Japonya Depremi ve Küresel Ekonomi Üzerine Etkileri Japonya’da 9 büyüklüğünde meydana gelen deprem ve sonrasında depremin yol açtığı tsunami ülkede çok büyük bir yıkıma yol açmıştır. Yetkililer tarafından yapılan açıklamada depremin merkezinin Tokyo’dan 400 km uzaklıkta ve denizin yaklaşık 32 km derinliğinde olduğu bildirilmiştir. Yapılan tahminlerde, yaşanan felakette ölenlerin sayısının 18 bin kişiyi aşabileceğinin altı çizilmiştir. Deprem ve tsunaminin yarattığı etki ile 18 bin evin yıkıldığı, 130 bin evin hasar gördüğü ve halihazırda 200 bin kişinin kurulan barınaklarda kaldığı belirtilmiştir. Evlerinde kalabilenlere ise elektrik verilemediği ve iki milyon kişiye su sağlanamadığı da ulaşan bilgiler arasındadır. Tüm bunların yanında felaketten zarar gören nükleer santralin durumunun ciddiyetini koruduğu; orta ve uzun vadede ciddi zararlara yol açabileceği tartışılmaktadır. Yetkililer musluk suyuna radyasyon karışması sebebi ile bu suyun bebeklere içirilmemesi ve sızıntıdan etkilenen bölgelerde üretimi gerçekleştirilen gıdalar için yeni sınırlamalar getirildiğini belirtmiştir. Deprem ve tsunami felaketi, Japonya’nın ekonomisini derinden etkilemiştir. Japon hükümetinin yapmış olduğu açıklamada felatekin maliyetinin 300 Milyar doların üzerine çıkacağı (300-480 Milyar dolar arasında değişeceği) açıklanmıştır. 1995 yılında yaşanan Kobe Depremi ile karşılaştırıldığında felaketin ülkeye ekonomik açıdan daha az zarar verdiği tartışılmaktadır. Bunun sebebi olarak deprem ve tsunami felaketinin merkezi olan kuzeydoğu bölgesinin Japon ekonomisine katkısının % 8 civarlarında sınırlı olması gösterilmektedir. Ancak ülkede, aralarında dünyaca ünlü birçok markanın üretimini gerçekleştiren, fabrikaların üretimlerini durdurduğu belirtilmiştir. Uzmanlar Japonya gibi ekonomisi sanayi üretimine bağlı olan ülkelerde yaşanan bu tarz üretim duraklamalarının ciddi etkiler doğurabileceğini belirtmiştir. Özellikle enerji konusunda büyük sıkıntılar yaşayan Japonya’da deprem ve tsunamiden zarar görmeyen fabrikaların yaşanan elektrik kesintileri nedeni ile üretimlerine zaman zaman ara vermek zorunda kaldıkları bildirilmiştir. Bunun yanında üretim için gerekli parçaların sağlanmasında yaşanan sorunlar, felaketten etkilenmeyen ve faal durumda olan fabrikalarda da üretimin aksamasına yol açmaktadır. Üretimde yaşanan duraklamalar sadece Japon ekonomisi için değil, küresel ekonomi için de tehdit oluşturmaktadır. Dünyanın en büyük üçüncü ekonomisi konumundaki Japonya’nın dünya üretim hacmine 4 Trilyon dolar seviyesinde bir katkı yaptığı belirtilmektedir. Ülkede yaşanan üretim azalmasının, ülkeye hammadde, yakıt, teknoloji sağlayan şirketleri de doğrudan etkilemiştir. Nerdeyse hiçbir enerji kaynağına sahip olmayan Japonya, dünyanın kömür ve sıvılaştırılmış doğalgazda en büyük ve petrolde de ikinci en büyük ithalatçısı konumundadır. Özellikle otomotiv fabrikalarına yedek parça üreten Japon fabrikaların üretimlerini durdurmak zorunda kalmaları, sektörde faaliyet gösteren firmalar arasında endişe yaratmıştır. Zira Japonya yalnız kendi otomotiv sektörüne değil, dünya çapında da birçok otomobil üreticine yedek parça sağlamaktadır. Japonya’nın dış ticaret gerçekleştirdiği ülkeler incelendiğinde, başlıca ihracat ortaklarının ABD, Çin, Güney Kore, Tayvan ve Hong Kong olduğu görülmektedir. Bunun yanında ithalat gerçekleştirdiği ülkelerin başında Çin, ABD, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Avustralya yer almaktadır. Ülkenin başlıca sanayi dalları arasında motorlu araçlar, elektronik ürünleri, makine teçhizatı, çelik ve demir dışı metaller, kimyasallar ve işlenmemiş ürünler yer almaktadır. TÜRKİYE – JAPONYA DIŞ TİCARET RAKAMLARI (000 $) YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM TÜRKİYE’NİN DIŞ TİCARET HACMİ (TÜM ÜLKELER) 2008 330 462 4 026 764 4 357 226 333 990 770 2009 232 841 2 781 971 3 014 812 243 071 034 2010 266 202 3 297 664 3 563 866 299 395 891 2010 / 1 14 593 196 950 211 543 2011 / 1 25 412 238 196 263 608 Kaynak: TUİK Ülkemiz ile Japonya arasındaki dış ticaret hacmi incelendiğinde, 2009 – 2010 yılları arasında Japonya’ya ihracatımızda öne çıkan ürünler balık, tekstil elyafı ve tekstil elyafı mamulleri, sebze- meyve ve mamulleri, enerji üreten makine ve cihazlar, giyim eşyaları, kimyasallar, hububat ve bitkisel yağlar olarak özetlenmektedir. Bunun yanında, yine 2009 – 2010 yılları arasında Japonya’dan gerçekleştirdiğimiz ithalatımızda kara ulaşım araçları, çeşitli makine ve cihazlar, plastik ve plastik mamulleri öne çıkmaktadır. Türkiye ve Japonya arasındaki ticaret hacminin 2010 yılında 3,5 Milyar doları ancak aştığı görülmektedir. Türkiye’nin genel ticaret hacmi ile karşılaştırıldığında Japonya ile ticaret hacmimizin küçük bir paya sahip olduğu görülmektedir. Uzmanların yaptığı açıklamada Japonya ile ülkemiz arasında küçük ticaret hacmi dolayısıyla yaşanan deprem ve tsunami felaketinin ülkemiz ekonomisine etkisi olmasının çok düşük bir ihtimal olduğu belirtilmiştir. Kaynakça Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) BBC Türkçe Web Sitesi Bloomberg HT Web Sitesi