi sürdürecek.
Venüs, artık sabah gökyüzünde ve
hızla yükseliyor. Ayın ilk haftası Venüs’ü
görmek zor. Gezegen, ilerleyen günlerde
ufkun üzerinde rahatça görülebilecek kadar yükselmiş olacak. Bu sırada, teleskoplu gözlemciler için çok güzel bir hedef oluşturuyor.
4 Kasım sabahı doğu-güneydoğu ufku
Ayın sonuna geldiğimizde Venüs neredeyse sabah gökyüzündeki en iyi konumuna ulaşmış olacak. Gezegeni görmek için doğu-güneydoğu ufku üzerine
bakmak yeterli.
Mars alacakaranlık sona ermeden
batıyor. Parlaklığı yaklaşık 1,4 kadir olan
gezegeni seçmek zor. Deneyimli gözlemciler gezegeni batı ufku üzerinde çok kısa bir süre için görebilirler.
Jüpiter, hava karardığında gökyüzünde iyice yükselmiş durumda. Geçen
iki aya göre daha sönük ve teleskopla bakıldığında daha küçük görünmesine karşın hâlâ iyi bir hedef.
Satürn sabah gökyüzünde. Gezegen
ayın başında Güneş’ten yaklaşık iki saat
önce doğuyor. Ay sonunda bu süre dört
saate çıkacak.
21 Kasım akşamı doğu ufku
Satürn
Ay
Spika
26
Ülker
Ay
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
Yeniay
6 Kasım
1:47 PM
Page 27
İlkdördün
13 Kasım
Dolunay
21 Kasım
Sondördün
28 Kasım
Gök Olayları
04 Kasım
16 Kasım
17 Kasım
20 Kasım
21 Kasım
Satürn, Ay’ın 8° kuzeyinde (sabah)
Jüpiter, Ay’ın 7° güneyinde
Venüs, Spika’nın 4° batısında (sabah)
Merkür ve Mars yakın görünümde (2°)
Ay, Ülker’in 2° güneyinde
KUZEY
Büyük Ayı
Ejderha
Herkül
Vaşak
Küçük Ayı
İkizler
Kutupyıldızı
Vega
Zürafa
Arabacı
Lir
Kral
Kraliçe
Deneb
Kuğu
Perseus
DOĞU
Üçgen
Andromeda
Yunus
Aldebaran
Boğa
Koç
Kanatlı At
Avcı
Irmak
Altair
BATI
Kapella
Kartal
Balıklar
Kova
Jüpiter
Tavşan
Oğlak
Balina
Irmak
Fomalhaut
Güneybalığı
GÜNEY
1 Kasım 22:00
15 Kasım 21:00
30 Kasım 20:00
27
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:47 PM
Page 28
Aralık 2010
Gezegenler
Merkür, 1 Aralık’ta en büyük uzanımda. Bundan sonra Güneş’le arasındaki
görünür uzaklık giderek küçülüyor. Ayın
ortalarından sonra gezegenin yükselimi
hızla azalacak ve Merkür birkaç gün içinde gözden kaybolacak. 20 Aralık’ta altkavuşumdan geçtikten sonra sabah gökyüzünde yükselerek yıl sonunda Güneş’ten
yaklaşık 1,5 saat önce doğacak.
Venüs, ay boyunca sabah gökyüzündeki yükselimini koruyor ve güneye doğru kayıyor. Ay sonunda güneybatı ufku
üzerinde parlıyor olacak. Giderek Dünya’dan uzaklaşan gezegen, görünür büyüklüğünün küçülmesi ve yüzeyinin de
daha fazla ışık almasıyla teleskoplu gözlemcilerin ilgisini kaybedecek.
2 Aralık sabahı güneydoğu ufku
Mars, akşam gökyüzünde batı ufku
üzerinde olmasına karşın görülemeyecek kadar alçalmış durumda.
Jüpiter, hava karardığında gökyüzünde en yüksek konumunda. Gezegeni
görmek için gökyüzünde güneye doğru
bakmak yeterli. Gezegen güney ufkuyla
başucu arasında, hemen hemen tam ortada bulunuyor. Jüpiter ve Uranüs bu ay
yeniden iyice yakın görünüyorlar. Özellikle ayın son günü bir dürbünle Uranüs’ü Jüpiter’in yaklaşık 1° üzerinde görmek mümkün.
Satürn, sabah gökyüzünde. Gezegen
ayın başında Güneş’ten yaklaşık dört saat önce doğuyor. Ay sonundaysa gece
yarısı civarı doğu ufkunda beliriyor.
