Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 320-335 Ali Fikret AYDIN1

Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 320-335
Ali Fikret AYDIN1
MARKA ĠLETĠġĠMĠ AÇISINDAN ETKĠN BĠR KANAL OLARAK SOSYAL
MEDYA: VODAFONE FREEZONE ÖRNEĞĠ2
Özet
Markalar açısından sadece ürün ve hizmetlere ilişkin özelliklerin
müşterilere anlatılması tek başına yeterli değildir. Hedef kitle ile samimi ilişkilerin
sağlanması ve onlarla duygusal bir bağın oluşturulması daha önemlidir. Böylece
müşterilerin markaya yönelik olumlu tutum geliştirmesi ve bunun da satın alma
kararında etkili olması söz konusu olacaktır. Bu noktada marka iletişimi faaliyetleri
kilit rol oynamaktadır. Bu faaliyetler kapsamında, geleneksel kitle iletişim
araçlarının yanı sıra sosyal medya da markalar tarafından yoğun şekilde
kullanılmaktadır. Doğru bir sosyal medya stratejisi izleyerek müşterileri ile etkin
bir iletişim sağlayan markalar, böylelikle kendilerini rakiplerinden
farklılaştırabilecektir. Çalışma kapsamında, Türkiye’de faaliyet gösteren küresel
mobil iletişim şirketi Vodafone’a ait gençlik markası Vodafone FreeZone’un
sosyal medyayı kullanarak hedef kitlesi ile nasıl iletişim kurduğunu betimlemek
amacıyla bütüncül tek durum deseni kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Marka, Marka İletişimi, Sosyal Medya, Vodafone FreeZone.
SOCIAL MEDIA AS AN EFFECTIVE CHANNEL IN TERMS OF BRAND
COMMUNICATION: VODAFONE FREEZONE EXAMPLE
Abstract
In terms of brands, it is not enough alone to telling customers about properties
related to products and services. It is more important to establish sincere
relationships with the target group and create an emotional bond with them. So,
this will enable customers to develop a positive attitude towards the brand, which
in turn will be effective in the purchase decision. At this point, brand
1
Öğr. Gör. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon Meslek Yüksekokulu, Radyo ve Televizyon
Programcılığı Programı, [email protected]
2
18-20 Mayıs 2017 tarihleri arasında Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi ev sahipliğinde düzenlenen
II. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu'nda sunulmuştur.
Ali Fikret Aydın
communication activities play a key role. Within the scope of these activities,
social media is used intensively by brands as well as traditional mass media.
Brands that provide an effective communication with their customers by following
an accurate social media strategy are able to differentiate themselves from their
competitors. In the scope of the study, the youth brand Vodafone FreeZone of
global mobile communication company Vodafone which is being operated in
Turkey, used a holistic one-way statement in order to describe how to
communicate with the target mass by using social media.
Keywords: Brand, Brand Communication, Social Media, Vodafone FreeZone.
GĠRĠġ
Kurumlar arasında yoğun bir rekabetin yaşandığı günümüzde, markaların kendilerini
müşterilerin zihninde konumlandırabilmeleri ve farkındalık oluşturabilmeleri için büyük çaba
içerisinde oldukları görülmektedir. Bu konumlandırma ve farkındalığın sağlanması sadece
kaliteli ürün ve hizmet sunmaktan geçmemektedir. Markaların hedef kitlesi ile kuracağı iletişim
ve bu iletişimin boyutu büyük önem taşımaktadır. Marka iletişimi noktasında yaşanabilecek
eksiklikler ve sıkıntılar, güçlü bir marka oluşumunun önünde engel oluşturacaktır.
İnternetin yaygınlaşmasıyla birlikte markaların tüketiciler ile kurduğu iletişimin de
boyutu değişmiştir. Özellikle sosyal medya mecralarının ortaya çıkması, geleneksel medyada
kurulan tek yönlü iletişimin aksine, hedef kitle ile daha yoğun bir etkileşimin yaşanmasına
olanak sağlamış ve simetrik bir iletişim ortamının oluşumuna yol açmıştır. Böylelikle, sosyal
medyada tüketicilerin istek ve beklentileri ile şikâyetlerinin tespit edilmesi mümkün hale
gelmiştir. Bu durum markalar açısından önemli fırsatlar doğurarak büyük bir avantaj
yaratmıştır. Markalar, tüketicilerden aldıkları geri bildirimler sayesinde plan ve politikalarına
yön verebilmektedir. Ayrıca, bireyler marka ile ilgili yaşadıkları olumlu ve olumsuz her türlü
deneyimi sosyal ağlarda arkadaşlarıyla ya da ilgili markanın sosyal medya hesaplarında
paylaşabilmektedir. Özellikle olumsuz haberlerin kısa vadede çok sayıda kişiye ulaşması söz
konusu olmaktadır. Dolayısıyla markaların kullanıcıların yorumlarına kayıtsız kalmayarak ve
çok fazla bekletmeden cevap vermesi büyük önem taşımaktadır.
Çalışma kapsamında marka iletişimi ve sosyal medya kavramlarından bahsedilerek,
marka iletişimi açısından sosyal medyanın nasıl bir rol oynadığına değinilmiştir. Araştırma
kısmında ise Vodafone FreeZone’a ait sosyal medya hesapları marka iletişimi açısından içerik
yönlü olarak incelenmiştir.
Marka ĠletiĢimi
Marka yaratmanın en önemli işlevi, kurumun tüm iç ve dış çevresi ile iletişim
kurabilmesidir. Yerel ve küresel markalar yaratmanın yolu, kurumların kendisini etkileyen çevre
ile sağlıklı iletişim kurmasından geçmektedir. Burada çevre, markayı satın alan tüketiciler,
çalışanlar ve dağıtım kanallarını içine almaktadır. Kurumun, çevresiyle nasıl iletişim kuracağını
çok iyi bilmesi gerekmektedir. Eğer firma farklılaştırılmış bir malı tüketiciye sunuyor ama onu
tüketiciye nasıl ileteceğini bilmiyorsa marka yaratmada başarısız olacaktır (Ar, 2004: 106).
Dolayısıyla marka iletişimi bu noktada büyük önem taşımaktadır. Kurumların strateji
politikalarında iletişim boyutunu göz ardı etmemesi ve bu kapsamdaki çabalarını artırması
gerekmektedir.
