9_kimya
advertisement
1.FİZİKSEL ÖZLLİK ve FİZİKSEL DEĞİŞME: Maddelerin yapısında kalıcı değişiklik oluşturmadan ölçüle bilen özelliklere Fiziksel Özellikler denir. - Erime, kaynama, buharlaşma…. Bu tür değişmelere de Fiziksel Değişme denir. - Buzun erimesi, suyun kaynaması, suyun buharlaşması… FİZİKSEL ÖZELLİK FİZİKSEL DEĞİŞME Erime Buzun erimesi Kaynama Suyun Kaynaması Çözünürlük NaCl ün suda çözünmesi Yırtılma Kağıdın yırtılması KİMYASAL ÖZELLİK ve KİMYASAL DEĞİŞME: Maddelerin yapısında kalıcı değişiklikler oluşturarak ölçüle bilen özelliklere Kimyasal Özellikler denir. - Paslanma, yanma, çürüme…. Bu tür değişmelere de Kimyasal Değişme denir. Demirin paslanması, odunun yanması, elmanın çürümesi… KİMYASAL ÖZELLİK KİMYASAL DEĞİŞME Yanma Metan gazının yanması Küflenme Peynirin küflenmesi Çözünürlük Na’un suda çözünmesi NOT:Fiziksel olaylarda geri dönüşüm başka bir fiziksel olayla mümkünken; Kimyasal olaylarda geri dönüşüm ancak başka bir kimyasal olayla mümkündür. Bununla birlikte geri dönüşümü mümkün olmayan kimyasal olaylarda vardır. OLAY 1 İyodun süblimleşmesi x 2 Buzun erimesi x 3 Tuzun suda çözünmesi x 4 Havanın yoğunlaşması x 5 Oksijenin suda çözünmesi x 6 Demirin erimesi x 7 Suyun buharlaşması 9 CO2 nin sıvılaşması 10 Şekerin erimesi 11 Alkolün uçması 12 Kırağı oluşumu 13 Suyun elektrolizi Kimyasal Olay ETKİNLİK: Aşağıda verilen olayların fiziksel ya da kimyasal olay olduklarını tartışınız? Fiziksel Olay - Neden? Hal değişim olaylarında maddenin yapısında kalıcı değişiklik olmaz. 14 Camın buğulanması 15 Yağmur oluşumu 16 Mumun erimesi 18 Çiğ oluşumu 19 Alkolün suda çözünmesi 20 Çimentonun donması 21 Camın kırılması 22 Naftalinin süblimleşmesi 23 Gümüşün havada kararması 24 Demirin asitte çözünmesi 25 Sütün ekşimesi 26 Sütten yoğurt eldesi 27 Na metalinin suda çözünmesi 28 Baraj suyundan içme suyu eldesi 29 Yoğurttan ayran eldesi 30 Üzümden şarap eldesi 31 Ekmeğin küflenmesi 33 Şeker pancarından şeker eldesi Yağlı boyanın kuruması 34 Odunun yanması 32 2. KİMYASAL TEPKİMELER: Kimyasal olayların denklemlerle ifade edilmesine Kimyasal Denklemler denir. ÖR: Bir miktar C ile yeteri kadar O2 tepkimeye girerek karbon dioksit oluşturur, ifadesini kısaca; C(k) + O2(g) → CO2(g) ÖR: Bir miktar CH4 (metan) ile yeteri kadar O2 tepkimeye girerek karbon dioksit ve su oluşturur, ifadesini kısaca; C(k) + O2(g) → CO2(g) Şeklinde denklemlerle ifade edilirler. Denklemlerde; Girenler( reaktifler) → Çıkanlar (ürünler) ÖRNEK: C(k) + O2(g) Girenler, Reaktifler → CO2(g) Çıkanlar, Ürünler Kimyasal tepkimelerde, tepkimeye giren; Atomların Cinsi Atomların Sayısı Toplam Kütle Toplam Elektron Sayısı… her zaman korunur. Kimyasal tepkimelerde, tepkimeye giren; Toplam Mol Sayısı (Mol kavramını şimdilik bilmiyoruz) Toplam Molekül Sayısı Toplam Hacim Toplam Madde Sayısı Toplam Madde Türü ... her zaman korunmayabilir. N2(g) + 3 H2(g) → 2NH3(g) 1 tane N2 + 3 tane H2 → 2 tane NH3 + ısı 2 tane N + 6 tane H → 2 taneN + 6 tane H 1 Mol N2 + 3 Mol H2 → 2 Mol NH3 V lirte N2 + 3V lirte H2 → 2V lirte NH3 28 g + 6g → 2*17 = 34 g CaCO3 (k) → CaO (k) + CO2(g) 1 tane CaCO3 → 1 tane CaO + 1 tane CO2 1 mol CaCO3 → 1 mol CaO + 1 mol CO2 100 g CaCO3 → 56 g CaO + 44 g CO2 - → - + V litre BASİT YOLLARLA DENKLEM DENKLEŞTİRME: Bunun için; 1. Denklem üzerinde en karmaşık maddenin katsayısı 1 alınır. 2. “Kimyasal tepkimelerde atomların sayısı ve cinsi korunur” ilkesi gereği diğer maddeler in katsayıları, bu madde temel alınarak denkleştirilir. Denkleştirme esnasında; Önce metallerin, sonra ametallerin, sonra H’in, en son olarak ta O’nin denkliği kontrol edilir. Örnek: Ca +H2SO4 → Ca2SO4 + H2 en karmaşık olan Ca2SO4 ün kat sayısı 1 alınarak işe başlanır. Ca +H2SO4 → 1 Ca2SO4 + H2 Önce metaller denkleştirilir. 2Ca +H2SO4 → 1 Ca2SO4 + H2 Sonra ametaller denkleştirilir. 2Ca +1H2SO4 → 1 Ca2SO4 + H2 En son hidrojen denkleştirilir. 2Ca +1H2SO4 → 1 Ca2SO4 +1 H2 ETKİNLİK-1: Aşağıda verilen denklemleri denkleştiriniz? N2(g) + H2(g) → NH3(g) H2(g) + O2(g) N2O4(g) Fe(k) + O2(g) → NO2(g) C2H4 + O2 → CO2 + H2O C6H12O6 + O2 Li + H2O Ca + H2O → → → CO2 + LiOH + H2 Ca(OH)2 + H2 C2H5OH + H2 O CS2 + Na + → → → O2 → H2O → Fe + H2O → HCl NH4Cl CaCO3(k) 1. YANMA TEPKİMELERİ: → CO2 + SO2 H2 Fe(OH)2 + H2 H3PO4 + NaOH → CO2 + H2O NaOH + Na2SO4 + H2O NH3 Fe2O3(k) O2 H2SO4 + NaOH → + H2O(s) → Na3PO4 + H2O CaO(k) + CO2(g) Maddelerin O2 ile tepkimesine denir. Yanma olayı için; yanıcı madde, hava, tutuşma sıcaklığı gerekmektedir. Bu 3 faktörden biri tükenirse yanma olayı sona erer. Yanma tepkimeleri genelde hızlı gerçekleşir. Ancak demirin paslanması gibi bazı yanma olayları yavaş gerçekleşir. Yavaş yanmalara genel olarak paslanma denir. Yanmayan ve havadan ağır maddeler yangın söndürücü olarak kullanılır (CO 2) C + O2 → CO2 S + O2 → SO2 N + O2 → NO2 (Yüksek sıcaklıkta hızlı gerçekleşir) CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O C3H8 + 5O2 → 3CO2 + 4H2O C2H4 + 3O2 → 2CO2 + 2H2O C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O CS2 + 2O2 → CO2 + 2SO2 4Fe + 3O2 → 2Fe2O3 2. ÇÖZÜNME VE ÇÖKELME TEPKİMELERİ “ Farklı iki çözelti karıştırıldığında, farklı çözeltilerdeki katyon ve anyonlar bir araya gelerek çökelti oluştururlar.” ÖRNEK: 2KI(aq) + Pb (NO3)2 → PbI2(k) +KNO3(aq) Renksiz iki çözelti karıştırıldığında, sarı renkli PbI2 çöker. KNO3 suda çözündüğünden çözeltide kalır. Bu tepkime PbI2 yi elde etmek için yapıldığından dolayı, PbI2 süzülerek çözeltiden ayrılır. ÖRNEK: NaCl(aq) + AgNO3(aq) + - + Na Cl ve Ag NO3- → AgCl (k) + NaNO3(aq) karıştırıldığında, beyaz renkli AgCl çöker. NaNO3 suda çözündüğünden çözeltide kalır. Bu tepkime AgCl ü elde etmek için yapıldığından dolayı, ACl süzülerek çözeltiden ayrılır. 3. ASİT-BAZ TEPKİMELERİ: ASİTLER Suda çözündüğünde ortama H+ iyonu salabilen yada ortamın H+ derişimini artıran maddelere ASİT denir. ÖZELLİKLERİ: 1. Tatları ekşidir. 2. Turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirirler. 3. Suda iyonlaşarak çözünürler. 4. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. 5. Aktif metallerle tepkimeye girerek H2 gazı açığa çıkartırlar. 6. Bazlarla tepkimeye girerek Tuz+Su oluştururlar. BAZI KUVVETLİ ASİTLER HCl :Klorik asit HNO3 : Nitrik asit HBr :Bromik asit H2SO4 : Sülfirik asid HI :İyodik asit HClO4 : Klorat asiti BAZI ZAYIF ASİTLER HF :Florik asit H2CO3 :Karbonik asit H2S :Sülfür asiti HCN :Siyanür asiti CH3COOH :Asetik Asit BAZLAR: Suda çözündüğünde ortama OH- iyonu salabilen yada ortamın OH- derişimini artıran maddelere BAZ denir. ÖZELLİKLERİ: 1.Tatları acıdır. 2.Turnusol kağıdının rengini maviye çevirirler. 3.Suda iyonlaşarak çözünürler. 4.Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. 5.Anfoter metallerle tepkimeye girerek H2 gazı açığa çıkartırlar. 6.Asitlerle tepkimeye girerek Tuz+Su oluştururlar. BAZI KUVVETLİ BAZLAR LiOH : Lidyum Hidroksit NaOH : Sodyum Hidroksit KOH : Potasyum Hidroksit ASİT VE BAZLARIN AYIRACI 1. Turnusol kağıdı: Asitler turnusol kağıdının rengini kırmızıya, bazlar ise maviye çevirirler. Tuzlar ise turnusol kağıdının rengini değiştirmezler. 2. Metil oranj baoyası: Asitlerde kırmızı, bazlarda sarı, nötr ortamda ise portakal rengini alırlar. BAZI ZAYIF BAZLAR AgOH : Gümüş Hidroksit Al(OH)3 : Alemünyum Hidroksit NH3 : Amonyak TUZLAR : Başlıca katyon ve anyon bileşiklerine TUZ denir. ÖZELLİKLERİ: 1.Başlıca katyon-Anyon bileşikleridir. (K+ A-) 2.Katyon-Anyon arasında iyonik bağ bulunur. 3. Suda Katyon ve Anyonlarına ayrışarak çözünürler. 4. Sulu çözeltileri, azda olsa elektrik akımını iletir. TUZ ÇEŞİTLERİ ASİDİK TUZ: Kuvvetli asitlerle, zayıf bazın tuzuna denir. BAZI ASİTLERİN BULUNDUĞU YERLER 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Ekşi elma :Malik asit Limon :Sitrik asit Isırgan otu :Formik asit Sirke :Asetik asit Akülerde :Sülfirik asit Midede :Klorik asit Bal arısı salgısı: Asitiik ASİT- BAZ TEPKİMELERİ: Asit veya asidik özelliğe sahip olan maddelerle, baz veya bazik özelliğe sahip maddelerle tepkime verirler. Bu tür tepkimelere genel anlam da Asit - Baz tepkimesi de denir. Asitler, bazlarla tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. Ancak baz NH 3 ise, su meydana gelmez, sadece tuz oluşur. Tuzlar, bazın katyonu ile asitin anyonundan meydana gelir. HCl(suda) + NaOH(suda) → NaCl(suda) +H2O(S) asit baz Tuz Su Burada; Na+ ve Cl- iyonları birleşerek tuz oluştururken, H+ ve OH- iyonları da nötürleşerek su oluştururlar. Bu tür tepkimelere asit-baz tepkimeleriyle birlikte nötürleşme tepkimeleri de denir. Ancak her asit baz tepkimesi nötürleşme tepkimesi değildir. HCl(suda) + NH3(suda) → NH4Cl(suda) asit baz Tuz NH4Cl çözeltisi bazik özellik gösterdiği için ortam nötr olmaz. Bu asit baz tepkimesi bu sebeple nötürleşme tepkimesi değildir. Asit-baz tepkimeleri ; 1) Kuvvetli asit ile kuvvetli bazın tepkimesi, nötrleşme tepkimesi olacağından, pH değeri 7 olur. 2) Kuvvetli asit ile zayıf bazın tepkimesi sonucu pH değeri 7 den küçük olur. 3) Zayıf asit ile kuvvetli bazın tepkimesi sonucunda pH değeri 7 den büyük olur. NOT: Asitler; Na,K,Ca,Fe,Zn,Pb,Al….gibi metalleri ve karbonatlı bileşikleri çözer. Ancak Cu,Hg,ag,Pt,Au gibi metalleri çözemez. Ca + H2SO4 → Ca SO4+ H2 Fe + HNO3 → Fe(NO3)3 + H2 Mg +H3PO4 → Mg3(PO4)2+ H2 Pb+ H2SO4 → PbSO4+ H2 CaCO3 + HCl → CaCl2 +CO2 + H2O Hg + HCl → Tep.Olmaz Hg + H2CO3 → Tep.Olmaz Hg + H2SO3 → Tep.Olmaz Hg + H2SO4 → Tep.Olmaz Hg + H2SO4 → HgSO4 + SO2+ H2O Hg + HNO3 → Hg (NO3)2 + NO+ H2O Hg + HNO3 → Hg (NO3)2 + NO2+ H2O Pt + HNO3 → Tep.Olmaz Au+ HNO3 → Tep.Olmaz NOT: Bazlar ise ancak; Zn,Al,Sn,Pb,Cr…gibi anfoter matlleri çözerler. Zn +KOH → K2ZnO2 + H2 Al +KOH → K3AlO3 + H2 NOT:Tepkimeler denkleştirilecektir.Lütfen denkleştiriniz. 