Untitled

Ülke Etüdleri Dizisi N o : 7
İSTANBUL
TİCARET ODASI
ENDONEZ'IA
İstanbul -
1978
HÜSNÜTABİAT
i
s T8A8N B
MATBA.A.SI
iJiıffwtc:i 9 -'1 ~
İÇİNDEKİLER
Sayfa
1.
COGRAFİ
7
Genel Bilgiler
7
b)
Başlıca Şehirler
8
2.
POLİTİK SİSTEM
3.
EKONOMİK YAPI
9
a)
9
b)
c)
d)
4.
5.
6.
Milli Gelir
Tarımsal ve
8
Sınai
Üretim
. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ll
. . . .. .. . .. . .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . 18
Devlet Bütçesi
.... ... . .. . .. .... ..... . .. .. .... .... ..... .. 21
Yatırımlar
ULAŞTlRMA
.. ... .. . .. .. .. . .. . . .. .. . . .. ... . . .. ..... .. .. . . ...
23
.............................................
24
Ödemeler Dengesi
.. .. . .. .. .. . .. .. . . .. .. .. .. . .. .. . .. .. .. .
Dış Ticaret
.. .. .. .. .. .. .. .. . .. . .. . .. .. . .. .. . .. .. . .. .. .. .
aa - Genel Durum
.. .. . .. . .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .
bb - Dış Ticaret Dengesi .. .. .. .. . .. .. . .. .. . .. .. .. . .. .
cc - İhracat
......................1....................
d d - İthalat ve İthalat Mevzuatı
.. .. . .. .. . .. .. .
24
25
25
26
27
30
DIŞ İLİŞKİLER
a)
b)
TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER
a)
b)
C)
EK
VE DEMOGRAFiK YAPI
a.)
.. .. . .. . .. .. .. .. .. .. .. . .. . .. . .. ..
34
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. . .. ..
İhracatçılarımıza Yararlı Bilgiler ve
Bazı Öneriler
. .. .. . .. .. .. . . . .. . .. . .. . .. . .. .. .. .. .. . . . . .. ..
Yararlı Adresler
34
Türkiye ile Ticareti
Türkiye _ Endonezya Ticaret
Anlaşması'nın
Metni
36
38
40
ÖNSÖZ
1978 y·ılı İ] Programımız çerçevesinde Uzak ve Orta ..
ülkelerinin ele alınması uygun görülmüş ve «ENDONEZY A»mn çeşitli ekonomik yönleri ile ülkemizle ilişkL
lerini y<msıtan bu etüd hazırlanmıştır.
dcğu
Yayınımızı üyelerimizin ve diğer ilgililerin istifadelerine sunar, bu etüdün hazırlanmasında emeği geçen Etüd
ve Araştırma Şubesi elemanlarmdan Tamer KAY ACIKLI'
ya teşekkürlerimizi sunarız.
GenelKihip
1.
COGRAFİ VE DEMOGRAFiK YAPI
a)
Genel Bilgiler :
Endonezya, Hint.· ve Pasifik Okyanuslarının karşılaş­
bölgecl,e, Ekvator'un iki yanına serpilmiş 13667 adadan meydana gelir. Uzunluğu, doğu _ batı yönünde 5110
Km., kuzey _ güney yönünde ise 1888 km. dir, Adaların
sadece 93ftanesi (% 7'den azı) iskcn edilmiş olup, 6044'ü
dışındakiler ise isimsizdir.
Endonezya genel olarak sık ormanlada kaplı, dağlık
bir ülkedir, yanardağ sayısı 216'dır.
Ülkede ekvatoral muson iklimi görülür. · Haziran Eylül kurak, Aralık- Mart yağmurlu geçer. Öteki aylar
ise bu iki mevsim arasında bir geçiş devresi oluştururla;r.
Nem ve ısı, bu ikiimin doğal sonucu olarak, hayli yüksektir\ Örneğin ortalamar ·nem asgari % 60, azami l.%. 100 oranındadır: Ortalama' sıcaklık ise asgari 21° C, azami 33° C
olmaktadır. Ortalama <yağış miktan ise 2 metre civarın:..
tıkları
dadır.
;: :.
,
: . .·. . . .
Endonezya'da 25 farklı dil ve 250 değiş* lehçe konu..
şulmakla beraber, resmi dil Balıasa E.rıdonezyacası'dır.
Dinsel açıdan ise, nüfusun yaklaşı~ /fo 94'ümüslümandır. Hıristiyanlar nüfusun i% 5'irıi,':Hi:ı;ıdu, Budist ve diğerleri de kalanını oluşturu~lar,
, , . .· .. ·. '. ,
Endonezya'nın yüzölçtiniü 1.904.56S km2 (Türkiye'nin
yaklaşık' 2,5' 'misli) •ve •'nüfusu ise '136 milyon (Türkiye'nin
ya].tla.Ştk r3 nusli) dölayihdadit.
b)
Başlıca Şehider
:
Endonezya'nın
en büyük şehri, aynı zamanda başkent
(nüfusu yaklaşık 6 milyondur). Bankacılık ve pek çok sanayi tesisi bu şehrin çevresinde toplanmıstır. Diğer önemli şehirler ve nüfusları ise aşağıda gösterilmiştir :
olan
Cakarta'dır
TABLO : 1
JaELLİBAŞLI ŞEHİRLERİN NÜFUS DURUMU
(Bin
Adı
Kişi)
Yeri
Surabaya
Bandung
Ca va
»
»
Semarang
J\iedan
Palemban.g
Sumatra
))
1971 Nüfus
Sayımı
1269
1152
633
620
614
Kaynak : The Far East and Australasia, 1976-77
2.
POLİTİK SİSTEM
Endonezya'da kuvvetler ayrılığına dayalı bir başkan­
sistemi yürürlüktedir. Halen uygulanan 1945 Anayasası ile kurulmufi, altı temel organ bulunmaktadır:
lık
1 23 4 5 6 -
Halk
Danışma
Meclisi
Başkan
Temsilciler Meclisi
Yüksek Danışma Konseyi
Yüksek Mahkeme
Devlet Denetleme Organı
Halk Danışma Meclisi, yarısı temsilciler Meclisi üyesi
olan 920 kişiden oluşur. Halkın egemenliğini kullanır, baş.
kanı seçer; uygulanacak politikaları ana
En az beş yılda bir toplanır.
hatlarıyla
belirler.
Başkan ise yürütmenin başıdır. Bakanlar Kurulu üyeierl Başkana, karşı sorumludurlar. Başkan 5 yıl için seçilir;
yeniden seçilmesi mümkündür.
Yüksek Danışma Konseyi Başkana · yardımcı bir organdır; üyeleri Ba§kan tarafından seçilir.
Yüksek Mahkeme ise, temyiz organı · niteliğindedir;
bizdeki Yargıtay'ın fonksiyonunu üstlenmiştir.
Devlet Denetleme Organı kamu kuruluşlarını denetleyen bizdeki Sayıştay'ın fonksiyonunu görmektedir.
Endonezya'da siyasi partiler mevcut ise de,
bunlar
aralarında grupianmışlardır ve ·etkili değillerdir.
3. EKONOMİK YAPI
a) Milli Geli:r :
Endonezya'nın bir tarım ülkesi olmasının doğal sonucu
olarak, yaratılan gelirin çoğunu tarım kesimi sağlamaktadı~
.
Aşağıdaki
ler itibariyle,
tabloda gayrı safi yurtiçi hasılanın sektörgöre seyri gösterilmiştir :
yıllara
-9-
TABLO : 2·
..-..--~~--,...--
1973 SABİT PiYASA FiYATLARlYLA
GAYRI SAFi YURTİÇİ HASILA
· (Milyar Rupiya)
. 1971
1972
1.
Tarım,
1975
ormancılık,
balıkçılık
2836
2710
2811
2479
828
831
674
859
849
650
755
490
564
41,0
24,7
30,4
37,0
26,2
357
171
320
222
262
288
303
257
210
229
2441
2. Madencilik
3. imaHlt Sanayii
4, . Elektrik, Gaz ve. Su
5. . İnşaat
6. Ulaştırma ve Hanerleşme
7. Mali :Kurumlar, Ticar~t
ve Diğer Hiz~etler
551
1712
1873
2013
2171
2406
GAYRİ SAFİ YURTİÇİ
5599,7 6067,2 6753.4 7241,0 7620,0
HASILA
Kaynak
Statistical Pocketbook of Indonesia, 1976.