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13, Ağustos 2017, s. 320-335
321
Marka İletişimi Açısından Etkin Bir Kanal Olarak Sosyal Medya: Vodafone Freezone
Örneği
Marka iletişimi, kurumların markaya yönelik farkındalığı ve sadakati artırmak amacıyla
yaptıkları tüm iletişim çalışmaları olarak tanımlanabilir. Bu çalışmaların sadece ürün ve
hizmetin tanıtılması aşamasında değil; satış sonrası süreçte de belirli bir plan ve strateji
çerçevesinde devam etmesi gerekmektedir. Diğer taraftan tek bir iletişim kanalı üzerinden
iletişimi sürdürmek yeterli olmayabilir. Dolayısıyla sunulmak istenen içeriğe uygun kanalların
belirlenip bu kanallar üzerinden iletişimin sağlanması büyük önem taşımaktadır.
Marka iletişimi hem tek hem çift yönlü olarak kurum ve pazarlama iletişimi düzeyinde
yer almaktadır. Marka iletişimi sürecinde, hissedarların, çalışanların, tedarikçilerin, medya
temsilcilerinin ve toplulukların dikkate alınması gerekmektedir. Marka iletişimi, paydaşlar ile
olan ilişkileri daha iyi anlamak, geliştirmek ve yönetmek için gereklidir (Şahin, 2011: 41).
Kurumların iyi markalar altında iyi ürünler üretmesi başarı için yeterli olmamaktadır.
Ürünün sunduğu değerin, potansiyel müşterilere etkin bir şekilde iletilmesi zorunludur.
Günümüzde, müşterinin dikkatini çekme konusunda rekabet halinde olan markaların en önemli
sorunu, tüketicilerin zihninde yer edinebilmek ve kendini en iyi şekilde konumlandırabilmektir.
Kurumların, markaya yönelik farkındalık sağlamak için iletişime yatırım yapması, markanın
fonksiyonel ve duygusal özelliklerini iletmesi, müşteriyi, rakip markalarla kıyaslandığında
kendi markalarının üstün yönleri olduğuna ikna etmesi ve ürünü bir kez satın alan müşterilere
güven vermesi gerekmektedir (Öztürk, 2010: 59). Bu noktada, etkin bir marka iletişiminin
gerçekleştirilmesi ve bu iletişimi güçlendirecek stratejilerin belirlenerek eyleme geçilmesi
büyük önem taşımaktadır.
Marka iletişimi; doğru mesajları, doğru kanallarla, doğru zamanda, doğru hedef kitleye
iletmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, marka iletişimi amaçlarını; erişim amacı, süreç amacı
ve etki amacı olmak üzere 3 ana gruba ayırmak mümkündür (Tosun, 2014: 385) :
EriĢim amacı: Erişim amacını gerçekleştirmek için, hedef kitleye etkin ve verimli bir
biçimde ulaşmanın yolları belirlenmelidir. Bunun için, öncelikli olarak hedef kitle
bölümlendirilmesinin yapılması ve her bölümdeki hedef kitlenin demografik, sosyal, psikolojik,
ekonomik özelliklerinin, genel ve özel ilgi alanlarının, medya eğilimlerinin doğru olarak
saptanması gerekmektedir.
Süreç amacı: Bu aşamada, mesajların önce hedef kitlenin dikkatini çekmesi, daha sonra
ilgi uyandırarak beğeni toplaması ve son olarak, sürekli olarak hatırlanması ve mesaja yönelik
harekete geçirmesi amaçlanır.
Etki amacı: Etki amacı, marka iletişiminin hedeflerine ulaşması açısından önemli bir
rol oynar. Çünkü etki amacının gerçekleşmesi diğer iki amacın da gerçekleştiğinin göstergesidir.
Sosyal Medya
Genel bir ifadeyle, sosyal medya, ağ tabanlı araçlar ve yazılımlarla, kullanıcıların
çevrimiçi olarak bir araya gelerek, tartışarak, paylaşarak, iletişim kurarak etkileşim içerisinde
bulunduğu web tabanlı ortamlar olarak tanımlanabilir. Bu iletişim ve etkileşim, metin, fotoğraf,
video, ses gibi çeşitli biçimlerde içeriklerin üretimiyle ve paylaşımıyla gerçekleşmektedir
(Salman ve Eroğlu, 2017: 530). Bireylerin internet aracılığıyla birbirleriyle etkileşimde
bulunması sosyal ağlarda gerçekleşirken, sosyal medya bu ağların bir amaç için ve örgütlü bir
şekilde kullanılmasıdır (Yeniçıktı, 2014: 273).
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 320-335
322
Ali Fikret Aydın
Sosyal medya, anlık paylaşıma açılabilecek konumda olan bilgilerin varlığıyla iletişim
biçimlerini büyük ölçüde değiştirmiştir. Bu açıdan anlık şekilde, hızlı ve kolay biçimde, aracıya
ihtiyaç duyulmaksızın içerik paylaşımı gerçekleşebilmektedir (Aktan ve Koçyiğit, 2016: 64).
Kullanıcılar sosyal medyada fikirlerini ve yorumlarını ifade edebilmekte, görsel içerikleri
paylaşabilmekte ve diğer bireylerle iletişim içerisinde bulunabilmektedir. Bu özgürlük, bireyler
açısından sosyal medyayı daha çekici hale getirebilmektedir.
Sosyal medya, adında medya olmasına rağmen geleneksel medyadan farklılık
göstermektedir. En önemli farklılık ise, herhangi bir bireyin sosyal medyada içerik
oluşturabilmesi, yorumda bulunabilmesi ve katkı sağlayabilmesidir. Artık bireyler sadece
izleyici veya okuyucu değil doğrudan bilgi yayan aktörlere dönüşmüşlerdir (Yağmurlu, 2011:
6). Sosyal medyanın sahip olduğu en önemli karakteristik özellikler; katılım, açıklık, iletişim ve
birbirine bağlı olmaktır. Geleneksel medyada sunulan içerik, genellikle tek yönlü bir şekilde
sunulurken; sosyal medyada çift yönlü ve etkileşimli bir akış söz konusudur (Çakar ve Yanlıç,
2014: 228).
