ÇOCUKLUK ÇAĞINDA DAVRANIŞ ve UYUM

2014-2015
ÖZEL TARKMANÇAS ERMENİ İLKOKULU
REHBERLİK SERVİSİ
ARALIK AYI BÜLTENİ
“ÇOCUKLUK ÇAĞINDA DAVRANIŞ ve UYUM SORUNLARI”
Çocuğun gelişmesi ve kişilik kazanması güven dolu, anlayışlı ve sevgi dolu bir çevrede mümkün olabilmektedir. Bu tür ortamdan mahrum kalan çocuklar güvensiz olur, karmaşık duygular ve
düşünceler arasında bunalır. Gerçekte umutsuzluğa kapılan, kendini işe yaramaz gören, ilgi, sevgi ve
güven ihtiyacı duyan çocuklar sıklıkla davranış bozukluğu geliştirebilmektedirler. Baskıcı, aşırı disiplinli ve aşırı koruyucu aile tutumları da uyum ve davranış bozukluklarına yol açar. Çocuklarda ruhsal
sorunlar yalnızca ailenin yanlış tutumlarına bağlı olarak gelişmez, dış etkenlerden, çevresel faktörlere
bağlı olarak da gelişebilir. Yangın, deprem, tüp patlaması, kaçırılma, araba kazası geçirme, cinsel saldırıya uğrama gibi travma tik olaylar; evdeki kavga ve huzursuzluklar, aile içi şiddet gibi aile içi sorunlar; ölüm veya boşanma nedeniyle anne babadan uzak kalma gibi kayıp ve ayrılıklar da uyum ve
davranış bozukluklarına yol açan çevresel faktörlere örnek olarak verilebilir.
Alt Islatma (Enüresiz), Dışkı Kaçırma (Enkoprezis), Tırnak Yeme , Parmak Emme
Öfke ve Saldırganlık , Yalan Söyleme, Çalma , Mastürbasyon, Fobiler/Korkular
İçe Kapanıklık, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite, İnatçılık ve Karşı Gelme,
Kıskançlık, Küfür, Kekemelik, Tikler, Bağımlılık
Yeme Bozuklukları (aşırı yeme veya iştahsızlık) Uyku Bozuklukları, Saç Yolma
Çocukluk döneminde görülen bazı problemler, normal gelişimin bir parçasıdır. Hemen hemen her
çocuk kabul gören ve kabul görmeyen davranış biçimlerinin karışımını zaman zaman gösterir. Önemli olan
davranışın normal mi yoksa davranış bozukluğu mu olduğunun ayrımına doğru varılmasıdır. Bunun için ;
Yaşa uygunluk; Ör neğin 2 yaşındaki bir çocuğunda gör ülen huysuzluk ve istekler in
aksini yapma eğilimi bu yaş grubu için normal kabul edilmelidir. Kendisi istemezse altının değişmesini
istemez, öpülmeyi reddeder.
Yoğunluk; Ör neğin 5 yaş çocuğundaki öfke ve huysuzluk doğalken bu bir başkasına
fiziki zarar verme ve onun haklarına saldırıya dönüşürse davranış problemine girer.
Süreklilik; Çocuğun belli bir davr anışı ısr ar lı ve uzun zaman sür ecinde tekr ar etmesidir .
Cinsel Rol Beklentisi; Er kekler de kızlar a or anla daha saldır gan davr anış göster meler i
beklenirken, davranışlarıyla erkeklere benzer örnekler sergileyen kız çocuklarının davranışı sapan davranış
kategorisine girer.
Kültürel Faktörler: Nor malden sapan davr anış biçimler inin oluşumunda, içinde yaşanan
kültürel faktörlerin önemi büyüktür. Örneğin; enürezis (alt ıslatma) sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan,
aile içinde yeterli duygusal etkileşimden yoksun, uyumsuz çocuklarda daha çok rastlanır.