4.REDOKS TEPKİMALERİ: Başlıca indirgenme ve yükseltgenme tepkimelerine denir. Elektron veren madde, verdiği elektron sayısı kadar + yükle yüklenir. Yükseltgenir. İndirgendir. Elektron alan madde, aldığı elektron sayısı kadar - yükle yüklenir. İndirgenir. Yükseltgendir 2Na + Cl2 → 2NaCl Görüldüğü gibi Na + Cl2 tepkimesinde Na elektron vererek + yükle yüklenmiş ve yükseltgenmişir. Klor ise elektron alarak – yükle yüklenmiş ve indirgenmiştir. Dolayısıyla Cl yükseltgen , Na indirgendir. Örnek: Aşağıda verilen tepkimede; elektron alan, elektron veren, indirgenen ve yükseltgenen maddeleri bulunuz? Cu + H2SO4 → CuSO4 + SO2+H2O Çözüm: Cu0 + H2S+6O4 → Elektron veren: Cu0 Elektron alan: S+6 İndirgenen: H2SO4 Yükseltgenen: Cu0 Cu+2SO4+ S+4O2+H2O Örnek: Fe0 + O20 → Fe+2O-2 Yukarıda verilen tepkimede; elektron alan, elektron veren, indirgenen ve yükseltgenen maddeleri bulunuz? Çözüm: Fe0 + O2 0 → Fe+2O-2 Elektron veren: Fe0 Elektron alan: O20 İndirgenen: O20 Yükseltgenen:Fe0 Örnek: H2O2(aq) +2Fe+2(aq) +2H+ → 2H2O(s) + 2Fe +3 Yukarıda verilen tepkimede; elektron alan, elektron veren, indirgenen ve yükseltgenen maddeleri bulunuz? Çözüm: H2O2-1 (aq) +2Fe+2(aq) +2H+ → 2H2O-2(s) + 2Fe +3 Elektron veren: Fe+2 Elektron alan: O2-1 İndirgenen: O2-1 Yükseltgenen: Fe+2 ETKİNLİK: Aşağıda verilen asit-baz tepkimelerinde oluşacak ürünü yazınız? TEPKİME HCl + NaOH H2SO4+ NaOH HNO3+ KOH H2S+ KOH H2CO3+ NaOH HCN+ KOH CH3COOH+ NaOH HBr+ Mg(OH)2 H2SO4+ Ca(OH)2 HNO3+ Mg(OH)2 H2CO3+ Ba(OH)2 CH3COOH+ Ca(OH)2 HI+ Al(OH)3 H2SO4+ Ba(OH)2 ÜRÜN HNO3+ Al(OH)3 HF+ Al(OH)3 HCl+ NH3 H2SO4+ NH3 HNO3+ NH3 HClO4+ NaOH HIO+ KOH HBrO2+ NH3 ETKİNLİK: Aşağıda verilen etkinlikleri irdeleyiniz? TEPKİME İNDİRGEN YÜKSELTGEN İNDİRGENEN H2 + ½ O2 → H2O CaO2 → CaO + ½ O2 CuO → Cu + ½ O2 N2(g) + 3H2(g) → 2 NH3(g) 2 Fe(k) + 3/2 O2(g) → Fe2O3(k) KCl (k) + 3/2 O2(g) → KClO3(k) Cu + Ca + Hg → H2SO4 H2SO4 + H2SO4 CuSO4 + SO2 + H2O → CaSO4 + H2 → HgSO4 + SO2 + H2O → 2 CO2 + 2 H2O C6H12O6 + 6 O2 → 6 CO2 + 6 H2O C2H5OH + 7/2O2 → 2 CO2 + 3 H2O C2H4 + 3 O2 CS2 + 2 O2 → CO2 + 2 SO2 ETKİNLİK: Aşağıda verilen tepkimeleri tamamlayıp, indirgen ve yükseltgen maddeleri gösteriniz? YÜKSELTGENEN TEST – 1 1. I. Yumurtanın pişmesi Na(k) ‘nın suda çözünmesi II. Bakır telin elektriği iletmesi II. NaCl(k) ‘nin suda çözünmesi III. Peynirin küflenmesi III. NaCl(aq) elektrolizi. Yukarıdaki olaylardan hangileri kimyasaldır? Yukarıdaki olayların hangilerinde maddenin yalnız A) Yalnız I fiziksel özelliği değişmiştir? B) Yalnız II D) I ve II 2. 6 I. C) Yalnız III E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) I, II ve III I. Elmanın çürümesi II. CO2 gazının kireç suyunu bulandırması 7I. Çimentonun donması III. Şeker pancarından şeker eld II. Camın kırılması Yukarıdaki olaylardan hangileri kimyasaldır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 3. C) Yalnız III III. Naftalinin süblimleşmesi C) Yalnız III E) II ve III Yukarıdaki olayların hangilerinde kimyasal değişme I. Sütün ekşimesi olmuştur? II. İyodun süblimleşmesi III. Yemek tuzunun elektrolizi A) Yalnız I Yukarıdaki olayların hangilerinde maddenin yalnız B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III fiziksel özelliği değişmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 4. C) Yalnız III E) I, II ve III 8 I. Oksijenin suda çözünmesi I. Mumun erimesi II. Demirin asitte çözünmesi II. Mumun yanması III. Tuzun suda çözünmesi III. Mumun ezilmesi Yukarıdaki olayların hangilerinde maddenin sadece Yukarıdaki olayların hangilerinde maddenin yalnız kimyasal özelliği değişmiştir? fiziksel özelliği değişmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 9. C) Yalnız III E) I, II ve III I. Na metalinin suda çözünmesi II. Baraj suyundan içme suyu eldesi III. Yoğurttan ayran eldesi 5. I. Sütün ekşimesi Yukarıdaki olayların hangilerinde maddenin kimyasal II. Mumun erimesi özelliği değişmiştir? III. Sütten yoğurt eldesi Yukarıdaki olayların hangilerinde maddenin kimyasal özelliği değişmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II B) Yalnız II D) I ve II A) Yalnız I E) I, II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III C) Yalnız III 10. I. Üzümden şarap eldesi II. H2 ve O2 ile tepkimesi II. Suyun elektrolizi III. Na ‘nın Cl2 ile tepkimesi III. Suyun donması Yukarıdaki olayların hangilerinde tepkimenin geri Yukarıdaki olayların hangilerinde maddenin kimyasal dönüşümü mümkündür? özelliği değişmiştir? A) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II 11. C) Yalnız III B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III E) I, II ve III I. Ekmeğin küflenmesi II. Şeker pancarından şeker eldesi 14. Aşağıdaki olaylardan hangisinde kimyasal değişme III. Yağlı boyanın kuruması olmuştur? Yukarıdaki olayların hangilerinde maddenin kimyasal özelliği değişmiştir? A) Naftalinin süblimleşmesi B) Kâğıdın yırtılması A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III C) Odunun talaş hale getirilmesi E) I, II ve III D) Çözeltilerin elektrik akımını iletmesi E) Suyun donması. 12. I. Erime II. Yanma III. Kâğıdın yanması 15. Aşağıdaki olaylardan hangisinde fiziksel değişme olmuştur? Yukarıdaki olayların hangileri kimyasal olaydır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III A) Kırağı oluşması E) I, II ve III B) Suyun oluşumu C) Suyun elektrolizi D) Sodyumun suda çözünmesi E) Ekmeğin küflenmesi 13. I. C ’nin yanması TEST – 2 1. Aşağıda verilen ifadelerden hangileri asitler için doğrudur? 2. H2SO4 için; I. Aktif metallerle tepkimeye girer. I. Tatları ekşidir. II. Bazlarla tuzları oluşturur. II. Suda iyonlaşarak çözünürler. III. Pasif metallerle tepkimeye girerek SO2 gazı III. Suda çözündüklerinde H+ iyonu salarlar. açığa çıkartır. yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III E) I, II ve III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III E) I, II ve III C) I ve II 7. Aşağıdaki ifadelerden hangisi tuzlara ait değildir? 3. I. Turnusol kâğıdına etki ederler. A) Kristal yapıdadır. II. Sulu çözeltileri elektrolittir. B) Katyon anyon bileşikleridir. III. Amfoter metallere etki ederler. C) Asit baz tepkimesinin ürünüdür. Yukarıdaki ifadelerden hangileri asit ve bazların ortak D) Çözeltileri iletkendir özelliklerindendir? E) Turnusol kâğıdına etki ederler. A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) I, II ve III 8. X + 3 O2 → 2 CO2 + 3 H2O 4. I. CH3COOH II. HNO3 III. C2H5OH Denklem denkleştirildiğinde X bileşiği aşağıdakiler- Yukarıdaki maddelerden hangileri turnusol kağıdına den hangisidir? etki eder ? A) CH4 B) C2H4 D) C2H6O A) Yalnız I B) yalnız II C) C2H4O E) C6H12O6 C) I ve II 9. X + ½ O2 → Y D) I ve III Y + H2O E) I, II ve III → T T + 2 NaOH → Na2SO4 + H2O 5. I. Tatları acıdır. Yukarıda verilen kademeli tepkimede X maddesi II. Turnusol kâğıdına etki ederler. aşağıdakilerden hangisidir? III. Tüm aktif metallerle tepkimeye girerler. Yukarıdaki ifadelerden hangileri yalnız bazların A) S B) S2 C) SO2 D) SO3 E) H2SO3 özelliklerindendir? 10. Aşağıdaki olaylardan hangisinde yalnızca fiziksel B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II değişme olmuştur? E) I, II ve III I. 6. + NaCl(k) → Na (aq) + .. ... ... .. A) Yalnız I N N I. NH3 II. H2O(k) → H2O(s) II. HCOOH III. Na(k) + H2O → NaOH + ½ H2 III. C2H5OH Yukarıdaki kaplardan hangileri turnusol kâğıdının rengini maviye çevirir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III B) Yalnız II D) I ve III A) Yalnız I E) I, II ve III C) I ve II E) II ve III C) Yalnız III 1. Aşağıdakilerden hangisi arkeolojik tarihlendirilmiş ve eski çağlarda maddelerdendir? kayıtlarla üretilen A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III E)I, II ve III A) Otomobil 6. B) Bilgisayar C) Mumya I. İnsan ruhunun saflaştırılması için çalıştılar. D) Kurşun kalem II. Maddelerin dönüşüm yapa yapa en saf madde olan altına dönüşebileceğine inanıyorlardı. E) 2. Silgi Aşağıdakilerden hangisi eski çağlarda yapılan işlerden biri değildir? A) Metallerin eldesi III. Çalışmalarında kullandılar. belli kimyasal Pratik simyacılarla ifadelerden hangileri doğrudur? B) Madencilik A)Yalnız I C) Mayalama ilgili B)Yalnız II D) I ve II yöntemler olarak verilen C)Yalnız III E)I, II ve III D) Dericilik E) 3. Elektroliz Aşağıdakilerden hangisi eski maddelerden biri değildir? çağlarda üretilen 7. A) Cam I. İnsanın içine yönelmesi ile, saflaşa bileceklerine inandılar. B) Değerli Taşlar II. İnsanların içine yönelmesiyle ölümsüzlük iksirini bulacaklarına inanırlar. C) Boyalar D) Kozmetikler E) 4. III. Ölüme çare olan iksiri keşfettiler. Aspirin Kimyanın gelişimini kısaca; Ezoterik(mistik) simyacılarla ifadelerden hangileri doğrudur? A) Simya Çağı A)Yalnız I B) “İatro” Simya Çağı C) Aristo kimya çağı D) “Flijiston“ Simya Çağı E) “Nicel” Kimya Çağı D) I ve II ilgili B)Yalnız II olarak verilen C)Yalnız III E)I, II ve III 8. I. Simyacının işinin sadece ilaç üretmek olduğunu iddia ettiler. II. Çalışmalarında belli bilimsel yöntemleri ilk defa kullandılar. 