hypermasculınıty - Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler
advertisement
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Güz 2013, Cilt:13, Yıl:13, Sayı:2, 13:1-9 REKREASYON KAVRAMINA FELSEFİ YAKLAŞIM* Yavuz Selim AĞAOĞLU** Mustafa BOYACI*** PHILOSOPHICAL APPROACH TO THE RECREATION CONCEPT Öz Rekreasyon günümüz toplumlarını çok iyi karakterize eden ve gittikçe yükselen bir değer, anlam ve ideal olarak yerini almaktadır. Felsefi düşünce ise değerler, anlamlar ve idealler diye adlandırılan bu varlık kavramını kendisine konu etmektedir. Bu çalışmada rekreasyon kavramı ile felsefe kavramların birbiri ile olan bağlılığı ve felsefi düşüncenin rekreasyona olan yaklaşımı tartışılmıştır. Çalışma kuramsal bir değerlendirme çalışması olup ulusal ve uluslararası literatürden yararlanılmıştır. Felsefi yaklaşımlar rekreasyonun kavramsal olarak geliştirilmesi ve organizasyonu için temel kaynak oluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler: Felsefe, Rekreasyon, Serbest Zaman Abstract Recreation characterize today’s society and rising value that take place as ideal and meaning. Philosophical ideas that subjects concept of this entity itself. In this study the concept of recreation with philosophical ideas which connected with each other are discussed. For this theoretical study national and intenational literature is used. Keywords: Philosophy, Recreation, Leisure 1. Giriş Felsefe kelimesinden bilgelik ve bu bilgelikten yaşamımızı yönetmek için olduğu kadar sağlığımızı koruma ve tüm zanaatların yaratılması için insanın bilebildiği tüm nesnelerin tam bir bilgisi anlaşılmaktadır. Felsefe * Bu çalışma I. Rekreasyon Araştırmaları Kongresi’nde poster olarak sunulmuştur (12-15 Nisan 2012, Kemer, Antalya). ** Yrd. Doç. Dr., Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, e-posta: [email protected] *** İMKB Kız Teknik Meslek Lisesi Beden Eğitimi Öğretmeni /Denizli 1 AIBU Journal of Social Sciences, Autumn 2013, Vol:13, Year:13, Issue:2, 13: 1-9 bilgiyi öğrenmeyi amaçlar, bunun için ilk olarak nedenlerini sorgulamak ve yeni ilkeler aramakla işe başlar (Descartes, 1998). Descartes’e göre tüm felsefe kök, gövde ve dalları olan bir ağaç gibi kabul edersek, felsefenin kökleri fizikötesi, gövdesi fizik ve dalları diğer bilimlerdir. Ağaçlardan meyveleri nasıl kök ve gövdelerden toplanmayıp dallardan alıyorsak, felsefeden bilgiyi de en son öğrenilebilen bölümlerden sağlarız (Descartes, 1998). William James’a göre felsefe “henüz yanıtlanmamış sorular” için kullanılan sözcük olarak tanımlanmaktadır. Bir çözüm üretildiğinde bilim adamları ortaya çıkar ve çözümü sahiplenmektedirler, geriye kalan yanıtlanmamış artıklar ise felsefecilerin elinde kalmaktadır (Gyertsen, 1989). Aynı zamanda felsefe daha geniş olarak gerçeklerle ilgilenir, gelişme süreci, sonuç faktörleri, teoriler ve değerleri içerir (Lumpkin, 1990). Bu bağlamda felsefe yaşamın anlamını analiz ve sentez yaparak oluşturmaya çalışır. Niçin? Amaç ve hedefler nelerdir? Rekreasyonun bireyin yaşamı için değeri nedir? Rolü nedir? gibi soruların yanıtını bulmaya çalışır. Felsefi akımlar ve rekreasyon birbirleri ile ilişkilidir ve bunun sonucunda kişinin bilgi kazanması, mutlu ve sağlıklı olması esas edinilmektedir. Bu çalışma rekreasyonun kavramsal ve uygulama alanlarının geliştirilmesinde felsefi düşüncelerin sağlayacağı temel bilgiyi teorik bir çalışma olarak sunmayı hedeflemektedir. 