Marka ĠletiĢimi Açısından Sosyal Medya
Son yıllarda markalaşma çalışmalarının en önemli ayaklarından birisini sosyal medya
oluşturmaktadır. Alışılmışın dışında yeni alışkanlıklara sahip olmayı gerektiren ve sürekli
yenilenmeyi zorunlu kılan sosyal medya, tüketici anlayışında da büyük değişimler meydana
getirmiştir. Bu değişimle birlikte sosyal medya, markalara geleneksel medyanın sunduğundan
daha farklı fırsatlar sunmaktadır (Aslan, 2016: 509). Bu noktada, sosyal medyanın en önemli
yönlerinden biri, geribildirimin bir parçası olması ve bunu desteklemesidir. Geribildirim
aracılığıyla hedef kitlenin nasıl ve nerede etki altına alınabileceği öğrenilebilmekte ve bu
bilgiler ışığında pazarlama stratejileri oluşturulmaktadır (Taşdemir, 2011: 650).
Sosyal medyanın katılım, açıklık, konuşma gibi kullanıcılara sağladığı olanaklar,
markalarla hedef kitle arasında iki yönlü iletişimin gerçekleşmesine imkân sağlamıştır. Özellikle
sosyal ağlar, markaların tüketiciler ile etkileşime girebildiği önemli iletişim kanalları haline
gelmiştir (Onat, 2010: 105). Sosyal medya kanalları kullanılarak, potansiyel müşteriler ile
kurulan iletişim, marka bilinirliğini ve farkındalığını artırabilmektedir. Markalar açısından
bakıldığında sosyal medya, pratik, hızlı ve daha az maliyetli olabilmektedir. Sosyal ağlarda var
olan kullanıcı sayısının artmasıyla birlikte, markaların bu alanlardaki reklamcılık ve pazarlama
faaliyetlerinin de arttığı görülmektedir (Biroğul, 2011: 88). Bu faaliyetler, ya kurum bünyesinde
oluşturulan sosyal medya birimleri ya da kurum dışındaki sosyal medya ajansları ile birlikte
yürütülmektedir.
Sosyal medyanın en yenilikçi özelliklerinden birisi, kullanıcıların beğeni, istek ve
beklentilerini belirginleştiren ve hatta önemseyen bir işleyişe sahip olmasıdır. Sosyal medyanın
bu yenilikçi özelliği, ağdaki üyelerin hem birbirleri hem de kullandıkları ürün ve hizmetler
hakkında görüşlerini ifade edebilmesine ve tecrübelerini paylaşmalarına olanak sağlamıştır.
Özellikle Facebook ya da Twitter gibi sosyal medya sitelerinin izlenmesi ile müşteri
duyarlılığının tespit edilebilmesi mümkün olabilmektedir. Ayrıca, sözü edilen sitelerde açılan
birtakım hayran sayfaları sayesinde markalar, tüketiciyle doğrudan buluşabilmekte, ürünlerini
sergilemekte ve tüketici beklentilerine çevrimiçi olarak cevap verebilmektedir (Kara, 2012:
106).
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13, Ağustos 2017, s. 320-335
323
Marka İletişimi Açısından Etkin Bir Kanal Olarak Sosyal Medya: Vodafone Freezone
Örneği
Sosyal medyanın sağladığı olanaklar, markalama çalışmasını gerçekleştirenlerin
hedefledikleri kitleye daha kolay ve daha düşük maliyetle ulaşmalarını mümkün hale
getirmiştir. Ayrıca, sosyal medyanın etkileşimli özellikleri, markaların, hedef kitlelerini daha
çok tanıyarak onların ihtiyaçlarını fark etmelerini sağlamakta ve hedef kitlenin de tepkilerinin
karşı tarafa hızla iletilmesini sağlamaktadır. Günümüzde birçok marka, diğer mecralara
yaptıkları yatırımların kimi zaman aynısını kimi zaman ise daha fazlasını sosyal medyaya da
yapmaktadırlar (Tosun, 2014: 647).
Sosyal medya, markalara hedef kitlelerini takip edebilme imkânı sağlayarak, aynı anda
milyonlarca müşteriyi yönetme, onlara bilgi verme ve diyalog kurma fırsatı sunmaktadır. İçerik
paylaşan birçok kişi, marka veya ürünle ilgili deneyimlerini sosyal medyada farklı kişilerle
paylaşmakta, bunun sonucunda ürün ya da marka ile ilgili olumlu veya olumsuz söylentiler hızlı
bir şekilde çok sayıda kişiye ulaşmaktadır. Dolayısıyla markaların, sosyal medyanın bu
özelliğini dikkate alarak çalışmalarını yürütmeleri gerekmektedir (Bat ve Yurtseven, 2014: 202).
Sosyal medyada başarılı bir marka iletişimi gerçekleştirmek için, sunulan hizmetin tipi ve
kurumun amaçları gözetilerek bir sosyal medya stratejisi belirlemek önemlidir. Kurumlar,
sosyal medya araçlarını hangi amaçlarla ve nasıl kullanacakları ile ilgili planları markanın özüne
uygun bir biçimde oluşturmalıdır (Salman ve Eroğlu, 2017: 530). Bununla birlikte her sosyal
medya aracının sahip olduğu özellikler göz önünde bulundurularak ve her araca göre hedef
kitlenin farklı olabileceği dikkate alınarak stratejilerin oluşturulması büyük önem taşımaktadır.
Kısacası, markalar temel olarak, toplulukları istedikleri noktada bir araya getirmek için
sosyal medyayı kullanmaktadırlar. Markaların sosyal medyada var olmalarının diğer amaçları
ise şöyle sıralanabilir (Kanışlı, 2013: 72) :





Marka algısını sosyal medya aracılığı ile yapmak,
Sosyal medyaya markaya yönelik farkındalık yaratmak,
Sosyal medyadaki topluluklara markayı daha iyi anlatmak,
Sosyal medya ortamındaki potansiyel müşterilerle samimi ve şeffaf bir ilişki geliştirmek,
Hedef kitleyi takip ederek ve onlarla iki yönlü iletişim kurmak suretiyle marka imajını
geliştirmek,
 Yeni servisler, ürünler ve uygulamalarla ilgili bilgileri hedef kitleye ulaştırmak, onların
görüşlerini toplamak, toplanan geribildirimlerle gerekli güncellemeleri yapmak,
 Gönüllü marka elçileri yaratmak.