5. I. Simya ; bir tür saflaştırma sanatıdır. II. Simya ile uğraşan insanlara, simyacı (alşimist) denir. III. Simya bir bilim dalıdır. Verilen ifadelerden hangileri doğrudur? III. Eski simyacıların element kavramını çürüttüler. İatro simyacılarla ilgili olarak verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A)Yalnız I D) I ve II B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III 9. I. Simyacının işinin yanma olduğunu iddia ettiler. olayını açıklamak 13. I. Maddenin tanecikler görüsünü savundu. II. Demir, bakır gibi maddeleri sentezlediler. II. III. Çalışmalarında bilimsel yöntemleri kullandılar. Flijiston simyacılarla ilgili olarak verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III boşluktan E)I, II ve III oluştuğu Uzayda tanecikler ne kadar sıkışık kümelenirlerse, oluşturdukları maddenin de o kadar yoğun olacağını hava, su ve toprak örnekleriyle ortaya koymuştur. III. Simyacıların değerli metalleri uğraşlarına karşı çıkmadı. elde etme El Razi ile ilgili olarak verilen bilgilerden hangileri doğrudur? 10. I. Deney ve gözleme dayalı çalışmalar yaptılar. A)Yalnız I II. Çalışmalarında belli bilimsel metotları kullandılar. B)Yalnız II D) I ve II Nicel kimyacılarla ilgili olarak verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II TEST-2 1. C)Yalnız III E)I, II ve III Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? I. Çeşitli yollarla sarartılan maddeler altın olamaz. II. Çeşitli yollarla sarartılan maddeler gümüş olamaz. III. Boyamayla hiçbir maddenin özü değişmez. Yukarıdaki ifadeler hangi simyacıya aittir. A) Bilinen en eski simyacı; Empedokles’tir. A)Aristo B) Simyacılar birtür filozoflardır. B)Epikür C)İbn-i Hayyan D) El Razi C) Simya bir bilim dalıdır. C)Yalnız III E)I, II ve III III. Çalışmalarını kayıt altına alıp gelecek kuşaklara aktardılar. 11. ve E)İbni Sina 2. D) Simya bir tür saflaştırma sanatıdır. E) Simyacılar zamanlarının bilge insanlarıdır. I. Maddenin atomlu yapıda küçümseyip karşı çıktılar. olduğu görüşünü II. Maddenin “yüksek aklın” görüntüleri olduğunu savundular. 12. III. Evrende her şey, topraktan doğup toprağa dönerdi. I. Buğdayın bölünerek una dönüşmesi, II. Büyük kum taneciklerinin ufalanmasını, III. En saf madde olan altının bile atomlardan oluşması Demokrit’i “maddelerin bölünemeyen en küçük birimi olmalıdır,” fikrine verilen örneklerden hangileri götürmüş olabilir? A)Yalnız I D) I ve II B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III Aristo ve onun izleyicilerine göre verilen bilgilerden hangileri doğrudur? A)Yalnız I D) I ve II B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III 3. Aristo’ya göre maddelerin donüşüm zinciri aşağda verilenlerden hangisi gibidir? II. Metauruji, cam, III.Boya, toprak, hava, vakum A) Toprak → hava→su→ ateş ve yeniden toprak Verilen konuların hangilerinde çalışmalar yapıldı. B) Toprak →ateş→hava→su ve yeniden toprak A)Yalnız I C) Toprak →su →ateş→hava ve yeniden toprak B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III E)I, II ve III D) Su →Toprak →ateş→hava ve yeniden toprak E) Toprak →ateş→hava→su ve yeniden çamur 8. 4. I. İatro simya çağı, uygulanabilir kimyanın başlangıcını oluşturdu, I. Demokrit’in görüşlerini, antik çağın en büyük iki devi Platon ve Aristo’ya karşı ateşli bir biçimde savundu, II. İatro simyacılardan Robert Boyle sistematik çalışmaların temellerini atan adam olarak bilinir. II. Evrenin atomlar ve onların hareketinden oluştuğunu savundu, III. İatro simyacılar Aristo’nun fikirlerine karşı çıkmaya cesaret edememişlerdir. III. Atomun proton ve nötronlardan oluştunu savundu. Epikür’e göre verilen bilgilerden hangileri doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? C)Yalnız III A)Yalnız I E)I, II ve III B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III E)I, II ve III 5. I. Ebu Musa Cabir ibn-i Hayyan , II. Ebubekir Muhammed bin Zekeriya el Razi, III. İbni Sina, Abdurrahman el Hazeni Yukarıdakilerden hangileri İslam dünyasından önemli simyacılardandır? 9. I. Metaluruji üzerinde yoğunlaşan çalışmalar A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III E)I, II ve III 6. III. Yanma olayının çözülme isteği Yukarıdaki olaylardan hangileri filojiston simyasının doğmasına sebep olmuştur? I. Albertus Magnus (Büyük Albert), II. Roger Bacon A)Yalnız I III.Ainstain D) I ve II Yukarıdakilerden hangileri batı dünyasından önemli simyacılardandır? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II 7. II. Metallerin paslanması, İatro simya döneminde, I. Bazı ilaçların sentezi, C)Yalnız III E)I, II ve III B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III 10. TEST-3 I. Yana bilen maddeler filojiston (alev ilkesi) maddesi içeriyor., 1. Aşağıdaki olaylardan hangisi başlangıcıyla ilgili değildir? Nicel Kimyanın A) Bilimsel anlamda kimyanın temelleri 18.yüz yılın başlarında atılmıştır, II. Yanma sırasında filojiston maddeyi terk ediyordu. III. Flojistonlu maddeler iyi yanıyor, Flojiston kuramına göre hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I D) I ve II verilen B)Yalnız II B) Özellikle gazların bir kaos yada bir element olmadığının anlaşılması, ifadelerden C) Yanma olayının filojiston kavramıyla açıklanamıyor olması, C)Yalnız III E)I, II ve III D) Damıtma işleminin bilimsel tekniklerle yapılıyor olması, E) Nötronun keşfi 11. I. Filojiston kuramı düşüncenin temelleri çok eskilere dayanıyordu, II. Maddelerin ruhu, filojiston denen bu maddeydi, III. Yandığında madde ölüyor, ruh alev şeklinde ayrılıyordu, Flojiston kuramına göre hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I verilen B)Yalnız II 2. ifadelerden Aristo’ya göre maddeyi özellikleri belirler. Bu özellikler aşağıdakilerden hangisi değildir? A) Kuru B) Islak, C)Yalnız III C) Ilık D) I ve II E)I, II ve III D) Soğuk, E) Sıcak, 12. I. Joseph Priestly, cıva II oksitin ısıtılmasıyla bir tür havanın (gazın) kolayca ayrıldığını görmüştür. II. Aslınada bir Filogistonist olan Joseph Priestly, oksijeni bilmeyerek bulmasıyla, ekolünün temellerine dinamiti koymuş oldu, III. Oksijen gazının elde edilmesi sürat kazandırmış. 3. Aristo’ya göre maddeyi özellikleri belirler. Buna göre aşağıdaki ifadelerden hanisi yanlıştır? A) Soğuk ve ıslak: (su) sıvı, kimya bilimine bir B) Soğuk ve kuru: (toprak) katı, C) Kuru ve sıcak: (oksijen) gaz Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I D) I ve II B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III D) Islak ve sıcak: (hava) gaz, E) Kuru ve sıcak: (ateş) ateşi 4. Yakın zamana kadar parçalanması zor olan bazı tuzlar bir element olarak düşünülüyor ve uzun yıllar öyle kabul ediliyordu. Bunun sebebi aşağıdakilerden hangisi olamaz? 7. Element tanımı uzun yıllar, “kendinden daha basit maddelere dönüştürülemeyen homojen maddelere denir.” şeklinde ifade edildi. Bu tanımın yanlış olduğu; I. Uzun yıllar element olarak kabul edilen ayrıştırılması güç bazı tuzların element olmadığının anlaşılması, A) Parçalanması güç olması B) Isıya karşı dayanıklı olması II. Radyo aktifliğin keşfinden sonra atomların da daha basit parçalara ayrışa bileceğinin görülmesi, C) Homojen olması D) Heterojen olması III. Çekirdek tepkimeleriyle atomlar parçalana bilmesi ve çekirdekler kaynaştırılarak farklı elementlere dönüştürüle bilmesi, E) Element tanımı Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? 5. A)Yalnız I I. İlk defa gazlarla buharlar arasındaki ayırımı yaptı, B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III E)I, II ve III II. Soğukta sıvı hale geçenler buhardır şeklinde buharın tanımını yaptı, III. Havada çok farklı gazların olduğunu öne sürerek, havanın tek türden bir cisim olduğu düşüncesine de ilk kez karşı çıkmıştır. Van Helmont yapmıştır? yukarıdaki A)Yalnız I çalışmalardan B)Yalnız II D) I ve II 8. I. Element; Aynı cins atomlardan meydana gelmiş saf maddelerdir. hangilerini II. Elementlerin, kendi özelliğini taşıyan en küçük birimine atom denir. C)Yalnız III III. Elementlerin, en küçük birimine atom denir, E)I, II ve III Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve III 6. C)Yalnız III E)I, II ve III 9. I. Bir madde eğer tam bir homojenlik göstermiyorsa o bir elementtir, I. Elemente kimyasal özelliklerini kazandıran yegane faktör, protonlarıdır. II. Tüm homojen maddeler elementtir, II. Bir elementim tüm atomlarının, proton sayısı aynıdır. III. Belli maddelere ayrışa bilen maddeler, gerçek bir element değildir, III. Bir elementim tüm atomlarının, nötron sayısı aynıdır. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? Robert Boyle ile ilgili olarak, yukarıdaki tanımlardan hangileri doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II A)Yalnız I C)Yalnız III B)Yalnız II D) I ve III C)Yalnız III E)I, II ve III E)I, III 10. I. Bir elementim atomlarının, nötron sayısı aynı olmayabilir. II. Bir elementim atomlarının, kütle numaraları aynı olmayabilir. I. Tüm atomlarda; Ps + Ns = Kn dır. II. Nötr ataomlarda; Ps= Es III. Bir elementim tüm nötr atomlarının, elektron sayıları aynıdır. IV. Tüm atomlarda; Yük+ Es=Ps Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? C)Yalnız III A)Yalnız I E)I, II ve III B)Yalnız II D) I ve III C)Yalnız III E)I, II ve III 2. 