Eı;donezya gayrı
ulaştığı değer
safi yurtiçi hasılasının 1976 yılmda
ise sektörler itibariyle Tablo - 3'de gösteriL
ı:nişt:ir·=
TAB~O.:
3
1973 SABİT PiYASA FiYATLARlYLA GAYRİ SAFİ
YURTİÇİ HASILA
. (1976 YILI)
Milyar Rupiya
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Tarım, ormancılık, balıkçılık
vel haberleşme
Ticaret, mali kurumlar ve
diğer kesimler
907
385
342
36
12
ll
5
4
2637
32
TOPLAM
8175
100
Madencilik
imalat sanayii
952
İnşaat
Ulas,tırma
Kaynak :
2952
%
Indonesia by Grindlays Bank Group
-10 .;.__.
,
Gayrı
hasılanın artış seyri.incelendiğinde,
safi y-q.rtiçi
quorimın ıg.71 -7.6 dönemi için y).lda ~% 7,8 qlduğtımı gö.
rüy9:rıız .. Y~Uık nüfus artış hızının 1% 2,$ civarında olduğu
n~zara a1ınır~a, kişi başına artışın % 5'İn biraz üstünde
olduğu anlaşılmakta,dır. .
.
.
.
· ·. Kişi başına
rm dadır.
düşen
milli gelir ise 250 ABD Doları civa.:
b) Tanmsal ve Sınai Üretini ·
Halkın % 70'inin kırsal alanlarda ::yaşadığı Endonezya'da, gerek beşeri ihtiyaçlar, gerekse sanayi ve ihracat
!çin tarım ürünleri büyük önem taşı1maktadır.
TABLO : 4
TARJM~,AL ÜRÜNLER ÜRETİMİ
::!
(Bin Ton)
Plrinç
Kaml.ş şek~n
14.607
' 82'0
845'l
:KauÇuk · · ·.
Piı:ırrı :Va~.i
(,--ı.,
'2&9
Kahve
j
J
1
1~75
'1974
1973
150i•
15.276
848
,.
818'
!'347·
158
1976
1Ü84
890
J5.710
887
823;
435
179
''774
374
. cJ59
"/
"
-
'• ':·!
(i.:' ,·
.
Endonezya _Rupiyası'nin değeri . A:BI). DoZanna k(frşı , bir. süre,
giderek düşmüştür. 1966'da 1 ABIYaoları ·:t:i' 7s;tr 1Ritpi'!liı iken~
Jf!7!'de 393,4. Rupiya'ya eşit olrn1J,Şt'!'r.
_
L_·;·}C'rl
r .·• :;
1
,-i
Jl:;~_,;;jJ'_l
,-~i;S!fi.:J~-'~:
.~:
~-~J.i
:_:ı.~·
,_,_:~-_:{tl
_t,_-~L
~
cUF-1: 1AğU;:;ıt.os;~f-,nd,
. .fl!!f..}:>e,.r;~ ..Yi,irürl'(.i]çt,e,, o'{Af"!' 'OfJ:rip!3 1ş.,ÖY1!~dir (Ara-
Tık 1!i71 itibarigle:
'j~~acat : .~
· ·
111fD
· - ·· ··-· ..
, ,
·1·'
I/~f~rı, = 37{oo ıi~piya'
:;:'''"llit.aciiP.~c'·i' :"A'BD'Doldrı'-:::::. 41'5/JO Ritpiya
-:11-
- ,
-~-
n
".
Gıda maddeleri içinde öncelik pırınç üretiminin arL
tırılınasına verilmiştir. Nitekim, 1969 _ 74 yıllarını kapsayan plan döneminde, pirinç üretiminin yaklaşık % 50 bir
artışla 15 milyon tona ulaştığı görülmektedir. İkinci plan~
da ise pirinç üretiminin 1978/79 yılında 18 milyon tona
ulaşması öngörülmüş ise de buhedefe ulaşılamayacağı anlaşılmı~, bulunmaktadır. Bununla beraber, pirinç üretiminde sağlanan artış kısmen ilginin bu konuda yoğunlaş­
ması, sulama tesislerinin geliştirilmesi, gübre kullanımı­
nın sağlanması, kısmen de yeni arazilerin pirinç tarımına
açılması ile elde edilmiştir.
Ancak, başka ürünler için kullanılan arazinin pirinç
tarımına kayması sonucu, diğer tarımsal gıda maddelerinin üretim~nde azalışlara yol açılmıştır. Örneğin, yer fıs­
tığı ve soya fasulyesi gibi yüksek proteinli ürünlerin üretimindeki artışlar yavaşlarken, mısır, kassava cevızı -ve
tatlı patates üretiminde de istikrarsızlık ve azalışlar ortaya çıkmışttr.
Gıda maddeleri dışında kalan tarımsal
ürünlere ait
veriler ise daha az sağlıklıdır. Ancak, elde edilebilen verilere göre, 1969 yılında tarım arazisinin % 35'i bu üri..'mlere tahsis edilmiş olup, toplam ihracat içindeki payları
da % 71 idi. Kauçuk, palm yağı, biber ve kopra ihraç edL
lirken, kahve, çay ve tütün içerde tüketiliyordu.
Tablo _ 4'ün incelenmesinden, yalnızca şekeı ile palm
yağı üretiminde göze çarpan artışlar olduğu anlaşılmak:.
tadır. Kauçuk üretiminin ise, uzun bir durgunluk döneminden sonra, ancak fiyatlardaki büyük artışları müteakip, canlandığı ifade edilebilir.
makamların
ilgilenmemesi, ihracat içindeki
giderek düşmesi sonucu önemlerinin azalması,
altyapı ve pazarlama olanaklarının çok yetersiz olması
ve üretimin Cava dışındaki adalarda yoğunlaşmış olması
Resmi
paylarının
-'- 12 -
gibi nedenlerle diğer tarımsal ürünlerde bir gelişme ol.
madığı ifade edilebilir.
Gıda maddeleri arasında hayvansal protein kaynağı
olan balık, kümes ·hayvanları daha çok kırsal kesimde, sı­
ğır eti ise kentierde tüketilir. Domuz eti de kentli ÇinlL
ler ve Doğu Endonezya'da yaşayan halk tarafından talep
edilir.
GSMH'nın yaklaşık % 3'ünü sağlıyan balıkçılık sektöründe 1971 yılı üretimi 1.250.000 ton iken, 1975 yılında
1.390.000 tona ulaşmıştır.
İç su balıkçılığında en önemli payı, sulama kanalların~
da üretilen balıklar almaktadır. 245 bin tekne ve 850 bin
balıkçının faaliyet gösterdiği deniz
balıkçılığı ise ilkel
yöntemlere yapılmakta olup, giderek artan Japon rekabeti
ile karşı karşıya bulunmaktadır.
Balıkçılık faaliyeti tarım yanında bir ek iş olarak yapıldığından, bu alanda çalışanların sayısı belirsizdir. Ancak, balıkçılığın büyük bir gelişme potansiyeli olduğu,
yaklaşık 4,5 milyon ton balık üretilmesinin mümkün bu~
lunduğu tahmin edilmektedir.
Endonezya'daki hayvan varhğının, yıllar itibariyle,
seyri aşağıdaki tablodan izlenebilir :
TABLO: 5
CANLI HAYVAN MİKTARI
(Bin Baş)
1971/72
1972/73
Sığır
Domuz
6.260
2.997
6.997
3.300
At
Buffalo
Tavuk
Kaz
2.825
86.135
13.112
Koyun
Keçi
Kaynak
6':'6
6.682
3.207
7.468
4.048
689
2.870
99.769
13.810
The Far and Australasia, 1976- 77
-13-
1973/74
6.687
3.151
7.468
4.358
689
2.870
100.317
14.054
rf
'
'
. "
r
.,
r,.
•'·.
..
-
197{5 yılında, hayvansal ürunler arasında önemli yeri
hulur.an sığır ve buffalo eti üretimi yaklaŞık 165 bin ton,
d.tiiliu~
~ ~ti ü,retl.İrii df;ı bin-ton,
yilirıurta
üretimi ise 140 bin
,-., ,,.1-, ,., ',. - -: 'r·: ·'-, : - "
-- -totı Jiv:arında · etÇekleş;miştir. Ayrı yılda, süt üretimi de
45' ~Bi:lı
dolaylarında olmuştur.
