4. Mıknatıslar 3. Temas Gerektiren ve
advertisement
1. Nereden Nereye? 2. Geçen Yıl Neler Öğrenmiştim? 3. Temas Gerektiren ve Temas Gerektirmeyen Kuvvetler 4. Sihirli Arabam 5. Mıknatıslar M 6. Neden Acaba? 7. Taşları Kolay Taşıyalım T 8. Tasarımları Neden Farklı? T 9. Sürtünme Kuvveti 59 : 1. Nereden Nereye? Bu etkinliğin amacı, “Kuvvet ve Hareket” ünitesi hakkında bildiklerimiz, öğrenmek istediklerimiz ve öğrendiklerimiz açısından kendimizi değerlendirmektir. Bunun için aşağıda verilen birinci bölümdeki soruları üniteye başlamadan önce, ikinci bölümdeki soruları üniteyi işlerken, üçüncü bölümdeki soruları ise üniteyi işledikten sonra cevaplayalım. 2.BÖLÜM 1.BÖLÜM KUVVET VE HAREKET Konular ile ilgili neleri biliyorum ve neleri merak ediyorum? .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... Konular ile ilgili merak ettiğim bilgilere nereden ve nasıl ulaşabilirim? .......................................................................................................... .......................................................................................................... Şu ana kadar anlamakta zorlandığım konu var mıdır? Varsa bunlar nelerdir? .......................................................................................................... .......................................................................................................... Bu konularda niçin zorlandım? .......................................................................................................... .......................................................................................................... 3.BÖLÜM Bu ünitede ilgimi çeken konular hangileridir? .......................................................................................................... .......................................................................................................... Bu ünite boyunca neler öğrendim? .......................................................................................................... .......................................................................................................... Öğrendiklerimi hayatın hangi alanlarında kullanabilirim? .......................................................................................................... .......................................................................................................... Hangi konu veya etkinliklerde zorlandım? Bu zorlukları aşmak için neler yaptım? .......................................................................................................... .......................................................................................................... 60 Kuvvet ve Hareket Performans Görevi: Sürtünme Kuvvetinin Hayatımızdaki Yeri İçerik Beklenilen performans Süre Değerlendirme 3 hafta Derecelendirme (Oranlama) Ölçeği • Araştırma yapma Sürtünme kuvveti ve günlük • Gözlem yapma yaşam üzerindeki etkisi • Bulgularını raporlaştırma Sürtünme kuvveti günlük yaşantımızda bizi nasıl etkiler? Haydi hep beraber bulalım! Sevgili Öğrenciler, Günlük yaşantı içerisinde değişik kuvvetlerin etkisini fark ederiz. Bu kuvvetlerden biri de sürtünme kuvvetidir. Sürtünme kuvvetinin günlük hayatta çoğu zaman olumlu, bazı durumlarda ise olumsuz etkileri ile karşılaşırız. Sizin göreviniz gün boyunca sürtünme kuvvetinin işimizi kolaylaştırdığı ya da zorlaştırdığı durumları araştırmanız ve daha sonra bunlar hakkında bir rapor yazmanızdır. Görevinizi yerine getirirken aşağıdaki adımları takip etmeniz size kolaylık sağlayacaktır. 1. Araştıralım. • Üç farklı kaynaktan sürtünme kuvveti hakkında bilgi toplayınız. • Topladığınız bilgileri özetleyiniz. 2. Gözlemleyelim ve kaydedelim. • Sürtünme kuvvetinin günlük yaşantınızda sizi etkilediği bir durum belirleyiniz ve gözlemleyiniz. Bu sizin günlük yaşantınızda karşılaştığınız bir durum olmalıdır. • Gözlemlerinize dayanarak gözlem formunda yer alan soruları cevaplayınız. Sürtünme Kuvveti Gözlem Formu 1. Günlük yaşantınız içerisinde sürtünme kuvvetinin sizi etkilediği bir durum için seçtiğiniz örnek nedir? ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ 2. Sürtünme kuvveti hangi iki nesne arasında oluştu? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 61 3. Bu durumda sürtünme kuvveti sizin işinizi kolaylaştırdı mı yoksa zorlaştırdı mı? Nasıl? .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... 4. Sürtünme kuvvetini azaltmak ya da arttırmak için siz ne yaptınız? .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... 5. Sürtünme kuvvetinin benzer şekilde bir etki gösterdiği başka bir duruma örnek veriniz. ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 6. Yaşadığınız durumla ilgili sürtünme kuvvetine ilişkin eklemek istedikleriniz nelerdir? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 3. Bulduklarımızı raporlaştıralım. • Raporunuzu yazmadan önce üç farklı kaynaktan bulduğunuz bilgileri yeniden gözden geçiriniz. Gözlemlediğiniz durumun gerçekten sürtünme kuvveti ile ilgili olup olmadığından emin olunuz. • Raporunuzu bir dosya kâğıdına yazınız. Raporunuzda aşağıdaki soruların cevaplarının bulunmasına dikkat ediniz. a) Günlük yaşantınızdan sürtünme kuvvetine örnek olarak seçtiğiniz olay nedir? b) Sürtünme kuvveti hangi iki nesne arasında oluşmaktadır? c) Gözlemlediğiniz durumda sürtünme kuvveti engelleyici mi yoksa kolaylaştırıcı mı bir etki göstermiştir? ç) Eğer sürtünme kuvveti engelleyici bir etkiye sahip ise onu azaltmak için, kolaylaştırıcı etkiye sahip ise onu artırmak için neler yapılabilir? d) Sürtünme kuvvetinin benzer bir etkiye sahip olduğu başka bir duruma örnek verebilir misiniz? Açıklayınız. 4. Raporumuzu kontrol edelim. • Raporunuzu kontrol ettikten sonra belirtilen tarihte öğretmeninize teslim ediniz. 62 Kuvvet ve Hareket 2. : Geçen Yıl Neler Öğrenmiştim? Aşağıdaki resimlerde kuvvetin bazı etki ve özellikleri görülmektedir. Bu etki ve özellikleri resimlerin altına yazalım. 1 2 ......................................................... ....................................................................... ......................................................... ....................................................................... 3 4 ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... 63 : 3. Temas Gerektiren ve Temas Gerektirmeyen Kuvvetler Aşağıda temas gerektiren ve temas gerektirmeyen kuvvetlerin etkili olduğu farklı örnekler verilmiştir. Bu örneklerden hangilerinde temas gerektiren, hangilerinde temas gerektirmeyen kuvvetler etkilidir? Noktalı yerlere yazalım. 1 2 ............................................. 4 3 ............................................. 5 ............................................. 7 6 ............................................. 8 ............................................. : 4. ............................................. ............................................. 9 ............................................. ............................................. Sihirli Arabam Bir oyuncak arabayı temas gerektirmeyen kuvvetle hareket ettirmek isteyen Ahmet yandaki düzeneği kuruyor. II.yön I. yön 1. Düzenekteki araba hangi yönde hareket eder? ............................................................................................................................................... 2. Arabanın hareket ettiği yönde daha süratli olması için ne yapılmalıdır? 64 .............................................................................................................................................. Kuvvet ve Hareket 5. : Mıknatıslar Mıknatıslar hakkındaki bilgilerimizi kullanarak aşağıdaki boşlukları uygun ifade ve açıklamalarla dolduralım. 1 Mıknatısın çektiği cisimler ........................................................... ........................................................... 2 Mıknatısın kutuplarının adları 3 Mıknatısın birbirini iten ve çeken kutupları ........................................... .......................................... ........................................... .......................................... ........................................... .......................................... 5 Yapımında mıknatısların kullanıldığı araç ve eşyalar ........................................... .......................................... ........................................... .......................................... ........................................... .......................................... : Neden Acaba? Yandaki grafik 2007 yılının Ocak ve Mayıs aylarında Erzurum’da meydana gelen trafik kazalarının sayısındaki değişimi göstermektedir. Bu aylarda trafiğe çıkan ortalama araç sayısında anlamlı bir artış olmadığına göre; 1. Trafik kazası sayısındaki bu farklılığın sebebi ne olabilir? ........................................................................................ ....................................................................................... 2. Kış aylarında trafik kazalarını önlemek için ne gibi tedbirler alınmasını önerirsiniz? 500 450 Trafik kazası sayısı 6. 4 Mıknatıslardan olumsuz olarak etkilenen elektronik eşyalar 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Ocak Aylar Mayıs ..................................................................................... ..................................................................................... ..................................................................................... 65 7. : Taşları Kolay Taşıyalım Aşağıdaki fotoğraflar bir grup öğrencinin kuvvet ve hareket konusundaki bazı sorulara cevap bulmak amacıyla yaptığı çalışmaya aittir. Bu çalışmada, içerisine taş konulan karton kutu, kutuya bağlanan paket lastiği ile farklı iki durumda çekilmektedir. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayalım. 1. şekil 2. şekil 1. Kutuyu hareket ettirmek için hangi durumda daha büyük kuvvet uygulanmaktadır? Bu kanıya nasıl vardığımızı açıklayalım. .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 2. Kutuyu hareket ettirmek için 2. şekildeki durumda uygulanan kuvvetin 1. şekildeki durumdan farklı olmasını nasıl açıklarız? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 3. Kalemler ile yer arasındaki sürtünme olmasaydı kalemler yuvarlanır mıydı? Neden? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 4. Bu çalışmayı yapan bir öğrenci kuvvetin hangi etkilerini gözlemiş olur? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 66 Kuvvet ve Hareket 8. : Tasarımları Neden Farklı? Teknolojideki gelişmeler kara, hava ve su taşımacılığında kullanılan araçların tasarımlarının da zaman içinde değişmesine sebep olmuştur. Bu durum yukarıda fotoğrafları verilen araçların eski ve yeni modellerinde görülmektedir. Bu değişimin sebeplerinden birisi de sürtünme olabilir mi? Neden? ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. 67 ................................................................................................................................................. : 9. Sürtünme Kuvveti 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yukarıda sürtünmenin etkili olduğunu gösteren bazı resimler verilmiştir. Bu resimlerde görüldüğü gibi sürtünme, günlük yaşantımızda çoğu zaman işlerimizi kolaylaştırdığı için yararlıdır. Bazı durumlarda ise sorunlar yarattığı için istenmez. Sürtünmenin istenmediği durumlarda sürtünmeyi azaltıcı önlemler alınır. Bu resimlerin hangilerinde; 1. Sürtünmenin fazla olmasının yararlı etkileri görülmektedir? ............................................................................................................................................... 2. Sürtünmenin az olmasının yarattığı sorunlar görülmektedir? ............................................................................................................................................... 3. Sürtünmenin istenmediği durumlar görülmektedir? ............................................................................................................................................... 68 Ünite Sonu Değerlendirme Soruları A Aşağıdaki ifadelerin doğru ya da yanlış olduğunu tespit edelim. Doğru olan ifadelerin sonundaki kutucuklara D, yanlış olanlarınkine Y yazalım. 1. Elmanın ağaçtan düşmesi temas gerektirmeyen kuvvet sonucunda olur. 2. Pusulanın ibresi her zaman güney yönünü gösterir. 3. Yazı yazmak için sürtünme kuvvetinden yararlanılır. 4. Sürtünme kuvveti hayatımızı her zaman zorlaştıran bir kuvvettir. 5. Yünlü bir kumaşa sürtülen plastik tarağın küçük kâğıt parçalarını çekmesi temas gerektirmeyen bir kuvvetin etkisiyle olur. B Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları çerçeve içinde verilen sözcüklerden uygun olanlarını kullanarak tamamlayalım. iki kutuplu güney su direnci tek kutuplu kuzey yüzeyin cinsi hava direnci 1. Su içinde hareket eden bir cismin sürati artıkça ona etki eden ……………… artar. 2. Mıknatıslar ……………… ve …………… olmak üzere iki kutupludur. 3. Bir yüzeydeki hareketliye etki eden sürtünme kuvveti ………………............. bağlıdır. 4. Bir mıknatıs kırıldığında oluşan her parça ………………......... bir mıknatıs olur. 5. ………………............ temas gerektiren kuvvetlerden birisidir. C Aşağıdaki soruları okuyalım. Doğru olan seçeneği işaretleyelim. 1. I. Kuvvet etki ettiği cisimleri harekete geçirebilir. II. Kuvvet cisimlerde şekil değişikliğine sebep olabilir. III. Kuvvet etkisini fiziksel temas ile gösterebilir. Yukarıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III 2. Jetler kısa pistlerde iniş yaparken resimdeki gibi paraşütlerini açar. Bunun sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) Uçağın pist ile sürtünmesini artırmak. B) Uçağın hava ile temasını azaltmak. C) Daha büyük hava direnci oluşturmak. D) Uçağın hareket yönünü değiştirmek. 69 3. 5/D sınıfından bir grup öğrenci temas gerektiren ve gerektirmeyen kuvvetler hakkında tartışırken; “Canan: Mıknatısın bazı cisimlere uyguladığı kuvvet, temas gerektirmeyen kuvvettir. Özler: Su direnci, temas gerektiren bir kuvvettir. Metin: Hava direnci, temas gerektirmeyen bir kuvvettir. İrem: Sürtünme kuvveti, temas gerektiren bir kuvvettir.” Görüşlerini ifade etmişlerdir. Bu guruptaki öğrencilerden hangisinin görüşü yanlıştır? A) Canan B) Özler C) Metin D) İrem 4. Yandaki resimde ip, makas ile kesildiğinde araba lastiğinin yere düşmesine neden olan kuvvet aşağıdakilerden hangisidir? A) Rüzgar B) Sürtünme Kuvveti C) Yer çekimi Kuvveti D) Mıknatısın çekmesi ip Araba lastiği 5. I. durum: II. durum: III. durum: Mıknatıslar, yukarıdaki şekilde olduğu gibi birbirine yeterince yaklaştırılıyor. Buna göre mıknatısların birbirini etkileme şekilleri hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) I. durumda iter. B) I. durumda iter. II. durumda çeker. III. durumda iter. C) I. durumda çeker. D) I. durumda çeker. II. durumda iter. II. durumda iter. III. durumda çeker. III. durumda çeker. II. durumda çeker. III. durumda çeker. 6. Bir çubuk mıknatıs demir testere ile kesilerek iki parçaya ayrılıyor? Ayrılan parçalar şekildeki gibi numaralandırılıyor. Bu numaralandırmada mıknatıs kutuplarının doğru gösterilişi aşağıdakilerden hangisi olabilir? 1 70 2 3 4 A) N N S S B) N S N S C) S N N N D) S S N N 1 2 3 4