Kaliteli ürün ve hizmet sunan kurumlar, insanların kendi markaları hakkında
konuşmalarını isterler. Geleneksel anlamda ağızdan ağıza iletişim, kurumun kendini
anlatabilmesi açısından çoğu kez yeterli olmayacaktır. Eğer kurumların sosyal medya stratejisi
varsa, temel araçları ve taktikleri kullanıyorsa, sosyal medyayı kullanmak bir avantaj olacaktır.
Tamamıyla kontrolü elinde bulundurmak pek mümkün olmasa da; hedef kitle ile başarılı
ilişkiler kurulmasını sağlayacaktır (Özgen, 2011: 99). Hedef kitle ile doğrudan iletişimin
kurulmasını sağlayan sosyal medya sayesinde, marka veya firma ile düzenli olarak etkileşimde
bulunanların gerçekten etkili bir şekilde ilgisi çekilebilirse, bu kişiler markayı, ürün ya da
hizmet arayan arkadaşlarına önereceklerdir (Taşdemir, 2011: 654).
Sosyal medya, marka yöneticilerinin tüketiciler ile daha markanın yaratımı aşamasında
doğrudan iletişime geçmelerine olanak tanımaktadır. Böylece, tüketiciler aynı zamanda
markanın da yaratıcısı konumunda olabilmektedir. Diğer bir deyişle, tüketici markanın pasif
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 320-335
324
Ali Fikret Aydın
alıcısı yerine aktif katılımcısı olmaktadır. Tüketicinin, markanın yaratım aşamasına katılarak
aktif hale gelmesi, markaya ilişkin satın alma davranışını ve sadakat oluşumunu
kolaylaştırmanın yanı sıra, iletişim mesajlarının tüketiciye etkili bir şekilde ulaşmasını da
gerçekleştirmektedir (Tosun, 2014: 648).
Markaların, sosyal medya araçlarını kullanarak hedef kitle ile etkileşim imkânını
yakalaması, marka imajının ve kimliğinin hedef kitle nezdinde olumlu olmasına yol açacak ve
marka değerini yükseltecektir. Ayrıca, hedef kitlenin istek ve beklentilerini ölçmek ve bu sayede
onların alışkanlıkları üzerinde olabilecek değişiklikleri eşzamanlı bir şekilde görmek imkânı
elde edilecektir. Böylelikle hedef kitle üzerinde markanın değerini yükseltmenin yanı sıra,
zamandan, emekten ve paradan da büyük ölçüde tasarruf sağlama şansına sahip olunacaktır.
(Bulunmaz, 2011: 33-34). Dolayısıyla kurumların, sosyal medyanın bu avantajlarını göz önünde
bulundurarak iletişim faaliyetlerine gereken önemi vermesi, markaları açısından önemli bir
yatırım olacaktır.
Vodafone Hakkında Genel Bilgi
1985 yılında İngiltere’de kurulan Vodafone, şu anda 30 ülkede faaliyet gösteren ve 50
ülkede şebeke ortaklığı bulunan uluslararası bir mobil iletişim şirketidir
(http://www.vodafone.com, 16.03.2017). Türkiye’de ise 2006 yılında faaliyet göstermeye
başlayan Vodafone Türkiye (http://www.superbrandsturkey.com, 20.03.2017), hizmet sunduğu
22,6 milyon abonesiyle Türkiye’nin ikinci büyük mobil iletişim şirketidir
(http://www.vodafone.com.tr, 16.03.2017). Vodafone Türkiye bünyesinde 3.300’den fazla
çalışan bulunurken; şirket, 1.200’ü aşkın sayıda perakende mağazası ve ekosisteminde bulunan
43.000 paydaşı ile faaliyetlerini sürdürmektedir (http://www.vodafone.com.tr, 16.03.2017).
Kurumun paydaşlarıyla ilişkilerine bakıldığında ise, yapılan işbirliklerinin sadece ürün
ve hizmetler çerçevesinde değil; aynı zamanda sosyal, etik ve çevre konularını da kapsadığı
görülmektedir (http://www.vodafone.com.tr, 22.03.2017). Kurumun kilit paydaşları için önemli
olan ve öncelik taşıyan, aynı zamanda değer yaratan çevresel, sosyal, ekonomik ve etik
unsurlara ilişkin stratejileri, paydaş diyaloğu mekanizmasına dayandırılmaktadır (Vodafone
Türkiye Sürdürülebilirlik Raporu 2015-2016: 4). Ayrıca, kurum, paydaş diyaloğu sürecini temel
alarak kurumun sürdürülebilirlik vizyonunu paydaşlarına aktarmak, sürdürülebilirlik alanındaki
çalışmalarına ve raporlarına yön verecek fikir ve önerileri temin etmek amacıyla 2012 yılından
itibaren her yıl en az bir kez “Paydaş Diyaloğu Çalıştayları” düzenlemektedir (Vodafone
Türkiye Sürdürülebilirlik Raporu 2015-2016: 10).
Vodafone FreeZone Hakkında Bilgi
Kurumsal marka olarak sosyal medya stratejisinde farklılık yaratmak amacıyla
Vodafone, ana markasına ek olarak Vodafone FreeZone markasını oluşturmuştur. Vodafone
FreeZone, tüm platformlarda gençlerle etkileşime geçebilmek amacıyla oluşturulan bir gençlik
markasıdır (http://www.capital.com.tr, 25.04.2017). Bu bağlamda Vodafone FreeZone,
“Gençlik bir kere yaşanır, özgürce yaşa” felsefesinden yola çıkarak, 25 yaş ve altındaki
gençlerin hayatında bir fark yaratmayı amaçlamaktadır (http://thebrandage.com, 20.07.2016).