-'- -• ütk:e yH~ölçümii~ü~ yaklaşık üçte ikisir demek olan ı2o
rrıilyon }ıeld~r, ormanlık araziye sahip olan Endonezya için
orıp.ancılık
kesimi
büyük
öneme sahiptir
.
..'
•,
','
:
Aricak, bu orman alanının 24 milyon hektarı kullamlı;t}?ilir ,~;u;ruwdadır. Taşkınları önlemek ve su akışım dü~~J1le~~k,.için g~rekli görülen orman alanı 48 milyon hektar;,, ta:r,l~Yfı sevrilmesi uygun görülen oı;man alam 18 mil..
ypp: he~t~r- ve, hasarianmış ormq.n alanı da 30 milyon hektar tutmaktadır.
Orı:nan varlığı karşısında, kereste sanayii Endonezya'da/ım, hızh -.büyüyen faaliyet dalı olmuş ve aynı zamanda
ol"'l)an. ,ürnhleri üll~enin en büyük ihraç kalemlerinden de
bhl'i halin-e gelmiştir.
Bunuilla birlikte, ormancılık sektörü çok 'Önemli bazı
so:b;:tnlafhi -karşi. karşıya bulunmaktadır. Bunlar sirasıyla,
ağaçların gelecek düşünülineksizin bilgisizce
kesilmesi,
mekaniza.syop_ ye_yıı.J2anc,ı işgücM .istihdamı s_onuç1ı iş a.I_an,..
larının Endonezyal,ıl~ra kapalı' kalması ve yabancı firmaların işlenmiş ke~e~te yeri:p.e ham odun ihracım tercih etmele:ddir..
-- - ~hi:~ümeti:ri, O,:f):lla,n.i§Ietmeciligiprojelerinin yürürlüğe,
girmesini takiben;·:on: yıl içinde toplam personel sayısının
% 51!Jhün Endonezyalı olması zorunluluğunu getirmeSi;
sad~~ lyi standa~~~aki orman _arazisinin kesilmesini şart
koş~f: olması, 5c;~~1tık vergi ~~4esi uygulaması d~nem,~~
nin mlfıtfıok firmi'J,:;,i-<l!~ sona eı;~ş 1 bulunması sonucu, ()F:ma~ilı~ğın 1975 y:ılıırrdan itibar.e-n.(güç bir döneme girrniı}
bulunduğu ifade,, 1~9-glf:lıe~~~~f:'::·r._t ::: t'- :
'o:{ I'
··· · · . · ·
tön
ı·;.
1
-..;:_ 014-;.:_
•
Madencilik ;:ılt sektöründe is~ ham petrol ve doğal gaz
üretimi önem taşımaktadır. Endonezya'nın petrol rezer~
vinin 13 milyar varil, doğal gaz ·rezervinin 982,6 ınilyar
m 3 olduğu tahmin edilmektedir.
Petrol ve doğal gaz . kaynaklarının geliştirilmesine
1967 yılından .sonra hız verilmiştir: Nitekiı:n, .arama ve geliştirme harcamaları 1969'da 78 milyon dolar iken, 1975'de
690 milyon dolara yükselmiştir. Ancak, petrol aramaları
1970 yılmda azalmış,, 1974 ve 1975 yıllarında, sırasıyla, 220
ve 180 kuyu açılmış iken, bu rakam 1976 yılmda 120'ye
düşmüştür.·
Endonezya gibi henüz gelişmekte olan bir ülkede petrol tüketiminin pek fazla olmaması doğaldır. 1974 yılında,
iç tüketim üretimin% l2'si iken, üretimin:% 62'si Japon~
ya'ya ve % 26'sı ABD'ne ihraç edilmiştir.
Madenierin üretimlerinin seyri
:
aşağıdaki
tabloda gös-
terilmiştir
TABLO : 6
MADEN ÜRETİMİ
(Bin· 'fon)
1975
Kömüı•
Bo.kı;;it
Nik~l
(cevher.}
Kalay (konsantre)
(konsantre)
Petrol (milyon varil)
Doğal gaz {milyon m3 )
22,5
Bakır
489
5,3
156
1.290
879
25,0
213
502,,
5,7
Kaynair : Indom~sia by Grindlays Bank Group
. 206
993
801
24,4.
205
481
6,3
1976
193 .
940
829
22,2
223
550
8,8
Petrol dışındaki madenierin üretimi, 1967'den beri
giderek artmaktadır. Ancak kömür üretimi II. Dünya Savaşı öncesindeki 2 milyon tonluk düzeyini bir daha bulanıamıştır.
Endonezya'nın maden üretimi ile ilgili
önemli bir
nokta'da üretimin büyük ölçüde bölgesel olmasıdır. Şöyle
ki, nikel Selebes, bakır Batı İrian, baksit Bintan, kömür
ve petrol Sumatra, kalay Bangka ve Belitung adalarında
üret .lmektedir.
Sınai
üretimde de artış görülmekle beraber, ekonomisektörlerinde, özellikle madencilik ve arınaneL
lıkta meydana gelen genişlemenin sonucunda, imalat sanayiinin GSMH'ya oranı 1967'de % 11,2 iken 1973 yılında
% 8,7'ye dü~;müş, bilahare yükselerek 1976 yılında yine
% ll civarına ulaşmıştır.
nin
diğer
Sınai
üretime ait veriler
aş,ağıdaki
Tablo'da gösteril-
miştir:
TABLO : 7
iMALAT SANAYİİ ÜRETİMİ (*)
(Bin Ton)
Gübre (yalnız üre)
Çimento
Kılğ,ıt
1973/74
1974/75
116
818
47
927
316
209
829
Tekstil (milyon metre)
İplik (bin balya)
(*)
Mali yıllar itibariyledir
43
974
364
19'75/'16
397
1089
46
1017
445
Kaynak : Indonesia by Grindlays Banks Group
-16-
1976/'77
437
1835
89
1200
514
Bugüne kadar, tüm temel mallar üretiminde büyük
sanayi kesimi ülke ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaktır. Örneğin, 1974/75
yılında
dokuma ihtiyacının % 30'u, kağıt ihtiyacının % 75'i, 1
milyon ton çelik ve 600 bin ton üre ithal edilmiştir. BL
rinci plan döneminde iki adet gübre tesisi ile bir petrokimya kompleksinin inşası ve bir çelik tesisinin tevsiini
içeren bir diz temel malat sanayii projeleri gerçekleşti­
artışlar sağlanmasına rağmen,
rilmiştir.
1970'lerin başında ekonominin en hızlı büyüyen kesL
mi olan imalat sanayiinin son yıllarda büyüme hızının
düşmeye başladığı gözlenmektedir. Bunun en belirgin nedeni, özellikle ithal ikamesine dayalı tüketim malları (dokuma mamulleri, araba ve bisiklet lastikleri, cam eşya,
piller, kibrit ve kağıt gibi) üretim tesislerinin artık iç pazarın bu mallara ;karşı doygun hale gelmesi nedeniyle dam
ha fazla üretimde bulunamamalarıdır. Bu nedenle, sınai
gelişirnde ağırlık ara mallar (cam levha, çelik boru, kablo
ve kaliteli· demir çubuklar gibi) üretiminin arttırılması
ile montaj sanayii (otomobil, motosiklet, radyo, televiz_
yon, dikiş makinası gibi) kurulmasına verilmiştir. Ancak,
maliyet enflasyonu sonucu artan fiyatlara rağmen, rupiyanın değerinin ABD Dalarına karşı sabit tutulması sonucu
ithal malları Üe rekabet giderek zorlaşmıştır . Bu durumda, ithalatı kısmak ve yatırımları teşvik etmek için yeni
tedbirler alınması yoluna gidilmiştir.
Son iki yılda ise büyük ölçekli bazı tesislerin üretime
geçmesi ile de sınai üretimde yeni artışlar sağlanmıştır.
Endonezya'da işgücünün durumu ise Tablo 8'de gösierilmiştir :
-- 17-
F.