11. I. Elementler milyonlarca aynı cins atomların bir araya gelerek oluşturdukları saf maddedir. I. Lavoisier, "Kütlenin Korunumu Yasası" diye bilinen çok önemli bilimsel bir ilkeyi ortaya koydu. II. Bir elementin tüm atomları bakımından bir birinin aynıdır. II. Lavoisier'i unutulmaz yapan en önemli özelliği nesnelerin kimyasal değişimlerini ölçmede gösterdiği olağanüstü duyarlılıktı, şekil, büyüklük III. Bir elementin tüm atomlarının proton sayıları farklıdır. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III III. Lavoisier’e göre “Madde yoktan var edilemediği gibi, vardan da yok edilemez. Sadece birinden ötekine dönüşe bilir” Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? E)I, II ve III A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve III C)Yalnız III E)I, II ve III 12. I. Elementlerin Latince isimlerinin baş harfinin büyük harflerle, ihtiyaç duyuluyorsa ardından gelen diğer harflerinden birinin küçük harflerle gösterilmesiyle oluşturulan simgeye, sembol denir. II. J.J.Berzellius; Bu gün kullandığımız, alfabedeki harflerden türetilen simgeleme yöntemini bulmuştur. III. Elementler sembollerle gösterilirler. 3. Kütlenin korunumu kanunuyla ilgili olarak; I. Lavoisier kanunu diye de bilinir. II. Tepkimeye giren maddelerin kütleleri, maddelerin kütleleri toplamına eşittir, çıkan III. Tepkimeye giren maddelerin mol kütleleri, çıkan maddelerin mol kütleleri toplamına eşittir, Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve III C)Yalnız III E)I, II ve III Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I D) I ve II B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III 4. sabit oranlar kanunuyla ilgili olarak; TEST-4 1. I. Sabit oranlar kanununun 1807 de bir grup bilim insanı tarafından ispat edildi, II. Sabit oranlar kanunun ortaya atılması, Dalton’un düşündüğü atom teorisi fikrini kuvvetlendirdi. I. Katlı oranlar yasasını J.Dalton bulmuştur. II. J.Dalton katlı oranlar yasasının tanımını yapmıştır. III. Bir bileşik hangi yolla elde edilirse edilsin, bileşiği oluşturan maddelerin (atomların) kütleleri arasında basit tam sayılarla ifade edilen sabit bir oran vardır. III. Elementler; sabit oranları ya da katlı oranları sağlayan tanecikler, yani atomlar yoluyla kimyasal olaya katılırlar. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve III J.Dalton’un yaptığı tanımdan verilen hangileri çıkartılabilir? C)Yalnız III E)I, II ve III A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II ifadelerden C)Yalnız III E)I, II ve III 5. I. Dalton bir bakıma kimyayı ve kimyasal çözümlemeyi tanımlayan ilk kişidir. 8. I. Maddelerin en küçük yapıtaşı atomdur. II. Dalton’a göre, kimyanın başlıca işlevi; “maddesel parçacıkları birbirinden ayırmak ya da birbiriyle birleştirmektir.” II. Atomlar içi dolu taneciklerdir. III. Her elementin, kütle, büyüklük, kimyasal özellik yönünden kendine özgü ve özdeş yapılı atomları vardır. III. Dalton’un sözünü ettiği parçacıklar maddenin, o zaman bölünmez, parçalanmaz sayılan en ufak öğeleri, yani atomlarıydı. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve III Dalton Atom Modeline göre; B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III C)Yalnız III E)I, II ve III E)I, II ve III 9. I. Atomlar parçalanamazlar. 6. I. II. Aynı cins elementlerin atomları, büyüklük ve kütlece birbirinin aynıdır. Kütlenin korunumu kanunu II. Sabit oranlar kanunu III. Farklı cins elementlerin atomları da farklıdır. III. Şartlı oranlar kanunu Yukarıdakilerden kanunlarındandır? A)Yalnız I D) I ve II Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? hangileri B)Yalnız II kimyanın temel A)Yalnız I D) I ve II C)Yalnız III B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III E)I, II ve III 7. J.Dalton, yaptığı çalışmaların sonucundan “iki element aralarında birden fazla bileşik oluşturuyorsa, bunlardan birinin sabit miktarıyla birleşen ikincisinin değişen miktarları arasında basit tam sayılı bir oran bulunur.” 10. Dalton atom teorisinin hataları hangi şıkta yanlış verilmiştir? A) Bu gün biliyoruz ki; “Maddelerin en küçük yapıtaşı atom değildir.” B) Bu gün biliyoruz ki; “Atomların içi tamamen dolu değildir. Büyük oranda boşluklar vardır.” I. Dalton suyun formülünü; H + O → HO şeklinde düşünüyordu, C) Bu gün biliyoruz ki; “Atomlar, sadece küresel olmayıp çizgiseldir.” II. Gay-lussak yaptığı çalışmalarla bunun H2 + O2 → 2H2O şeklinde olması gerektiğini savundu. D) Bu gün biliyoruz ki; “Atomlar nükleer yollarla parçalanabilirler.” III. Bu gün biliyoruz ki; Suyun birleşme oranı 1/16 değil 1/8 dir. (H:1, O:16) E) Bu gün biliyoruz ki; “Aynı cins elementlerin atomları, büyüklük ve kütlece birbirinin aynısı değildir.” Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II 11. C)Yalnız III E)I, II ve III I. Dalton iatro simyacılardan biridir. II. Dalton, o zamana kadar bulunan bazı atomlar belli geometrik işaretlerle de simgeledi. 2. I. Aynı sıcaklık ve basınçta, gazların eşit hacimlerinde eşit sayıda molekül bulunur demiştir. III. Dalton’ dan sonra, kimya biliminde süratli bir gelişme gözlenmeye başlandı. II. 6.02.1023 sayısı, meşhur Avagadro Sayısıdır. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II Avagadro, “0 0C de ve 1 atmosfer basınçta 22,4 litre hacimde, 6.02.1023 tane tanecik bulunur.” . III. Avagadro, gaz halinde bulunan atomların 2 atomlu halde yani moleküler halde olabileceğini savundu. C)Yalnız III E)I, II ve III Verilen ifadelerden çıkartılabilir? 12. A)Yalnız I I. Gay-Lussac; aynı sıcaklık ve basınçta gazların, ancak belirli ve tamsayılı oranda tepkimeye girdiklerini gösterdi. II. N2 +3H2 → 2NH3 tepkimesinde; 1 hacim azot, 3 hacim hidrojen tepkimeye girerek 2hacim amonyak oluşturmuştur. D) I ve II hangileri verilen B)Yalnız II tanımdan C)Yalnız III E)I, II ve III 3. I. CO bir element Co bir bileşiktir. II. CO bir bileşik Co bir elementtir III. N2 +O2 → 2NO tepkimesinde; 1 hacim azot 1 hacim oksijen tepkimeye girerek 2 hacim azot monoksit oluşturmuştur. III. P bir element P4 bir bileşiktir Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II D) I ve II B)Yalnız II C)Yalnız III C)Yalnız III E)I, II ve III E)I, II ve III TEST-5 4. 1. “Gay-Lussac, avagadro hipotezinden de esinlenerek, molekül kavramına açıklık getiriyor ve hesaplamalarını yapıyordu.” Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Bazı atomlar oda şartlarında moleküler halde bulunurlar. B) H2, O2, N2, P4, S8 element sembolleridir. C) Na,K,Mg element sembolleridir. A)Yalnız I D) NO, bir element sembolüdür. B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III E)I, II ve III E) H2, O2, N2 moleküllerdir. 5. Bağlarla ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? 8. A) Empedokles ve Aristo’ya göre; tabiatta bulunan 4 elementi bir arada tutan sevgi ve iten nefret güçleri vardır. Maddelerin katı, sıvı yada gaz halde olmasının sebebi; I. Moleküller arsındaki kaynaklanmaktadır. bağın durumundan II. Moleküllerin şekillerinden (polar olmasından kaynaklanmaktadır. B) Demokritos’a göre, bütün maddelerin tanecikleri (atomları) aynı, ancak atomların dış yapıları farklıydı. yada apolar) III. Moleküllerin büyüklüklerinden kaynaklanmaktadır. C) Demokritos’a göre, suyun tanecikleri (atomları) pürüzsüz olduğundan kaygan ve akışkan, demir tanecikleri (atomları) sert ve pürüzlü olduğundan bir birlerine yapışıklardı. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I D) I ve II D) Eski bilim insanlarının diğer bir bağ görüşü de “Çengelli İğneler” modelidir. Atomlar bu çengeller sayesinde tutunarak bağları oluşturuyordu. E) Eski bilim insanlarının diğer bir bağ görüşü de “Zambk” modelidir. Atomlar birbirine yapışarak bağları oluşturuyordu. B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III 9. I. Son yörüngedeki elektronlara “Değerlik Elektronları” denir. 6. II. I. Yörüngeye en fazla 2 elektron yerleşir. Kimyasal bağ; III. 3.elektron ancak 2.yörüngeye yerleşe bilir. I. Atomların elektron alış verişleri, Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? II. Elektronların ortaklaşa kullanmalarıyla, A)Yalnız I III. Dipol-dipol çekimiyle oluşur. D) I ve II Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III C)Yalnız III E)I, II ve III 10. I. Atomların I.yörüngesindeki elektron sayılarını 2 ye tamamlamaya “dublet” kuralı denir. 7. I. Katılarda moleküller bir biriyle tamamen bağımlı, II. Sıvılarda yarı bağımlı, III. gazlarda ise tamamen bağımsızdır. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? II. Son yörüngesindeki elektron tamamlamaya “Okted Kuralı” denir. sayısını 8 e III. Dubletini ve oktedini tamamlayan atomlar kararlı atomlardır. 2. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II Başlangıç miktarları 16 gram Fe ve 8 gram S tepkimeye girdiklerinde Fe nin 2 gramı artıyor. Buna C)Yalnız III göre oluşan bileşiğin formülü nedir ? ( Fe : 56 S : 32 ) D) I ve II E)I, II ve III A) FeS B) FeS2 C) Fe2S3 D) Fe2S E) Fe3S2 11. I. Tüm soygazlar tamamlamışlardır. dubletini ya da oktedini II. 2He; dubletini tamamlamış, kararlı atom, soygazdır. 3. III. 2Be; dubletini tamamlamış, soygazdır. B)Yalnız II D) I ve II X Y oranı 9 16 dır. X in atom ağırlığı 27 ise Y nin atom ağırlığı kaçtır ? Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I X2Y3 bileşiğinde kütlece A) 12 C)Yalnız III B) 24 C) 32 D) 64 E) 80 E)I, II ve III 4. 12. XY4 bileşiğinin % 75 i X olduğuna göre X elementinin mol kütlesi nedir ? ( Y : 1 ) A) 6 I. Ne; oktedini tamamlamış, soygazdır. II. Diğer soygazlar; tamamlamışlardır. Ar,Kr,Xe,Rn B) 8 C) 10 D) 12 E) 14 oktedini III. Soygazların, elektron alma verme ihtiyaçları yoktur. