sokakta yaşayan-çalışan çocuklar - Çankaya Rehberlik ve Araştırma
advertisement
SOKAKTA ÇALIŞAN-YAŞAYAN ÇOCUKLAR ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ SOKAKTA ÇALIŞAN ÇOCUK? Ailelerinin geçimine yardımcı olmak veya kendi harcamalarını karşılamak gibi ekonomik gerekçelerle sokakta ücret getirici işlerde çalışan, dolayısıyla zamanının büyük bir kısmını sokaklarda geçiren ancak iş sonrasında evlerine geri dönen çocukları tanımlamaktadır. Bu çocukların en belirgin özelliği, aileleri ile olan ilişkilerinin devam ediyor olmasıdır. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Sokak çocukları sosyal fırtınalarla kıyıya vurmuş incilerdir ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Türkiye’de 6-17 yaş grubunda bulunan 15 milyon 247 bin çocuktan, yüzde 5.9’u yani 893 bini ekonomik bir işte çalışmakta, bir başka ifadeyle istihdam edilmektedir. Ülkeden ülkeye farklılık göstermesine rağmen, sokak çocuklarının %50'sinden fazlası erkektir. Çalışan çocukların %49.8’i bir okula devam ederken, %50.2’i yani yarısı öğrenimine devam etmemektedir. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ SOKAKTA YAŞAYAN ÇOCUK Sokakta yaşayan çocuklar; kısmen veya hiçbir şekilde aile desteği olanağına sahip olmayan veya bu destekten yoksun dolayısıyla ev ve aile irtibatı görece kesilmiş, yaşam mekanları olarak sokakları kullanan, sahipsiz çocuk kümesini tanımlamaktadır. Bu çocuklar: evden atılmış aileleri tarafından sokağa terkedilmiş aile içi şiddet, ihmal veya istismar durumunda evden kaçmış aileleri bilinmeyen veya ailesi olmayan ya da ailesi olduğu halde tamamen başıboş bırakılan eve sürekli gitmeyen çocuklardır. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ İster sokakta yaşasın, ister ailesi ile yaşadığı halde sokaklarda çalışsın neticede sokak çocuğu diye tanımlanan çocuklar yetişkinlerin bile zor tahammül ettiği koşullara direnememektedir. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ÇOCUKLAR SOKAKTA NERELERDE VE NASIL YAŞIYORLAR ? Çocuklar daha çok terk edilmiş, kullanılmayan binalar, parklar, işyerlerinin havalandırma borularının geçtiği yerler, merdiven altlarında, sokak araları ve benzeri yerlerde yaşamaktadırlar. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Çocuğu Sokağa İten Nedenler ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Çocuğu Sokağa İten Nedenler Göç ve göçle ilintili ortaya çıkan uyum sorunları, Yoksulluk, işsizlik, ekonomik yoksunluk gibi iktisadi etkenler, Çocuğun para kazanma, aile bütçesine katkıda bulunma yönündeki kültürel değerlerin varlığı, Arkadaş gruplarının etkisi, Çocuğun aile bireyleri tarafından ihmal ve istismar edilmesi, Aile içi şiddet, taciz ve tecavüz, ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Çocuğu Sokağa İten Nedenler Eğitimsizlik, Aile parçalanması, Çarpık kentleşme, Sokağın bireyi çeken yapısı ve sokakta özgür davranabilme olanağı, Medyanın etkisi, Denetlenmeyen oyun salonlarının çekiciliği, Bireylerin, sokaktaki çocuklara merhamet ve yardımseverlik duygusu adı altında verdikleri para ve eşyanın etkisi. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Sokaklardaki Çocukların Grupları Sokakta Yaşayan Evden Kaçmış Çocuklar (SYEK) Dilenci Çocuklar Sokak Çeteleri Geçici Olarak Sokakta Bulunan Çocuklar Sokakta Çalışan-Çalıştırılan Çocuklar ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ SOKAKTA YAŞAYAN-ÇALIŞAN ÇOCUKLARI BEKLEYEN RİSKLER ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ SOKAKTA YAŞAYAN-ÇALIŞAN ÇOCUKLARI BEKLEYEN RİSKLER İhmal ve istismara maruz kalma, Bali, tiner, alkol gibi bağımlılık yapıcı bazı maddeleri kullanmaya alışma, Zihinsel gerileme, ve fiziksel gelişimdeki Dayak, yaralanma ve ölme gibi bazı şiddet tutumları ile karşı karşıya gelme, Hırsızlık, gasp gibi suçları işlemeye eğilimli olma, ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ SOKAKTA YAŞAYAN-ÇALIŞAN ÇOCUKLARI BEKLEYEN RİSKLER Psikolojik sorunlar, Fiziksel kazalara uğrama, Eğitim ve sağlık alanında bazı sorunlar ile karşı karşıya gelme, Cinsel taciz ve tecavüze uğrama. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Şiddetten sokaklara kaçtı Şahin, 7 yaşındayken aile içi şiddetten dolayı evden kaçtığını dile getirerek, sabah okula, öğleden sonraları da ayakkabı boyamaya gittiğini belirtti. ”Akşam eve gelirken görevlerimiz olurdu. Ağabeyim, şeker, ben çay alırdım. Bunları yapamadığımız zaman dayak yerdik. Eve yiyecek getiremediğimiz de babamızdan, ödevlerimizi yapamadığımızda da öğretmenimizden dayak yiyorduk” diye konuşan Şahin, yaşadığı bu sürecin ardından evden kaçtığını aktardı. Kocaeli Hereke’den trene binerek İstanbul’a kaçtığını anlatan Şahin, nereye gittiğini bilmediğini, tek isteğinin şiddet ortamından kaçmak olduğunu dile getirdi. Şahin, İstanbul’a geldiği gün Haydarpaşa’da engelli biri tarafından denize atıldığını, kurtulduğunda ise ”Geri götürülme korkusuyla yetkililere ailemin olmadığını söyledim, ardından ilk ”Sosyal Hizmetler” hayatım başladı” şeklinde konuştu ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ÇOCUKLARIN ÇALIŞTIRILMASIYLA İLGİLİ YASA VE YÖNETMELİKLER Onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. 4857 sayılı iş kanunu 71. Maddesi: Ancak, ondört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ http://www.frmartuklu.net/cocuk-ve-islamda-egitim/239037-cocuk-haklari-sozlesmesi-cocukhaklari-sozlesmesi-maddeleri-cocuk-afis.html ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ÇOCUKLARIN ÇALIŞTIRILMASIYLA İLGİLİ YASA VE YÖNETMELİKLER Çocuk ve genç işçilerin işe yerleştirilmelerinde ve çalıştırılabilecekleri işlerde güvenlik, sağlık, bedensel, zihinsel ve psikolojik gelişmeleri, kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınır. Çocuğun gördüğü iş onun okula gitmesine, mesleki eğitiminin devamına engel olamaz, onun derslerini düzenli bir şekilde izlemesine zarar veremez. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MESLEKİ EĞİTİM Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu, çocuk işgücünün bilgi ve becerisinin geliştirilmesine yönelik düzenlemeler getirmektedir. Yasaya göre çırak olabilmek için 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olmak, en az ORTAOKUL mezunu olmak ve bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olması gerekmektedir. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANNE BABA OLARAK NASIL YAKLAŞILMALI Çocuğun ilköğretimden itibaren sanat, kültür ve spor alanlarında etkin bir yer edinmelerini sağlamalı Çocuğun psikolojisine uygun iletişim teknikleri kullanılmalı Ebeveynler çocuk eğitimi konusunda kendilerini geliştirmeli Çocuk aile içinde onaylanmalı, takdir edilmeli Göç etmenin gerektirdiği durumlarda çocuklara uygun alternatif çözümler getirmeli Çocuğun akranlarıyla birlikte eğitim görmesine dikkat etmeli ve eğitimin devamlılığına özen göstermeli Ekonomik ihtiyaçların olduğu dönemlerde çocuğun çocuk olduğunu unutmadan çözümler üretilmeli. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ NASIL YAKLAŞILMALI… Eğitimciler için, en doğru yaklaşım, zaman içinde çocuk ve gençlerin diğer seçeneklerin farkında olmalarını sağlamak ve yaşam düzenlerini değiştirmeye hazır olmalarını beklemektir. Birçok sokak çocuğunun yetişkinlerle geçmişte travmatik deneyimleri olduğu ve yetişkinlere güvenmedikleri için güven uyandırmak temel koşuldur. Eğiticiler onları yargılamadan, etkileşim tarzlarını çocuğun programına ve günlük yaşam ritmine uydurmalıdırlar. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ OKULDA YAPILABİLECEK ÇALIŞMALAR Sokakta çalışan ve ailelerinin yaşam koşulları nedeniyle çalışmak zorunda olan çocuklara ve ailelerine belediyelerin ve halk eğitim merkezlerinin meslek edindirme kursları, MEB çıraklık eğitim merkezleri ve meslek liseleri konusunda bilgilendirme yapılarak çocukların çalıştığı işlerin ve yerlerin niteliği iyileştirilebilir. Okul ortamında aile bağlarını kuvvetlendirici çalışmalar yapılabilir. Aileler sokakta çalışan çocukların karşılaşacağı sorunlar hakkında bilgilendirilebilir. Bu konuyla ilgili olarak sivil toplum kuruluşlarından ve emniyet birimlerinden destek alınabilir. ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ OKULDA YAPILABİLECEK ÇALIŞMALAR Okula devam etmeyen öğrencilerle ilgili olarak gereken takip ve bilgilendirme çalışmalarına özen gösterilmesi. Sokakta çalışan çocuklara yönelik olarak psikososyal destek çalışmalarının okul rehberlik servisi tarafından yürütülmesi önemlidir. Bu konuyla ilgili olarak yeniden.org.tr adresinde yer alan “ Sokakta yaşayan ve madde kullanan çocuklar için psikososyal yaklaşım kılavuzu”nun psikososyal beceri geliştirme bölümü kullanılabilir. http://yeniden.org.tr/makale/201-ozel-sayfalar-sokak-cocuklari.html ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Sokak çocukları ile ilgili başvurulabilecek yerler…. Ankara Sokaklarda Çalışan Çocuklar Merkezi 0 312 433 8418 Sokak Çocukları Rehabilitasyon Derneği 0 216 347 66 58 Umut Çocukları Derneği İletişim Bilgileri E-5 Karayolu üzeri Lepra Hastanesi Girişi, Kadın Cezaevi Karşısı Telefon: (0212) 571 31 42 / (0212) 297 49 11 Genel sekreter Ferhat Sönmez: 0554 717 05 03 Dernek Başkanı Ferhat Şahin: 0535 293 95 42 [email protected] [email protected] ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Türkiye Sokak Çocuklar Vakfı Vali Konağı Caddesi Nizam Palas 30/6 80200 Nişantaşı İstanbul Tel: 0 532 415 63 62 0 506 951 09 21 Mail [email protected] Çocuk vakfı Telefon: 0212 240 23 83 0212 240 41 96 Belgegeçer: 0212 230 01 25Adres: Zafer Sokak No:17 34371 Nişantaşı/İSTANBULEPosta [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ SHÇEK Genel Müdürlüğü, Çocuk Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Anafartalar Caddesi No: 68 06240 Ulus - ANKARA - TÜRKİYE www.shcek.gov.tr UNICEF Türkiye 2. Cadde No:11 Birlik Mahallesi 06610 Çankaya - ANKARA - TÜRKİYE www.unicef.org.tr ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlık ve Eğitim Derneği Meşrutiyet Cad. Konur Sok. No:29 Da: 5 Meşrutiyet, Çankaya Ankara Tel: (312) 417-7293 Türkiye Korunmaya Muhtaç Çocuklara Vakfı Altan Erbulak Sok., Hoşkalın Apt. No4/5 Mecidiyeköy Istanbul Tel:(212) 274-9545, 267-2270 - Fax:( 212) 267-0504 - Web sitesi: www.cocukkoyleri.com Maltepe Üniversitesi Sokakta Yaşayan ve Çalışan Çocuklar için Uygulama ve Araştırma Merkezi (SOYAÇ)Adres: T.C. Maltepe Üniversitesi Marmara Eğitim Köyü Fen-Edebiyat Fakültesi Binası, Oda No: 316 Başıbüyük, Maltepe - İstanbul Telefon Numarası: 0216-626-1050/2245 ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ TEŞEKKÜRLER Hazırlayanlar Gökçen Kılıç Merve Laçin Şermin Pınar Yogev ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