2
TABLO: 8
ÇALIŞAN NÜFUSUN SEKTÖRLER
İTİBARİYLE DA(HLIMI
(1971 Nüfus
Sayıını
Sonuçlan)
K i§ i
Tarım, avcılık, ormancılık, balıkçılık
Ticaret, lokanta ve oteller
Ulaştırma, depolama ve haberleızme
Finansman,. sigorta,. emlak ve i§ hizmetleri
Cemiyet, toplumsal ve kiızisel hizmetler
Tanımlanamayan hizmetler
ݧ arayanlar
24.946.013
92.135
2.952.617
38.332
750.128
4.152,367
932.251
99.792
3.890.302
1.749.162
'407.971
TOPLAM
40.190.070
. Madencilik
İmalat sanayii
Elektrik, gaz ve su
İnı;ıaat
Kaynak :· The Far East and Australasia, 1976-77
Tablodan, nüfusun üçte birinin aktif olduğu anlaşıL
Bu durum hızlı nüfus artıştnın doğal bir sonucudur.
Yine aynı tabloda, aktif nüfusun sektörlere göre dağı­
lımının incelendiğinde, tarım sektörünün ı% 62, sanayün
(imalat, madencilik ve enerji) ·% 8, hizmetlerin de % 30
oranında toplam istihdamdan pay aldığı anlaşılır.
Yaygın bir gizli işsizliğin varlığı, kentlere giderek ar.
tan göç gibi olgular da ekonominin tanmsal karakterli olduğunun göstetgeleridir.
maktadır.
c)
Yatınmlar
:
Endonezya da, pek çok
gelişmekte
-18-
olan ülke gibi ser-
maye sıkıntısı içindedir. Bunun üstesinden gelmek ve
ileri teknoloji temin edebilmek için yabancı sermayenin
teşvik edilmesi düşünülmüş ve bu nedenle, 1967 yılında
çıkarılan Dış Yatırım Kanunu yabancı
sermayedarları
cezbedecek hükümler getirmiştir.
Endonezya'da .birinci plan (REPELITA I) döneminde
alt yapıntn tamamlanmasına yönelik yatırımları Devlet
üzerine alırken, tarımsal ürünün arttırılınasına yönelik
yatırımlar özel sektöre, özellikle yabancı girişimcilere bı­
rakılmıştır. Yabancı yatırımcılar ise imalat sanayii, madencilik (özellikle petrol) ve arınancılık sektörlerinde fa_
aliyet göstermişlerdir. Bu arada bazı bankacılık faaliyetleri de yabancı sermayeyi ilgilendirmiştir.
Endonezya'nın yatırımları dış sermaye ile finanse et.
rnek yoluna sapması sonucu, ülkede mevcut sermaye temini imkanları, para ve sermaye piyasası yeterince geli.
şememiştir. Öte yandan ülkenüı dış borçları, hızla artarak
1967'de 1,6 milyar dolar iken, 1976 yılında 15 milyar dolara ulaşmışttr.
1974- 79 yıllarını kapsayan ikinci plan (REPELITA
II) döneminde ise kamu kesiminin toplam yatırım harcamalarının % 40'ını gerçekleştirmesi öngörülmüştür. Plan
hazırlandıktan sonra petrol fiyatlarının yükselmesi sonucu gelirlerinin artması nedeniyle, gerçekleştirilen yatırım
lar, planda öngörülen miktar'ların çok üzerine çıkmıştır.
Örneğin yatırım harcamaları plan hedeflerinin 1974/75'de
% 57, 1975/76'da % 44, 1976/77 de % 94 fazlasıyla gerçekleştirilmiştir.
Planda özel sektörün de yatırımlarda önemli bir paya
sahip olması öngörüldüğünden, gerek yerli gerekse yabancı sermaye sahiplerine çeşitli kolaylık ve teşvikler sağD
lanmıştır. Bunlar arasında en önemlisinin bürokratik mu-19-
arneleleri azaltarak yatırım izni verilmesi için geçen sürenin kısaltılması olduğu belirtilmektedir.
Planda, ekonominin· en büyük paya sahip sektörü olan
önem verilmiştir. Prodüktivitede artış sağlanması,
pirinç üretiminin ülke ihtiyaçlarını karşılayacak seviyeye ulaşması, tarünsal ürün ihraemın arttırılması, kırsal
alandaki işsizierin sayısının azaltılması ve doğal kaynakların korunması için önlemler alınması gibi hedefler sap-
tarıma
tanmıştır.
Ancak, tüm çabalara rağmen yeterli miktarda gübre
ve ilaç temininin mümkün olamaması nedeniyle pirinç
üretiminde öngörülen hedeflere ulaşılamayacağı anlaşıl­
mış ise de diğer hedeflerin gerçekleş,tirilmesi
yönünde
çalışmalar yapılmaktadır.
Plan döneminde imalat sanayiinin
hızlı büyüyen sektörü niteliği koruması
ekonominin en
öngörülmüştür.
Büyük ölçekli ve teknoloji yoğun nitelikte olan yeni
sanayi tesislerinin inşasına da önem verilmiş olup, çimento ve üre üretiminin kısa bir süre sonra ülke ihtiyaçlarını
tamamen karşıladıktan sonra ASEAN ülkelerine de· ihraç
edilebileceği hesaplanmaktadır. Keza, ülkenin 1979 yılın­
da başlıca cam ve kağıt üretiminde kendi yeterli hale geleceği çelik üretiminin ise 2 milyon tona ulaşacağı öngörülmüştür. Kuzey Sumatra'da kurulmakta odan alüminyum tesislerinin ise 1980 yılında hizmete gireceği ve
250.000 ton alüminyum üreteceği bildirilmektedir.
Orta ve küçük ölçekli sanayi tesislerine ilişkin hedefler ise planda daha az belirgindir. Son yıllarda üretim
maliyetlerinde görülen artışlar sonucu ithal edilen ınal­
larla iç pazarda dahi rekabet edebilmek giderek zorlaş­
maktadır. Bu nedenle, yeni yatırımları teşvik etmek ve
mevcut işletmeleri korumak amacıyla, akreditif açıldığın;_ 20-
da bütün ödemenin yapılması, gümrük vergilerinin
olarak ödenmesi gibi ek tedbirler alınmıştır.
peşin
Planın madencilik şektöründe en -çok önem verdiği fa.
aliyet alanı ise, doğal olarak, petrol ürünleri olmaktadır.
1980 yılmda ham petrol üretiminin 2 milyon varil/gün
seviyesine ulaşmasından sonra yeni kaynakların da işle­
tilmeye başlanacağı öngörülmektedir.
Ieri
Son zamanlarda, yeni kalay, boksit ve demir madenkeşfedilmiş olup, fizibilite etüdleri sürdürülmektedir.
d) Devlet Bütçesi : ·
Endonezya'da devlet bütçesi kalkınma için gerekli
önemli bir kaynak durumunda olduğu
için giderler bütçesi iki bölüme ayrılmaktadır.
fonların sağlandığı
Cari harcamalar bölümünde mal ve hizmet ödemeleri,
borç ve faiz ödemeleri, genel bütçeden yapılan yardımlar
gibi kalemler yer almaktadır.
Kalkınma harcamaları
bölümünde ise tarım, sanayi,
ve savunma alanlarına yapılan yatı~
rırn ve ·harcamalar ele alınmaktadır. Böylece cari harcamalar ile yatırım harcanıaları birbirinden ayrılmış ve kar_
şılaştırmaya elverişli hale getirilmiş olmaktadır.
eğitim, haberleşme
Tablo 9'da, yıllar itibariyle Devlet bütçesine
bilgiler verilmiştir :
-21-
ilişkin
TABLO: 9
DEVLET BÜTÇESi
(Milyar Rupiya)
Petrol
alınan
1975/76
1976/77
1977/78
(ıı)
(b)
(c)
1.250
342
540
110
2.242
492
2.734
1.333
1.398
2.731
1.619
428.
741
118
2.906
784
3.690
1.630
2.054
3.684
1.947
550
898
88
3.483
764
4.247
2.079
2.168
4.247
şirketlerinden
vergiler
Diğer vasıtasız
vergiler
vergiler
gelirler
Toplam iç gelirler
Vasıtalı
Diğer
Dış yardım
Toplam geli:rler
Cari harcamalar
Kalkınma harcamaları
Toplam harcamalar
(a) Kesin hesap durumu
(b)
Geçici hesap durumu
(c) Bütçe tahmini
Kaynak : Indonesia by Grindlays Bank Group
Tablonun incelenmesinden anlaşılacağı gibi, iç gelirler toplamı ile harcamalar arasındaki fark, büyüme eğili­
minde olup, dış borçlanma ile kapatılmaktadır.
Ülkede süregeen yüksek oranlı enflasyonu önlemek
amacıyla, bütçe açığına izin verilmemektedir.
