antraks

ANTRAKS
(ŞARBON)
septisemik, bulaşıcı, zoonoz
ÖLÜMden hemen önce ya da sonra doğal boşluklardan KAN
PIHTILAŞMAMA
KOYU RENK alma
 DALAKta büyüme
 ÖDEM
ETİYOLOJİ
Bacillus anthracis
Gram pozitif
kapsüllü *
(D-glutamik asit)
sporlu **
hareketsiz
KAPSÜL
(in vivo)
VEGETATİF
form
Bakterioskopi
2-8 basil
kapsullü
SPOR
(in vitro)
nekropsi sırasında ORGAN
ölüm sonrası doğal deliklerden gelen KAN
HAVA ile temas
SPOR
(in vitro)
Kültür
flamentler halinde
sporlu
Üreme özellikleri
Kanlı Agar
37°C de 24 saat
AEROB
R-tipi koloni !!
gamma- FAJI
Tür spesifik
PLAZMİD !
PXO 1
(110 kDa)
toksin sentezi
PXO 2
(60 kDa)
kapsul formasyonu
Protektif antijen (PA)
Letal faktör (LF)
Ödem faktörü (EF)
TOKSİK
KOMPLEKS
• fagosit
• ÖDEM
• kapillar permeabilite
• Ölüm öncesi KANAMA
• pıhtılaşma mekanizması
• ŞOK
•rigor mortis
Dayanıklılık özelliği
Vegetatif form
56°C de 10-15 dak.
tahrip
açılmamış kadavrada 3-6 gün
Spor formu
121°C de 15 dak. ölür
% 3 formolde 3-4 gün
% 5 fenolde 2-40 gün
canlı
oda ısısında 22 yıl
hayvan kadavrasında 9 ay
ipek iplikte 71 yıl
sütte 10 yıl
canlı
canlı
EPİDEMİYOLOJİ
 Doğal koşullarda tüm sıcak kanlı hayvan ve
insanlar dUYARLI
 Cezayir koyunları dirençli
 Tavuklarda deneysel infeksiyon
 Soğukkanlılarda infeksiyon oluşmaz
İLKBAHARDAN YAZA GEÇİŞ DÖNEMİ !!!
infeksiyon kaynakları
kontamine et-kemik unu
sporları içeren toprak, mera, su
ahır malzemeleri
infekte ve ölü hayvanlar
MERA
rastgele yerlerde KESİM
diğer hayvanlar YIRTICI KUŞ
tarafından parçalanma
doğal deliklerden gelen KAN
Bulaşma
hasta hayvan ya da ölümden sonra karkastan
Deri
kan emici ve
sokucu sinek
Sindirim
Deri
Solunum
Sporlar
Solunum
Deri
Sindirim
O2 ile temas
VEGETATİF FORM
PATOGENEZ
vücuda giriş
Spor
Makrofajlar içerisinde
Vegetatif
Fagositik vezikülden kurtulup;
sitoplazma içinde replike olurlar
lokalize
Lenf kanalları
Kan
Dalak
ÖLÜM
KLİNİK BULGULAR
inkubasyon süresi
1-14 gün (3-7 gün)
- Perakut
• ruminantlar
(sığır, koyun, keçi, antilop)
– Akut
• ruminant ve tek tırnaklı
– Subakut-Kronik
• domuz, köpek, kedi
PERAKUT form
 serebral hemoraji
 sendeleme, titreme, kasılma,
 burun kanaması
 pulmoner ödem
 hiç belirti olmadan ANİ ÖLÜM ! (1-2 saat içinde)
http://coloradodisasterhelp.colostate.edu/prefair/disease/dz/Anthrax.html
AKUT form
Vücut ısısı
ani yükselme
Uyarana karşı aşırı tepki
Konvulsiyonlar
BOYUN
GÖĞÜS
GENİTAL organlar
LUMBAL bölge
ÖDEM
AKUT form
 hematüri
 sütte kan
 ölümden hemen önce ya da hemen
sonra doğal deliklerden (ağız, burun,
anüs, vajina) KAN
siyah renkli
pIHTILAŞMAZ
 3-4 gün içinde ölüm
RİGOR MORTİS oluşmaz
SUBAKUT – KRONİK form
•ödem (baş-boyun-boğaz)
• kusma, enterit
• ateş
• depresyon
•ölüm
Farinjiyal antraks,
köpek
solunum ve yeme güçlüğü
NEKROPSİ
* dALAK
* KAN
büyüme
kesit yüzü siyah
koyu renkli
pıhtılaşmamış
TANI
KLİNİK TANI
Perakut
Akut
Ödem
Pastörelloz
Yanıkara
NEKROPSİ
LABORATUVAR TANI
KORUMA-KONTROL
ot, bataklık, sinek (özellikle mera kaynaklı infeksiyonlarda)
izolasyon ve aşı
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun 4.
maddesinde belirtilen ihbarı mecburi hayvan hastalıkları
* BİLDİRİMİ ZORUNLU
Şarbon Hastalığına Karşı Korunma ve Mücadele Yönetmeliği
* KESİM ve ETLERİN TÜKETİMİ yasak
* NEKROPSİ yasak
* KARANTİNA
AŞI
PXO2 plazmidi yok
STERNE
ENDEMİK bölgelerde
İLKBAHAR
hastalık çıkan yerlerde
HEMEN sağlam hayvanlara
büyükbaş
1 ml
SC
küçükbaş
0.5 ml SC
6-12 ay bağışıklık !
İNSANLARDA ŞARBON
ÇOBAN ÇIBANI-KARAKABARCIK
İnkubasyon periyodu
DERİ şarbonu
AKCİĞER şarbonu
SİNDİRİM şarbonu
1-10 gün
DERİ şarbonu
* kesim – derinin yüzülmesi
infekte dokular,
post,yapağı
deri teması
* sinek
Mortalite
% 5-20
** tarımsal
SİNDİRİM şarbonu
kontamine çiğ ya da az pişmiş et
Mortalite
% 25-60
AKCİĞER şarbonu
kontamine
kıl,deri,yün,post
işlenme
tabaklama
sporların solunumu
5000-6000 spor
Mortalite
% 99
** endüstriyel
İnsanlarda aşılama
AVA
0, 2, 4. haftalarda
6, 12, 18. aylarda
Her yıl rapel
6 doz