Kadınlar daha fazla iş hayatında olmalı

SÖYLEŞİ / SANEM OKTAR
Kadınlar
daha fazla
iş hayatında
olmalı
Kadınlarla erkeklerin eşit
fırsatlara erişemiyor olmasının en
temel neden olduğunu söyleyebiliriz. Her şeyden önce kadınlar
ekonomik hayata katılamıyorlar.
Bugün Türkiye’de kadınların
sadece yüzde 28’i istihdama katılıyor. Çalışma yaşındaki 19,9 milyon kadın hiçbir şekilde işgücüne
dahil olmuyor. Önce bu tabloyu
değiştirmek gerekiyor.
Türkiye’de 98 bin kadın
girişimci var. KAGİDER
Başkanı Sanem Oktar, bu
sayının gelişmiş ülkelere
oranla çok geride olduğunu
belirtiyor. Kadınların
girişimcilikte eşit fırsatlara
sahip olmadığını ifade
eden Oktar, kadınların
ekonomik hayatta temsil
oranın artmasıyla bu sayının
artacağını söylüyor.
T
ürkiye İstatistik Kurumu
(TÜİK) verilerine göre
Türkiye’de 98 bin kadın
girişimci bulunuyor. Girişimcilerin sadece yüzde 8’i kadın. Bu
rakam gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında oldukça düşük bir
seviyede. Kadın girişimci sayısının
az olmasını iş hayatına katılım
oranıyla ilişkilendiren Türkiye
Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) Başkanı Sanem Oktar,
“Bugün Türkiye’de kadınların
102 EKOVİTRİN ŞUBAT 2016
sadece yüzde 28’i istihdama
katılıyor. Çalışma yaşındaki
19,9 milyon kadın hiçbir şekilde
işgücüne dahil olmuyor. Önce bu
tabloyu değiştirmek gerekiyor”
diyor. Yine TÜİK’in “İstatistiklerle Kadın 2014” raporuna göre,
kadınların eğitim seviyesi yükseldikçe işgücüne daha fazla katıldıkları gözlemleniyor. Yani eğitim
ve girişimcilik arasında güçlü bir
bulunuyor. Küresel Girişimcilik
Endeksi’nin Türkiye verilerine
göre kadın girişimci oranının en
yüksek olduğu bölge Ege Bölgesi.
Sanem Oktar, Türkiye’de kadın
girişimcilerin profili ve ekonomide oynadığı rolü ile ilgili Ekovitrin’in sorularını yanıtladı.
n Girişimcilik konusunda
erkekler, kadınlara oranla
daha fazla ön planda. Bunu
neye bağlıyorsunuz? Kadın
girişimciliğin ülkemiz açısından
önemi nedir?
n Türkiye’de kadın girişimci
profilini nasıl tanımlamak
gerekiyor? Kadın girişimcilerin
sayısı nedir? Hangi bölgeler,
kentler öne çıkıyor?
TÜİK’in en güncel verilerine
göre Türkiye’de 98 bin kadın
girişimci bulunuyor. Girişimcilerin sadece yüzde 8’i kadın.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
(ODTÜ) Kadın Çalışmaları
Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr.
Yıldız Ecevit’in koordinatörlüğünde yürütülen Kadın Girişimciler Araştırması’nın sonuçlarına
göre Türkiye’deki kadın girişimci
profiline şu şekilde.
• Kadın girişimcilerin yüzde
61’i üniversite ya da yüksek lisans
diplomasına sahip
• Yüzde 72’si halen evli
• Yüzde 84’ünün daha önceden bir iş deneyimine sahip
• Yüzde 45’i 25-34 yaşı arasında; yüzde 32.9’u 35-44 yaşları
arasında işini kurduğu görülüyor.
Yine TÜİK’in “İstatistiklerle
Kadın 2014” raporuna göre, kadınların eğitim seviyesi yükseldikçe işgücüne daha fazla katıldıkları gözlemleniyor. Yani eğitim
ve girişimcilik arasında güçlü bir
bağ olduğunu görüyoruz. Küresel
Girişimcilik Endeksi’nin Türkiye
verilerine göre kadın girişimci
oranının en yüksek olduğu bölge
Ege Bölgesi.
girişimci oranlarına bakıldığında
pek çok ülkenin önüne geliyor.
Küresel Girişimcilik Endeksi’ne
göre Türkiye’deki potansiyel girişimci oranı yüzde 53.17. Küresel
Girişimcilik ve Kalkınma Endeksi
kapsamındaki kadın girişimciliği araştırması, ülkelerin kadın
girişimciler için sunduğu ortamı
ve ekosistemi derecelendiriyor.
30 ülkenin katıldığı araştırmada
Türkiye orta performans kategorisinde yer alarak 18’inci oldu.
Rapora göre Türkiye Ortadoğu
ve Kuzey Afrika kategorisinde
kadın girişimciliği açısından
bölgedeki en iyi durumda ülke.
Ancak bu skorun kişi başına
gelire bakıldığında düşük kaldığı
da vurgulanıyor.
