İran`la ticareti ambargo zorluyor

MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
İran'la ticareti ambargo zorluyor
ABD'nin, İran'a uyguladığı ambargoyu ve bu ülkeden
petrol ithal eden ülkelere baskıyı artırması Türkiye'nin
İran'la olan ticaretini olumsuz etkiliyor.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Temsilciler Meclisi, geçen hafta aldığı yeni bir
kararla, İran'dan petrol ithal eden ülkeler üzerindeki baskıyı artıracağını açıkladı.
DÜNYA, bu durumun petrol ithalatının bir bölümünü İran'dan yapan Türkiye'yi nasıl
etkileyeceğini soruşturdu.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'ndan Petkim Petrokimya Holding AŞ'yi satın alan ve
Türkiye'de 5 milyar dolarlık rafineri yatırımını başlatan, bu tutarla ülkede aynı
noktada gerçekleşen en büyük yatırımı yapacak firma olan Azerbaycan Cumhuriyeti
Devlet Petrol Şirketi'nin (SOCAR) Türkiye'deki CEO'su Kenan Yavuz, Türkiye'nin
İran'a uygulanan ambargoya elinden geldiği kadar uymaya çalıştığını ve daha
fazlasını beklemenin haksızlık olacağını söyledi. Yavuz, ABD'nin de fiziki özellikleri,
sınırları ve coğrafi gerçeklerini gözardı ederek, Türkiye'ye yeniden baskı
uygulayacağını sanmadığını kaydetti.
Yavuz, Türkiye'nin İran'ın komşusu olduğunu, dolayısıyla İran'dan petrol alımı
konusunda Türkiye'ye daha pozitif yaklaşım beklendiğini belirterek, "Türkiye'nin buna
ihtiyacı var. Komşu İran hemen yanı başında, dolayısıyla tümü ile Türkiye'nin
alternatif petrol kaynaklarına yönelmesini istemek haksızlık olur. Lojistik, maliyet ve
kalite açısından, üretimin sürekliliği açısından da Türkiye'ye haksızlık olur. ABD
Türkiye'yi zorlamayacaktır" diye konuştu.
'Petkim olumsuz etkilenmez'
İran petrolü konusunda daha sıkı bir ambargo uygulanması durumunda dahi,
Petkim'in bundan olumsuz etkilenmeyeceğinin altını çizen Yavuz, "Tam tersine
İran'dan Türkiye'ye haksız rekabete dayalı petrokimya ürünleri geliyor. Çok farklı
kanallardan ve haksız rekabet oluşturuyor. Petkim açısından sıkıntı oluşturacak bir
konu değil. Sadece İran bağlamında da değil, genel anlamda bir haksız rekabet var.
Tüm ülkelerden haksız rekabetle karşı karşıyayız. AB'nin de çöplüğü olmuş
durumdayız" görüşünü savundu.
PETDER düşüş beklemiyor
Petrol ürünlerinin üretiminden tüketimine kadar olan faaliyetler zinciri üzerinde
çalışmalar yapmak amacı ile Türkiye'nin önde gelen akaryakıt dağıtım şirketleri
tarafından kurulan Petrol Sanayi Derneği (PETDER) yetkilileri de, ABD Temsilciler
Meclisi'nin kabul ettiği yaptırım kararının, Türkiye'nin petrol hammaddesi tedariğinde
sıkıntı oluşturup oluşturmayacağı şeklindeki sorumuzu, şöyle yanıtladı: "Enerji ve
[email protected] | www.evrim.com
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
Tabi Kaynaklar Bakanı Sayın Taner Yıldız, Temsilciler Meclisi'nin kararını
değerlendirirken, Türkiye'nin İran'dan petrol ihracatını mümkün olduğu miktara
kadar düşürdüğünü ve miktarın daha fazla kısılmasının mümkün olmayacağını
açıkladı ve ABD'nin Türkiye'ye bu konuda talepte bulunmasının mümkün
olmayacağını vurguladı. Bu aşamada Sayın Bakan'ın açıklamasına ilave bir
açıklamamız olmayacaktır."
Asya'nın petrol ithalatı artıyor
Bu arada İran, Türkiye'nin ham petrol ihtiyacını karşılayan ülkelerin başında gelirken,
yaptırımlar yüzünden, bu ülkeden petrol ithalatını kısmak zorunda kaldı. Tüpraş, bu
yıl İran'dan günlük 105 bin varil ham petrol ithal edecek. Buna göre Türkiye, 2013
yılında İran'dan ithal edeceği ham petrol miktarını geçen yıla göre yüzde 22 azaltmış
olacak. İran'ın açıkladığı resmi bilgilere göre, bütün ülkeler batının yaptırımlarına aynı
oranda uymuyor.
