Kamu Zararı Kavramı ve Uygulaması

Kamu Zararı
Kavramı
ve
Uygulanması
*Kent Eğitim Danışmanlık*
Türk mali sistemine köklü değişiklikler getiren
“5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu” ve bu çerçevede oluşturulan ikincil
mevzuat düzenlemelerinin en önemlilerinden birisi
“Kamu Zararları” konusudur.
Görevi Kötüye Kullanma

Kamu görevlisinin,görevinin gereklerine aykırı
davranması,ihmal etmesi veya gecikme
göstermesi gibi nedenlerle,………kamu
zararına neden olması halinde,5237 sayılı
T.C.Kanununun 257.maddesinde yer alan bir
suçun oluşması söz konusudur.Yeni
düzenlemeyle,Kamu zararının doğmasına neden
olunması veya haksız kazanca sebebiyet
verilmesi bir ceza yaptırımını da
kapsayabilmektedir.
Bakanlar
Kurulunca
kararlaştırılan
“Kamu
Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik”, 19/10/2006 tarihi itibariyle yürürlüğe
girmiş bulunmaktadır.
Bu Yönetmelik 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve
Kontrol
Kanununun
düzenlenmiştir.
71.maddesi
uyarınca
AMAÇ:
DENETİM
TESPİT
Tespit edilen kamu zararlarının tahsiline ilişkin usul ve
esasların belirlenmesidir.
KAMU ZARARI NEDİR ?
KAMU GÖREVLİLERİNİN;
* kasıt, kusur veya ihmalleri
* mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri
nedeniyle
“kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden”
olunmasıdır.
SORUMLU VE İLGİLİ KİMDİR ?
SORUMLU; “kamu görevlileri” dir.
“Kamu görevlileri; Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli
ve
hukuka
uygun
olarak
elde
edilmesinden,
yönetilmesinden,
kullanılmasından, korunmasından, kötüye kullanılmaması ve her an
hizmete hazır bulundurulması için gerekli önlemlerin alınmasından
sorumludurlar.”
5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 6/d.maddesinde kamu görevlisi;
kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da
herhangi bir surette sürekli,süreli veya geçici olarak katılan kişi olarak
tanımlanmıştır.
6085 sayılı Sayıştay Kanunu

7.maddenin (2) bendinde ; “Her türlü kamu kaynağının
elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili
olanlar; kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka
uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından,
muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye
kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından
sorumludur. Kamu zararına sebep olunan durumlar söz
konusu ise bu zararın tazminine ilişkin hükme bağlama
işlemi ile sonuçlandırılır”
düzenlemesi yer almaktadır.

7.maddesinin (3) bendinde ise Sorumlular; “mevzuata
aykırı karar, işlem veya eylemleri ile illiyet bağı kurularak
oluşturulan ilamda yer alan kamu zararından tek
başlarına veya birlikte tazmin ile yükümlüdür.”
şeklinde açıklanmıştır.

