Anemi, vitamin B12 ve folat yetmezliği

Anemi, vitamin B12 ve folat yetmezliği
Giriş
Kanda üç tür hücre bulunur. Akyuvarlar vücudu enfeksiyonlara karşı savunur,
alyuvarlar hemoglobin isimli bir madde içinde tüm vücuda oksijen taşır ve
trombositler de kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur.
Her gün parçalanan hücrelerin yerine milyonlarca yeni alyuvar hücresi üretilir.
Demir, B12 vitamini ve folat (folik asit olarak da bilinir) gibi gıdalardan aldığınız
maddeler vücudunuzun sürekli olarak hücre üretebilmesini sağlar.
Anemi alyuvar sayısında veya hemoglobin konsantrasyonunda azalma meydana
geldiğinde ortaya çıkan bir durumdur.
Birkaç farklı anemi türü vardır ve her birinin sebebi farklıdır. En yaygın görülen
anemi türü demir yetersizliğinden kaynaklanandır, diğerleri ise B12 vitamini veya
folat yetersizliğinden kaynaklanır. Bu bölümde B12 vitamini ve folat yetmezliğine
bağlı anemi ele alınmıştır.
B12 vitamini veya folat yetmezliği en çok 75 yaş üstü kimselerde görülür.
Belirtiler
Her anemi türünün altta yatan nedene bağlı olarak kendine özgü belirtileri vardır.
Ancak tüm anemi tipleriyle ilintili olan daha genel bazı belirtiler mevcuttur. Bu
belirtiler bitkinlik, nefes darlığı, (dispne), baygınlık ve düzensiz kalp atışlarıdır
(çarpıntı). Ayrıca baş ağrısı, kulak çınlaması ve iştah kaybı gibi şikâyetleriniz de
olabilir.
Sizdeki aneminin nedeni B12 vitamini eksikliğiyse, başka belirtiler de olabilir.
Bunlar cildinizde sararma (kanda bilirubin adı verilen kimyasalın birikmesi
durumunda meydana gelen sarılığa bağlı olarak) şeklindedir.. Diğer belirtiler ise
ağrılı ve kırmızı bir dil (glossit), ağzınızın içinde yaralar ve değişmiş ya da azalmış
dokunma hissidir.
B12 vitamini eksikliğinden kaynaklanan diğer belirtiler acı hissinin azalması,
yürüme ve hareket etme biçiminde değişiklik, bulanık görüş, asabiyet ve
depresyondur.
Folat eksikliği de, genel anemi belirtilerinin yanı sıra duyu kaybı, kaslarınızı kontrol
edememe ve depresyona neden olabilir.
Nedenleri
Page 1 of 4
Anaemia, vitamin B12 and folate deficiency | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Birleşik Krallıkta, pernisiyöz (ölümcül) anemi B12 vitamini eksikliğinin en yaygın
nedenidir. Pernisiyöz anemi vücudunuzda B12 vitamininin emilimini engelleyen bir
hastalıktır.
B12 vitamini eksikliğinin diğer nedenleri daha nadir görülür. Ancak bu eksiklik
beslenmenizde B12 vitamini bulunmaması, B12 vitamininin emilimini engelleyecek
bir mide veya bağırsak hastalığınızın olması veya bazı ilaçlar nedeniyle de
meydana gelebilir.
Folat eksikliği aldığınız besinlerde folat bulunmaması veya vücudunuzun gerektiği
kadar etkin bir biçimde folat emilimi yapmasına engel olan başka bir hastalık
(huzursuz bağırsak sendromu gibi) yüzünden de meydana gelebilir.
Böbreğiniz veya karaciğerinizle ilgili altta yatan bir hastalık nedeniyle çok sık
tuvalete çıkmanız halinde de folat kaybedebilirsiniz.
Vücudunuzun normalden fazla folata ihtiyacı varsa, bu ihtiyacı karşılamayabilir,
zayıf düşebilirsiniz. Gebe kaldığınızda veya kanserseniz, bir kan bozukluğu ya da
vücudunuzda inflamasyon varsa daha fazla folata ihtiyaç duyarsınız.
Tanı
GP’niz sizde aneminden şüphelenirse, normal olarak kan tahlili yaptırmanız
gerekir.
Kanınız hemoglobin açısından test edilir ve normalden az hemoglobininiz varsa
size anemi tanısı konur. Kanınızda ayrıca ne kadar B12 vitamini ve folat olduğuna
da bakılır. Tahlilleriniz bu vitaminlerden herhangi birinin yetersiz olduğunu
gösterirse, bu GP’nizin sizde hangi tür anemi olduğuna karar vermesini
kolaylaştırır.
