Figen Demirkazık
advertisement
Erken Evre Akciğer Kanserinde Görüntüleme Dr. Figen Başaran Demirkazık Hacettepe Universitesi Radyoloji Anabilim Dalı Kasım 2005 Müsinöz ve nonmüsinöz tipte bronkioloalveoler komponenti belirgin adeno CA Lenf nodu metastazı yok Mayıs 2006 Bronkioloalveolar Karsinom • Soliter pulmoner nodül (%41.7) • Tek odaklı konsolidasyon (%22.2) • Diffüz hastalık (%36.1) multipl konsolidasyonlar multipl nodüller Bonomo, et al. Eur Radiol 1998; 8:996 Yaygın BAC- Adeno CA BAC Konsolidasyon Buzlu cam dansitesi Buzlu Cam Dansitesi • Pulmoner ödem- kanama • Pnömoni (PCP, viral, mikoplazma pnömonisi) • İnterstisyel pnömoniler: Akut İP – ARDS, Olağan İP, Nonspesifik İP, Desquamative İP, respiratuvar bronşiolit- interstisyel akciğer hast, • Organize pnömoni • Akut – kronik eozinofilik pnömoni • Hipersensitivite pnömonisi • Churg- Strauss pnömonisi • Radyasyon pnömonisi • Sarkoidoz • Lipoid pnömoni • Alveolar proteinozis • Bronkioloalveolar karsinoma PCP 31 temmuz Organize Pnömoni Buzlu Cam Nodülü • • • • • BAC – Adenokarsinom Atipik adenomatoid hiperplazi İnflamasyon Fokal fibrozis Fokal hemoraji Mantar enfeksiyon u Pulmoner emboli Buzlu Cam Nodülü Ortalama 3.7 ay stabil kalan 2 cm’den küçük 43 buzlu cam dansitesi 23 BAC 11 Miks tip adeno CA 9 Atipik adenomatoid hiperplazi Lenf nodu metastazı (-) Aylarca sebat eden buzlu cam dansitesi erken adeno CA veya onun prekürsörüdür. Özellkle buzlu cam opasitesi 1 cm’den büyükse veya solid bileşini varsa malign lezyon olasılığı artar. Nakata M, et al. Chest 2002; 121:1464–1467 Adeno CA + BAC Atipik adenomatöz hiperplazi Atipik Adenomatöz Hiperplazi • Alveol ve respiratuvar bronşiollerde atipik kuboidal ve kolumnar epitel hücrelerin çoğalması ile oluşan periferik fokal lezyondur. • Popülasyonda %2.8- 6.6 Adeno CA saptananlarda %10- 23.2 • Spiküler kenar, plevral – vasküler çekinti görülmez Yüksek dereceli atipik adenomatöz hiperplazi / BAC-nonmüsinöz tip , Lenf nodu metastazı yok 6mm 5 mm Fokal nonmüsinöz BAC transformasyonu gösteren atipik adenomatöz hiperplazi 2 mm Atipik Adenomatöz hiperplazi/ bronkioloalveoler karsinom BAC’de Soliter Pulmoner Nodül • • • • Periferik yerleşimli Düzensiz, spiküler kenarlı Plevral çekinti olabilir Hava bronkogramı, psödokavitasyon içerebilir, köpük benzeri olabilir • Nodül çevresinde buzlu cam halosu (yarı solid) Bonomo, et al. Eur Radiol 1998; 8:996 5 mm 2 mm Şubat 2006 Mayıs 2006 İyi differansiye asiner ve BAC bileşeni içeren adeno CA, 7 mm Lenf nodu (-) Mayıs 2005 Mayıs 2006 Mayıs 2005 Nonmüsinöz BAC ve asiner komponent , Adeno CA Mayıs 2006 BAC ve asiner komponent içeren Adeno CA Hava Bronkogramı • Malign nodüller %30’unda • Benign nodüllerin % 6’ında bulunur. • BAC’ların %55’inde hava bronkogram psödokavitasyon- köpük benzeri görünüm oluşturur. Temmuz 2005 Temmuz 2006 Şubat 2007 Adenokarsinom 5 mm 1 mm İyi differansiye adeno CA, müsinöz tipte BAC, PET (-) 0.3 mm stromal invazyon (asiner bileşen) Sung YM, Eur Radiol 2005; 15:2075–8 Müsinöz BAC (%90’ı müsin) Sung YM, Eur Radiol 2005; 15:2075–8 skuamoz metaplazi ve displazi skuamoz metaplazi ve displazi Skuamoz h.li karsinom Prekarinal lenf nodu (+) N2 N2 Spiral BT ile Tarama Çalışmaları ALCA Shinhu ELCAP Mayo Münster Çalışma Planı Yaş (yıl) >40 >40 >60 >50 >50 Sigara içimi (paket yıl) >20 +/- >10 >20 >20 BT aralığı (ay) 6 12 12 12 12 Direkt grafi + + + - - ALCA: Anti-Lung Cancer Association ELCAP: Early Lung Cancer Action Project ALCA Shinhu ELCAP Mayo Münster 3967 1000 1520 817 - Prevalans Gönüllü (toplam) 1369 Direkt grafide AC kanseri BT’de AC kan. KHDAK Evre I KHAK 4 1 7 - 15 19 27 21 %2.7 %1.4 27 19 %85 %63 0 2 %0.43 %0.48 15 19 %93 %84 0 0 11 %1.3 10 %64 1 Lung Cancer 2004; 44:s13-19 BT ile taramada saptanan nodüller • 189 solid nodülün %7’i malign • 16 