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III E)I, II ve III 5. Pb3O4 bileşiğinde 8 gram oksijen kaç gram Pb ile birleşmiştir ? ( Pb : 208 O : 16 ) A) 104 B) 208 C) 52 D) 156 E) 78 TEST-6 1. Al ve S nin tepkimesinden Al2S3 oluşur. 15 gram Al2S3 6. 15 gram azot oksit bileşiğinin 8 gramı oksijendir. oluşurken kaç gram S harcanır ? ( Al: 27 S : 32 ) Bileşiğin formülü nedir ? A) 2,4 A) NO B) 3,2 C) 4,8 D) 7,2 E) 9,6 B) N2O C) NO2 D) N2O3 E) N2O5 7. 4 gram X ile 6 gram Y nin oluşturduğu bileşiğin formülü XY2 ise 10 gram X ile 12 gram Y nin oluşturduğu 12. X3Y2 bileşiğinde 21 gram X elementi ile 16 gram Y bileşiğin formülü nedir ? A) X2Y3 B) X4Y5 C) X5Y8 D) XY4 E) X3Y8 elementi bulunduğuna göre, 32 gram Y ile 14 gram X etkileştirildiğinde en fazla kaç gram XY oluşur ? A) 20 8. B) 30 C) 42 D) 45 E) 56 8 ‘er gram Ca ve Br2 den en çok kaç gram CaBr2 bileşiği oluşturmak mümkündür ? ( Ca : 40 Br : 80 ) A) 10 B) 12 C) 14 D) 8 E) 4 13. XY3 bileşiğinin kütlece % 60 ‘ ı Y dir. Eşit m kütlede X ve Y nin tepkimesinden en çok kaç gram bileşik elde edilir ? A) 2m/3 9. B) 3m/5 C) 3m/2 D) 5m/3 E) 2m Aşağıdakilerden hangisi sabit oranlar kanununa uyar ? A) Homojen karışım C) Element B) Heterojen karışım D) Bileşik E) Çözelti 14. X ve Y birleşerek XY3 bileşiğini oluşturuyorlar. Ve 10. XaYb bileşiğinin ağırlıkça % 70 ‘i X olduğuna göre bileşiğin formülü nedir ? ( X : 56 Y : 16 ) A) XY B) XY2 11. 9,4 gram Cu C) X2Y D) XY3 ile 7,1 gram Cl2 E) X2Y3 nin tam verimle tepkimesi sonucu en çok kaç gram CuCl2 oluşabilir ? ( Cu: 64 Cl : 35,5 ) A) 31,5 B) 26 C) 13,5 D) 11,2 E) 9,6 nin ağırlıkça birleşme oranı 7 3 X Y tür. Buna göre, 8 gram XY3 bileşiğini oluşturmak için kaç gram Y elementi kullanılmalıdır ? A) 0,6 B) 1,2 C) 2,4 D) 3,2 E) 6,4 15. - 3 gram X ile 8 gram Y den en fazla 11 gram XY2 oluşur. - 3 gram X ile 11 g. Y den en fazla 11 gram XY2 oluşur -6 gram X ile 8 gram Y de en fazla 14 gram XY oluşur. Bilindiğine göre aşağıdaki yasalardan hangileri kullanılmıştır ? I. Kütlenin korunumu kanunu II. Sabit oranlar kanunu III. Katlı oranlar kanunu A) I , II ve III D) II ve III B) I ve II C) I ve III E) Yalnız I 2. X2Y3 bileşiğinin 10 gramında 7 gram X vardır. 1,6 gram Y kullanıldığında en fazla kaç gram X3Y4 elde edilir ? A) 5,8 B) 2,9 C) 3,2 D) 4,7 E) 1,85 16. 15 gram Ca , 16 gram S ve 40 gram O ‘ dan en fazla kaç gram CaSO4 bileşiği oluşur ? (Ca:40 S:32 O:16 ) A) 51 B) 68 C) 71 D) 85 E) 102 3. 15 gram X , 6 gram Y ile XY bileşiğini oluşturuyor. Aynı miktar Y , X ile 16 gram X – Y bileşiğini oluşturuyor. II. Bileşiğin formülü nedir ? A) X2Y 17. 6,2 gram X ile 4,8 gram Y den oluşan bileşiğin formülü B) X3Y2 C) X2Y3 D) XY2 E) XY3 X2Y3 ise 16 gram Y kullanılarak elde edilen X2Y5 kaç gramdır ? A) 7,1 B) 14,1 C) 22,2 D) 28,4 E) 34,6 4. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinde X in kütlece yüzdesi en büyüktür ? A) XO B) XO2 D) X2O3 C) X2O E) X2O5 18. Bir miktar Kükürt 15 gram oksijenle tepkimeye girerek SO3 bileşiğini oluşturuyor. Tepkime tamamlandığında 3 5. Katlı oranlar yasasını doğrulamak için; gram Kükürt arttığına göre başlangıçta kaç gram I. kükürt alınmıştır? ( S : 32 O : 16 ) II. N2O4 – NO2 A) 32 B) 16 C) 13 D) 10 E) 8 NO2 – NF3 III. C2H6 – C3H8 Bileşik çiftlerinden hangilerinin seçilmesi gerekir ? A) Yalnız I D) I ve III 1.E 2.A 3.C 4.D 5.E 6.A 7.C 8.A 9.D 10.E 11.C 12.B 13.D 14.C 15.A 16.A 17.D 18.C TEST-7 B) Yalnız II 6. C) Yalnız III E) II ve III X ve Y elementleri arasında oluşan I .Bileşiğin % 70 ‘ i , II. bileşiğin ise 34 gramının 28 gramı Y dir. Buna göre , 1. Kütlece sabit oranlar yasasının ifadesini doğrulamak I. Bileşiğin formülü XY ise II. bileşiğin formülü nedir? için ; A) X2Y B) XY2 C) XY3 D) X3Y E) X2Y3 I. Bileşiğin formülü II. Elementlerin atom ağırlıkları III. Elementlerin atom numaraları Bilgilerinden hangileri gereklidir ? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III 7. X ve Y elementleri arasında oluşan I. bileşiğin formülü X2Y3 , II. bileşiğin formülü ise X3Yn dir. X ‘ in eşit miktarına karşılık I. bileşikteki Y nin II. bileşikteki Y ‘ ye oranı 9/8 ise n kaçtır ? A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 11. Azot ve Oksijenden oluşmuş iki bileşikten ; I. Bileşikte 7 g. Azot 8 g. Oksijenle , II. Bileşikte 7 g. Azot 12 g. Oksijenle birleşmiştir. 8. I. Bileşik X Y 14 4 I. Bileşik NO ise II. Bileşiğin formülü aşağıdakilerden hangisidir ? ( N : 14 O : 16 ) II. Bileşik 28 12 A) NO2 X ve Y arasında oluşan iki bileşikte tepkimeye giren B) N2O C) N2O3 D) N2O4 E) N2O5 X ve Y nin kütleleri tabloda verilmiştir. I.Bileşiğin formülü XY2 ise II.Bileşiğin formülü nedir ? A) X2Y3 9. I. B) X2Y4 C) XY3 D) X3Y E) X3Y2 SO2 – S2O3 12. X ve Y nin oluşturdukları I. Bileşiğin formülü XY, II. II. N2O5 – NO2 Bileşiğin ki X2Yn dir. Aynı miktarda X ile birleşen I. Bileşikteki Y nin II. III. C2H6 – C3H8O Bileşikteki Y miktarına oranı 1/3 tür. Yukarıdaki bileşik çiftlerinden hangilerinde katlı oran Buna göre II. Bileşiğin formülündeki ( n ) kaçtır ? belirlenebilir ? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III A) 1 C) I ve II B) 2 C) 3 D) 6 E) 9 E) I , II ve III 13. 10. I. 10 g. X ile 8 g. Y tepkimeye girerse 2 g. Y artıyor. II. 16 g. X ile 18 g. Y tepkimeye girerse 1 gram X artıyor. X Y I. Bileşik 13 12 II. Bileşik 13 6 Buna göre, I. bileşik XY2 is II. bileşik aşağıdakilerden X ve Y elementlerinin oluşturduğu iki bileşikten hangisidir ? birincinin kimyasal formülü XY3 A) XY2 B) XY C) X2Y3 D) X3Y2 E) X3Y4 ise ikinci bileşiğin formülü nedir ? A) XY B) X2Y C) X2Y3 D) XY4 E) X3Y 14. X Y I. Bileşik 14 16 II. Bileşik 14 32 1. I. Plastik çubuk yünlü kumaşa sürtüldüğünde, yünlü kumaştan plastik çubuklara elektronlar yani (–) yükler geçerler. X ve Y elementlerinin oluşturduğu iki bileşikten birincinin kimyasal formülü XY II. Plastik çubuklar elektron aldığı için negatif (–) yükle yüklenirler. ise ikinci bileşiğin formülü nedir ? A) XY B) X2Y III. (-) yüklü atomlara anyon denir. C) X2Y3 D) XY2 Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? E) X3Y A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II 15. X Y I. Bileşik 3,2 3,2 II. Bileşik 32 48 C)Yalnız III E)I, II ve III 2. I. Cam çubuk ipek kumaşa sürtüldüğünde, cam çubuklardan ipek kumaşa elektronlar yani (–) yükler geçer. X ve Y elementlerinin oluşturduğu iki bileşikten II. Cam çubuklar elektron kaybettiği için pozitif (+) yükle yüklenirler. birincinin kimyasal formülü XY2 ise ikinci bileşiğin formülü nedir ? III. (+) yüklü atomlara katyon denir. A) XY B) X2Y C) XY3 D) XY2 E) X3Y Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II NOT:7 ve 8. Testlerde çözülemeyen sorular olabilir. C)Yalnız III E)I, II ve III Bunun sebebi orta okuldan kalan boşluklardır. Bunun için üzülmeyiniz. Test-8 3. I. Aynı cins elektrik yüküyle yüklü plastik çubuklar birbirlerine yaklaştırılırsa birbirlerini iterler. I. Bağlar kuvvetli ve zayıf etkileşimler diye 2 kısımda incelenirler. II. Elektriklenmiş plastik ve cam çubuklar birbirlerine yaklaştırılırsa üzerlerinde farklı cins elektrik yükleri birikeceğinden birbirlerini çekerler. II. Aynı ya da farklı tür atomların kuvvetli etkileşimlerle bir arada tutunmalarını sağlayan kuvvete “Kimyasal Bağ” denir. III. Farklı cins elektrik yükü bir birini çeker. III. Aynı ya da farklı tür atomların zayıf etkileşimlerle bir arada tutunmalarını sağlayan kuvvete “fiziksel Bağ” denir. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I D) I ve II B)Yalnız II B)Yalnız II D) I ve II E)I, II ve III C)Yalnız III E)I, II ve III 4. 17Cl;2)8)7 C)Yalnız III buna göre Cl atomu için; I. 1 elektron alarak, oktedini tamamlar, Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? II. -1 yükle yüklenir, A)Yalnız I III. Cl-1 iyonu oluşur, B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III E)I, II ve III Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III E)I, II ve III 8. 12Mg;2)8) 2; buna göre Mg atomu için; I. 2 elektron vererek, oktedini tamamlar 5. 20Ca: 2)8)8)2; buna göre Ca atomu için; II. 3 tane katmandan oluşur I. 2 elektron vererek, oktedini tamamlar III. +2 yükle yüklenir, II. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? +2 yükle yüklenir, III. Ca+2 iyonu oluşur. A)Yalnız I Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II B)Yalnız II D) I ve II C)Yalnız III E)I, II ve III C)Yalnız III E)I, II ve III 9. 18Ar: 2)8)8; buna göre Ar atomu için; I. 3 katman içerir 6. 8O;2)6; buna göre O atomu için; II. +2 yükle yüklenir, I. 2 elektron alarak, oktedini tamamlar III.Tabiatta moleküler halde bulunur II. -2 yükle yüklenir, Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? III. O-2 iyonu oluşur. A)Yalnız I Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I B)Yalnız II D) I ve II 7. 11Na;2)8) C)Yalnız III E)I, II ve III 1; buna göre Na atomu için; I. 1 elektron vererek, oktedini tamamlar II. +1 yükle yüklenir, III. Na+1 iyonu oluşur. D) I ve II B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III 10. 1H: 1) ; buna göre H atomu için; I. Değerlik elektron sayısı 1 dir. 11. 2He: 2) ; buna göre He atomu için; II. +1 yükle yüklenir, I. Değerlik elektron sayısı 2 dir. III.-1 yükle yüklenir, II. Dubletini tamamlamıştır. Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? III.Oktedini tamamlamıştır. A)Yalnız I D) I ve II B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III Verilen ifadelerden hangilerinde doğrudur? A)Yalnız I D) I ve II B)Yalnız II C)Yalnız III E)I, II ve III . BÖLÜM: Simyadan Kimyaya İnsanoğlu yaratıldığı günden itibaren hep arayış içinde olmuştur .Issız bir adada kaybolsanız ve hiç bir şeye sahip olmazsanız acaba neleri hayatınıza hangi öncelikle katarsınız? Eski çağlarda insanlar da bu şekilde düşünmüş olabilirler. 1-Beslenme ihtiyacı: Önce hayatta kalabilmek için doğadaki yenilebilir maddeleri keşfetmekle işe başladılar. 2-Barınma ve korunma ihtiyacı Sonra yıldırımlardan ve diğer hayvanlardan korunmak için kendilerine uygun barınaklar hazırlamakla işe devam ettiler Mağaralar ve değişik barınma yerleri inşaat ettiler. 3-Savunma ve avlanma ihtiyacı: Hayatta kalabilmek ve hayatı kolaylaştırmak için değişik aletler ürettiler. 4- Isınma ihtiyacı:Ateşi kullanmayı öğrendiler. 5-Günlük hayatını kolaylaştırma ihtiyacı: Demire ve bakıra şekil vermeyi keşfettiler. 6-Giyinme ihtiyacı: Avladıkları hayvanların derilerinden elbiseler ürettiler. 7-Dış görünüşünü değiştirme çabası: Güzelleşmek ve dış görünüşlerini daha güzel göstermek için değişik boyaları ürettiler ve kullandılar. 8-Değişik tatları kullanma ve gıdalarını daha uzun saklama ihtiyacı: Tuzu buldular. 9-Hastalıkları ve yaraları tedavi etme ihtiyacı:Yaralarını iyileştirmek için değişik bitkilerden elde ettikleri maddeleri ilaç olarak kullandılar. Simyacılar bitkilerden yararlanarak hastalıkların tedavisi için bazı iksirler oluşturmuşlardır.Kendir,çam terebentini,safran,ısırgan otu,çivit otu,nane,limon,bu gün de yaygın olarak kullanılan bitkilerdir.Lokman Hekim'in bitkilerden elde ettiği iksirlerle şifa dağıttığı hatta ölümsüzlük iksirini bulduğu bile söylenir. İnsanoğlu ölümsüzlüğe çare arayışlarında başarılı olamamış ancak sınama yanılma yolu ile pek çok hastalığı tedavi etmeyi başarmış ve çoğu kimyasalların bilgilerinin günümüze kadar gelmesine,yardımcı olmuşlardır.Örneğin kükürt buharı yardımı ile kaysı ,muz ,narenciye, gibi meyvelerin sarartılması,bir çok zararlı haşereden korunması ve olgunlaşması metotları günümüzde de yoğun olarak kullanılmaktadır.Balık,et ,sebze ve meyvelerin tuzlanarak ,salamura yapılarak,uzun süre kullanılması da bize onlardan kalan metotlardır. Göztaşı (CuSO4) Şap (KAl(SO4)2 . 12H2O) t Kıbrıs taşı (FeSO4) SİMYA Bazı bitkisel ürünlerin ilaç olarak yararlarının fark edilmesi; ölümsüzlük veya sonsuz zenginlik sağlayan madde arama hayali ve buradan maddenin deneme yanılma yoluyla incelenmesi ile simya doğmuştur. Eski dönemlerde değersiz metalleri altına çevirme,hastalıkları iyileştirme ve ölümsüzlük iksirini bulmaya çalışma uğraşılarına simya,bu işle uğraşan kişilere de simyacı denirdi. Simya,ölçümlerin kullanılmadığı,teorik temelleri olmayan,deneme yanılmaya dayanan ve sistematik bilgi birikimi sağlayamayan bir uğraş olduğundan bilim olarak kabul edilemez.Ancak kimyaya geçişin öncüleridir ve bugün bile kullanılan birçok araç ve gereç üretmişlerdir.Ayrıca barut,bazı metallerin işlenmesi, mürekkep,kozmetik,boya, deri işleme,seramik,cam ve esans üretimi gibi yaralı bilgi ve yöntemleri de kimyaya aktarmışlardır. Orta çağ simyacıları FeSO4 (vitriol) ya da şapı kil kaplarda kızıl renk alana kadar ısıtarak ya da güherçileye (KNO3-Hint güherçilesi, NaNO3Şili güherçilesi) kükürt katıp su dolu kapta yakarak sülfürik asit (H2SO4-zaç yağı) elde ediyordu.18. yüzyılda ise sülfürik asit boyama ve ağartma işlemlerinde kullanılarak önemini hissetirdi . Günümüzde ise aşındırıcı (asit) olarak, altın ve gümüş saflaştırılmasında,gübre, pigment, boyar madde, patlayıcı madde, ilaçlama, inorganik tuz ve petrol arıtım ve metalurji işlemlerinde kullanılmaktadır. Maddeleri tek tek ele alıp diğer maddelerle etkileşimini incelemek simyanın yöntemidir.Maddenin yapısı ile özellikleri arasında ilişki kurup bu ilişkiler çerçevesinde araştırmak ise kimyanın yöntemidir.Kimyayı simyadan ayıran en önemli özelliklerden biri de kimyanın ölçmeye dayalı olmasıdır. Simyanın doğmasına sebep olan, iki temel dürtü;sonsuz zenginlik hayali ve ölümsüzlük hayalidir.İnsanlar deneme yanılma yolu ile kısa zamanda zengin olmayı ve ölümsüz olma hayallerine kapılmıştır. Simya diğer adı ile Alşimi, XII. yüzyıldan itibaren Ortaçağ Avrupa'sında yayılmış olan bir düşünce ve bilgi akımına verilen isimdir. Sözcüğün kökeni tartışmalıdır. Alşemi'nin Latin yazılış biçimindeki Al-chemie'deki Al takısının Arap kökenli olduğu , Chemie'nin de Sami kökenli Heme, Hema sözcüklerinden geldiği ifade edilmektedir.Simya ile uğraşan kişilere simyacı denir. Simyacıların en çok bilinen iki hedefi ,madenlerin altına dönüştürmek ve bütün hastalıkları iyileştirecek ve hayatı sonsuz biçimde uzatacak ölümsüzlük iksirini bulmaktır. Orta Çağ'dan itibaren Avrupalı simyagerler hem madenleri altına çevirmek hem de ölümsüzlük iksiri yapmada kullanılacağını düşündükleri efsanevi bir madde olan " felsefe taşı " nın bulunması için büyük çaba harcadılar. Simyagerler,yüzyıllar boyunca büyük saygınlık gördüler ve destek aldılar. Bu saygınlığın ve desteğin sebebi zamanlarının kimya endüstrisine yaptıkları katkılardı. Bu katkılar arasında barutun keşfi, madenlerin test edilmesi ve saflaştırılması , metallerin işlenmesi üzerindeki çalışmaları, mürekkep, boya üretimi,deri boyanması, seramik ve cam üretimi, likör ve esans üretimi vb. sayılabilir. Simya teorik temellere sahip değildir. Sınama-yanılma yolu ile olayları anlamaya çalışır. Sistematik bilgi birikimine sahip değildir. Bir bilim değildir. Roma Bizans İmparatorluklarında,daha sonra da İslam ülkelerinde kimya alanlarında pek çok gelişmeler olmuştur."Dört öge kuramı " (su ,toprak,ateş,hava) ve elementlerin dönüşümüne ilişkin düşünceler,İskenderiye'de ve daha sonra İslam alimleri Cabir İbn Hayyan ,El Razi ve İbni Sina tarafından geliştirilmiştir.Örnek olarak imbik (damıtmada kullanılan bir alet) Arap alimleri tarafından geliştirilmiştir ve halen kullanıldığı yerlar vardır. Ancak simyanın ve simyacıların kimyaya katkıları da göz ardı edilmemelidir.Son simyacı sayılan Johann Joachim Bacher (6 Mayıs 1635 – Eylül 1682) "Ateş elementinin" yanması sırasında havanın bir kısmının (Oksijen) kaybolduğunu ve geriye yanmadan kalan elverişsiz atık (Azot) bıraktığını tespit etmiştir.Yanarak kaybolan havanın bu kısmı daha sonraları "filojiston" (ateş ruhu) olarak anılmıştır. Bacher'e göre yanıcı olan cisimler ,yanıcı olmayan filojistondan oluşmuştur.Metal oksitleri birer element olarak tanımlarken metalleri kül Yani metal oksitler ile filojistondan oluşan bilşikler olarak tanımlamıştır.Oysa bu gün bunun tamamen zıt olduğu kanunlar ve deneylerle ispatlanmıştır. İMBİK, sıvıların damıtılmasında kullanılan aygıt. Birden çok sıvı karışımlarının ya da içinde yabancı maddeler bulunan sıvıların buharlaşma sıcaklıklarındaki farklılıklardan yararlanarak saflaştırılmasına yarar. Gülsuyu, gülyağı üretiminde, esans üretiminde imbiklerden yararlanılır. İmbik, ısıtıcı bir fırın, buharlaşmanın olduğu başlık ve başlığa bağlı kuğu boynu biçiminde uç tarafı helezoni bir soğutucudan oluşur.Başlıkta buharlaşma sıcaklığına dek ısıtılan sıvı buharı kuğu boynu boyunca ilerler. Helezon borudan geçerken borunun dışındaki soğuk su dolaşımı, yoğunlaşarak alttaki kapta sıvı olarak toplanmasını sağlar 18. yüzyılda çivit otunun (indigo) ile sülfürlenmesinden elde edilen boya yün boyacılığında kullanılması sülfürik asidin önemini arttırmış ve sanayinin ilgili bölümlerinde yerini almıştır.Sülfürik asit aynı dönemlerde ağartma işlemlerinde de kullanılmıştır.Nicolas Le Blanck'ın geliştirdiği metot yardımı ile Sülfürik asit üretimi sanayide yerini almıştır.Sülfürik asit aşındırıcı özelliğinden dolayı, boyacılıkta bazı boyaların üretiminde,altın ve gümüşün saflaştırılmasında kullanılmıştır. Simyacıların boyamacılıkta kullandıkları bazı maddeler. Renk Metal tuzu Koyu mavi Kobalt tuzu Acik mavi bakır ve demir tuzu Yesilimsi mavi Yesil Kirmizi (opak) Sarı bakır tuzu bakır tuzu Kırmızı bakır oksit Antimon ve kurşun tuzlan Purpur (erguvan) Mangan tuzu Simyacıların çalışmalarında keşfedilen kimyasallar: Sülfürik asit H2SO4 (zaç yağı) Nitrik asit H2SO4 (kezzap) Hidroklorik asit HCl (tuz ruhu) Demir II sülfat FeSO4 (Kıbrıs taşı - Zaç-ı Kıbrıs-Vitriyol) Asetik asit CH3COOH (sirke ruhu) Potasyum alüminyum sülfat KAl (SO4)2 (şap) Sodyum sülfür Na2SO4 (sarı zırnık) Potasyum nitrat KNO3 (hint güherçilesi) Sodyum nitrat NaNO3 (Şili güherçilesi) Na-stearat + Na-oleat + Na-palmitat (Sabun) K-stearat + K-oleat + K-palmitat (Arap sabunu) Pb3O4 Kurşun oksit ( Sülyen ,turuncu boya ) ZnS Çinko sülfür (Üstübeç-beyaz boya) Cu SO4 Bakır sülfat (Göz taşı ) Element Kavramlarının Tarihsel Gelişimi Antik çağın en etkin ve en büyük otoritesi olan Aristo'ya göre madde dört ana element (unsur) dan oluşur.Bunlar toprak ateş,hava, su , Aristo’ya göre yüksek aklın kurduğu evrende her şey, topraktan doğup toprağa dönerdi. Bu dönüş zinciri; toprak→ateş→hava→su ve yeniden toprak şeklindeydi.” Soğuk ve ıslak (suyu) sıvıyı, Soğuk ve kuru (topragı) katıyı, Islak ve sıcak (havayı) gazı, Kuru ve sıcak (yanıcı) ateşi oluşturur. Element" kavramının isim babası olan Robert Boyle, Aristo'nun elementler öğretisine karşı çıkarak ilk kez modern element kavramını ortaya koydu ve oksijenin yanma olayındaki rolünü keşfetti. 