Antipsikotik ilaçlar
advertisement
Antipsikotik ilaçlar Etki mekanizmaları Etki mekanizmaları • Dopamin blokajı yaparlar – Mezolimbik yolda blokaj > pozitif belirtiler y j p – Mezokortikal yol > negatif belirtiler • Dopamin ve serotonin blokajı yaparlar D i t i bl k j l – Dopamin blokajı > pozitif belirtiler – Serotonin blokajı > negatif belirtiler Dopamin yolları Dopamin yolları Nigrostrial – hareket sistemi Mezolimbik – pozitif belirtiler Mezokortikal – Tuberoinfindubülar– negatif belirtiler prolaktin Prolaktin ve antipsikotikler Prolaktin ve antipsikotikler • • • • Amenoroye (adet görememeye) neden olur Süt salınımına ve göğüs büyümesine yol açar Süt salınımına ve göğüs büyümesine yol açar Risperdal, dogmatil, norodol, solian artış yapar Zyprexa, abilify, zeldox, leponex etkilemez Ekstrapiramidal semptomlar Ekstrapiramidal semptomlar • Parkinsonizm – Bradikinezi (yavaşlık) (y ş ) – Rijidite (katılık) – Tremor (titreme) Tremor (titreme) • Distoni (kasılma) – ilk dönemde ortaya çıkar • Diskinezi (akatizi – motor huzursuzluk, yerinde duramama) • Geç diskinezi EPS tedavisi EPS tedavisi • Antipsikotik dozunun ayarlanması • Akineton Akineton – acilde i.v. , bağımlılık yapar, yeşil acilde i.v. , bağımlılık yapar, yeşil reçeteli • Benadryl – B d l sedasyon yüksek d ük k • Sormodren • Diazem – akatizi ve distonide iyi Diğer yan etkiler Diğer yan etkiler • • • • • • • • • Görme bulanıklığı Ağız kuruluğu İdrara çıkamama Tansiyon düşüklüğü Tansiyon düşüklüğü Kilo alımı Çarpıntı Fotosensitivite Cinsel sorunlar Kan hücrelerinde azalma (agranulasitoz) Kan hücrelerinde azalma (agranulasitoz) Nöroleptik malign sendrom Nöroleptik malign sendrom • • • • • Ölümcül olabilir Ö Ateş Rijidite Bilinç değişiklikleri Kan basıncı değişiklikleri çarpıntı Kan basıncı değişiklikleri, çarpıntı Endikasyonlar • • • • • • • • • • • Şizofrenik bozukluk Şizofreniform bozukluk Kısa reaktif bozukluk Paranoid bozukluk Psikotik belirti gösteren affektif bozukluklar Dirençli anksiyete ve depresyon Manik atak Tik bozuklukları, tourette boz. Deliryum, demans, mental retardasyon Dürtü kontrol boz. Bulantı, kusma, hıçkırık Tipik antipsikotikler Tipik antipsikotikler • Norodol (haloperidol) – çok etkili, EPS yüksek, p tik, tourette’de de etkin, prolaktin artar • Largactil (klorpromazin) hipotansiyon ve sedasyon etkisi yüksek kalp hastalarında sedasyon etkisi yüksek, kalp hastalarında dikkat! • Melleril (tiyoridazin) sedasyon, piyasada yok, empotans • Nörofren (pimozid) – sedasyon düşük, günde t kd tek doz Tipik antipsikotikler Tipik antipsikotikler • Prolixin (flufenazin) –depo formu var, y ş p y g ç sedasyon düşük, pozitif belirtiye güçlü etki, EPS yüksek • Fluanxol (flupentiksol)‐ Fluanxol (flupentiksol) EPS yüksek, sedasyon EPS yüksek sedasyon az, depo formu var, ajitasyonda etki düşük • Clopixol (zuklopentiksol) –sedasyon yüksek, aquaphase formu hızlı etki, depo formu var aquaphase formu hızlı etki, depo formu var Atipik antipsikotikler Atipik antipsikotikler • • • • EPS düşüktür Prolaktin artımı düşüktür Prolaktin artımı düşüktür Genel yan etkiler düşük, kilo alımı yüksek Negatif belirtilere daha etkin Atipik antipsikotikler Atipik antipsikotikler • Leponex (klozapin) –dirençli şizofrenide, g g negatif belirtiler üstüne etkin, agranulasitoz!!! • Dogmatil ‐ Sülpir(sülpirid)‐ yan etki azdır • Solian (amisülpirid) – S li ( i ül i id) yüksek dozda ük k d d kullanıldığında EPS • Seroquel (ketiyapin) – 600 mg üstü antipsikotik çok sedatif antipsikotik, çok sedatif • Zyprexa ‐ Rexapin(olanzapin) – çok sedatif, kilo alımı yüksek Atipik antipsikotikler Atipik antipsikotikler • Risperdal (risperidon) –pozitif belirtilere güçlü p ( p etki, EPS olabilir, depo formu (risperdal consta), çocuklarda kullanılabilir • Zeldox (ziprasidon) – Zeldox (ziprasidon) yemekle birlikte alınmalı, yemekle birlikte alınmalı kalp hastalıklarında dikkat • Abilify (aripiprazol) – baş ağrısı, uyku hali yapar Dikkat • Hasta ilacı alıyor mu? • Eksite hastalarda parenteral (ağız dışı) Eksite hastalarda parenteral (ağız dışı) uygulama • Birkaç gün ile birkaç hafta içinde etki başlar Bi k ü il bi k h f i i d ki b l • 4‐6 hafta içinde yanıt değerlendirilir ç y ğ • Toplumsal ilişkiler ile öz bakım en son düzelir Sık sorulan sorular Sık sorulan sorular • • • • • • Beynimi bozar mı? Erkekliğimi öldürür mü? Erkekliğimi öldürür mü? Bu beni kaskatı yapıyor? Beni kaskatı yapar mı? Ne kadar süre kullanmam lazım? Ne kadar süre kullanmam lazım? Ben deli miyim, bu deli ilacı!