2. Yöntem ve Teorik Çerçeve Bu çalışma rekreasyon ve felsefi alanlarla sınırlı turtulmuştur. Bu alanla ilgili gerekli literatür çalışması yapılarak ortaya konulan hipotez doğrulanmaya çalışılmıştır. Bütün bu felsefi yaklaşımlar ile kişisel felsefe geliştirilerek öğretme verimliliği, etkisi, davranışı etkileme, programı yönlendirme, toplum bilinçliğine ulaşma, fiziksel gelişim geliştirmede etkili çözümler üretmek hedeflenmiştir (Lumpkin,1990). Felsefe amaçlar, bilimsel yaklaşım ve sonuçlara göre konuşur ve bize rekreasyon alanında ne yapmak isteğimize karar verir. Bu nedenle önce ne yapacağımıza karar veririz, daha sonra ise bilimin bize yol göstermesiyle nasıl yapılacağına karar veririz (Cowell ve Wellman, 1963). 3. İnceleme ve Bulguların Yorumlanması Serbest zamanın önemi, serbest zaman felsefesi ve değerleriyle ilgili olarak çeşitli makaleler yazılmış ve değişik çabalarla konunun önemi belirtilmeye çalışılmıştır. Daha sonra ise bunları akademik çalışmalar 2 AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Güz 2013, Cilt:13, Yıl:13, Sayı:2, 13:1-9 izlemiştir. 1961 yılında Nermin abadan, ilk uygulamalı serbest zaman etkinlikleri üzerindeki araştırmayı üniversite öğrencileri üzerinde yapmıştır. 1964 yılında Halk Sağlığı Eğitimi Komitesi’nce serbest zamanları değerlendirme konusunda bir seminer düzenlenmiştir. Genelde rekreasyon ve serbest zaman alanındaki çalışmalar daha çok sportif alanda yoğunlaşmıştır. Farklı felsefi akımlar rekreasyon faaliyetlerinin düzenlenmesinde ve bireylerin ve toplumların serbest zamanlarını en iyi biçimde nasıl değerlendirecekleri konusunda çözüm üretmeyi hedefler. 3.1. İdealizm Akıl gerçeklere ulaştırdığından akıl merkezdir ve anlamanın burada olduğuna inanır. Platoya göre düşünen ve sezen insan gerçeklere ulaşır çünkü değişmeyen idealler bütün gerçekleri oluşturur (Lumpkin, 1990). Oluşan idealler, değerler ve gerçekler evrenseldir ve kişinin yorumuna göre değişmez ve insan gelişirken, istediklerini özgürce yaparken seçimlerini zihinsel, fikirsel gücünden alır. Birey önemlidir ve akıl ile beslenir ve bu sayede bir bireyin bütün gelişimi rekreasyon ile sağlanabilir. Bu nedenle rekreasyon programları düşünceler, organizasyon yapanlar, kullandıkları metodlarda özgürdürler ve amaçları bireylerin maksimum kişilik düzeyine ulaşmalıdır. Ahlaki sonuçlar, yaratıcılık ve centilmenlik gibi değerlerde idealizmin vurguladığı değerlerdir (Lumpkin,1990). Rekreasyon bireyin evreni tanımasına ve aklın mükemmele ulaşmasına yardım etmektedir İdealizm insanın evreni algılamasını (duyularla) öngörür ve bunu rekreasyon ile destekler. Bu nedenle oluşturulan düşünce ve amaçlar ana unsuru oluşturmaktadır (Cowell ve Wellman,1963). 3.2. Natüralizm Doğanın fiziksel gerçeklerinin önemine inanır ve değerlerin bir kaynağı olarak kabul eder. Bu nedenle naturalizm bireyi toplumdan daha önemli görür ve eğitimi her katılımcının gereksinimlerine göre karşılamayı hedef almaktadır (Lumpkin, 1990). 