18. yüzyılda kimyanın temel sorunu yanma olayının (ateş ruhlarının işlevlerinin) açığa kavuşturulması oldu. 17. yüzyıl ortalarına doğru maddedeki elementlerden birinin yanmaya neden olduğu ileri sürülmüş ama bu sav, ateşin maddesel bir cisim olamayacağı gerekçesiyle ünlü simyacı Van Helmont tarafından reddedilmişti. Alman simyacı Johann Joachim Becher (1635-82) bu öneriyi daha sonra 1669'da yeniden gözden geçirdi ve ateş elementinin yanma sırasında kaçıp giden bir nesne olduğunu varsaydı. Becher'in öğrencisi ve Berlinli bir hekim olan Georg Ernst Stahl ( 1660- 1734) bu nesneye simya konusunda anlatıldığı gibi "flojiston" adını verdi. Yanma olayına yanlış da olsa ilk kez bir bilimsel açıklama getiren flojiston kuramına göre yanıcı maddeler, yanıcı olmayan bir kısım ile flojistondan oluşur. Buna göre metal oksitler birer element, metaller ise kil (metal oksit) ile flojistondan oluşan birer bileşik maddedir. Metal yandığında eksi kütleli "plan flojiston bir ruh gibi ayrılır ve elementin külü (metal oksit) açığa çıkar. Küle yeniden flojiston verildiğinde de yeniden metal oluşur. Örneğin çinko oksit flojistonca zengin olan kömürle ya da hidrojen gazıyla ısıtıldığında yeniden çinko oluşur ve hafifler. Bir yüzyıl boyunca kimyaya egemen olan bu kuram element kavramına uygun olmamakla birlikte kimyanın bilimsel gelişmesinde çok büyük rol oynadı. 19. yüzyıl başlarında kimyasal çözümleme yöntemlerinde hızlı gelişmeler elementlerin ve bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ilişkin çok geniş bir bilgi birikimine neden oldu. Bunun sonucunda bilim adamları elementler için çeşitli sınıflandırma sistemleri bulmaya çalıştılar. Rus kimyacı Dimitriy İvanoviç Mendeleyev 1860'larda elementlerin özellikleri arasındaki ilişkileri ayrıntılı olarak araştırmaya başladı. 1869'da, elementlerin artan atom ağırlıklarına göre dizildiklerinde özelliklerinin de periyodik olarak değiştiğini ifade eden periyodik yasayı geliştirdi ve gözlemlediği bağlantıları sergilemek için bir periyodik tablo hazırladı. Alman kimyacı Julius Lothar Meyer de, Mendeleyev'den bağımsız olarak hemen hemen aynı zamanda benzer bir sınıflandırma yöntemi geliştirdi. Mendeleyev'in periyodik tablosu o güne değin tek başına incelenmiş kimyasal bağlantıların pek çoğunun birlikte gözlemlenmesini de olanaklı kıldı. Ama bu sistem önceleri pek kabul görmedi. Mendeleyev tablosunda bazı boşluklar bıraktı ve bu yerlerin henüz bulunmamış elementlerle doldurulacağını ön gördü. Gerçekten de bunu izleyen 20 yıl içinde skandiyum, galyum ve germanyum elementleri bulunarak boşluklar doldurulmaya başlandı Sayfa başı II. BÖLÜM: Kimyanın Temel Kanunları A. Kütlenin Korunumu Kanunu Lavoiser miktarı belli olan kalay (Sn) parçasını içinde bir miktar hava bulunan bir fanusa koyarak tartmış.Daha sonra fanusu içindekilerle birlikte ısıtmış ,ısınan kalayın beyaz bir toz haline ( Sn O )dönüştüğünü gözlemlemiştir. Oluşan beyaz tozu ve fanusu tekrar tarttığında başlangıçta belirlediği kütle ile eşit olduğunu gözlemlemiştir.Benzer deneylerle aynı sonuca ulaşmıştır.Oluşan beyaz tozu (Kalay oksit ) benzer yolla ısıttığında ise başlangıçta fanusa koyduğu Kalayın kütlesin eşit kütlede kalay elde ettiğini gözlüyor ve kendisini unutulmaz yapan şu sonuca varıyor.“Madde yoktan var edilemediği gibi, vardan da yok edilemez. Sadece birinden ötekine dönüşebilir” Bu ifadesi "Kütlenin Korunumu Yasası" diye bilinir Bu günkü ifadesi ile; Kimyasal olaylarda, tepkimeye giren maddelerin kütleleri toplamı, tepkime sonunda oluşan maddelerin kütleleri toplamına eşittir. Bu olaya KÜTLENİN KORUNUMU KANUNU denir. Kütlenin korunumu Kanunu 1-Erime,donma,buharlaşma,yoğunlaşma gibi hal değişimleri ile çözünme gibi fiziksel olaylarda da korunur. 2-Kimyasal olaylara giren maddelerin kütleleri toplamı, elde edilen ürünlerin kütleleri toplamına eşittir. ÖRNEK; Bir parça magnezyumun tümü 98 gr sülfürik asit ile tepkimeye giriyor.Oluşan magnezyum sülfatın kütlesi 120 gr ve açığa çıkan hidrojenin kütlesi ise 2 gr olduğuna göre kullanılan magnezyum kaç gramdır. Magnezyumun kütlesi +Sülfürik Asidin kütlesi=Magnezyumun sülfatın kütlesi +Hidrojenin kütlesi ? + + 98 = 120 gr 2 gr Kütlenin korunumu kanununa göre; Magnezyumun kütlesi+98=120+2 Magnezyumun kütlesi=24 gr dır. ÖRNEK; 40 mlt Kükürt di oksit gazının 32 gr oksijenle tepkimesinden 160 gr Kükürt tri oksit oluştuğuna göre Kükürt di oksitin aynı koşullarda öz kütlesi nedir? Kükürt di oksit gazı kütlesi + oksijen gazı kütlesi ? + 32 gr = Kükürt tri oksit gazı kütlesi = 160 gr Kükürt di oksit gazı kütlesi+32=160 Kükürt di oksit gazı kütlesi=128 gr Kükürt di oksit gazı öz kütlesi= m /V Kükürt di oksit gazı öz kütlesi=128 gr/40mlt Kükürt di oksit gazı öz kütlesi= 3.2 gr/mlt ÖRNEK; Saf olmayan 8 gr magnezyum 14,6 gr hidroklorik asitle reaksiyondan 19 gr magnezyum klorür ile 0,4 gr hidrojen gazı oluşuyor. Magnezyumun yüzde kaçı reaksiyona girmiştir? Mg'mun kütlesi + Hidroklorik Asidin kütlesi = Mg'mun klorürün kütlesi +Hidrojen gazının kütlesi ? 0,4 gr 14,6 gr 19 gr Kütlenin korunumu kanununa göre; Magnezyumun kütlesi+14,6=19 + 0,4 Magnezyumun kütlesi=4,8 gr'dır 8 gr Magnezyumdan kimyasal reaksiyona giren magnezyum kütlesi 4,8 gr dır 100 gr Magnezyumdan girer kaç gr magnezyum reaksiyona ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------?= % 60 ' reaksiyona girmiştir. B.Sabit Oranlar Kanunu 1799 yılında Joseph Proust elementler birbirleri ile bileşik oluştururlarken belli oranda birleştiklerini buldu. Bugün sabit oranlar yasası olarak bilinen yasaya göre “Bir bileşiğin miktarı ne kadar olursa olsun, hangi yolla elde edilirse edilsin, bileşiği oluşturan elementlerin kütleleri arasında sabit bir oran vardır ”. Suyu örnek verecek olursak, suyun 18 gramında 16 gram oksijen varken 2 gramı hidrojendir. 9 gram suyun 8 gramı oksijen ve 1 gramı hidrojendir. Bu oran suyun ne şekilde elde edildiğine bağlı değildir ve su için her zaman sabittir H2 (g) +O2 (g)→ H2O (g) 2 g + 16 g = 18 g Kütlece hidrojenin oksijene oranı daima m H / m O = 2/16 = 1/8’ dir. Bir başka örnekte bu oranın ne anlama geldiğini görelim. Kalsiyum oksit bileşiğinde sabit oran m Ca /mO = 5/2’ dir. Bu oran aşağıdaki şekilde yorumlanabilir. 1) 5 gram kalsiyum ile en fazla 2 gram oksijen birleşebilir; 7 gram kalsiyum oksit oluşur. 2) 7 gram kalsiyum oksit elde etmek için 5 gram kalsiyum 2 gram oksijen kullanılır 3) 7 gram kalsiyum oksit ayrıştırılırsa 5 gram kalsiyum 2 gram oksijen elde ederiz. C.Katlı Oranlar Kanunu J.Dalton, yaptığı çalışmalarda Joseph Proust'un sabit oranlar kanunundan yararlanarak iki farklı atom bir araya geldiğinde hep aynı bileşikleri mi oluşur sorusuna aradığı cevapta katlı oranlar kanununa ulaşır.Karbon elementiyle oksijenin oluşturduğu iki bilşik vardır bunlar karbon mono oksit ve karbon di oksit Karbon mono oksit bileşiğinde bir karbon atomu ile bir oksijen atomu birleşirken , Karbon di oksit bileşiğinde bir karbon atomu ile iki oksijen atomu birleşir.Her iki bileşikte karbon atom sayıları sabit tutulduğunda oksijen atomları arasında 1/2oranının olduğu gözlenir.Dalton'un ulaştığı sunuca göre “iki element aralarında birden fazla bileşik oluşturuyorsa, bunlardan birinin sabit miktarıyla birleşen ikincisinin değişen miktarları arasında basit tam sayılı bir oran bulunur.” Bu şekilde “Katlı Oranlar Kanunu” olarak bildiğimiz yasa bulunmuş oldu. Dalton atom kuramı, kütlenin korunumu ve sabit oranlar yasalarına ve diğer deneysel gözlemlere dayanılarak önerilmiştir. Dalton kuramının postulatları aşağıdaki gibi sıralanabilir: Elementler, görünmeyen ve atom denilen bölünmeyen parçacıklardan oluşmuştur.. Bir elementin bütün atomları özdeş olup aynı, kütleye, büyüklüğe ve kimyasal özelliklere sahiptir ve diğer bir elementin atomlarından farklı özelliklere sahiptir. Kimyasal tepkimeler, atomların düzenlenme türünün, birleşme seklinin değişmesinden ibarettir. Atomlar kimyasal tepkimede oluşamaz ve parçalanamazlar Bileşikler birden çok elementin atomlarından oluşmuşlardır. Herhangi bir bileşikteki iki elementin atom sayılarının oranı bir tam sayı ya da basit tam sayılı kesirdir. Dalton kuramı, iki açıdan başarılıdır. Birincisi, kütlenin korunumu yasasını açıklar. Bir kimyasal tepkime, atomların yeniden düzenlenmesinden ibarettir ve sistemden hiçbir atom kaybolmuyorsa, tepkime sırasında toplam kütle sabit kalacaktır (Kütlenin korunumu) İkincisi, bir elementin tüm atomlarının kütlesi ve özelliği aynıdır. Eğer bir elementin tüm atomları kütlece aynı ise Bileşik nasıl elde edilirse edilsin. bileşiğin kütlece yüzde bileşimi aynıdır. (sabit oranlar) NO2 ile N2O Katlı oranı 4/1 N2O ile N2O3 Katlı oranı 1/3 NO2 ile N2O4 Katlı oran.Kanuna Uymaz C2H4 ile C3H6 Katlı oran.Kanuna Uymaz NO2 ile H2O Katlı oran.Kanuna Uymaz D.Sabit Hacimler Kanunu Dalton'a göre eğer iki element birbiriyle yalnızca bir bileşik veriyorsa bu bileşiğin molekülünde her bir atomdan bir tane bulunur. Bu ifade suyun oluşumunu , NH3 ve NO2 gibi gazların oluşumlarını ve moleküllü taneciklerin verdiği reaksiyonları açıklamada yetersiz kalır. NO + O2 → 2NO 1 Hacim 1 Hacim 2 Hacim Dalton'un ifadesi bu reaksiyonu açıklar ancak aşağıdaki reaksiyonları açıklamada yetersiz kalır. ÖRNEK A N2 + 3H2 1 Hacim → 2NH3 3 Hacim 2 Hacim ÖRNEK B 2H2(g) + 02(g) → 2H20(g) 2 Hacim 1 Hacim 2 Hacim bu tür reaksiyonların açıklanması Joseph Gay-Lussac tarafından gerçekleştirilmiştir Joseph Gay-Lussac, Kimyasal reaksiyonlara giren maddelerim kütleleri arasında sabit bir oranın bulunduğunu inceledik.Benzer şekilde bu maddeleri hacimleri arasında da sabit bir oran vardır.Sadece gazlara uygulanan ve Gay Lussac tarafından önerilen Hacim Oranları Kanunu şu şekilde tanımlanabilir. "Kimyasal reaksiyona giren gaz halindeki element ya da bileşiklerin aynı basınç ve sıcaklık şartlarında hacimleri arasında tam sayılarla gösterilen bir oran vardır.Reaksiyon ürünü de gaz halinde ise ürünün reaksiyona giren gazlardan herhangi birinin hacmi arasında da sabit bir oran vardır." Örnek 1 N2 1V + 3H2 3V VN2 / VH2 =1/3 → 2NH3 2V VN2 / VNH3 =1/2 VH2 / VNH3 =1/3 Örnek 2 2H2(g) + 02(g) → 2H20(g) VH2 / VO2 =2/1 VH2 / VH2O=2/2= 1/1 VO2 / VH2O =1/2 Örnek soru: I- 1 litre Bütanı (C3H8) yakmak için 25 litre hava gerekir. II- 1 Litre bütanın yanması sonucu 3 litre CO2 ve 4 lt H2O (su buharı) oluşuyor . III- Havanın hacimce 1/5 'i oksijendir. 