Bunun temel nedeni ise, yöneticilerin gençlerin sürdürülebilir büyümenin tam merkezinde ve
mobil iletişim teknolojileriyle iç içe olmalarına ilişkin kanaatleridir (http://www.capital.com.tr,
25.04.2017). Gençlik markası Vodafone FreeZone, sinema, seyahat, konser gibi birçok alanda
gençlere çeşitli avantajlar ve çözümler sunmaktadır. Ayrıca, kurumun basın bülteninde,
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13, Ağustos 2017, s. 320-335
325
Marka İletişimi Açısından Etkin Bir Kanal Olarak Sosyal Medya: Vodafone Freezone
Örneği
Vodafone FreeZone’un Facebook ve Twitter hesaplarından yapılan iletişim çalışmalarının,
gençler
tarafından
20
bine
yakın
kez paylaşıldığı
belirtilmektedir
(http://medyamerkezi.vodafone.com.tr, 20.04.2016). Vodafone FreeZone, sosyal medyada
gerçekleştirilen bu iletişim çalışmaları ile Avrupa’da sadece dijital iletişim alanındaki yaratıcı
işlerin ödüllendirildiği Digital Communication Awards’da “Yılın Sosyal Medya Kampanyası”
kategorisinde ödül almıştır (http://thebrandage.com, 23.04.2016).
Vodafone Türkiye’nin ilgili yöneticisi, tüm faaliyetlerinin merkezinde, müşterilerinin
ihtiyaç
ve
beklentilerinin
yer
aldığını
söyleyerek
şunu
belirtmiştir
(http://medyamerkezi.vodafone.com.tr, 27.04.2017) :
“…..Facebook'u, gerek pazarlama gerekse müşteri memnuniyeti operasyonlarımızın
önemli bir halkası olarak konumlandırıyor; abonelerimizin Facebook hesaplarına giriş yaptıkları
dakikadan itibaren ihtiyaç duydukları işlemleri gerçekleştirebilmeleri için önemli çalışmalar
yürütüyoruz. Bugün 25 yaş altı gençlerimize yönelik Vodafone FreeZone markamızın ve
Vodafone Türkiye'nin toplamda 950.000'den fazla hayrana sahip Facebook hesapları üzerinden
abonelerimizle iletişimimizi sürekli canlı tutmaya odaklanıyoruz.”
Vodafone FreeZone için oluşturulan sosyal medya hesaplarına yönelik takipçi sayıları
Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Vodafone FreeZone’un Haziran 2017 tarihi itibariyle sosyal medyadaki takipçi sayıları
Sosyal Medya Araçları
Takipçi Sayısı
Vodafone FreeZone
Facebook
https://www.facebook.com/VFreeZone/?fref=ts
1.267.868
Twitter
https://twitter.com/VFreeZone
165.000
Instagram
https://www.instagram.com/vodafonefreezone/
12.200
326
AraĢtırma Yöntemi
Çalışma kapsamında, Türkiye’de faaliyet gösteren küresel mobil iletişim şirketi
Vodafone’a ait gençlik markası Vodafone FreeZone’un sosyal medyayı kullanarak hedef kitlesi
ile nasıl iletişim kurduğunu betimlemek amacıyla bütüncül tek durum deseni kullanılmıştır. Bu
bağlamda Vodafone FreeZone’a ait sosyal medya hesapları marka iletişimi açısından içerik
yönlü incelenmiştir.
Bulgular ve Değerlendirme
Çalışmanın bu kısmında Vodafone FreeZone’a ait Facebook, Twitter ve Instagram
sosyal medya hesaplarına yönelik inceleme sonucu elde edilen bulgulara ve değerlendirmelere
yer verilmiştir.
Vodafone FreeZone’un Facebook Hesabına Yönelik İnceleme
Görsel 1. Vodafone FreeZone’un Facebook Hesabında Kendisi Hakkında Paylaştığı Bilgi
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 320-335
Ali Fikret Aydın
Vodafone FreeZone’a ait Facebook sayfasında yer alan “Hakkında” kısmına
bakıldığında, iletişim bilgileri ve “Hikayemiz” başlığı altında gençlere seslenen bir metnin yer
aldığı görülmektedir. Metinde, markanın daima gençlerin yanında olduğu ve her koşulda onları
desteklediği belirtilmiştir. Burada özellikle hedef kitle ile resmi bir dil yerine daha samimi bir
dilin kullanıldığı dikkati çekmektedir.
Görsel 2. Vodafone FreeZone’un Facebook Hesabında Yaptığı Fotoğraf ve Video
Paylaşımlarından Örnekler
327
Fotoğraflar kısmında, markaya ilişkin reklamlar, duyurular, konser etkinlikleri,
yarışmalar ve özel günler ile ilgili hazırlanmış görsellere yer verilmektedir. Videolar başlığı
altında ise Vodafone FreeZone’a ait reklam filmleri, duyurular, yapılan etkinliklere ve özel
günlere yönelik hazırlanan filmler yer almaktadır. Ayrıca istedikleri mekânda şarkı söyleme
olanağı yakalayan gençlerin, FreeZone tarafından kurulan sahnede söyledikleri şarkılar ile ilgili
videolara da yer verilmektedir. Böylelikle sesini çok sayıda kişiye ulaştırma fırsatı bulan
gençlerin, markaya ilişkin olumlu duygulara sahip olabileceği ve marka ile olan iletişimini
sürdürme noktasında istekli davranabileceği söylenebilir.
Görsel 3. Vodafone FreeZone’un Facebook Hesabında Paylaştığı Etkinlik Duyuruları
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13, Ağustos 2017, s. 320-335
Marka İletişimi Açısından Etkin Bir Kanal Olarak Sosyal Medya: Vodafone Freezone
Örneği
Etkinlikler başlığı altında Vodafone FreeZone’un yaptığı ve yapacağı etkinliklerin
yerleri ve zamanları belirtilmektedir. Bu etkinliklere bakıldığında ağırlıklı olarak konserler
olduğu görülmektedir. FreeZone özellikle düzenlediği konserler ve müzik yarışmaları sayesinde
genç kitlenin ilgisini çekmekte ve bu şekilde hedef kitlesi ile etkileşim sağlayarak iletişimini
sürdürmektedir.
Görsel 4. Vodafone FreeZone’un Facebook Hesabında Paylaştığı Sayfa Kuralları
328
Vodafone FreeZone’un Facebook sayfasında yer alan önemli bir kısım ise sayfa
kuralları başlığı altında yer alan etik kurallardır. Bu kısımda Facebook sayfasında uyulması
gereken kurallara yer verilmiştir. Kanunlara aykırı, küfür içeren, başka kurumlara ve markalara
zarar veren paylaşımların silineceği ve devam edildiği takdirde ilgili kullanıcıların sayfaya
erişimlerinin engelleneceği belirtilmiştir. Marka her ne kadar gençlerin özgürlüğünü
desteklediğini ifade etse de bu özgürlüğün belirli etik ilkeler çerçevesinde gerçekleşebileceği
vurgulanmıştır. Bu kısımda gençlerle kurduğu iletişimde daha resmi bir dilin kullanıldığı dikkati
çekmektedir. Diğer kısımlarda gençlere “sen” diye hitap edilirken, burada daha resmi bir dilin
kullanıldığı ve hedef kitleye “ siz” şeklinde hitap edildiği görülmektedir.
