Liderlik ve Lider Kavramlar*n*n Tan*m

LİDERLİK
* Liderlik, belirli şartlar altında kişisel ve grup amaçlarını
gerçekleştirmek üzere, bir kimsenin başkalarının faaliyetlerini
etkilemesi ve yönlendirmesi sürecidir.
*Lider ise, başkalarını belirli bir amaç doğrultusunda
davranmaya sevk eden kişidir.
LİDER VE YÖNETİCİ ARASINDAKİ FARKLAR


Lider ve yönetici kavramları eş anlamlı değildir. Liderlik
rolü olmayan yöneticiler olduğu gibi, yöneticilik rolü
olmayan liderler de bulunmaktadır.
Ancak ideal olan liderlik niteliklerine sahip olmaları ve
önderlerin yaptıkları işleri yapmalarıdır.
LİDER VE YÖNETİCİ ARASINDAKİ FARKLAR




Lider gücünü kişileri etkilemelerinden ve kişisel
ilişkilerinden alır; yönetici gücünü bulunduğu makamın
gücüne güvenerek alır.
Lider başarı için insanlara dayanır; yönetici başarı
için sisteme dayanır.
Lider doğru işleri yapar; yönetici işleri doğru yapar.
Lider bir örgütün her kısmında bulunabilir; yönetici
örgütün genellikle üst kademelerinde bulunur.




Lider kendi tasarlamış olduğu hedeflerle örgütü daha iyi
duruma götürür; yönetici örgüt tarafından belirlenmiş
olan hedeflere ulaşmak için çaba sarf eder.
Lider insanlara güvenir; yönetici denetime güvenir.
Lider değişiklik yapmaya, riske atılmaya eğilimlidir;
yönetici ise dikkatli hareket eder, kesin olmayandan
çekinir.
Lider güven verir; yönetici kontrole güvenir.
*Lider ne ve niçin diye sorar; yönetici nasıl ve ne zaman
diye sorar.
*Lider mevcut durumu sorgular; yönetici mevcut durumu
kabul eder.
*Liderin geniş bir perspektifi vardır; yönetici dar
görüşlüdür.
LİDERDE BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER



Lider bir grubu belli amaçlar etrafında toplayabilen, bu
amaçlar için onları etkileme, harekete geçirme yetenek ve
bilgilerine sahip kişidir.
Lider başkalarını etkileyebilen, nereye, nasıl gidileceğini
gösteren, hedef koyan yani yol gösteren rehber bir
kişidir.
Aynı zamanda lider birlikte olduğu kişilerin istek ve
ihtiyaçlarını zamanında sezinleyip bunları örgütleyen
yaratıcı kişidir.
BİR LİDERDE ARANAN ÖZELLİKLER

Bir vizyonu benimsemek ve bunu çalışanlarıyla paylaşmak,

Değişikliğe açık olmak, yeni projeleri yönetebilmek,

Müşteri ihtiyaçlarına yönelik çalışabilmek, motive
edebilmek,

Doğru ekip oluşturmak ve ekipleri desteklemek,

Bilgiyi paylaşmak,

Sorun çözmek ve karar vermek,

Özgüven sahibi olmak,

Merak ve meydan okumak,

Başarı için deneyim,

Kültürel bilinç,

Politik bilinç,

Zeka,

İşbirliği ve dayanışma.
HEMŞİRELİKTE LİDERLİK

Hemşirelikte liderlik, hemşirenin sağlam ya da hasta
bireye hemşirelik bakımını uygularken belirli amaçlara
ulaşabilmek için diğer hemşireleri ve ekip üyelerini
etkilediği süreç olarak tanımlanabilir.


Lider hemşire, sağlık sektöründe değişik hizmet
disiplinlerinden
katılımcıların
faaliyetlerini
bütünleştirmeli,çok
yönlü
ilişkilerin
kurulmasının
gerektirdiğinin farkında olmalıdır.
Lider hemşire; var olan ve potansiyel iş birlikçileri
belirleme, değişik koşullarda ve farklı ortamlarda
çalışanlar arasında paylaşabilecek bir vizyon oluşturmalı.




