ihale kapsamında yükleniceye bağlı olarak çalışan işçilerin ücretini

İHALE KAPSAMINDA YÜKLENİCEYE BAĞLI OLARAK
ÇALIŞAN İŞÇİLERİN ÜCRETİNİ ZAMANINDA
ALAMAMASI HALİNDE İDARENİN MEVZUAT AÇISINDAN
SORUMLULUKLARI
I- İHALE MEVZUATI AÇISINDAN
( EK-8)
HİZMET İŞLERİ GENEL ŞARTNAMESİ
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kontrol Hizmetleri
Kontrol teşkilatı ve yetkileri
Madde 26- Sözleşmeye bağlanan her türlü iş, idare tarafından
görevlendirilen kontrol teşkilatının denetimi altında, yüklenici tarafından
yönetilir ve gerçekleştirilir. Yüklenici, bütün işleri kontrol teşkilatının
sözleşme ve eklerindeki hükümlere aykırı olmamak şartı ile vereceği
talimata göre yapmak zorundadır.
…
Sözleşme konusu iş süreklilik gösteren bir mahiyette ise, işin yapılmasına
ilişkin kayıtlar sözleşmesinde belirtilen sıklıkta tutulur ve bu tutanaklar
yüklenici tarafından da imzalanır. İşlerin eksik, kötü ve sözleşmeye aykırı
olarak yapılması durumunda sözleşmede belirtilen cezalar uygulanır.
Onay verilmesinin sorumluluğu ortadan kaldırmaması
Madde 27- Herhangi bir işin, kontrol teşkilatının denetimi altında yapılmış
veya işe onay verilmiş olması, yüklenicinin üstlenmiş olduğu işi bütünüyle
projelerine, sözleşme ve şartnamelerine, teknik ve sanat kurallarına uygun
olarak yapmak hususundaki yükümlülüklerini ve bu konudaki
sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
ALTINCI BÖLÜM
Yüklenicinin Çalıştırdığı Personel, Çalışanların Hakları ve Çalışma
Şartları Çalışanların özlük hakları
Madde 38- Yüklenici çalıştırdığı işçilerin, işin yapılmakta olduğu bir
işkolu veya meslekte aynı tipteki bu iş için mevzuatla kabul edilenlerden
daha az elverişli olmayan şartlarda çalışmalarını ve ücret almalarını
sağlayacaktır. Ücret, yan ödeme ve çalışma şartlarının toplu sözleşme veya
mevzuatla tespit edilmemiş olması halinde yüklenici, en yakın ve uygun
bir bölgedeki işkolu veya meslekteki aynı tip bir iş için mevzuatla tespit
edilenlerden daha az elverişli olmayan ücret, yan ödeme ve çalışma
şartlarını sağlayacaktır. Yüklenici, varsa alt yüklenicilerinin bu çalışma
şartlarına uymalarını sağlamak için gerekli tedbirleri alacaktır.
Kontrol teşkilatı işyerinde çalışanlar arasında yüklenici veya alt
yüklenicilerce ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadığını,
vasıflı personel çalıştırılması ihale dokümanında öngörülen işlerde bu
personele asgari ücretin üzerinde bir ödeme yapılması istenmişse,
belirlenen asgari ödeme tutarının ilgili personele ödenip ödenmediğini
kontrol ederek veya bu konuda kendisine gelen talep ve ihbarları
değerlendirerek, yükleniciden ve alt yüklenicilerden istenecek
bordrolara göre bu ücretlerin yüklenicinin hakedişinden ödenmesini
sağlar.
Bu amaçla yüklenicinin hakediş istemesi üzerine, bu istek ve hakedişin
ödeneceği tarih (yaklaşık olarak), şantiye şefliği, işyeri ilan tahtası veya
işçilerin toplu bulunduğu yerler gibi işçilerin görebileceği yerlere yazılı
ilan asılmak suretiyle duyurulur. İlanın yapıldığı, kontrol teşkilatının ve
yüklenici veya vekili ile işçi temsilcisinin imzaladıkları bir tutanakla tespit
edilerek bu tutanağın bir kopyası hakedişin ödeme yerine gönderilir.
Personel alacakları, hakediş raporunun düzenlendiği tarihten önceki
(işçi ücretleri ödeme günü öncesindeki) günler için belirlenmiş sayılır.
Bu tür alacakların üç (3) aylık tutarından fazlası hakkında idareye
herhangi bir sorumluluk düşmez.
Bildirilen alacak iddiaları, yüklenici veya alt yüklenicinin kayıtları ile
varsa puantaj ve daha önceki hesap pusulalarından incelenip anlaşmaya
varılan miktarların (üç aylık ücret tutarını geçmemek üzere) yüklenici
tarafından bordroya bağlanması sağlanır ve bu bordrolar hakediş raporu ile
birlikte ödeme yerine gönderilir.
Yüklenicinin hakedişinin ödenmesi gereken kısmından indirilen bu bordro
tutarı ayrı bir çekle ödeme biriminin ilgili mutemedine verilir ve bordroda
gösterilen alacaklar ilgililere kontrol teşkilatı, yüklenici veya vekili ile işçi
temsilcisinin önünde ödenir. Bu husus ayrıca bir tutanakla tespit olunur.