Görsel 5. Vodafone FreeZone’un Facebook Hesabında Hashtag Kullanımı
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 320-335
Ali Fikret Aydın
Markanın Facebook sayfasında gençlerle etkileşimi artırmaya yönelik yer alan
uygulamalardan biri de hashtag kullanımı olmuştur. Kullanıcıların “gecegezmesi” isimli hashtag
kullanarak kendileriyle ilgili fotoğrafları paylaşması teşvik edilmektedir. Ayrıca FreeZone da
sözü edilen hashtag ile etkinlik fotoğrafları paylaşmaktadır.
Görsel 6. Vodafone FreeZone’un Facebook Hesabında Paylaştığı Gönderilerden Örnekler
329
Vodafone FreeZone’un gençlerle olan iletişimini müzik faaliyetleri üzerinden de aktif
bir şekilde sürdürdüğü görülmektedir. Bu kapsamda şarkı seslendirmek isteyen gençlere fırsat
sunulmakta ve şarkılarını okumak istedikleri bir mekânda FreeZone tarafından sahne
kurulmaktadır. Daha sonra kayıt altına alınarak hem web sitesinde hem de Facebook sayfasında
paylaşılmaktadır. Ayrıca Görsel 6’da görüldüğü üzere, FreeZone’un gençlerin kullandığı dili
yakaladığı ve onların jargonuyla konuştuğu görülmektedir. Gençler arasında yaygın olarak
kullanılan “şapşik”, “ponçik” ve “aşkitom” kelimelerin, Sevgililer Günü için düzenlenen
yarışma duyurusunda özellikle kullanıldığı dikkati çekmektedir.
Görsel 7. Vodafone FreeZone’un Facebook Hesabında Kullanıcı Sorularına Verdiği
Cevaplardan Örnekler
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13, Ağustos 2017, s. 320-335
Marka İletişimi Açısından Etkin Bir Kanal Olarak Sosyal Medya: Vodafone Freezone
Örneği
FreeZone’un Facebook sayfasında paylaştığı gönderiler altında kullanıcılar tarafından
sorulara tek tek cevap verilmektedir. Verilen cevaplarda dikkati çeken nokta, soru soran bütün
kullanıcılara isimleriyle hitap edilmesidir. Bununla birlikte hitap şeklinin “sen” şeklinde olduğu
görülmektedir. Böylelikle gençlerle daha sıcak bir iletişim kurulmakta ve samimi bir ortam
yaratılmaya çalışılmaktadır.
Vodafone FreeZone’un Twitter Hesabına Yönelik İnceleme
Vodafone FreeZone’un Twitter hesabına bakıldığında ağırlıklı olarak tek yönlü bir
şekilde bilgilendirici mesajların verildiği görülmektedir. Twitter’da paylaşılan görsellerin altına
yorum yazma imkânının olmaması ve sınırlı karakter kullanımı nedeniyle Facebook’ta olduğu
kadar yoğun bir etkileşim bulunmamaktadır.
Görsel 8. Vodafone FreeZone’un Twitter Hesabından Paylaştığı Duyuru Örnekleri
Burada FreeZone tarafından yapılan etkinlikler ile ilgili duyurular yer almaktadır.
Ayrıca Facebook’tan yapılan canlı yayınlar için de ilgili sosyal medya aracına yönlendirme
yapılmaktadır. Facebook sayfasından paylaşıldığı gibi, Twitter aracılığıyla da, Vodafone
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 320-335
330
Ali Fikret Aydın
FreeZone tarafından düzenlenen konser etkinlikleri ile ilgili haberler ve görseller
paylaşılmaktadır.
Görsel 9. Vodafone FreeZone’un Twitter Hesabında Hashtag Kullanımı
Twitter’da da Facebook’ta olduğu gibi hashtag kullanımına yer verilmektedir. Bir takım
hashtag’lerin kullanılması suretiyle yapılan paylaşımlarla, kullanıcıların çeşitli ödüller
kazanabileceği yarışmalar düzenlenmektedir.
Vodafone FreeZone’un Instagram Hesabına Yönelik İnceleme
Vodafone FreeZone’un Instagram hesabı incelendiğinde, ağırlıklı olarak konserlerle
ilgili fotoğrafların ve kısa videoların paylaşıldığı görülmektedir. Instagram daha çok fotoğraf
paylaşımının yapıldığı bir araç olduğu için, yazı ağırlıklı görsellerden ziyade tamamen
etkinliklere yönelik fotoğraflara yer verilmiştir. Bu bağlamda markanın Instagram’da gençlerle
olan iletişimini tamamen görsellik üzerinden sürdürdüğü söylenebilir.
Görsel 10. Vodafone FreeZone’un Instagram Hesabında Paylaştığı Görsellerden Örnekler
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13, Ağustos 2017, s. 320-335
331
Marka İletişimi Açısından Etkin Bir Kanal Olarak Sosyal Medya: Vodafone Freezone
Örneği
SONUÇ
Rekabetin yoğun bir şekilde yaşandığı günümüz şartlarında, markalar açısından
müşterileri ile etkin iletişimin kurulması ve bu etkileşimin devam ettirilmesi büyük önem
taşımaktadır. Zira müşterilerin zihinlerinde yer etmenin ve markaya olan sadakatin
sürdürülmesinin yolu, marka iletişimini aktif bir şekilde yürütmekten geçmektedir. Markaların,
iletişimi sağlamak için kullandığı geleneksel medya araçlarının yanı sıra sosyal medya
araçlarına da yöneldikleri ve bu ortamda da var oldukları görülmektedir. Sosyal medyanın
katılımcı, hızlı geri bildirime olanak sağlayan yapısı, az maliyetli oluşu ve gün geçtikçe sosyal
medya kullanıcı sayısının artması, markalar için büyük avantajlar sağlamaktadır. Bu nedenle
çoğu marka, bu ortama yatırım yapmakta, sosyal medya ile ilgili birimler oluşturmakta ya da
kurum dışından destek almaktadır.