Geçtiğimiz mali yılda, üretimdeki artışın doğal sonu~
cu olarak, petrolden elde edilen vergi gelirlerinde yaklaşık
% 30 artış kaydedilmiştir. Vergi tahsilatından etkinliğin
sağlanması ve ithalattan alınan vergilerin artması sonucu
diğer vergi gelirlerinde de artışlar olmuştur.
Bütçe gelirleri içinde petrolden
-22-
alınan
vergiler % 44,
diğer vasıtasız vergier% ll, vasıtalı vergiler 1% 20, diğer
gelirler ise i% 3,2 oranında payi almaktadırlar. Bütçe gelirlerinin kalan kısmı, ki '% 21 _ 22 arasındadır, dış borçlara
la karşılanmaktadır.
4.
U L A
Ş
T I R MA
Endonezya'nın yüz ölçümünün genişliği ve bir adalar
ülkesi olması ulaştırma sektörünün önemini arttırmakta­
dır. Ancak ülkenin ulaştırma kesimi açısından yeterince
gelişmiş olduğu söylenemez.
Endonezya'da tüm karayolu uzunluğu, 1974 yılı itibariyle 98 bin kilometre kadardır. Bunun ancak dörtte biri
asfaltlanmış durumdadır. Motorlu araçlar sayısı da her yıl
artış göstermektedir. Ancak yolların kalitesinin düşük olmasının sonucu olarak, araçların :% 75 kadarını motosikletler oluşturmaktadır.
Demiryolu uzunluğu da, 1974 yılı itibariyle, 6637 km.
idi. Lokomotif ve vagonların, çok eski ve yıpranmış oL
ması nedeniyle, giderek sayıları azalmakta, karayolu ulaŞ­
tırmacılığının gelişmesiyle birlikte demiryolu ile taşınan
yolcu sayısında düşüş görülmektedir.
Havayolu ulaştırmacılığı da giderek geliş;me göstermektedir. Gerek uçak ve gerekse yolcu sayılarında artış
görülmektedir.
Deniz ve suyolu ulaştırması gerekli altyapı ve tesislerin yapılmasıyla gelişen diğer bir kesim olarak görülmektedir. Adalar arası ulaştırmada 57'si uğranılması zorunlu olan 87 limandan faydalanılmaktadır. İhracat ve it..
halat için kullanılan açık deniz ulaştırmacıhğı sürekli gelişme göstermektedir. 1974 yılı sonunda tarifeli, tarifesiz
(tramp) ve özel amaçlı seferler yapan altı bin civarında
gemi bulunmakta idi. Göl ve nehir taşımacılığının geliş­
tirilmesi için terminal, feribot ve diğer gerekli araçların
temini yoluna gidilmektedir.
-23-
Türkiye ile Endonezya arasındaki deniz ulaştırmacı­
lığı da son zamanlarda, özellikle Süveyş Kanalı'nın deniz
trafiğine açılmasından bu yana, giderek gelişmektedir.
Halen Endonezya - Türkiye gemi seferleri yetersiz ve
düzensiz olmakla beraber Japon, Bulgar ve Yugoslav gemileri ayda bir kaç kez Singapur'dan İzmir, İstanbul ve
Derince !imanlarına muntazam seferler yapmaktadırlar.
Bunlardan NYK isimli Japon şirketinin muntazam seferleri bazen ayda ikiyi bulmaktadır.
Singapur Limanı'nın sağladığı transit kolaylıkları ne~
derriyle bu limandan transit limanı olarak faydalanılması:
mümkün olduğu gibi, iki ülke arasındaki ticaretin geliş.
mesi halinde ulaşım olanakları daha tatminkar bir biçime
dönüşe bilecektir.
5.
DIŞ İLİŞKİLER
a) Ödemeler Dengesi
Endonezya ödemeler dengesine ilişkin sağlıklı veriler elde bulunmamaktadır. Ancak, gerek ihracat - ithalat istatistiklerinden ve gerekse devlet bütçesinde belirt,ilen yıllık dış borç alınma ve ödenmesine iliı;ı;kin rakamlardan, Endonezya'nın dış ilişkilerinin seyri hakkında bir
fikir edinmek mümkündür.
Özellikle ham petrol fiyatındaki artıı;ılar sonucu ihracat değerinde büyük artışlar sağlanmıştır. İthalattaki artış' ise daha az olduğundan, dış ticaret dengesi her yıl faz.
lalık vermektedir.
Görünmeyen işlemler kaleminde ise dışarıdan hizmet
ithali, yabancı işgücü, teknik elemanı vs. ithalin fazla olması sonucu, hizmet ihracından fazla olmaktadır.
. Dünya B~nkası, Asya Kalkınma Bankası, rGGI (En-
-24-
donezya için Hükümetlerarası Grup) ve özel yabancı kurumlardan temin edilen borçlar nedeniyle sürekli bir sermaye girişi (kısa ve uzun vadeli) sözkonusudur.
Alınmış olan borçların ana para ve faiz ödemeleri yıL
lar itibariyle artmakta, bu da bir yandan artan bir dış
kredi ihtiyacına sebep olmaktadır.
Ancak, Endonezya'nın yabancı yatırımları teşvik etmesi ve ham petrol ihraemın artması sonucu ödemeler
dengesinin nispi bir rahatlık içinde olduğu söylenebilir.
Döviz rezervi de, kauçuk ve kereste gibi ihraç malları fi=
yatlarınm düştüğü 1975 yılı dışında yükselmektedir.
TABLO : 10
DÖVİZ REZERVİ
(31
Aralık
itibariyle milyon ABD
Doları)
1971
1972
1973
1974
1975
187
574
807
1492
586
Kayııak
b)
:
The Far East and Australasia, 1976-77.
Dış
Ticaret :
aa _ Genel Duru:rn
Endonezya, az gelişmişliğin bir sonucu olarak, genellikle tarımsal mallar satmakta ve sınai mallar ithal eL
mektedir. Yatırımların gerçekleştirilebilmesi ve kurulmuş
olan sanayi tesislerinin faaliyete devam edebilmeleri için
gerekli olan hammaddeler ve yatırım malları ithalatın çok
büyük bir oranını oluşturmaktadır.
Pek çok gelişmekte olan ülkenin aksine, Endonezya' _
nın dış ticaret dengesinin lehte olmasının nedeni ise, bu
ülkenin önemli bir petrol üreticisi ve ihracatçısı olması­
dır.
-25
~
bb •
Dış
Ticaret Dengesi
Endonezya'nın yıllar
aşağıda gösterilmiştir
itibariyle ihracat ve
ithalatı
:.
TABLO : ll
DIŞ TİCARET
(Milyon ABD Dolan)
İhracat
(f. o. b.)
İthalat
(c. i. f.)
DENGE
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1233,6
1777,7
3210.,8
7426,3
7102,5
8546,5
1102,8
1561,7
2729,1
3841,9
4769,8
5673,1
+ 130,8. + 216,0 +481,7 +3584,4 + 2332,7
+ 2873,4
Kaynak: Foreign Trade Statistics, Ekspor 1976.
Yukarıdaki
tablodan, Endonezya'nın ihracatının 1974'
de, 1973 yılına oranla, % 131 arttığı izlenmektedir ki bunun temel nedeni, ham petrol ve petrol ürünleri fiyatın­
daki büyük artıştır.
İhracattaki bu artışa paralel olarak, ithalatta da sıç­
rama görülmüştür; ancak denge yine de lehte gerçekleş­
miştir. Dış ticaret fazlası iki temel ihraç ürünü, kauçuk
ve kerestenin fiyatlarındaki düşüş sonucu 1975 yılında
azalmıştır. 1976 yılında bu iki maddenin fiyatlarının tek.
rar yükselmesi sonucunda artmıştır.
· Ancak dış ticaret dengesi petrol ve petrol ürünleri
ihracatını nazara almadan incelenirse, ihracat ve ithalat
arasında ithalat lehine 3 milyar dolara yaklaşan bir fark
olduğu anla§ılmaktadır. Petrol ve petrol ürünleri ihracatı,
tüm ihracatın yaklaşık % 70'ini teşkil ettiğinden dış ticaretcaret dengesi pozitif bakiye vermektedir.