İran'ın güçlü haber ajanslarından Fars Haber Ajansı'nın Farsnews.ir sitesinde yer alan
haberlere göre; Çin, yılın ilk yarısında İran'dan günde ortalama 425 bin varil ham
petrol ithal ederek, geçen yılın aynı dönemine göre İran'dan petrol ithalatını yüzde 2
düşürdü. Güney Kore ise İran'dan ham petrol ithalatını haziran ayında bir önceki aya
oranla yüzde 12 artırdı. Seul yönetimi bu yılın haziran ayında İran'dan 4 milyon 72
bin varil ham petrol ithal etti. Bu rakam mayıs ayında ise 3 milyon 641 bin varil
olarak gerçekleşmişti.
İran'ın mayıs ayında Hindistan'a petrol ihracatı bir önceki aya oranla yüzde 80 arttı.
Hindistan mayıs ayında İran'dan her gün 213 bin 500 varil ham petrol ithal etti. Bu
arada İran'ın Hindistan'daki en büyük müşterisi olan Manglore Rafinerisi, geçen nisan
ayında Hindistanlı sigorta firmalarının İran petrolünü sigorta etmekten kaçınması
nedeniyle durdurduğu İran'dan petrol ithalatına yeniden başlıyor.
İran Gümrük Kurumu'nun açıklamalarına göre, İran 2013 yılının ilk 4 ayında 169 ülke
ile ticaret yaparken, Irak, Afganistan, Türkmenistan, Mısır ve Pakistan ile ticari
dengesi İran'ın lehine oldu. Aynı süre içerisinde BAE, Güney Kore, İsviçre, Almanya
ve Hollanda ile yapılan ticaret karşı tarafın lehine gerçekleşti. İran, 2013'ün 4 ayında
dış ticaret hacmi 25 milyar 445 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, petrol dışı
ihracat hacmi 12.5 milyar dolar ve ithalat hacmi ise 12.9 milyar dolar olarak
gerçekleşti. Verilere göre, yılın ilk 4 ayında İran'ın ithalatının yüzde 26.27 düzeyinde
azaldı.
Yaptırımları lehine çevirmeye çalışıyor
ABD, yaptırımlarla İran'ı köşeye sıkıştırmaya çalışırken, İran da ithalatını yapamadığı
ürünlerin yerli üretimini yapmaya çalışıyor. Abadan Rafineri Başkanı Müslim
Rahimi'nin Fars Haber Ajansı'na, son yıllarda İran'a dayatılan ağır yaptırımların
ardından petrol sektörü için gerekli olan yedek parçaların İran'da üretilmesine
başlandığını, İranlı uzmanların kısa sürede birçok yedek parçanın yerlisini imal etmeyi
başardığını ve hali hazırda İran'da üretilen yedek parçaların iç ihtiyacı karşılamanın
yanında ihraç edildiğini açıklamıştı. Rahimi, bir başka açıklamasında da, daha önce
tamamı ithal edilen uçak ve helikopter yakıtını, ambargo yüzünden, LL100 olarak
anılan yakıtın Abadan Rafineri'sinde açılan yeni ünitede üretildiğini ve ülke ihtiyacını
karşılandığını, yakıtı ihraç edebilecek konuma geldiklerini vurgulamıştı.
İran, Batı'nın yaptırımları sayesinde benzin ithalatından bağımsız hale geldi. İran'da
son iki hükümet döneminde proje haline getirilen 7 yeni rafineri inşaatı sürüyor. Söz
konusu rafinerilerin inşaatının tamamlanması ile birlikte İran'da benzin üretiminin
[email protected] | www.evrim.com
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
günde 100 milyon litreye ulaşması ve İran'ın bu yıl benzinde dışa bağımlılıktan
kurtulması hedefleniyor. İran Ekonomi Bakanlığı'nın verilerine göre, tüm baskı ve
yaptırımlara karşın İran'daki dış kaynaklı yatırımların tutarı 100 milyar dolara
yükseldi.
İran'a altınla ödeme azalarak sürüyor!