Yapılacak tebligata rağmen yüklenici veya vekili ödemede hazır
bulunmazsa bu husus tutanakta belirtilir.
Yüklenicinin iş verdiği alt yüklenicilerin gündelikçi, haftalıkçı veya aylıkçı
olarak işyerinde çalıştırdığı işçi, personel ve teknik elemanların tamamı da
yüklenicinin elemanları hükmünde olup, bunların ücretlerinin
ödenmesinden de doğrudan doğruya yüklenici sorumludur. Yüklenici,
bunların ücretleri hakkında da aynen kendi elemanları gibi ve yukarıda
belirtildiği şekilde işlem yapmak zorundadır.
Personel alacaklarının kontrol edilebilmesi için yüklenici, teknik ve
yönetici personeli ile işçilerine yaptığı ödemelerin bordrolarından birer
kopyasını, bordroların düzenlenmesi tarihinden başlayarak en çok bir ay
içinde, kontrol teşkilatına verecek ve bu bordrolarda teknik ve yönetici
personel ile işçilerin sanatları ve çalıştıkları yerler, ad ve soyadları ile
doğum yerleri ve tarihleri belirtilecektir.
Bordrolarda yüklenicinin veya vekilinin imzası bulunacaktır.
II- İŞ HUKUKU MEVZUATI AÇISINDAN
ÜCRETİN ÖDENMEMESİ
İşverenin asıl borcu Ücret ödeme borcu olup işveren bu borcunu
zamanında yerine getirmeyecek olursa 4857 sayılı İŞ Kanunun Ücretin
gününde ödenmemesi başlıklı Madde 34 sindeki“ Ücreti ödeme
gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında
ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir.
Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine
getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak
nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan
en yüksek faiz oranı uygulanır.
Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve
yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.” Düzenleme
çerçevesinde işlem yapılabilir.
Buna göre; Zamanaşımı süresi içinde açacağı bir alacak davası ile
ödenmeyen ücretinin ödenmesini isteyebilir. Gecikme olduğu için
mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır. O gün mevduata uygulanan
en yüksek faiz talep edilir.
4857 sayılı kanun ile ücreti ödenmeyen işçilerin çalışmadan kaçınmaları
diğer bir yoldur. Kanun bir bekleme süresi öngörmüş olup işçi ödemenin
zamanında yapılmamasından itibaren 20 gün bekleyecek. 20 gün ödeme
yapılmadan geçirilmiş ise işçi ücreti ödenene dek iş görme borcundan
kaçınabilecektir. Yani 20.günün sonundaki iş gününde işçi iş görme
borcunu ifadan kaçınabilir.
Bunun dayanağı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 97. md. de VI.
Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde İfa başlığıyla düzenlenen sözleşme
taraflarından birinin hakkı tehlikeye düşerse bu taraf, karşı edimin ifası
güvence altına alınıncaya kadar kendi ediminin ifasından kaçınabilir
(ödemezlik defi) düzenlemesidir. Yani; işveren ücret borcunu yerine
getirmez ise işçi de karşı edim borcu olan iş görme borcunu yerine
getirmeyebilecektir.
Buna göre işçiler ücretlerinin ödenmemesi karşısında kişisel kararlarına
dayanarak işi bırakabilirler yani iş görmekten kaçınma hakkı sadece
ücretleri ödenmeyen işçileri için söz konusudur.
İşçinin ücreti ödenene kadar iş görmekten kaçınması halinde işveren:
1) Bu şekilde çalışmayan işçiler yerine yeni işçi alınamaz. Bu işçilerin
işleri başka işçilere dahi yaptırılamayacağı gibi başkalarına da
yaptırılamaz.( eşine, çocuğuna vs)
2) Bu işçilerin sözleşmeleri işverence feshedilemez.
Eğer işveren iyileştikten sonra kalan sürede ücretini ödememişse (mücbir
sebebin ortadan kalkmış olması halinde) işçi bu tarihten sonra İş
Kanunundan kaynaklanan hakkını kullanabilir. Mücbir sebep ortadan
kalkmazsa kullanamaz.
Lakin: İş görme borcunu ifa etmeyen bir işçi bu iş görmediği süre zarfında
ücreti talep edemez. Örneğin ücreti ödenmeyen işçi işi bırakıp üç ay
boyunca çalışmaz ise bu üç aylık ücreti talep etmesi söz konusu değildir.
3) Eğer işçinin ücreti ödenmemişse işçi haklı sebeple sözleşmeyi
feshedebilir. İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya
sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse işçi önce
İş Kanunu 34. Maddesine göre başvurup sonuç alamazsa İş Kanunu 24.
maddedeki haklı fesih hakkını kullanabilir. Kanun her iki yolu da işçiye
tanımıştır.
Ücret ödenmediği için sözleşmeyi fesheden işçi kıdem tazminatı talep
edebilir. 14/11/2013