-26
~
cc- İhracat
Eridonezya'nın
lar itibariyle,
1976 yılı
tabloda
aşağıdaki
ihracatı,
belli
:
başlı
grup-
sunulmuştur
TABLO : 12
MAL GRUPLARI İTİBARİYLE 1976
YILI ~HRACATI
(Milyon .ABD Dolan)
Değ'er
Gıda ve Canlı Hayvan
içki ve Tütün
Ham maddeler
Madensel yakıtlar, yağlar
-Ham petrol
- Petrol ürünleri
Hayvansal ve bitkisel yağlar
Kimyasal maddeler
Mamul muddeler
Makina ve Ulaştırma teçhizatı
Diğerleri
TOPLAM
%
589,4
39,7
1581,9
6004,1
(5652,0)
( 352,1}
145,0
28,4
73,6
53,2
31,1
6;90
0,47
18,51
70,25
(66,13)
( 4,12)
1,70
0,33
0,86
0,62
0,36
8546,5
1:00.00
Kaynak : Foreign Trade Statistics, Ekspor 1976
Endonezya~nın ihraç ettiği belli başlı mallar, Kauçuk, kopra, çay, kahve, palmiye yağı, tütün, topioka, palm
esansı, baharat, bert elyaf, kinin crudum, kinin
tuzları
petrol, kalay, orman mahsulleri, çeşitli ağaçlar, roadenler (manganez, boksit, nikel, bakır), kıymetli taş ve madenler, el işleridir.
Temel ihraç ürünlerinden olan bazı hammaddelerin
1975 ve 1976 yıllarındaki gelişimi de Tablo 13'de gösterilmiştir :
-27-
TABLO : 13
BAZI ÜRÜNLERİN İHRACAT DEGERLERİ
(Milyon ABD Doları)
Kauçuk
Kahve
Palm yağı
Palm çekirdeği
Tütün
Biber
Kal ay
Çay
Kopra
Kereste
Karides
yağı
1975
1976
358,2
99,8
151,6
2,6
35,2
22,8
139,8
51,5
24,7
500,0
78,4
531,8
237,5
135,5
3,2
38,5
46,5
165,4
56,6
33,4
781,9
117,0
Kaynak : Foreign Trade Statistics, Ekspor 1976
Bu tablo, petrol dışı ürünler ihracatında 1976 yılın­
da, 1975 yılına nisbeten, görülen gelişmenin temel nedeninin, kereste ve kauçuktaki, sırasıyla, 281,9 ve 173,6 miL
yon dolarlık ihracat artış,ı olduğunu ortaya koymaktadır.
Aynı zamanda, kahvede 137,7, karideste 38,6, kalayda 25,6
ve biberde 23,7 milyon dolar değerinde artış görülmüştür.
Endonezya'da petrol dışındaki ürünlerin ihracatını
arttırmak amacıyla, 1976 Nisan'ında bir dizi önlemler alın.
mıştır. Bunlara göre
ihracat vergisi oranları bir kısım
mallar için indirilirken, bazıları için de ileride indiriliDesine karar verilmiş, navlun ve liman harçları da azaltıl­
mıştır. Keza, bankacılık sistemlerinde ihracat kredilerin.
den alınmakta olan faiz nisbetinin ve diğer masrafların da
indirilmesi için girişimlerde bulunulmaktadır.
Endonezya'nın ihracatı ülkeler itibarıyla incelendiğinde, en büyiik payı Japonya, ABD ve Singapur'un aldı­
ğı görülecektir.
-28-
Aşa-ğıdaki
donezya'nın
tabloda ülkeler ve ülke gruplarına göre En1975 ve 1976 yıllar ihracatı görülmektedir :
TABLO : 14
ÜLKELER İTİBARİYLE İHRACAT
(Milyon ABD Doları)
Japonya
ABD
ASEAN Üllrele'ri
Filipinler
Malezya
Singap ur
Tayland
AET Ülkeleri
Hollanda
Belçika ve Lüksemburg
Danimarka
İngiltere
İrlanda
İtalya
Batı Almanya
Fransa
COMECON
Dilğerleri
Trindad ve Tobago
1975
1976
3131,8
1865,4
732,1
64,4
31,7
632,7
3,3
404,8
180,7
11,3
8,8
31,4
0,9
23,5
134,9
13,3
37,4
93'0,9
463,7
3564,3
2542,0
758,2
22,5
90,0
643,9
1,8
619,8
228,3
14,1
22,2
44,6
0,9
73,4
204,1
32,2
49,1
1013,1
556,2
Kaynak : Foreign Trade Statistics, Ekspor 1976
Bu tabloda verilen değerlerden, ihracat artışının en
fazla ABD'ne (676,5 milyon ABD Doları), Japonya'ya
(432,5 milyon ABD Dolan) ve AET'na (215 Milyon Doları) yönelik olduğu gözlenmektedir. ASEAN Ülkelerine
yapılan ihracat ise, Malezya ve Tayland'a yönelik ihracatın azalması sonucu, pek fazla bir artış, göstermemiştir.
-29-
Oransal açıdan en fazla artış AET ülkeleri için söz
konusudur. (% 53,1). Anılan dönemde komşu ülkeler içinde ise, yalnız Filipinler'e yapılan ihracatta \% 184 artış
meydana gelirken, ASEAN ülkelerine yönelik ihracattaki
artış oranı % 3,57'de kalmış,tır.
dd _ ithalat
Endonezya'nın
gruplar itibariyle,
1975 ve 1976 yılları ithalatı, belli
tabloda verilmiştir :
başlı
aşağıdaki
TABLO : 15
MAL GRUPLARI İTİBARİYLE
İTHALAT
(Milyon ABD
Doları)
1975
782,2
Diğerleri
577,0
15,2
162,0
256,8
2,7
807,7
1074,5
1772,9
101,0
782,2
19,4
197,8
440,4
3,6
541,7
1221,7
2309,8
156,5
TOPLAM
4769,8
5673,1
Gıda ve canlı hayvan
içki ve tütün
Ham maddeler
Yakıt, yağlar, v.s.
Hayvan, bitki, yağlar
Kimyasal maddeler
Mamul maddeler
Makina ve ulaştırma teçhizatı
Kaynak :
Foreign Trade Statistics, İmpor 1976
Gıda
ve canlı hayvan ithalatı gelişme halinde bulunBuna neden pirinç (326,5 Milyon ABD Doların­
dan 450,1'e) ve şeker (33,4 Milyon ABD Dolarından
l08,5'e) ithalatındaki artışlardır. 1976 yılında kimyasal
maktadır.
-30-
maddeler ithalatında görülen. azalış{n nedeni ise kimyasal
· gübre ithalatındaki düşüşe bağlanabilir (403,1'den 24,1
milyon ABD Dolarına).
Mamul madde ithalatındaki artış kağıt, iplik, demirçelik ithalatındaki gelişmenin sonucudur. Benzer şekil­
de enerji üreteçleri, kurulacak sanayi için gerekli makL
nalar, haberleşme cihazıarı ve diğer elektrikli makinalar
ithalatında artışlar gözlenmektedir.
Endonezya'nın
ithal ettiği belli başlı mallar : süt tozu, pirinç, buğday unu, ilaç, boyalı ve boyasız pamuk, dL
kiş makinası, gübre, kağıt, dokuma tezgahları,
Çimento,
demir-- çelik çubuk ve borular, inşaat makinaları, çeşitli
makinalar, cam mamulleri, yiyecek maddeleri, parfümeri,
halı, el işleri, demiryolu vagonları, elektrikli cihazlar, tıb­
bi aletler, çeşitli boyalar, oto lastiği, sıhhi tesisat, fayans,
gemi, soğutma cihazları, motopomp, silah ve mühimmat,
hazır yiyecek, içki v.s. taşıt araçları, vinçler - yükleyiciler, müzik aletleridir.
Endonezya'nın ithalatı,
1969- 76 döneminde 780,7 mil5673,1 milyon ABD Dalarına ulaş­
mıştır. Yıllık ortalama artışın % 32,8 olduğu gözönünde
bulundurulursa, Endonezya'nın ülkemiz ihracatı açısın­
dan taşıdİğı önem daha iyi anlaşılacaktır.
yon ABD
Dolarından
İthalat durumunu bir kez de ülke ve ülke grupları
itibariyle incelemekte yarar bulunmaktadır. İthalatta en
büyük payı yine Japonya, ABD, ASEAN Ülkeleri ve AET
almaktadır.
