Slayt 1

advertisement
[email protected]
www.fendosyasi.com
Bu canlıların nesi var böyle??
Bu canlıların nesi var böyle??
Bu canlıların nesi var böyle??
Bu canlıların nesi var böyle??
Bu canlıların nesi var böyle??
Bu canlıların nesi var böyle??
DNA dizilimindeki bu değişiklik, farklı genetik
özelliklerin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bazen,
hücre bölünmesi sırasında kromozomların
sayısında artma ya da azalma seklinde
değişiklikler de olabilir. DNA dizilimindeki ve
kromozomlardaki değişiklikler mutasyon olarak
adlandırılır.
Radyasyon ve bazı kimyasal maddeler mutasyona
sebep olabilir:
Örneğin, gebelik döneminin ilk aylarında röntgen
filmi çektirmek bebekte mutasyona, dolayısıyla
gelişim bozukluklarına sebep olabilir.
• Mutasyonlar, hem vücut hem de üreme
hücrelerinde oluşabilir. Üreme hücrelerinde
görülen mutasyonlar dölden döle geçme
özelliğine sahiptir.
• Vücut hücrelerinde görülen mutasyonlar ise
ancak eşeysiz üreme gösteren canlılarda dölden
döle geçebilir.
• Mutasyonların etkileri olumlu veya olumsuz
olabilir.
• Örneğin bitki üreme hücrelerinde görülen
mutasyon sonucu bitkilerin büyüklüğü ya da
tohumlarının sayısında değişiklik oluşabilir.
• Diğer taraftan zararlı mutasyonlar da vardır.
• İnsanların genlerinde meydana gelen bazı mutasyonlar
farklı hastalıkların ve genetik bozuklukların ortaya
çıkmasına sebep olmuştur.
• Örneğin; hemofili, orak hücreli anemi, albinoluk,
altıparmaklılık, Down sendromu gibi rahatsızlıklar,
mutasyon sonucu ortaya çıkmıştır. Ayni şekilde, bazı
mutasyonların kansere sebep olduğu da
bilinmektedir.
• Vücut hücrelerindeki mutasyonlar kalıtsal
olmadıkları halde üreme hücrelerindeki
mutasyonlar kalıtsaldır. DNA hücre
bölünmeden önce kendini eşlerken bir
hata yaparsa üzerindeki genlerde hatalar
oluşacağından canlının özellikleri
değişebilir.
• Mutasyonlar genellikle öldürücüdür.
• Çok azı canlının daha iyi özellikler
kazanmasına sebep olur.
• Radyasyon veya çeşitli kimyasal maddeler
alan bir kişinin kendiside bundan olumsuz
etkileneceği gibi genleriyle bu olumsuzluk
çocuklarına da geçebilir
• Mutasyonlar gen yapısında meydana
gelen değişmelerle oluşabileceği gibi
kromozom sayısı ve yapısında meydana
gelen değişmelerle de oluşabilir.
Mutasyona neden olan etkenlere mutajen
denir.
• X ışınları, kimyasal maddeler, radyoaktif
ışınlar, sigara katranı gibi etkenler
mutajendir.
• Peki,canlılarda mutasyon dışında
başka değişiklikler de olabilir mi?
Modifikasyon
• Canlılarda çevre etkisiyle meydana gelen
kalıtsal olmayan değişikliklere
Modifikasyon denir.
• Kalıtsal değildir.
• Genlerin yapısı değil, işleyişi değişir.
• Isı, ışık, besin, nem, basınç, yer vb.
etkilerle fenotipte değişiklikler olur.
Modifikasyona neden olan
faktörler
• ISI :
• Himalaya tavşanlarında
kürk rengi beyazdır.
Eğer tüyler kesilip
buraya buz parçası
konursa çıkan tüyler
siyah olur.
• Çuha çiçeği 30-35ºC
sıcaklıkta beyaz çiçek
açar. 15-20ºC sıcaklıkta
kırmızı renkli çiçekler
oluşur.
Modifikasyona neden olan
faktörler
• BESİN : Dişi arılar arı sütü ile beslenirse kraliçe arı ,
çiçek tozu (polen) ile beslenirse işçi arılar oluşur.
• IŞIK: Işık olmadığı zaman bitkilerde klorofil oluşmaz. Bitki beyaz
renkli (Albino )olur.
• SICAKLIK: İnsan derisinin yazın bronzlaşması.
• TOPRAK: Ortanca çiçekleri asitli toprakta kırmızı.
bazik toprakta mavi çiçek açar.
• BASINÇ: Karahindiba bitkisi dağda yetişirse kısa boylu,
ovada yetişirse uzun boylu olur.
• Tek ve ayrı yumurta ikizleri de insanda
modifikasyona örnek olarak verilebilir.