Örnek Bir Vaka ;
E. 4 yaşında bir kız çocuğudur ve anne-babasının sürekli tartışmalarına tanık olmaktadır. Arkadaşlarının babaları onları çocuk parkında götürdükleri halde babası, E.’yi götürmemekte ve sabahları servis aracına bindirmemektedir. E. babasının kendisini sevmediği görüşündedir. Ancak annesiyle babası arasında
geçen olaylarla da çok ilgilidir. Zaman zaman annesine: “Ben okuldayken de evde kavga ediyor musunuz?” sorusunu sorar. Hassas ve alıngan bir çocuk olan E. Altını ıslatma korkusuyla öğretmenine zaman
zaman uyumak istemediğini söyler. E. Alt ıslatma sorunuyla duygusal dünyası arasındaki ilişkiyi annesine
şöyle itiraf eder: “Babam beni sevmediği için eve geç geliyor. Ben de onun için altıma çiş yapıyorum.”
E’nin davranış bozukluklarının giderek artmasıyla büyük abdestini de kaçırmaya başlar. Bu durumda anne
ve baba uyarılır ve çocuklarında gelecek yıllarda ortaya çıkabilecek olası davranış bozuklukları hatırlatılır.
Bu gerçekleri gören anne ve baba sürtüşmelerini azaltarak, ayrılık hazırlıklarını sona erdirirler. Bunun üzerine E.’deki olumlu gelişim tahminin çok üzerinde kısa sürede gerçekleşir. Büyük ve küçük abdesti kaçırma tamamen ortadan kalkar.
Yukarıdaki vakada olduğu gibi bu tür dış örselenmelerde çocuğun tekrar ruhsal sağlığına dönmesinde anne ve babanın destekleyici tutumu çok önemlidir. Çünkü anne baba tutumu sorunu düzeltici yönde
çocuğun uyumsuzluğunu tamamen artırıcı yönde de olabilir. Yine bir sorunda çocuğun yapısı veya geçirdiği hastalıklarla ilgilidir. Örneğin, beyin incinmesiyle doğan, sakatlığı veya herhangi bir süreğen hastalığı
olan çocuklar da uyumsuzluk belirtileri gösterebilirler. Anne babaların çocuğun yaş gruplarında karşılaştığı
sorunların normal, kısa süreli ve geçici olduğunu tespit edebilmesi için bu konularda bilinçli ve bilgili olması gerekmektedir. Bazı aileler bir sorun olduğunun farkındadırlar ve bu sorunun kendiliğinden geçmesini beklerler. Hâlbuki, uyum ve davranış bozuklukları kendiliğinden geçmez, bu bozukluğun altında
yatan sebepler ortadan kaldırıldıktan sonra geçer. Zaman içinde kendiliğinden geçen inatlaşma, parmak
emme, altını ıslatma vb. sorunlar yukarıda sözünü ettiğimiz normal dönemsel sorunlardır. Uyum bozukluğu
olarak ortaya çıkan davranışlar ise ileriki yaşlarda ortadan kalkmış gibi gözükse de ya yeni bir sorun
olarak, ya da tekrarlanarak karşımıza çıkar. Örneğin, parmak emme davranışı okul yıllarında tırnak yeme
veya özgüven eksikliği olarak yeniden belirebilir. Altını ıslatma davranışı olan 2,5 ve 5 yaşlarında iki çocuğu ele alalım; 2,5 yaşındaki çocuğun sorunu 6 ay içinde kendiliğinden geçebilir, çünkü bu yaşta görülen
davranış normaldir; ancak 5 yaşındaki çocuğun davranışı kendiliğinden geçmez, çünkü bu bir uyum bozukluğudur.
Bu nedenle tüm ebeveyn, insanın kişilik gelişiminde çok önemli olan 0-6 yaş döneminde , çocuklarının gelişimlerini kontrol ettirmeleri, ebeveynin farkına varamadığı bir sorun olup olmadığını öğrenmeleri
ve ortaya çıkabilecek olası uyum ve davranış bozukluklarına karşı önlem almaları için karşılaşılan durumun ağırlığına göre bir çocuk psikiyatristi, oyun terapisti, psikolog, psikolojik danışman, çocuk gelişim
uzmanlarına başvurmalarında fayda vardır.
Ayrıca;
Koşulsuz Sevgi
Karşılıklı Saygı
Çocukla Birlikte Kaliteli Zaman Geçirme
Cesaretlendirme ile davranış bozukluğu gösteren çocuklarla olumlu ilişkiler kurulmalıdır.
Aylin Altıntopuz
Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen
Yararlanılan Kaynaklar: Prof. Dr. Halûk YAVUZER, Çocuk Psikolojisi, Remzi Kitapevi, İstanbul,1993
www.indigodergisi.com