-31-
TABLO : 16
ÜLKELER İTİBARİYLE İTHALAT
(Milyon ABD Doları)
Japonya
ABD
ASEAN Ül.keled
Filipinler
Malezya
Singapur
Tayland
.AET Ülkeleri
Batı
Almanya
Belçika ve Lüksemburg
Danimarka
Fransa
Hollanda
İngiltere
İrlanda
İtalya
Çin Hall>: Cumhuriyeti
Hindistan
Diğerleri
Kaynak :
1975
1976
1.477,4
670,0
412,1
13,8
20,4
343,2
34,7
885,2
363,3
46,6
12,2
89,3
133,1
164,7
0,5
75,5
203,5
41,0
1.080,6
1.485,4
987,8
791,4
16,8
19,4
549,8
205,4
1.204,1
485,0
90,2
9,0
201,1
173,2
176,0
0,7
68,9
131,8
122,9
949,7
Foreign Trade Statistics, Impor 1976
1969 -76 dönemi ele alındığında, Japonya, ABD ve
AET'dan yapılan ithalatın nisbeten sabit kaldığını, ASEm
AN Ülkelerinden yapılan ithalatın ise bir süre sabit kaL
dıktan sonra birden yükseldiğini görmekteyiz.
1976 yılında, 1975'e nazaran, ASEAN, ABD ve AET'den yapılan ithalatta artışlar görülmektedir. Japonya'dan
ithalat hemen hemen sabit kalırken, diğer ülkelerden yapılan ithalat azalmıştır.
:-32-
İthalat riıe'Vzuatına gelince; Endonezya'da
gümrük
vergileri C. İ: F. değeı~·'üzerinden alınmakta oldugu. ayrıca girişte
bir vergi tahsil edildiği ifade edilebilir. Bu
vergi mal değerinin % 5-20"si cı~rasında olmakta; lüks maL
larda % 50'ye kadar çıkabilmektedir.
Endonezya'ya ithal edilen maiların iki ay içinde gümr,ükten .çekilı:neleri gerekmektedir; aksi halde altıncı aya
kadar cezalıödemeile . çekilebilir. Altı ay zarfında gümrük..
ten çekilı:neyen mallar ise satışa çıkarılır. Bu rejinı, En"
donezya'y<ı. giren. tüm mallar için geçerlidir
(konsinye
mallar dalıil) . Bu bakımdan ihracatçılar malı çekecek
olaıı ithalatçıları iyi seçmelidirler; aksi halde zarar edebilirler.
,.
Endonezya'ya ithali yasaklanmış olan mallar dışmda
her türlü mal ithal edilebilir.
ithali yasak olan mallar şunlardır :
- Çeşitli tipte otomobil lastikleri,
'-'- Endonezya dilinde yazılinış kitap ve mecmualar,
- Üzerinde şekiller buluııan giyecek malzemesi,
- Monte edilmiş ticari taşıt aracı.
Endonezya ithalatta bir ithal lisansı aramaktadır. Döyi,z. transleri J:;ıu iş iÇiri seçilen banka aracılığı ile gerçek~
le şe bilir; ayrıca; .aynı banka aracılığı ile akredi~if açılnıası,
konfİrınasyon ve ihracatçı ülke ile haberleşme imkfmları
da sağlanabilir.
Endonezya için ayrıca bir gümrük faturasına gerek
yoktur..... Tic~ri .faturalar. ve. menşe şehadetnamesi yeterlidir; Tekstil ve iplik ithalinde, ipliğin ve tekstilin cinsini
ve karışımını, ayrıca her karışırndaki ürünlerin adı ve
oranlarını belirtmek gereklidir. Cinsin ve karış,ımın belirtilmediği iplik ve tekstil ürünleri için çeşitli
güçlükler
çıkmaktadır.
F.: 3
Ticari değeri olmayan veya çok az olan nümuneler
veya hediyeler için gümrük vergisi alınmamaktadır.
6. TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER
a)
Türkiye ile Ticareti :
Endonezya ile Türkiye arasında yeterli bir ticaret
söylenemez. Gerek miktar, gerekse değer
olarak iki iilke arasındaki ticaret çok düşüktür.
İki ülke arasındaki ticareti engelleyen başlıca nedenler Bölge'nin ticari potansiyelinin ihracatçılarımız ve ithalatçılarımız tarafından tam olarak bilinmemesi ve ihraç mallarımızın gerektiği şekilde tanıtılamaması olarak
belirtilebilir. Ayrıca ulaşırnın yarattığı güçlükler de bu
konuda olumsuz etki yapmaktadır.
Türkiye ile Engonezya arasındaki ticaret hacmi aşa­
ğıdaki tabloda gösterilmiştir :
ilişkisi olduğu
TABLO : l7
TÜRKİYE - ENDONEZYA TiCARETi
(Bin TL)
İhracatımız (FOB)
İthalatımız (C!F)
Kaynak : Devlet
İstatistik
1975
1976
14.454,4
4.844,5
14.150,2
4,046;3
1977
36.259,6
1.273,4
Enstitüsü
İki ülke arasındaki ticaretin mallar itibariyle durumu
Tablo 18'de sunulmuştur:
-34-
TABLO : 18
MALLAR İTİBARİYLE TÜRKİYE - ENDONEZYA
TiCARETi
(Bin TL)
İhracatıımz
1975
İlaçlar
1976
46,9
14.407,5
Pamuk
Matbu gazete
1977
14.150,2
36.259,1
0,5
289,3
3.755,8
1,2
265,1
İthalatmuz
Koko (Kopra) yağı
Tane kakao çiğ
Stronel
Palm yağı
Contalar
La teks
4.219,2
353,5
271,8
958,5
49,B
Diğerleri
Kaynak : Devlet
İstatistik
Enstitüsü
Tablodan da görüldüğü gibi, bu ticaretin hem çok
sınırlı sayıda mala inhisar ettiği, hem de istikrarlı olmadığı ifade edilebilir.
Halbuki Türkiye ile Endonezya arasındaki ticari münasebetleri genişletmek arzusu ile iki hükümet arasında,
14 Eylül 1959 tarihinde Ankara'da, bir ticaret anlaşması
imzalanmıştır._ Bu anlaşma gereğince T'ürkiye'nin çimento, pamuklu mensucat, pamuk ipliği, kuru yemiş, ilaç ve
tütün ihraç edebilmesi; buna karşılık kalay, kauçuk, çay,
kakao (tane), baharat (biber dahil), deri, kopra ve sisal
elyafı ithal edebilmesi öngörülmüş,tür.
Bu
anlaşmanın
tam metni Ekte
-35-
sunulmuştur.
. .
..
!'r-::.; YJ t, ,-) fT
-
Endonezya'da ticari diJ ,J:q.gi,ijzce'dir. Aşırlık ve uzunll}~,ölçüleri me~!'~~ sisteme göre !i~.~rlanmıştır. Elektrik
akili:n._ise___ııo ---- _l3o_·_ _yolttur....____ -----------~~~- _l --- -- --- -- ·- r; ı
1
:
i
.•
.~~ ],;~donezya)~1a,g~rişte çiçek ~~~. :y~l geçerli) ve kolerli
~~tt 1~y geçerli)''·aŞı1ı istenir. A:yrica' tifüs v~, ·~:l?fr#ti~M
aşıları
da aranabilir. Pasaport ve vize mecburiyeti vardır.
Ülkede bürolar sabah 7.30 .. 8.00 arası ~-çılii:~t{·oo2
15.HO'de kapanır.
T r~-::ıv
C'
nor·'
· · "''Endonezya)ı~:P,: tatil günleri
' '
6.·.·· \ -·-
~: '"'""
'ştiiilardır
:
- -- 10 Ocak, 6:: ~e
27 Şubat, 7 ve 20 Mayıs, 14 Tetiu1fiiz~
_
:: "--. ·.- ,.
ı·~;ve
17
Ağustos,
15 _ 16 Eylül,
20
_ 21 Kasım, 12 ye-, 25
•J .. - .
..
Aralık. Ayrıca Muharrem ayının birinci günü, şeker
kurban bayramları da t~P,Iwr~.,,
: , _, ,
_. ~:r
İhracatçılarımızın bu -üii~~Y~ yapacakları ziyaretleri
;·•
P?.ıP
r·r~..,__. ~,
ve
Ramazan ve Bayram-gunferr dişmera --gerÇeKieŞtirm-e1eri
tavsiye olunabilir.