Türkiye'nin geçen yılki ihracat artışına damga vuran petrol ve doğalgaz karşılığı
"altınla ödeme" uygulaması, ABD'nin girişimiyle İran'la ticarette uygulanan
ambargoya, ABD'nin yakın takibi ve baskısına rağmen bu yıl da azalarak devam
ediyor. İran'a altınla ödemenin azalması paralelinde toplam "parasal olmayan altın
ihracatı" da düşüşe geçerken, geçen yıl stokların eritilmesi nedeniyle bu fasılda
ithalat hızla büyüyor.
Türkiye'nin parasal olmayan altın ihracatı, 2012 yılının tümünde önceki yıla göre
yüzde 805 oranında (8 kat) artarak 13.3 milyar dolara ulaşmış, bunun da büyük
bölümünü İran'dan alınan enerji ürünleri karşılığı bu ülkeye doğrudan ya da BAE gibi
ülkeler üzerinden dolaylı olarak gerçekleştirilen "altınla ödeme" oluşturmuştu.
6 ayda 1.4 milyar dolarlık ödeme
İran'a altınla ödeme tutarındaki küçülme nedeniyle bu yılın ilk altı ayında Türkiye'nin
toplam parasal olmayan altın ihracatı geçen yıla göre yüzde 54 azalarak 2.5 milyar
dolara gerilerken, altın ithalatı yüzde 157'lik artışla 9.5 milyar dolara ulaştı. Geçen yıl
ilk yarıda parasal olmayan altın dış ticaretinde 1.7 milyar dolar fazla veren Türkiye,
bu yıl ise 7 milyar dolara yakın açık verdi.
Parasal olmayan altında ihracatın azalması, ithalatın hızla büyümesi ve büyük çapta
açık verilmesi, özünde altın ithalatçısı olan Türkiye'nin geçen yıl yüklü miktardaki
enerji bedelini İran'a altınla ödemesi nedeniyle altın stoklarının erimesinden
kaynaklandı. Bu yıl İran'a altınla ödeme azalarak devam ederken, geçen yılın aksine
altın ithalatı hızla büyümeye başladı.
Bu yıl ilk yarıdaki ihracatın da 1.4 milyar dolarla en büyük bölümünü İran'a yapılan
"ihracat" (altınla ödeme) oluşturdu. Ancak söz konusu tutar geçen yılın aynı
dönemindeki 4.4 milyar dolarlık hacme göre yüzde 69 geriledi.
İlk altı ayda en fazla ithalat ise 5.2 milyar dolarla İsviçre ve yaklaşık 3 milyar dolarla
BAE'den yapıldı.
Ocak-Haziran döneminde parasal olmayan altın ihracatı (Milyon $)
2012 2013 Değişim (%)
İhracat İthalat Denge İhracat İthalat Denge İhracat İthalat
İran 4.393,9 0,0 4.393,9 1.372,4 0,0 1.372,4 -68,8 Diğer ülkeler 986,4 3.687,8 -2.701,4 1.120,7 9.477,5 -8.356,8 13,6 157,0
TOPLAM 5.380,3 3.687,8 1.692,6 2.493,2 9.477,5 -6.984,4 -53,7 157,0
Yöntem nasıl işliyor?
Türkiye, İran'dan ithal ettiği doğalgaz karşılığında TL ile ödeme yapıyor. Tahran da
bu TL'leri, Halkbank nezdindeki hesaplar aracılığıyla, Türkiye piyasasında altın almak
için kullanıyor. Sonra özel kuryeler altını ya doğrudan İran'a, ya da Dubai'ye taşıyor.
Dubai'de, altın döviz almak için kullanılabiliyor ya da doğrudan İran'a transfer
ediliyor.
[email protected] | www.evrim.com
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
Saygılarımızla,Best Regards
Evrim Haberleri; Gümrük mevzuatı,Dıs Ticaret,Lojistik, muhasebe, vergi, yatırım, danışmanlık alanlarında veya diğer türlü
profesyonel anlamda yayınlanan Kanun,Yönetmelik,Tebliğ,Genelge,Tasarruflu yazı,mevzuat taslakları en hızlı şekilde
yayınlanmakta ve bilgileri sunulmaktadır. Yayınlanan Gümrük ,Dış Ticaret,Haberler ile ilgili bilgiler belli bir konunun veya
konuların çok geniş kapsamlı bir şekilde ele alınmasından ziyade genel çerçevede bilgi verme
amacını taşımaktadır.
Yayınlanan Bilgileri konusuna hakim profesyonel bir Gümrük Müşavirine, Mevzuat Danışmanına,başvurmanız tavsiye edilir.
Bilgiler, oldukları şekliyle sunulmaktadır.
EVRİM YAZILIM VE DANIŞMANLIK
[email protected] | www.evrim.com