18.yüzyıl filozofu Jean-Jacques Roussequ’ya göre “her şey doğaya göredir”ve rekreasyon fiziksel dünyayı bir eğitim yeri olarak görmelidir Doğa kanunları programlayıcıları ve katılımcılara büyüme, gelişme ve öğrenme fırsatları sunmaktadır. Bu nedenle program yapımcılar rekreasyonu belirli sonuçlara ulaşmak için 3 AIBU Journal of Social Sciences, Autumn 2013, Vol:13, Year:13, Issue:2, 13: 1-9 kullanmaktadırlar. Naturalizm kişinin kendi eğitimi ve kendi aktivitesini öğrenmesinin önemini açıklar. Fiziksel sağlık, zihinsel, ahlaki ve sosyal becerileri öğrenmeye imkân yaratır ve bu şekilde bir kişinin kendi kapasitesini keşfetmesi ve ilgilenebilmesi doğaya uyum becerilerinin gelişmesine neden olur. Yarışma amaçlı olmayan gruplar bireyler ve açık olan rekreasyonu bireyin fiziksel, psikolojik ve özellikle sosyal gelişimini geliştirme fırsatı yaratırken kişi bütün yönleriyle gelişir. Katılımcıya yaptıkları her şeyin doğal sonuçları olacağını göstermek gerekir. Eğer çok yerse hasta olacağı, sert oyun oynarsa sakatlanmak vb. Doğa kanunları birçok doğal sonuçlar oluşturur ve eğitim olarak bu şekilde yaşama hazırlar (Cowell ve Wellman,1963). Naturalizm idealizme yakın olarak insanı biyolojik varlık olarak ve organik evrim geçiren bir ürün olarak görmektedir. Ayrıca olağanüstü ve sihirli kavramları reddederek doğayı değerler oluşturan bir kriter olarak kabul etmektedir. 3.3. Realizm Aristo ve bugünün savunucuları realizmi doğa kanunları ile yorumlamakta, bunun için bilimsel metodları ve gerçeğe ulaşma sürecini kullanmaktadırlar (Lumpkin, 1990). Realiste göre rekreasyonun rolü dünyanın material unsurlarını inceleyerek gerçeği ararken, bireylere yaşam içindeki gerçek şeyleri keşfettirmek ve yorumlamaktır. Bireyi bütün olarak görmek rekreasyonu organik uygunluk, sinir-kas sistemi, zihinsel yetenek, sosyal ve duygusal gelişimi sağlayıcı kabul etmek ve bireyi gerçek yaşama ayarlamaktır. Realist rekreasyon programlayıcısı öğrenmede düzenli ilerlemeyi, alıştırmaların geniş kullanımını ve objektif değerlendirmeyi esas alır. Öğrenme katılımcı merkezlidir ve rekreasyon programları fiziksel dünyanın kanunlarını öğretmektedir (Lumpkin, 1990). 3.4. Pragmatizm Pragmatizm gerçeklere pratik ile ulaşılacağını içerir. Pragmatizm’de ana sorun gerçek nedir ve hatalardan nasıl ayrılabilir? Pragmatizm sık sık 4 AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Güz 2013, Cilt:13, Yıl:13, Sayı:2, 13:1-9 deneyselcilik ve uygulamacılık ile yakın adlandırılır. Bizler daima iyiye ulaşmak için çaba harcıyoruz. Bu nedenle deneysel, alıştırmalar yaparak (Cowell ve Wellman,1963) gerçekleri sonuçlardan çıkarmaya çelışıyoruz. Pragmatizme göre idealler ve realiteler gerçeği aramak için anahtar değildir. Engin gerçek her zaman için tecrübe edilmeli, denenmeli fakat kesin olarak kabul edilmemelidir. Çünkü program kriterleri kişiden kişiye ve duruma göre değişiklikler gösterir. Böylece pragmatizm dinamik ve sürekli değişen bir felsefi yaklaşımı ifade eder. Pragmatist için gerçek bilinçli durumda ki gerçekliği yakalayabilmektir ki, eğer o yakalanırsa, gerçek olur. Gerçek, zamanın içersinde ortaya çıkan bir sonuc olarak görülürken sosyal iyilik de bu sonuç içerisinde yer almaktadır (Lumpkin, 1990). Rekreasyon programlarındaki pragmatist yaklaşım katılımcılar üzerindeki sosyal verimliliği geliştirmektir. En ünlü pragmatist John Dewey’dir. Dewey’e göre katılımcılar yaşam içindeki sosyal problemlerini çözmek için deneyim fırsatlarına gerek duyarlar ve toplumun daha iyi fonksiyon gösteren bir bireyi olmaya çalışırlar. Problem çözerken rekreasyon programlayıcı katılımcının