)-[o;
- 13 m
ırrsd
·, '· ·
~
~nıJ6ni?~ii.i v~ llStAN Ulkelerl'i'ie f'oJhiaÇ ·l:mkan1 Btr~
lunan Maddeler
'
'
...G-r; Narend,Yebc•i2f":
.,., hn Wti:r'u İnc.lrti
L22r:JF1ifcrik' (Kabukf'u ."i~)'~>
.....u" :t.Bade:İft' 'tatlP i(JÇ)sj rx r 1':9'Eıc;
:rı ;:Kiay,@rr~kWdeği
...:z;; 2
Yeif':'fifltiğF ,
!7
r"'::ic.zeyti.ııcıvef ~y.tiny:'dğıfd;.
Domates suyu vei!sa[<Iıisi! ,:,?n:G
Meyveı ve ~ebze kpn~eı:veleri
,
Bu~d~ysJrn unı!J2 sı.r:L!l Jf~r:'jrn fiıg·r
Baklagiller (mercimek, nohut)
Çeşitli gıda mamulleri
Bisküvit, makarna
Tütün
Ham pamuk
Havlu
Dokuma iplikleri, .tekstil mamuleri ve trikotaj
Konfeksiyon
Barit ve öğütülmüş barit
Asit borik
Boraks·
Sodyum perborat
Kolamq.nit
j\ntimua:ı:ı (rpetal).
Krom cevheri
Demir ve çelik borular (galvanizli, galvahizsiz, dikişli
inc.e. ve kalın}
Çelikten halatlar
Galvanizli saÇ
Alüminyum levhalar
Alüminyum disk
i
Kimyevi maddeler ve tıbbi müstahzarlar
Tarım koruma ilaçları
Transformatörler
Dizel motorl~rı
Çelik döküm ~a~ulleri
Elektrik motorları
Dikiş makinaları, aksariıı~~l dikiş! 'makihal~1:ma ait
mobilyalar
Buzdolabı, çamaşır fiıakihası, 'televizyon ve aksamları
,- • .
;
--_·
•
c
--.
,--- .
,
ve .
.Ş7-
c)
Yararlı
Adresler :
Türkiye Büyükelçiliği
Embassy of the· Republic of Turkey
43, pav. Jl. Imam Bonjol, Jakarta
DPP (Endonezya Ticaret ve Sanayi
Dewan Perniagaan dan Perusahaart
11, Jalan Merdeka Timur, Jakarta
Odası)
GINSI (Endonezya İthalatçılar Derneği)
Importers' Association of Indonesia
Wısma Nusantara Bldg., Jalan Mojopahit No: 1,
Jakarta, P. O. B. 2744
GAPINDO (Endonezya İthalatçılar Kooperatifleri
Perkumpulan Koperasi Gabungan PembeHan
İmportir Indonesia G. A.
. KaH Besar Timur, 5- 7, Jakarta
Birliği)
OEHI (Endonezya Ürünleri İhracatçılan Dern.~ği)
Organisasi Exportir Hasilbumi Indonesia
Jl. Tijikini Raya 29, P. O. B. 13, Jaka:rta
Başlıca
Bankalar
Bank Indonesia (Merkez Bankası)
2 J alan M. H. Thamrin, J akarta
Bank Ekspor Impor Indonesia
(Endonezya İhracat İthalat Bankası)
Jl. Lapangan Setasiuro I, P. O. B. 32,
J akarta - Kota
Bank Umum National P. T.
Jl. Pintu K e cil 34, J ak arta
Bank of Aınerica, N. T. and S. A.
Jl. Medan Merdeka Utara 21, Jakarta
-38-
The Chase Manhattan Bank N. A.
Jalan Medan Merdeka Barat 6,
P. O. B. 311, Jakarta
Citibank (First National City Bank)
Jalan M. H. Thamrin 55, Jakarta
Jalan Hayarn Wuruk 127, Jakarta. Kota
Başlıca
Gazeteler ve Haber
Ajansları
Koropas (tirajı 214.000)
Pal Merah Selalatan 28, J ak arta B arat
Sinar Harapan (tiraj : 110.000)
Angkatan Borsenjata (tiraj-: 100.000 - Silahlı KuvveL
lerin Resmi Yayın Organı)
Bu gazeteler Java Adası'nda yayınlanır. Diğer gaze_
telerin tirajları 5-70 bin arasındadır.
ANTARA (Endonezya Ulusal Haber
53 Jalan Antara, Jakarta
AFP (Agenee France- Presse)
J akarta
J alan Indramaju 18,
· Reuters
J alan Antara 53, J akarta
-- 39-
Ajansı)
EK
TÜRKİYE· CUMHURİYETİ İLE ENDO:NEZYA
CUMHURİYE'l'İ ARASINDA
TİCMET ANLAŞMASI
Türkiye Curnhlı.riyeti Hükumeti 'ile Endonezya Cumhuriyeti Hükumeti,
Türkiye ~1~ En<:kmezya arasındaki ticari münaseb~tleri
geniŞletmek arzusu ile,
...
· f\.şağıdaki hususlarda
mutabık kalmışlardır
Madde : 1> ,
:.
-. f '
Taraflar, bilhassa ilişik Üstele~de. m'~nderiÇ. maddeler.
le ilgili olarak, iki memleket:arasındi:ı: çok tatafh · · esasa
müstenid ticareti geliştirmek' iÇin gereklibilcüıiıle tedbirleri ittihaz edeceklerdir.
Bu anlaşmanın hiç bir hük:gıü, me?:kılr lis,t~i~rd~ zikredilmeyen maddelerin mübadel~ mevtuu olmas'ır1a mani
telakki edilmeyecektir.
Madde : 2
Taraflar ticari mübadelelerin, işbu Anlaşmanın tatbiki
kendi memleketlerinde mer'i umumi ithalat ve
ihracat mevzuatına tabi olması ve bu mevzuat çerçevesinde icrası hususunda mutabık kalmışlardır.
sırasında
-~0-
Ma.dde : 3.
Taraflar arasında · • tediyele:ti kolaylaştırmak üzere
ikam.etgahla:h Türkiye Cumhuriyetinde · ve Endonezya
Cumhuriyetinde bulurian hakiki ve hükmi şahıslar ara~
sındaki pilcü:rnle c.ari tediyeler konvertibl sterling veya
diğ~r herhaıı.gi bir 15:onyerübl. para ile icra edilecektir.. .
,Bu ıpaksatla,.Türkiye Cumhuriyeti ile Endonezya
Cgmh1JJiyeti arasındaki ticctri J+ıübadelelerle ilgili biL
cümle mukavele ve faturalar konvertibl sterling veya dL
ğer herhangi bir konvertibl para üzerinden tanzim olu.
rracaktı:t;
Madde: 4
Lij_;ı;ı,ı.ı;J;ı olduğu.Jakdi;rde,
Türkiye
.Cun:ıl:uıriyı=t
Merkez
tesirli
bir şekilde işlemesi için lüzumlu bilcümle teknik hususıa:tl:'l:nu$i:Jrekert tkspit edecekterdir.
·
Bankas~o;ile ;Endorıezya Bankası işbu Anlaşmanın
Madde : 5
İşbu Anlaşmanın tatbikini kolaylaştırmak maksadıyla
Taraflar, iki memleket arasındaki ticari mübadeleler dolayısıyla ortaya çıkabilecek meselelerde birbirleriyle istişare etmek hususunda mutabık kalmışlardır.
Lüzum olduğu takdirde, taraflardan birinin talebi ve
karşılıklı mutabakat üzerine, münasip bir tarihte müşte­
rek bir komisyon içtima edebilecektir.
Madde : 6
İşbu anlaşma imzası
cletle mer'iyette
tarihinden itibaren bir sene müd-
kalacaktır.
~
41
Taraflardan biri mezkur bir senelik müddetin hitaüç ay önce Anlaşmanın feshini ihbar eylemedi@.
takdirde, Anlaşma her defasında zınınen birer /senelik
müddetler için temdit edilmiş olacaktır.
mı:tıda
İşbu Anlaşma ile tespit edilen hükümler, imza tari.
hinden itibaren muvakkaten yürürlüğe konacaktır. Mezkur hükümler, iki Hükumet arasında bu mevzuda teati
olunacak Notalar üzerine, nihai olarak mer'iyete gireeek.ı.
tir.
14 Eylül 1959 tarihinde, iki nüsha
olar~
tanzim
kı­
lınmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti
Hükumeti adına
(oGUZ GÖKMEN)
-42-
En~onezya
Cumhuriyeti
Hükumeti adına
(İSM4EL M. THAJEJ,l)