Amerikan Hemşire Okulları Derneği (AACN)’nin yaptığı
çalışmalar sonucunda hemşirelerin yöneticilikte etkin
olması için şu özellikleri göstermesi gerektiği ortaya
çıkmıştır;
İş birliğini kolaylaştırıcı yöneticilik becerilerini
kullanabilmek
Kurumun sağlık bakım sisteminde hemşireliğe ilişkin görüş
geliştirebilmek
Problem çözmede analitik yaklaşımı, iletişim becerilerini
kullanabilmek, geliştirebilmek

Kaliteli sağlık bakımı için risk alabilmek,

Toplumda hizmet alanları desteklemek,


Problem tanımında ve çözümünde
yaratıcılığı gösterebilmek,
Değişimi kabul etmek ve etkili bir
şekilde kullanmak,



Kaynak kullanımında etkili ve sağlam kararlar verebilmek,
Bilgi ve iletişim teknolojisini kullanarak bütüncül
düşünebilmek,
Toplum önünde etkili konuşabilmek.
YÖNETİMDE GÜÇ OTORİTE VE ETKİLEME


Yönetim, yöneticinin güç kullanımıyla ilgilidir. Yöneticinin
bulunduğu pozisyon yöneticiyi otorite ile donatmış
olabilir. Ancak önemli olan otorite ile donatılmış olmak
kadar bunu kullanabilmektir. Otoriteyi kullanabilmek
kişileri etkilemek ile mümkündür.
Etkileme olayında ise, yöneticinin sahip olduğu otorite
kadar, belki ondan daha da fazla olarak diğer güç
kaynakları önemli bir rol oynamaktadır.
GÜÇ


Güç, bir kimsenin başkalarını, kendi istediği yönde
davranışa sevk edebilme yeteneğidir.
Güç, sosyal ilişkilerle ilgili bir özellik olduğu için, bir kişi
ancak başkaları ile ilişki halinde iken güç sahibi olabilir.
Örneğin, “Ayşe güçlüdür” demek için Ayşe‟nin kimleri
(güç alanı), hangi konularda (güç konusu) ve nasıl (güç
kaynağı) etkilediğinin de belirtilmesi gerekir.
GÜÇ KAYNAKLARI


Yasal Güç
Yasal güç, belirli bir makamın sağladığı yetkilerin
kullanılmasından doğar. Yasal güce sahip olmak bir
yöneticiyi lider kılmamaktadır.
Zorlayıcı Güç
Zorlayıcı güç, bireylerin istenilen yönde davranmaları için
kullanılan maddi ve manevi zorlama ve korkutmaları içine
alır. Bu güç, fiziksel güç kullanımı, işe son verme, rütbe
indirme vb. cezalandırmaya ilişkin davranışlara kadar
değişik zorlama ve korkutmaları içermektedir.



Ödüllendirme Gücü
Zorlayıcı gücün tersi olan ödüllendirme gücü, en önemli
fakat en az kullanılan güç kaynaklarından biridir.
Ödüllendirme ücret artışı, terfi, daha fazla sorumluluk
verme, övgü, takdir vb. şekilde olabilir.
Benzeşim Gücü ve Karizmatik Güç
Benzeşim ve karizmatik güç kaynağı doğrudan yöneticinin
kişiliği ile ilgilidir. Liderin astlar için etkileyici olması,
astların lidere benzeme isteği, lider tarafından daha
kolay etkilenmelerini sağlamaktadır.
Karizma çekiciliği ifade eder. Grup içinde bazı kişiler
kendi kişilik özellikleri (görünüşü, konuşması, sesi vb.)
nedeni ile diğer insanlar üzerinde çekici etki yapabilir,
diğerlerini etkileyebilir.

Uzmanlık Gücü
Uzmanlık gücü, belirli alanda uzmanlık sahibi olanların
bilgilerini diğerlerinin davranışlarını etkilemek amacıyla
kullanmalarını ifade eder.
Bir yönetici veya lider astları tarafından bilgili veya
deneyimli olarak algılanıyorsa, onun astlarını etkilemesi
kolay olur. Örneğin bir liderin izleyenlerin sorunlarını
çözebiliyor, yanıt verebiliyor, onlar için bir bilgi kaynağı
oluyor ise astlarını etkileme imkânı bulacaktır.
OTORİTE


Otorite kişiye kurum tarafından verilen karar verme ve
astlarının davranışlarını belirleme hakkıdır.
Otorite bir güç kullanım şeklidir. Güç, otoriteyi de
kapsayan daha geniş bir kavramdır.
ETKİLEME
 Etkileme, bir kişinin davranışları ile (öneri, istek, arzu,
talimat veya emir) başka bir kişinin davranışlarını istendik
yönde değiştirdiği sürecin adıdır. Etkileme sürecinin
merkezinde, birinin bir başkasının üzerinde yaptığı etki
yatar. Liderler izleyenlerini bir amaç doğrultusunda
yönlendirmek istiyorsa onlarla sürekli ilişki ve karşılıklı
etkileşim içinde bulunarak onları etkileyebilmelidir