GP'niz sizde B12 vitamini veya folat yetmezliğine bağlı anemi olduğuna karar
verdiğinde, bu eksikliğin altta yatan nedenini bulmak üzere başka tahliller
yaptırmanız da gerekebilir.
Bazı durumlarda daha ayrıntılı tahlil ve tedaviler için kan hastalıkları uzmanı
(hematolog) veya sindirim sistemi hastalıkları uzmanı (gastroenterolog) gibi bir
uzmana sevk edilmeniz gerekebilir.
Vitamin B12 veya folat eksikliğiniz yetersiz beslenmeden kaynaklanıyorsa, bir
diyetisyene sevk edilirsiniz ve diyetisyen hastalığınızın tedavisi için beslenme
şeklinizi nasıl değiştireceğinize dair size tavsiyelerde bulunabilir.
Tedavi
B12 vitamini yetmezliğine bağlı anemi genellikle B12 vitamin iğneleriyle tedavi
edilir. İlk başta, iki hafta süreyle gün aşırı iğne olursunuz. B12 vitamini eksikliğiniz
Page 2 of 4
Anaemia, vitamin B12 and folate deficiency | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
beslenmenizde bu vitamini yetersiz almanızdan kaynaklanmıyorsa, hayatınız
boyunca üç ayda bir B 12 vitamin iğnesi vurulmanız gerekir.
B12 vitamini yetmezliğiniz beslenmenizde bu vitamini yeterince alamamanızdan
kaynaklanıyorsa, doktorunuz size B12 vitamin tabletleri yazar ve B12 düzeyiniz
normale döndüğünde bu tabletleri kullanmayı bırakırsınız.
Folat yetmezliği kaynaklı anemiyi tedavi etmek üzere, GP’niz genellikle dört ay
süreyle alınan folik asit tabletleri yazar.
B12 vitamini veya folat yetmezliğine bağlı aneminiz varsa, günlük beslenmenize
B12 vitamini ve folat yönünden zengin gıdalardan bolca dâhil etmeniz önemlidir.
Zengin B12 vitamini kaynakları et, yumurta, süt ürünleri, güçlendirilmiş kahvaltılık
gevrekler ve bazı soya ürünleridir.
Brokoli, Brüksel lahanası, kuşkonmaz, bezelye, nohut ve esmer pirinç gibi sebzeler
de yüksek düzeyde folat içerir.
Komplikasyonlar
B12 vitamini veya folat yetmezliği olgularının çoğu
edilebildiğinden, komplikasyonlar nispeten nadir görülür.
kolaylıkla
tedavi
Şiddetli olgularda, herhangi bir anemi türü kalp ve akciğerlerinizi etkileyebilecek ve
gerektiği şekilde çalışmalarını engelleyecek komplikasyonlara neden olabilir.
B12 veya folat eksikliği bazen geçici steriliteye (kısırlık, gebe kalamama) de neden
olabilir. Ancak bu kısırlık kalıcı değildir ve vitamin takviyeleri kullanılarak
giderilebilir.
Gebeyseniz, yeterli miktarda B12 veya folat almamanız halinde bebeğinizde spina
bifida (bebeğin omurgasının gerektiği gibi oluşmaması) gibi bir doğum defekti
görülme riski artar. Folat eksikliği bebeğinizin prematüre doğması riskini de artırır.
Folat eksikliği kardiyovasküler bir hastalığa (kalbinizin ve dolaşım sisteminizin
gerektiği gibi çalışmamasına neden olur) yakalanma riskinizi de artırır).
Araştırmalar folat yetmezliğinin bazı kanserlerle de ilintili olabildiğini göstermiştir.
Folat eksikliği tek başına bir kanser sebebi olmamakla birlikte, hastalığın
oluşmasına katkıda bulunan bir etmen olabilir.
Page 3 of 4
Anaemia, vitamin B12 and folate deficiency | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Güvenilir çeviri hizmeti
NHS Direct telefon ettiğinizde sadece birkaç dakika içinde pek çok dilde size
güvenilir çevirmenler sağlayabilir.
3 adımlık kılavuzumuzu takip edin:
Adım 1 - NHS Direct’i 0845 4647 numaralı telefondan arayın
Adım 2 – Aramanız yanıtlandığında, kullanmak istediğiniz dili İngilizce olarak
belirtin. NHS Direct’in size ihtiyaç duyduğunuz bilgi ve tavsiyeyi vermesine
yardımcı olacak çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın.
Adım 3 – Veya, bir arkadaşınızdan ya da yakınınızdan sizin yerinize arama
yapmasını rica edebilirsiniz. Neden aradığınızı açıklamak üzere bir
çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın.
Page 4 of 4
Anaemia, vitamin B12 and folate deficiency | Turkish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008