yarı- solid nodülün %63 • 28 buzlu cam nodülün %18 Henschke CI, et al. AJR 2002; 178:1053-57 BT ile taramada saptanan akciğer kanserlerinin nodül yoğunluğuna göre dağılımı Nodül Yoğunluğu Solid Yarı Solid Buzlu Total Cam Histolojik tanı 24 26 15 65 AdenoCA -BAC özellikleri AdenoCA miks özellikler AdenoCA- asiner tip NOS Skuamoz h.li CA Büyüh h.li CA Küçük h.li CA Karsinoid: tipik 0 11 5 3 2 1 2 2 24 0 0 0 0 0 3 12 0 0 0 0 0 5 47 5 3 2 1 2 Lenf nodu metastazı olmayan 18 24 15 57 Henschke, et al. Journal of Clinical Imaging 2006; 30:11 –15 Hamartom 5 mm 5 mm 1 mm 1 mm Adeno CA İkilenme süreleri (Doubling) • Buzlu cam nodülü • Yarı- solid nodül • Solid nodül 813 gün 457 gün 149 gün Hasegawa M et al. Br J Radiol 2000;73:1252–1259. • Yarı- solid nodüller, buzlu cam nodüllerine oranla daha agresif seyirlidir. • Solid bileşen ne kadar fazla ise, ikilenme süresi daha kısadır, lenf nodu metastazı, vasküler invazyon ve metastaz sıklığı daha fazladır. • Solid bileşen önemli bir prognostik faktördür. C.I. Henschke et al. Journal of Clinical Imaging 30 (2006) 11 –15 BAC + Adeno CA Temmuz 2004 Aralık 2004 BAC + Adeno CA Temmuz 2004 Aralık 2004 Tarama ile saptanan nodüllerde kanser oranları Sayı % <5 mm 0 / 378 0 5-9 mm 13-14/ 238 > 10 mm 56/ 109 Henschke et. al., Radiology 2004 5.5-5.9 51.4 Spiral BT ile Tarama Sonuçları : • Düşük doz spiral BT akciğer kanseri erken evrede yakalanabilir. Semptomatik kanserlerin %15-20’si evre I BT ile taramada kanserlerin %55-93’ü evre I • Düşük doz BT’nin preklinik fazı tespit etmede doğruluğu akciğer grafisinden yüksek. BT ile saptanan kanserlerin %20’si AC grafisinde (+) Spiral BT ile Tarama Sonuçları : • Asemptomatik küçük hücreli dışı kanserlerin büyük bir kısmı sadece ilk taramada (prevelans) değil sonraki taramalarda da (insidans) saptanmaktadır. • İnsidans prevelansdan düşüktür. • İki tarama BT’si arasında ortaya çıkan semptomatik kanserlerin oranı düşüktür. Spiral BT ile Tarama Sonuçları : • Sigara içicilerinde letal kanser gelişme olasılığı içmeyenlere göre daha fazla. Malign nodüller içicilerde daha hızlı büyür. İçilen sigara miktarı ve süresi arttıkça kanser riski artar. • Tamamen buzlu cam dansitesinde olan malign nodüllerin büyüme hızı çok yavaş olup iki katına çıkma süresi 2 yıl civarındadır. • Solid olan malign nodüller daha hızlı büyürler. Ortalama 6 ayda iki katına çıkarlar. Kısmen solid nodüller bu iki tip arasında davranırlar ve adenokarsinom lehinedirler. Spiral BT ile Tarama Sonuçları : • Düşük doz BT ile kanser nodüllerinden çok kanser olmayan nodüller saptanmaktadır. • 50 yaş üzerindeki sigara içicilerinin en az yarısında ilk taramada bir nodül var, 1 yıl sonraki taramada %10’nunda bir nodül daha çıkar. • Nodül boyutu arttıkça kanser olasılığı artar. Sigara içicilerinde bile < 4 mm olan nodüllerin kanser olma olasılığı çok düşük (<%1). • Seri BT’ler ve üç boyutlu rekonstrüksiyonlarda kanser olmayan kişilerdeki invazif işlemler azaltılabilir. Winer-Muram HT, Radiology 2006 Küçük akciğer nodüllerine yaklaşım (Fleischner Society 2005) Düşük riskli Yüksek riskli < 4 mm İzleme gerek yok 12 ay sonra BT, değişmiyorsa izlemi bırak >4-6 mm 12 ay sonra BT, değişmiyorsa izlemi bırak İlk kontrol BT 6-12 ay sonra değişmiyorsa 18- 24 ay sonra BT >6-8 mm İlk kontrol BT 6-12 ay sonra, değişmiyorsa 18- 24 ay sonra BT İlk kontrol BT 3-6 ay sonra değişmiyorsa 9-12 ve 24. ayda BT >8 mm 3, 9 ve 24. Aylarda kontrol BT, Düşük riskli hastalarla aynı kontrastlı BT, PET ve/veya biyopsi Radiology 2005; 237: 395-240 Sonuç • Çok kesitli BT sistemleri ile küçük hücreli dışı akciğer kanserini çok erken dönemde saptamak mümkün hale gelmiştir. • BT’de saptanan buzlu cam dansitesindeki nodüller ve yarı- solid nodüller adeno karsinom bulgusu olabilir. Bunlara uygun yaklaşımın yapılması gereklidir.