ihtiyaçları ve ilgileri üzerinde yoğunlaşır. Bu katılımcı merkezli yaklaşım katılımcıların bilimsel yöntemleri kullanma ve daha fazla aktiviteye katılmaya cesaretlendirir. Grup çalışmaları işbirliği ve bireyler arası becerilerin gelişmesini sağlar. pragmatist için değerler görecelidir ve kişinin kendi deneyimlerinden çıkarılır. Bununla birlikte pragmatist sosyal sorumluluğa sahiptir. Çünkü her birey toplum içinde fonksiyonlara sahiptir ve topluma yardım eder. 3.5.Varoluşçuluk Bireysellik temelinde bir yaşam felsefesini benimseyen, toplumun karşısında bireyin biricikliğini ve özgürlüğünü ön plana alarak, insan özelliğinin önemini vurgulayan ve insanın düşünsel olanlar kadar estetiksel, ahlaksal ve duygusal ilgilerine de önem veren bir akımdır. Buber’e göre öğretmenin işlevi, çocuğun ruhundaki değerleri açığa çıkarmak ve değersiz şeylerden kurtararak ona ikinci bir doğum sağlamaktır (Kılbaş, 2001). Varoluşçu felsefenin liderleri Jean-paul Sarte ve Karl Jaspess’e göre insan deneyimleri gerçeklere karar verir ve gerçekler insan deneyimlerinden geçer. Bir bireyin seçimleri ve deneyimleri gerçeğe ve bireysel ifadeye neden olurken aynı zamanda bireyin değerler sistemi sosyal sorumluluk duygusu verilerek sosyal sorumluluğa uygun hale getirilir. Kendini gerçekleştirmek isteyen birey eğitimsel sonuçlara ulaşmalıdır bunu için bütün katılımcılar eylemlerinin sonuçlarını kabul etmek zorundadırlar. Rekreasyon içinde, katılımcılara 5 AIBU Journal of Social Sciences, Autumn 2013, Vol:13, Year:13, Issue:2, 13: 1-9 geniş bireysel aktiviteler sunulmaktadır (Lumpkin, 1990). Bunun içinde yaratıcılığı geliştirmek, bilinçliği artırmak, kendi sorumluluğunu ve bireyin var oluşunun farkına varmak gerekir. 4. Sonuç ve Değerlendirme İdealizm fikirleri gerçeklik kaynağı olarak kabul eder ve insanı en önemli merkez olarak tanımlar. Amacı kişilik ve aklın gelişmesini sağlamaktır.Realizm ise bilinen gerçekleri kullanır, fiziksel dünyayı en önemli merkez olarak kabul eder ve amacı insanları yaşamın gerçekleri ile buluşturmaya çalışmaktır.Pragmatizm insan deneyimlerini gerçeklik kaynağı olarak kabul ederken en önemli merkezi toplum olarak tanımlar.Toplumda daha iyi fonksiyonu olan bireyler geliştirerek, bireylerin bir araya gelmesi ile toplumun değer kazanmasını amaçlar.Natüralizm gerçeklik kaynağı olarak doğayı kullanır en önemli merkezi birey olarak kabul eder ve kişiyi bütün olarak geliştirmeyi hedefler. Varoluşculuk ise insanı gerçeklik kaynağı olarak kabul eder, bireyi önemser ve kendinin farkına varan bireyler yaratmayı amaçlar (Tablo 1). 6 AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Güz 2013, Cilt:13, Yıl:13, Sayı:2, 13:1-9 Tablo1. Felsefi düşünce akımların özellikleri İdealizm Realizm Pragmatizm Naturalizm Existantializm Gerçeklik kaynağı En Önemli Geleceğe nasıl ulaşılacak Aklın Önemi Fikirler İnsan Nedenler ve Sezgi Bilinen Gerçekler Fiziksel dünya Bilimsel metot Doğa Birey Doğa kanunları İnsan Varlığı Birey Bireysel kararlar Vurgulanmalı Akıl ile doğru orantılı gelişme Müfredat Odağı Öğretmen merkezli Niteliksel Konu sayısal Fiziksel ve zihinsel denge (bütün insanlar için) Max. Öğrenme için fiziksel aktivite ana unsurdur. Bireyin öğrenmeye hazır bulunuşluğu Öğrenme metotları ve kişisel kararlar. Vücudun Önemi Nedensel güçler ve bilimsel metot kullanma Bütün bireyin