Girişimcilerin sadece
yüzde 8’i kadın.
Türkiye’de 98 bin kadın
girişimci bulunuyor. Ege
Bölgesi, kadın girişimci
oranının en yüksek
olduğu bölge.
n Türkiye’deki kadın
girişimcilerle dünyadaki kadın
girişimciler arasındaki en önemli
farklılıklar nelerdir? Türkiye
bu anlamda kaçıncı sırada yer
alıyor?
İlk olarak girişimciliği ele
alacak olursak, Türkiye’de
girişimciliğin giderek yükseldiğini söylemek mümkün. Farklı
araştırmalar da bunu gösteriyor. Dahası, Türkiye potansiyel
n Kadın girişimciler ne kadarlık
bir ekonomik potansiyele sahip?
Araştırmalar Türkiye’nin
cinsiyet eşitsizliği nedeniyle
OECD ülkeleri arasında en çok
gelir kaybı yaşayan ülke olduğunu söylüyor. Türkiye’de eğer
kadınlar ve erkekler ekonomiye
eşit katılsaydı kişi başına düşen
Gayri Safi Milli Hasıla yüzde 30
daha büyük olacaktı. Girişimcilik
ise istihdam, yeni ve yaratıcı iş
sahaları kuran bir alan olmasıyla
bu oranı artıracak bir potansiyel
taşıyor.
n Girişimcilikte iyi bir fikir nasıl
ortaya çıkar?
Öncelikle iyi bir pazar araştırması ya da henüz karşılığını
bulmamış bir ihtiyacın gözlenmesi girişimciliğin ilk adımı olacak.
Özellikle internet girişimleri, henüz fark edilmemiş bir ihtiyacın,
bir sorunun fark edilmesi ve buna
yönelik özgün çözümler üretmeleriyle giderek yükselen bir trend
ve büyük bir potansiyel.
EKOVİTRİN ŞUBAT 2016 103
SÖYLEŞİ / SANEM OKTAR
farkını yüzde 25 azaltmayı taahhüt ettiler. Topyekun değişimi
yaratmak için herkese iş düşüyor.
n Kadın girişimciler en çok
hangi alanlara ilgi gösteriyor?
Hangi sektörlerde başarılılar?
Kadın Girişimciler Araştırması’na göre kadın girişimcilerin
yüzde 82’si hizmet sektöründe
faaliyet gösterirken, yüzde 40’ı iş
kolu olarak ticaret ve satış alanında yoğunlaşıyor. Araştırmada
önemli bir noktaya değiniliyor;
kadınlar tarafından işletilen kuruluşların yüzde 75’inin 2000 yılı ve
sonrasında kurulmasının, bu dönemde yaygınlık kazanan kadın
girişimciliğini teşvik edici politika
ve uygulamaların önemini gösterdiği vurgulanıyor. Yanı sıra,
kadınların yüzde 70’inin mikro
işletme sahibi olduğu görülüyor.
n Kadın girişimcileri başarıya
taşıyan faktörleri nasıl
sıralarsınız? Kadın girişimcilerin
başarı oranı nedir?
Aynı araştırmaya göre kadın
girişimcilerin yüzde 31’i bağımsız,
kararlı ve azimli kişilikler. Yüzde
25’inin ise kendine güveni yüksek
olduğu görülüyor. Öne çıkan bu
başlıkların, kadın girişimcilerin
başarılarında önemli rol oynadığını görüyoruz.
n Girişimcilikte kadınların
yaşadığı en büyük sorun ya da
sorunlar nelerdir?
Aşılması gereken ilk engel
toplumsal engeller. “Kadının yeri
evidir” gibi genel bir anlayış kadınları ekonomik hayattan uzakta
tutuyor. Dahası kadının görevi
olarak görülen çocuk bakımı konusunda çalışan kadınların destek
alamayışı iş hayatından uzaklaşmalarına sebep olabiliyor. Ancak
girişimciliğin kendisinin başlı başına zorlu bir süreç. Sıfırdan bir
iş kurmak hali hazırda pek çok
104 EKOVİTRİN ŞUBAT 2016
n Şirketlerin karlılığını
artırmada kadının rolü nedir?
Goldman Sachs araştırmalarına göre, kadın erkek istihdamında cinsiyet eşitliğini yakalayabilen
ülkelerin GSYİH’leri yüzde 25’e
kadar artabiliyor. Araştırma, tepe
pozisyonlarda cinsiyet eşitliğini
gözeten şirketlerin, yüzde 56
daha iyi performans gösterdiğini
söylüyor. McKinsey’nin araştırmasına göre, 9 liderlik davranışından 5’inde kadınlar erkeklerden
daha başarılı. Kadınların daha
başarılı olduğu liderlik davranışları ise şöyle: daha zengin bakış
açısı, empati, takım çalışması,
kavramsal düşünme yetkinlikleri
ve stratejik bakış.