8 litre Bütanı ve 25 litre Oksijen reaksiyona girdiğinde A) Hangi gazdan kaç litre artar? B) Kaç litre CO2 ve kaç litre H2O oluşur? C) Reaksiyon sonucunda oluşan tüm gazların toplam hacmi nedir? D) Hacim değişimi ne kadardır? ÇÖZÜM : A) Havanın 1/5 i Oksijen olduğuna göre 1 lt Bütan ile reaksiyona giren bütanın hacmi 25x 1/5= 5 litredir. 5 Litre oksijen 1 litre bütan ile birleşirse 25 lt oksijen ile; 25x1/5= 5 litre bütan ile birleşir. Bu durumda bütandan; 8-5= 3litre artar B) Bir litre bütan yandığında 3 litre CO2 ve 4 lt H2O (su buharı) oluştuğuna göre; 5 litre bütan yandığında ise 5x3= 15 litre CO2 5x4= 20 litre H2O (su buharı) oluşur. C) Reaksiyondan sonraki toplam hacim =artan bütan +oluşan CO2 + oluşan H2O (su buharı) 3+15+20=38 Litre D) Başlangıç hacmi =8 litre bütan +25 litre Oksijen = 13 litre Son hacim 38 litre Hacimdeki artış= 38-13= 15 litredir. Amedeo Avagadro ;“Aynı sıcaklık ve basınçta, gazların eşit hacimlerinde eşit sayıda atom ve molekül içerir.” diyerek, Avagadro hipotezini ortaya attı. Avagadro gaz halinde bulunan atomların 2 atomlu halde yani moleküler halde olabileceğini savundu. Dolayısıyla kimya tarihine bu şekilde “molekül” kavramı da girmiş oldu. Amedeo Avagadro'ya göre 1- Aynı sıcaklık ve basınçta, farklı gazların eşit hacimlerinde eşit sayıda atom veya molekül vardır. 2- Aynı sıcaklık ve basınçta, farklı gazların eşit sayıdaki molekülleri eşittir Örnek 1 N2 + 1 Hacim 3H2 → 3 Hacim 2NH3 2 Hacim 1 molekül 3 molekül 2 molekül Örnek 2 2H2(g) + 02(g) → 2H20(g) 2 Hacim 1 Hacim 2 Hacim 2 molekül 1 molekül 2 molekül Sayfa başı III. BÖLÜM: Kimyasal bağ Kavramının Gelişimi 1-Kimyasal Bağın Tarihsel Gelişimi Democritus, (M.Ö. 460 - 370)lü yıllarda yaşamış "Atom veya bölünmeyen öz" teorisi ile ünlenmiştir. Buğdayın bölünerek una dönüşmesi, büyük kum taneciklerinin ufalanmasını, hatta en saf madde olan altının bile aşınmasını görüyor, öyleyse atom; “maddelerin bölünemeyen en küçük birimi olmalıdır,” fikrine götürüyordu. Ona göre hareket, hem maddelerin hem de onların en küçük tanecikleri olan atomların özelliğidir. Atomların bir arada tutularak maddeyi oluşturduğunu var sayıyordu. Demokritos’a göre bütün maddelerin atomları aynı, ancak atomların dış yapıları farklıydı. Örneğin suyun atomları pürüzsüz olduğundan kaygan ve akışkan, demir atomları sert ve pürüzlü olduğundan bir birlerine yapışıklardı. Empedokles, (M.Ö. 490-430),Aristo ile aynı düşünceleri paylaşan Empedokles, kendinden önceki doğa düşünürlerinin temel öğe (arkhe) olarak belirlediği, su, ateş ve havaya toprak öğesini de ekleyerek, hepsini bir arada kullanan ilk düşünür olmuştur. Empedokles'e göre bu dört temel öğe, sevgi ve nefret (iticilik) gücü ile birleşip ayrılırlar. Bir başka deyişle sevgi ve nefret de, maddeyi meydana getiren temel öğelerdendir ve değişimleri açıklamak için kullanılmışlardır. Empedokles'in iki önemli düşüncesi vardır: Bunların ilki, temel öğenin birden fazla olduğunu kabul etmesidir. Kendisinden önceki düşünürlerin öne sürdüğü temel öğeler su, hava ve ateşti. Empedokles ise bunlara bir de toprak öğesini eklemiştir. Diğeri ise ;" bu dört öğe baştan beri vardır. Bunlar ne değişir ne de yok olur, yani başlangıcı ve sonu yoktur. Evrende bunların miktarları hep aynı kalır. Her şey bu dört öğenin belirli birleşmelerinden oluşur"der Empedokles'in kendisinden sonra gelen düşünürler arasında özellikle Aristoteles üzerinde etkisi olmuştur Aristoteles'e göre her maddenin atomu aynı olmasına karşılık madde içindeki atomların yerleşimi ve düzeni değiştiğinde yeni bir madde oluşmasına neden oluşuyordu.O'na göre atomlar harflere benziyordu ve yerleri değiştirildiğinde harflerle nasıl yeni kelime yada cümle yada bir kitap yazılabiliyorsa,atomların da yerlerinin değiştirilmesi maddelerin farklı formlarını oluşturuyordu. Eskiden bilim insanlarının atomları bire arada tutan onların çengelli yapıya sahip olmalarıydı:Bu modele çengelli iğneler modeli denir.. Atomlar bu çengeller sayesinde tutunarak bağları oluşturuyordu.Günümüzde bunun tamamen yanlış olduğu bilinmekte ver günümüz modelleri ile uyuşmamaktadır. Suyun çengelli iğne modeli Dalton'un atomları bölünemez ve içi dolu küreler olarak benimsemesi. Atom modellerinin hızla gelişmesine bir başlangıç oluşturmuştu.Birbirine benzeyen atomların birbirini itmesi gerektiğini savunmuştu.Oysa günümüzde atomları bir arada tutulmasını sağlayan kimyasal bağların oluşumunda negatif yüklü elektronların rol aldığı bilinmektedir. . Bağ kavramındaki gelişmeler, Avagadro’ nun bazı atomların molekül şeklinde bulunabileceğini açıklamasıyla hız kazandı. "İki atom bir arada bulunuyorsa mutlaka bu atomları bir arada tutan bir kuvvet olmalı" fikri bilim adamlarının ilgilerinin bu konuya odaklanmasına neden oldu Bu gün biliyoruz ki kimyasal bağ; atomların elektron alış verişleri ve ya ortaklaşa kullanmalarıyla oluşmuştur. 2-Maddenin Halleri ve Kimyasal Bağlar: Aşağıdaki şekilde aynı şartlarda suyun katı,sıvı ve gaz hali bir arada görülmektedir. Aynı maddenin, aynı şartlarda farklı formlarda bir arada tutan nedir? Bunlar; Katı, sıvı ve gaz halleridir. (plazma hali özel bir haldir) Şekil a-SUYUN KATI-SIVI-GAZ HALLERİ BİR ARADA Şekil b-Isı değişimi ile hal değişimi Şekil c- KATI SIVI GAZ Şekil c de de görüldüğü gibi katılarda moleküller birbirine daha yakın, sıvılarda moleküller birbirine daha uzak, gazlarda ise moleküller tamamen bağımsızdır. Bunun sebebi; moleküller arsındaki çekim kuvvetinin farklı olmasıdır.Bu maddelerin molekülleri arasındaki çekim kuvveti azaltılırsa sıvı ya da gaz haline geçebilir. Bunu daha iyi anlamak için şekil b incelenmelidir. Maddenin kazandığı enerji maddede nerede saklanır? Maddenin bıraktığı enerji nereden gelmektedir? Maddenin katı ve sıvı halleri sahip oldukları enerjilere göre farklılıklar gösterirler .Katı maddeler en az enerjiye sahiptir.Bu yüzden molekülleri birbirine çok yakındır.Madde katı halden sıvı hale geçerken dışarıdan enerji alır ve aldığı bu enerji ile molekülleri daha uzak konumunda durabilir.Sıvı molekülleri katı moleküllerine göre birbirlerinden daha uzakta dururlar.Madde sıvı halden gaz haline geçerken enerji alırlar.Aldıkları bu enerji gaz moleküllerini birbirinden daha da uzaklaştırır.Hatta birbirinden bağımsız hareket ederler. Moleküllerin bu davranışlarını gözlemlemek için resimlerin altındaki KATI-SIVIGAZ kelimelerine tıkla . KATI SIVI GAZ Benzer biçimde atomlar ve iyonlar arasında kuvvetler vardır. Atom ve iyonları bir arada tutan bu kuvvetlere kimyasal bağ denir.Atomları molekülde bir arada tutan bağlar ( H2O molekülündeki H ve O atomu nu bir arada tutan bağlar gibi), molekülleri bir arada tutan kuvvetlere göre (bir bardak su içindeki moleküllerin bir arada durmasını sağlayan kuvvetler gibi) daha kuvvetlidir. Atomlar bileşik oluştururken ya elektron vererek pozitif yüklü hale geçerler,ya da elektron alarak negatif yüklü hale geçerler.Negatif ve pozitif yüklü bu taneciklere iyon adı verilir.Elektron veren atom verdiği elektron sayısı kadar + yükle yüklenir.Elektron alan atom aldığı elektron sayısı kadar - yükle yüklenir Pozitif yüklü iyonlara katyon,negatif yüklü iyonlara anyon denir. Atomlar bileşik oluştururlarken son katmandaki elektronlarını kullanırlar bu elektronlara değerlik elektronları denir.Atomlar bileşik oluştururlarken son katmanındaki elektron sayılarını dublet kuralına , ya da okted kuralına uyarlar. Dublet kuralı: Atomlar son katmanında bulunan elektronlarını, elektron alarak veya elektron vererek kendinden bir sonraki yada bir önceki He atomunun elektron dizilişine benzetirler. Okted kuralı:Atomlar son katmanında bulunan elektronlarını, elektron alarak veya elektron vererek kendinden bir sonraki yada bir önceki Soy gaz atomunun elektron dizilişine benzetirler ve Ne Ar,Kr,Xe,Rn soy gazlarının elektron dizilişine uyarlar Değerlik elektronları atomun hangi yükseltgenme basamağına sahip olacağını belirler.Atomlar değerlik elektronlarını alır,verir yada ortaklaşa kullanarak farklı bağların oluşmasını sağlarlar.Böylece oluşan maddelerinde sayısı ve çeşidi artar. Öğrendiklerimizi aşağıda verilen tabloda periyodik cetvelin bir kısmındaki atomlar yer almaktadır.Atomların üzerine tıklayarak katman elektronlarını inceleyin Periyodik Cetveldeki 11 Elementin Katman elektron dağılımı IA VIIIA 1 H 1.01 3 Li 6.94 11 Na 22.99 IIA 4 Be 9.01 IIIA IVA VA VIA 2 He VIIA 4.00 5 6 7 8 9 B 10.81 C 12.01 N 14.01 O 16.00 F 19.00 10 Ne 20.18