31 Aralık sabahı güneydoğu ufku
Satürn
Spika
Spika
Venüs
Ay
Venüs
Ay
28
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
Yeniay
5 Aralık
1:48 PM
Page 29
İlkdördün
13 Aralık
Dolunay
21 Aralık
Sondördün
28 Aralık
Gök Olayları
01 Aralık
02 Aralık
14 Aralık
21 Aralık
22 Aralık
29 Aralık
31 Aralık
Satürn, Ay’ın 10° güneyinde (sabah)
Venüs, Ay’ın 10° güneyinde (sabah)
Jüpiter, Ay’ın 11° güneyinde
Tam Ay tutulması (ülkemizden gözlenemeyecek)
Kış gündönümü (en uzun gece - en kısa gündüz)
Satürn, Ay’ın 8° kuzeyinde (sabah)
Venüs, Ay’ın 9° kuzeyinde (sabah)
KUZEY
Büyük Ayı
Ejderha
Vega
Lir
Küçük Ayı
Kutupyıldızı
Kral
Vaşak
Deneb
Kuğu
Zürafa
Kraliçe
Yengeç
İkizler
Yunus
Arabacı
Kapella
DOĞU
BATI
Andromeda
Perseus
Küçük
Köpek
Kanatlı At
Üçgen
Boğa
Procyon
Koç
Aldebaran
Tekboynuz
Kova
Balıklar
Avcı
Jüpiter
Akyıldız
(Sirius)
Büyük
Köpek
Irmak
Balina
Tavşan
Irmak
GÜNEY
1 Aralık 22:00
15 Aralık 21:00
31 Aralık 20:00
29
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:48 PM
Page 30
Bakırlıtepe’deki T60 (solda) ve RTT150 teleskop binaları
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
Antalya’nın güneybatısında, Toroslar’ın uzantısı olan Beydağları dizisinde,
2500 m yükseklikteki Bakırlıtepe’de kurulu TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG), Türkiye'nin en büyük ayna çaplı teleskobuna
ve en gelişmiş donanımlarına sahiptir.
TUG, araştırma kurumlarımıza ve üniversitelerimize gözlemsel astronomi ve
astrofizik araştırmaları için teleskop hizmeti sunmakta ve çalışma ortamı sağlamaktadır. Düzenlediği etkinliklerle ve bilimsel toplantılara verdiği desteklerle ülkemiz gökbiliminin gelişimi yönündeki
öncülük görevini başarıyla sürdürüyor.
Teleskoplar
Bakırlıtepe Yerleşkesi’nde farklı ayna
çaplarında ve gözlemsel özelliklerde
dört, Antalya Yerleşkesi’nde ise bir teleskop bulunmaktadır.
RTT150: 1,5 m ayna çaplı bu teleskop
TÜBİTAK ile Kazan Devlet Üniversitesi ve
Moskova Uzay Araştırmaları Enstitüsü
arasında 1995’te imzalanan ve gözlem
30
zamanı paylaşımı esasına dayanan bir anlaşma ile kurulmuştur. RTT150 teleskobu
ile yüksek ayırma güçlü görüntüleme yanında, “TFOSC” ve “Coude” tayfçekerleriyle gözlemsel astrofizik alanında önemli
çalışmalar yapılabilmektedir.
T60: 2008 yılının sonbaharında kurulan 60 cm ayna çaplı bir teleskoptur. Hızlı
yönlenmesi ve robotik özelliklere sahip
olması dolayısıyla TUG’un verimli teleskoplarından biri olma kapasiteli T60 teleskobu, 2010 ilkbaharında bilimsel gözlemlere resmen açılacaktır.
T100: Tüm gözlem zamanı Türk araştırıcılara ait, 1 m ayna çaplı tam otomatik
T100 teleskobunun 2009 yılı içerisinde
kurulumu ve test aşamaları tamamlanmıştır. Büyük formatlı (4Kx4K) bir CCD kameraya sahip olacak bu teleskopla 2010
yılının sonbaharında bilimsel gözlemlere
başlanması planlanmaktadır.
ROTSEIIId: Michigan Üniversitesi
(ABD) ile TÜBİTAK arasında imzalanan bir
sözleşme çerçevesinde, gama ışını patla-
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:48 PM
T100 teleskobu
malarının optik bölgede gözlenmesi
amacıyla 2003 yılında TUG’a kurulan bu
robotik teleskobun aynası 45 cm’dir. Kendi kendine gözlem yapan ve dünyada kurulu dört ROTSE’den biri olan bu teleskobun gözlem zamanının % 70’i TUG’un da
dâhil olduğu uluslararası bir ortaklığa, kalan % 30’u da Türk araştırmacılara aittir.
BİTOM: TUG’un Akdeniz Üniversitesi
Yerleşkesi içindeki Yönetim Binası yanında 2009 yılında kurulan Bilim ve Toplum
Merkezi (BİTOM), 35 cm ayna çaplı otomatik teleskobu (T35) ve görsel sunum
olanakları ile 2010 yılında da gökyüzü
meraklılarına açık olacaktır.
T60 teleskobundan M16
Page 31
T100 teleskop binası
Altyapıda Yenilikler
Personelin ve araştırmacıların daha rahat bir ortamda çalışmasını sağlamak için
2008 ve 2009 yıllarında devam eden altyapı iyileştirme projeleri sonucunda Bakırlıtepe zirvesi ile Saklıkent arasına 2 km’lik
kanal kazılmış ve özel borular döşenerek
içme suyu terfi istasyonu kurulmuştur. Bu
proje paralelinde, TUG’dan Saklıkent Telekom İstasyonu’na kadar da fiber optik
kablo döşenmiş ve internet iletişimi 34
Mbit/sn’ye çıkartılmıştır. Yerleşke içerisindeki tüm yollar parke taşı kaplanmış, tesis
binalarında ve çevrede, artan ihtiyaca yönelik yenilemeler ve ilaveler yapılmıştır.
T60 teleskobundan Jüpiter ve uyduları
31
goy_2010x.qxp:Layout 1
12/30/09
1:43 PM
Page 2
TÜBİTAK ULUSAL GÖZLEMEVİ’nin yayınıdır.
http://www.tug.tubitak.gov.tr
Tel: (242) 227 84 01 Faks: (242) 227 84 00
Hazırlayanlar:
Alp AKOĞLU (TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi)
Dr. Tuncay ÖZIŞIK (TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi)
İmpress Baskı Tesisleri
Tel: (312) 397 91 41