Türkiye’de kadınların yüzde 28’i istihdama
katılıyor. Çalışma yaşındaki 19,9 milyon kadın
hiçbir şekilde işgücüne dahil olmuyor.
riski barındırıyor. Girişimcilikte
başarılı olmak, biraz başarısızlığa
da dayanıyor. Tecrübe edinilerek,
öğreniliyor... Dahası, pek çok kişi
“yapamazsın” diye yaklaşıyor,
olumsuzluklara odaklanılıyor.
Eldekilere odaklanmak, eldekileri büyütmeye gerekiyor.
n Türkiye’de kadınların
iş hayatındaki temsil oranı
gelişmiş ülkelerdeki seviyenin
altında. Bu durumu nasıl
değerlendiriyorsunuz?
Türkiye kadın istihdamı konusunda OECD ülkeleri arasında
son sırada yer alıyor. Kuşkusuz
kat etmemiz gereken çok yol var.
Bir önceki soruda ifade ettiğim
gibi, toplumdaki yaygın eşitsiz bakış açısının bu durumun en temel
nedeni olduğunu söyleyebiliriz.
Öte yandan kadın erkek eşitsizliği
dünyanın da sorunu. 2014 yılında
G20 ülkelerinin liderleri 2025
yılına kadar 100 milyon kadına
iş imkânı yaratmayı ve kadınla
erkek arasındaki işgücüne katılım
n Türkiye’de aile şirketi
yapısının ağırlıklı olması kadın
girişimcilerin gelişimini ne yönde
etkiliyor?
Aile şirketleri daha köklü
büyüme potansiyelini bir avantaj
olarak barındırırken, kurumsallaşamama riskini de dezavantaj
olarak barındırıyor. Bu bağlamda, kadın girişimciler açısından
düşünecek olursak, aile şirketleri
deneyim kazanabilecekleri bir
mecra olarak da gözlemlenebilir
ancak yeni bir girişime adım atma
potansiyelini de köreltebilir. Bu
bakımdan kadın girişimcilerin
ekonomiye yeni bir güç olarak
girmelerinin önü kesilebiliyor.
n Türkiye’de kadın
girişimcilerin sayısının artması
için neler yapılmalı? KAGİDER
bu anlamda nasıl bir misyon
üstleniyor, ne tür çalışmalar
yapıyorsunuz?
Kadın Girişimciler
Araştırması’na göre
kadın girişimcilerin
yüzde 82’si hizmet
sektöründe faaliyet
gösterirken, yüzde 40’ı
iş kolu olarak ticaret
ve satış alanında
yoğunlaşıyor.
Girişimciliğin gelişmesi için
bir ekosistemin de gelişmesi
gerekiyor. KOSGEB’in hazırladığı 2015-2018 dönemi için
öngörülen Türkiye Girişimcilik
Stratejisi ve Eylem Planı da bunu
hedefliyor. Planın genel amacı
“Ülkemizde girişimcilik kültürünü yaygınlaştırmak, güçlü bir
ekosistem oluşturmak ve girişimciliği geliştirmek” olarak ifade
ediliyor. Planda, sürdürülebilir
destek sistemlerinin, danışmanlık sistemlerinin geliştirilmesi,
finansmana erişimin kolaylaştırılması, girişimcilik eğitimlerinin
yaygınlaştırılması gibi müdahale
alanları bulunuyor. KAGİDER
olarak planda sorumluluk verilen
kurumlar arasında yer alıyoruz.
Bu bağlamda, ekonomik ve hukuki çerçeve başta olmak üzere
ekosistemin tüm unsurlarının
yeniden ele alınması ve iyileştirme önerilerimizi sunacağımız
raporun hazırlanması önümüzdeki ilk görev.
Bunun yanı sıra, KAGİDER
temel misyonu doğrultusunda
geliştirdiği ve süreklileştirdiği
projeleri ile kadın girişimcilere rehberlik ve eğitim desteği
sunuyor.
Çalışmalarımızdan örnekler
verecek olursak, kurulduğumuzdan beri gerçekleştirdiğimiz
“İşimi Kuruyorum Eğitim Programı” ile eğitim anlamında destek
veriyoruz. Kadın Girişimci Buluşmaları ile Anadolu’yu dolaşarak
rol modeli kadınlar ile işini kurmak isteyen kadınları bir araya
getiriyoruz. Rol model kadınları
çoğaltmak için Garanti Bankası
ve Ekonomist Dergisi ile Türkiye
Kadın Girişimci Yarışması bu
yıl 10 yaşında. İşlerini kuran ve
büyütmek isteyen kadınlar için
mentorlük projeleri, iş günleri
ismi ile networking toplantıları
düzenliyoruz. Soma’da kadınların
kendi ayakları üzerinde üreterek
kazanmalarını sağlamak için
Türkiye Vodafone Vakfı ve Soma
Belediyesi ile birlikte Soma’da
Önce Kadın Eğitim ve Üretim
Merkezi’ni açtık. Kadınlara
girişimcilik ve teknoloji alanında
temel eğitimlerin de verileceği
merkez ile sürdürülebilir bir
proje ürettik.
EKOVİTRİN ŞUBAT 2016 105