Markalar kendileri ile ilgili farkındalık yaratmak, markaya ilişkin algıyı olumlu yönde
oluşturmak ve imajını geliştirmek amacıyla sosyal medyada müşterileri ile aktif bir iletişim
kurmaya çalışmaktadır. Sosyal medyada marka ile ilgili paylaşılan bir içeriğin kısa sürede çok
fazla kişiye ulaşma potansiyeli, markaların bu noktada daha dikkatli olmasını ve iletişimi
sürdürülebilir kılmasını gerektirmektedir. Örneğin, sosyal medyada markaya iletilen bir istek ya
da şikâyete cevap verilmediği takdirde, müşterinin zihninde markaya yönelik olumsuz bir algı
oluşmakta ve bu durumu kendi sosyal ağındaki kişilerle paylaşması durumunda marka imajı
zedelenmektedir. Dolayısıyla sosyal medya hesapları açmak tek başına bir anlam ifade
etmemektedir. Bu hesapları aktif bir şekilde kullanmak, sürekli güncel tutmak ve yorumları
cevapsız bırakmamak büyük önem taşımaktadır.
Bu çalışmada küresel mobil iletişim şirketi Vodafone’un gençlik markası Vodafone
FreeZone’un hedef kitlesi olan gençlerle nasıl iletişim kurduğu ortaya konmaya amaçlanmıştır.
Bu bağlamda markaya ait sosyal medya hesapları içerik açısından incelenmiştir. Markanın
Facebook hesabına bakıldığında en fazla takipçi sayısına sahip sosyal medya aracı olduğu
görülmektedir. Sayfada yer alan “Hakkımızda” kısmında “Hikayemiz” başlığı altında gençlere
seslenen ve FreeZone’un daima onların yanında olduğuna ilişkin bir metin yer almaktadır.
Metinde yüz yüze konuşma havasında ve samimi bir dilin kullanıldığı dikkati çekmektedir.
Fotoğraflar ve videolar başlıklarında ise markaya ait reklamlar ve özel günler için hazırlanmış
içerikler yer almaktadır. Etkinlikler kısmında, yapılmış veya yapılacak etkinliklerle ilgili bilgiler
bulunmaktadır. Facebook hesabında göze çarpan bir nokta ise Facebook sayfasında uyulması
gereken kurallara yer verilmesidir. Başka kurumlara ve markalara zarar veren, küfür içeren
paylaşımların silineceği ve bu konuda dikkatli olunması gerektiği belirtilmiştir. Bu ifadelerin
aktarımında ise resmi bir dilin kullanıldığı dikkati çekmektedir. Ayrıca, FreeZone’un Facebook
sayfasında paylaştığı gönderiler altında kullanıcılar tarafından sorular, tek tek
cevaplandırılmaktadır. Verilen cevaplarda, soru soran bütün kullanıcılara özellikle isimleriyle
hitap edilmektedir. Böylelikle gençlerle daha samimi ve sıcak bir iletişim kurulmaya
çalışılmaktadır.
FreeZone’un Twitter hesabına bakıldığında ise daha çok tek yönlü bir şekilde
bilgilendirici mesajların ağırlıkta olduğu ve çok yoğun bir etkileşimin olmadığı görülmektedir.
Yapılan etkinlikler ile ilgili bilgi verilmekte ve bunlara ilişkin görseller paylaşılmaktadır. Bunun
dışında, hashtag kullanarak yapılan paylaşımlarla, kullanıcıların çeşitli ödüller kazanabileceği
çeşitli yarışmalar düzenlenmektedir. Markanın Instagram hesabı incelendiğinde, ağırlıklı olarak
konserlerle ilgili fotoğrafların ve kısa videoların paylaşıldığı görülmektedir. Twitter’da olduğu
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 320-335
332
Ali Fikret Aydın
gibi burada da tek yönlü bir akışın olduğu görülmektedir. Ancak burada yazılı bir metinden
ziyade yalnızca fotoğraf ve video paylaşılmaktadır.
FreeZone’un sosyal medya hesapları genel olarak değerlendirildiğinde Facebook’un
marka iletişimini sağlamada daha etkin bir şekilde kullanıldığı ve hedef kitle ile daha fazla
etkileşim sağlandığı görülmektedir. FreeZone’un Facebook’ta daha fazla takipçi sayısının
bulunması, Facebook’un genç kitle arasında yaygın kullanılan ve çok yönlü özelliklere bir
sosyal medya aracı olması, bu etkileşimi artıran önemli faktörler olabilmektedir.
KAYNAKLAR
Aktan, E. ve Koçyiğit, M. (2016). Sosyal Medya’nın Turizm Faaliyetlerindeki Rolü Üzerine
Teorik Bir İnceleme. Sosyal Bilimler Dergisi ICEBSS Özel Sayısı. 62-73.
Ar, A. A. (2004). Marka ve Marka Stratejileri, Ankara: Detay Yayıncılık.
Aslan, E.Ş. (2016). Markaların Kriz Dönemlerinde Sosyal Medya Kullanımı Stratejileri: Gezi
Parkı Olayları Sürecinde Twitter Üzerine Bir İnceleme. Gümüşhane Üniversitesi
İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 4 (2). 505-533.
Bat, M. ve Yurtseven, Ç.T. (2014). Sosyal Medyada Kurumsal Kriz Yönetimi: Onur Air Örneği.
Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2 (3), s.197-223.
Biroğul, S. (2011). Sosyal Medyada İş Yönetimi. Bilişim Kültürü Dergisi , Sayı: 138.
Bulunmaz, B. (2011). Otomotiv Sektöründe Sosyal Medyanın Kullanımı Ve Fiat Örneği. Global
Media Journal Turkish Edition, 2(3),19-50.
Kara, T. (2012). Sosyal Medya Üzerinde Yeni Nesil Pazarlama ve Türkiye Bilgi&İletişim
Hizmetleri Endüstrisinde Sosyal Ağların Kullanımına Yönelik Bir Araştırma. Global
Media Journal Turkish Edition, 2(4), 102-117.