• Modifikasyonlar dölden döle geçmez.
Çünkü meydana gelen değişiklikler
yalnızca vücut hücrelerinde olur. Halbuki,
değişikliğin kalıtsal olabilmesi için, üreme
hücrelerinde olması gerekir.
• Modifikasyonlar, sıcaklık, ışık, nem ve
besin gibi faktörlerin etkisiyle ortaya çıkar.
Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji
Gelecekte, canlıların genetik yapılarının
değiştirilmesiyle raf ömrü uzun, zararlı böceklere
dayanıklı bitkilerin üretilebileceğini düşündünüzmü?
Çizgi filmlerde veya bilim kurgu filmlerinde
gördüğümüz karakterlerdir gün gerçek olabilir mi?
Genetik mühendislerinin ne tür çalışmalar yaptığını
biliyor musunuz?
Siz genetik mühendisi olmak ister miydiniz?
Bu konudaki fikirlerimizi birbirimizle paylaşalım.
• Genetik mühendisliğinin uygulamaları, insanlığın basta
sağlık ve gıda olmak üzere birçok problemini çözmek
ümidiyle günümüzde hızlı bir şekilde ilerlemektedir. Birçok
genetik mühendisi, genlerle ilgili anormallikleri düzeltmek
üzere çalışmalar yapmaktadır. Bunlarla öncelikle üreme
hücrelerindeki zararlı genlerin gelecek kuşağa aktarılmasını
önlemek amaçlanmaktadır. ilk genetik mühendisliği
uygulamaları bitkilerin direncini artırmak amacıyla
yapılmıştır. ilerleyen yıllarda DNA parmak izi, klonlama,
gen tedavisi gibi çalışmalarla bu alandaki araştırmalar
devam etmiştir.
• DNA'larımızda yaralan bazların dizilimi
hepimizde farklılık gösterir. Belirli
tekniklerle bu dizlimin, tıpkı mürekkebe
bastırılmış parmak izi gibi bir izinin
çıkarılması işlemine DNA parmak izi adi
verilir.
• Klonlama ise DNA'nın belirli bir
bölümünün, genellikle de bir genin
kopyasını oluşturmak için kullanılan bir
yöntemdir.
Gen tedavisi; Hastalara tedavi edici genleri
aktararak ya da zararlı olan genleri etkisiz hale
getirerek kronik sağlık problemlerini çözmektir.
Ayrıca tarım ve hayvancılıkta daha fazla ve
kaliteli ürün elde etmek için, türlerin ıslahı
konusunda çeşitli çalışmalar yapılmaktadır.
Genetik uygulamalar, yediğimiz bitkilerde birçok
değişime yol açmıştır. Su anda antibiyotikler,
hormonlar gibi kimyasal maddelerin üretiminde
kullanılmak üzere bazı bitkilerin genetik yapısı
değiştirilmektedir. Mikroplara ve böceklere karsı
dirençli olacak şekilde geliştirilmiş bitki çeşitleri,
genetik mühendisliği uygulaması sonucu oluşan
ürünlerdendir. Genetik mühendisliğindeki
gelişmelerin olumlu sonuçları tüm dünyada
takdirle karşılanmakta ve bu konudaki geleceğe
yönelik beklentileri artırmaktadır.
Genetik mühendislerinin uygulamaları bazı problemleri de
beraberinde getirmektedir.
Örneğin genetik mühendisliği çalışmaları sonucunda
zararlı bir böceğe karsı direnç kazanmış bir bitki üretildiğini
düşünelim. Bu bitkinin polenleri zararlı böceğe karsı direnç
oluşturan genleri taşır. Bu genleri taşıyan polenler de
yakında büyüyen yabani bitkilere ulaşabilir. Genin bu
şekilde yayılımı böceklerin yabani bitkilerle beslenmesini
engelleyeceğinden ekosistem içindeki besin
ağını bozabilir. Genetik mühendisliği uygulamalarının
sosyal, sağlık ve ahlaki açıdan beraberinde
getirdiği olumsuz etkiler neler olabilir? Arkadaşlarımızla
birlikte sınıfta tartısalım..
Biyoteknolojik yöntemlerle, canlı hücreleri kullanarak
endüstri ve tip alanında kullanılmak üzere çeşitli maddeler
üretilir. Kanser, AIDS gibi birçok hastalığın tedavisi ve
önlenmesinde kullanılacak genetik
ürünlerin elde edilmesi, büyüme geriliği gibi sorunlara çare
olacak
ya da bulaşıcı hastalıklara karsı koyacak proteinlerin
üretimi, hasar
görmüş beyin hücrelerinin ve omuriliğin onarımı, vitamin
tabletleri,
meyveli yoğurt üretimi biyoteknoloji uygulamalarına
verilebilecek örneklerdendir.
Download