üzerinde durma Öğretmenin Önemi Model ve örnek Kişilik Önemi Ahlaki ve ruhsal değerler ağırlıktadır. Gerçekleri ifade eder, alıştırma ve bilimsel metot kullanır. Yaşam düzeni için öğrenir İnsan deneyimleri Toplum Değişiklikleri keşfetmek Sorarak öğrenmek, incelemek ve katılmak Toplumda etkili fonksiyonları olan değişik aktiviteler. Birey merkezli bireysel farklıklar üzerinde kurulu Motive eder, öğrenmeye yardım eder. Sosyal becerileri geliştirmek önemlidir. Eğitim Kendini geliştirme Sosyal becerilerin gelişimi ve birinin ihtiyaçlarını karşılar Sosyal olarak verimli olmak merkezli Yaşamın realiteleri ile karşılaşmak 7 Rehber ve yardımcıdır. Doğal süreç Aktivite seçme özgürlüğü ve yaratıcılık. Bireysel merkezli kendini anlama üzerine kurulu Uyarıcı ve danışmandır. Kendi sorumluluğunu geliştirmek ve kendini tanımak Bireyin sorumluluğunu kabullenmeyi öğretmek AIBU Journal of Social Sciences, Autumn 2013, Vol:13, Year:13, Issue:2, 13: 1-9 Tablo1. Felsefi düşünce akımların özellikleri (devamı) Amaçları İdealizm Kişilik ve gelişmesi Konu Çok önemli Metod Ders,soru/ tartışma Öğretmenin Rolü Öğretmen süreçten daha önemli Kişinin bütün gelişimi Konu belirlenir, niteliksel Öğrencinin Rolü Değerlendirme Zayıf Yönü Realizm İnsanları yaşamın gerçekleri ile buluşturmak Öğrenmeye odaklı cevap, Değişikliğe karşı direnç gösterir, akla göre fiziksel gelişimi öne çıkarabilir. Kaynak: Lumpkin,1990. 8 aklın Gerçek dünyayı kullanır, alıştırma, ders, proje Öğrenmek için bilgili seç Bütün kişi üzerine odaklı Niceliksel, bilimsel yöntemler kullanılır Her şey doğal yasalara göre doğrudur ya da yanlıştır. Pragmatizm Toplumda daha iyi fonksiyonu olan bireyler yapmaya çalışmak Geniş aktivite seçeneği Naturalizm Kişiyi bütün geliştirmek Oyun ve aktiviteler bireysel Problem çözmek İnformal çözmek problem Rehberlik yap Rehberlik yap, doğa öğretir. Öğrenmeyi kişiye göre oranı Bireysel amaçlara ulaşma esası üzerine kurulu Karmaşık dünya için çok basit bir eğitim verilmesi Değer yargılarını geliştirici program Göreceli ve kendini değerlendirme Belirli amaçların olması yönlendirememek olarak Existantializm Bağımsız ve kendinin farkına varan bireyler yaratmak Soruları cevaplamak, öğretmenin teşviki ile özgür deneyim Bireysel aktiviteler Rehberlik yap Kişinin kendini anlama programı Geleneksel anlamda önemli değil. Kişiyi sosyal yaşama hazırlayamaması AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Güz 2013, Cilt:13, Yıl:13, Sayı:2, 13:1-9 Kaynaklar Ağaoğlu, Y.S., Bayrak, Metin., Taşmektepligil, M.Y. (2005). Dünyada ve Türkiye’de Serbest Zaman Kavramının Tarihsel Gelişimi. Abant Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı- 2, s.6 Charles C. Cowell ve Wellman L., (1963). Philosophy and Principles of Physical France Prentice Hall International Ince Enlewood Cliffs, N.1.USA. s.2,5,9,10,17 Descartes, R. (1998). Felsefenin İlkeleri, Say Yay. Çev. M. Akın; s.3334,45 Gyertsen, D. (1989). Science and Philosophy Past and Present, Penguin Books, Kılbaş, Ş. (2001). Rekreasyon Boş zamanları Değerlendirme Anoca Yayınları, 1. Baskı, Aralık, s.24. Lumpkin A. (1990). Physical Education and Sport A Contemporary Introduction Second Edition Times New Mirror / Mosby College Publication, s.22, 23, 24, 25, 26, 27. 9 AIBU Journal of Social Sciences, Autumn 2013, Vol:13, Year:13, Issue:2, 13: 1-9 10