Kanışlı, E. (2013). Hedef Kitle ve Paydaşlar ile İletişim Aracı Olarak “Sosyal Medya”:
Gaziosmanpaşa Üniversitesi (GOÜ) Örneği. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2),
69-78.
Onat, F. (2010). Bir Halkla İlişkiler Uygulama Alanı Olarak Sosyal Medya Kullanımı: Sivil
Toplum Örgütleri Üzerine Bir İnceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı:31,
103-121.
Özgen, E. (2011). Halkla İlişkiler ve Yeni Medyanın İşaret Ettiği Sorunlar Üzerine Bir
Tartışma. Global Media Journal Turkish Edition, Sayı:2, 84-105.
Öztürk, A. (2010). Marka İletişiminin Kriz Dönemlerinde İşletme Performansına Etkisi ve
Hazır Giyim İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk
Üniversitesi, Konya.
Salman, G. ve Eroğlu, E. (2017). Sosyal Medyada Kurum Kimliği Yönetimi: Türkiye’nin en
Büyük 500 Şirketi Üzerine Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi
Elektronik Dergisi, 5 (1), 525-547.
Şahin, A. (2011). Marka Deneyimi ve İletişiminin Marka Sadakatine Etkisinde Marka İlişki
Kalitesinin Rolü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü,
Gebze.
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13, Ağustos 2017, s. 320-335
333
Marka İletişimi Açısından Etkin Bir Kanal Olarak Sosyal Medya: Vodafone Freezone
Örneği
Taşdemir, E. (2011). Bütünleşik Pazarlama İletişimi Temelinde Sosyal Medya. e-Journal of
New World Sciences Academy, 6 (3). 645-665.
Tosun, N. B. (2014). Marka Yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
Yağmurlu, A. (2011). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler ve Sosyal Medya. Selçuk İletişim
Dergisi, 7(1), 5-15.
Çakar, M. F. ve Yanlıç, Ö. (2014). Kişilerarası İletişimin Facebook’ta Değişen Yüzü:
Facebook’ta Arkadaşlıkla Gelen Örtülü Takip (Fırat Üniversitesi İletişim Fakültesi
Örneği). Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(3), 224-244.
Yeniçıktı, N. T. (2014). İletişimsel Eylem ve Facebook: Gezi Parkı Olaylarında Sosyal
Medyanın Gücü. Selçuk İletişim Dergisi, 8(2), 263-284.
Ġnternet Kaynakları
Hedefimiz Y Kuşağı. http://www.capital.com.tr/genc-capital/hedefimiz-y-kusagi-haberdetay8928?sayfa=2 adresinden erişildi. (ET: 25.04.2017)
Kurumsal
Sorumluluk.
http://www.vodafone.com.tr/VodafoneHakkinda/
kurumsal_sorumluluk.php?default_id=hakkimizda-ceptelsaglik adresinden erişildi. (ET:
22.03.2017)
Tarihçe.
http://www.
vodafone.com.tr/
VodafoneHakkinda/
home.php?&icmp=mdd_tarihce1 adresinden erişildi. (ET: 16.03.2017)
tarihce_
Vodafone
Müşteri
Hizmetlerini
Facebook’a
Taşıyan
İlk
Operatör
Oluyor,
http://medyamerkezi.vodafone.com.tr/basin-bultenleri/vodafone-musteri-hizmetlerinifacebooka-tasiyan-ilk-operator-oluyor- adresinden erişildi. (ET: 20.07.2016).
Vodafone. http://www.superbrandsturkey.com/2010/vodafone.pdf adresinden erişildi. (ET:
20.03.2017)
Vodafone Türkiye (2017). Vodafone Türkiye Sürdürülebilirlik Raporu 2015-2016. İstanbul. 163.http://www.vodafone.com.tr/VodafoneHakkinda/2015-16-Vodafone-TurkiyeSurdurulebilirlik-Raporu.pdf adresinden erişildi. (ET: 25.03.2017)
Vodafone
FreeZone,
Dijital
Communication
Awards’da
Finalde.
Web:
http://thebrandage.com/vodafone-freezonedigital-communication-awardsda-finalde/
adresinden erişildi. (ET: 23.04.2017)
Vodafone’lular
2015’te
Yeni
Rekorlarla
Dijitalleşmeye
Devam
Etti.
http://medyamerkezi.vodafone.com.tr/basin-bultenleri/vodafone-lular-2015-te-yenirekorlarla-dijitallesmeye-devam-etti adresinden erişildi. (ET: 20.04.2017)
Vodafone
Müşteri
Hizmetlerini
Facebook’a
Taşıyan
İlk
Operatör
Oluyor.
http://medyamerkezi.vodafone.com.tr/basin-bultenleri/vodafone-musteri-hizmetlerinifacebooka-tasiyan-ilk-operator-oluyor adresinden erişildi. (ET: 27.04.2017)
Vodafone FreeZone. https://www.facebook.com/VFreeZone/?fref=ts adresinden erişildi. (ET:
18.06.2017)
Vodafone FreeZone. https://twitter.com/VFreeZone adresinden adresinden erişildi. (ET:
18.06.2017)
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 13, Ağustos 2017, s. 320-335
334
Ali Fikret Aydın
Vodafone
FreeZone. https://www.facebook.com/pg/VFreeZone/events/?ref=page_internal
adresinden erişildi. (ET: 15.05.2017)
Vodafone FreeZone. https://www.instagram.com/vodafonefreezone/ adresinden erişildi. (ET:
18.06.2017)
Vodafone
FreeZone.
https://www.facebook.com/pg/VFreeZone/about/?ref=page_internal,
adresinden erişildi. (ET: 15.05.2017)
Vodafone FreeZone. https://www.facebook.com/pg/VFreeZone/photos/?ref=page_internal,
adresinden erişildi. (ET: 15.05.2017)
Vodafone FreeZone. https://www.facebook.com/pg/VFreeZone/videos/?ref=page_internal,
adresinden erişildi. (ET: 15.05.2017)
Vodafone
FreeZone.
https://www.facebook.com/VFreeZone/app/221785644514649/,
adresinden erişildi. (ET: 15.05.2017)
Vodafone
FreeZone. https://www. facebook.com/pg/VFreeZone/posts/?ref=page_internal,
adresinden erişildi. (ET: 15.05.2017)
335
SOBİDER
Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:13, Ağustos 2017, s. 320-335