İLGİLİ:
“Kendisine yersiz veya fazla ödemenin
yapıldığı ve kamu zararından tek başına veya
sorumlularla birlikte sorumlu olan gerçek
ve/veya tüzel kişi ya da kişilerdir.”
“Zararın
geri
ödenmesi
sürecine
kamu görevlileri ile birlikte ilgililerin de
dahil edilmesi, sorumluluğun kapsamını
yayma
ve
zarara
sebep
olanların
bütününe ulaşma amacına yöneliktir.”
SORUMLULUĞUN KAPSAMI
Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması -1Mevzuatında belirlenen tutardan fazla ödeme veya rayiç
bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet
alınması-2İş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan önce ödemede
bulunulması,-3Transfer niteliğindeki giderlerde fazla veya yersiz ödemede
bulunulması,-4Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi,
kullanımı ve elden çıkarılması gibi işlemlerin mevzuata uygun bir
şekilde yapılmaması,-5Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğratılması,-6Yerine getirilmeyen yükümlülükler nedeniyle kamu idaresine faiz,
tazminat, gecikme zammı ve para cezası gibi ek malî külfetlerin
yüklenmesi -7İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata
uygun bir şekilde yapılmaması, -8-
“5018 Sayılı Kanuna göre gerçek dışı belge düzenleyenler
ile
bu
tür
kanıtlayıcı
belgeleri
bilerek
düzenlemiş,
imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza
Kanunu hükümlerinin uygulanacağı, ayrıca bu fiilleri
işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil
yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para
cezası verileceği” hüküm altına alınmış bulunmaktadır.”
KAMU ZARARI NASIL TESPİT EDİLECEK ?
Kontrol, denetim veya inceleme,
Sayıştay’ca kesin hükme bağlama,
Adli, idari veya askeri yargılama
Tespit edilen kamu zararına ilişkin yazı, tutanak, rapor, ilâm
ve benzeri belgeler takiple ilgili kamu idarelerine
gönderilecektir.
KAMU ZARARLARINDA TAKİBAT
Yargı kararları ve Sayıştay ilamları ile kontrol, denetim
veya inceleme sonucunda tespit edilerek idareye bildirilen
kamu zararı alacakları:
Yönetmeliğin 4/ı maddesine göre,Yönetmelik üst
yönetici/belediye başkanı tarafından uygulanacaktır.
GÖRÜŞ
KONTROL
DENETİM
HARCAMA YETKİLİSİ
TESPİT
İNCELEME
DEĞERLENDİRME
Üst
Yönetici/
Belediye
Başkanı
KAMU ZARARININ MUHASEBE KAYDINA ALINMASI
SAYIŞTAY İLAMI
MAHKEME İLAMI
KONTROL
DENETİM
İNCELEME
İlamın İdareye
Değerlendirmenin
Ulaştığı Tarih
Onaylandığı Tarih
5 İŞ GÜNÜ
Mali Hizmetler Müdürlüğü
Veya Takibe Yetkili Kılınan Makam
MUHASEBE BİRİMİ
KAMU ZARARLARININ TEBLİĞİ
 Bilinen adrese imza karşılığı tebligat
 Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebligat
 Sayıştay Kanunu hükümlerine göre tebligat
ÖDEME
SÜRESİ 1 AY
Kontrol, denetim veya
inceleme sonucunda tespit edilen
kamu zararı alacaklarının
sorumlulara ve/veya ilgililere
tebliğ işlemlerine,
yapılacak değerlendirme
sonucunda alınan onay tarihinden
itibaren 5 (beş) iş günü içerisinde
başlanacaktır.
YAPILACAK TEBLİĞDE;
- Borcun miktarı,
- Borcun sebebi,
- Borcun doğuş tarihi,
- Faiz başlangıç tarihi,
- Ödeme yeri,
- İtiraz süresi (7 gün)
- İtiraz mercii (it.kararı 10 gün)
Bilgileri yer almalıdır.
Adli,
idari
ve
askeri
mahkemelerce
hükme bağlanan ve taraflara tebliğ edilen
kamu zararından doğan alacaklara ilişkin
kararın kesinleşmesi beklenilmeksizin takip
işlemlerine başlanacaktır.
Yargılama sonucunda verilen tazmine
ilişkin kararların takibi;
Mali Hizmetler
Birimi
)
Stratejik
Planlama,
Bütçe ve
Performans
Programı Alt
Birimi
Hukuk İşleri
Müdürlüğü
Avukat
Kamu zararı alacaklarının yapılan tebligata rağmen
sorumlular ve/veya ilgililerce süresinde rızaen ve sulhen
ödenmemesi halinde ilgili alacak takip dosyası, sürenin
bitiminden itibaren 5 (beş) iş günü içerisinde genel
hükümlere göre takibat yapılmak ve dava açılmak üzere;
Mali
Hizmetler
Müdürlüğü
ve/veya
Stratejik
Planlama, Bütçe ve Performans Programı Alt Birimince
Belediye
hukuk
işleri
müdürlüğü
veya
belediye
avukatlığına gönderilecek ve alacağın hükmen tahsili
sağlanacaktır.
KAMU ZARARLARININ TAHSİLİ
1. Rızaen ve sulh yolu
Tahsil
Şekilleri
2. Takas
(Borçlar Kanunu hükümlerine göre)
3. Cebri İcra
(İcra ve İflas Kanunu hükümlerine
göre)
Kamu zararından doğan alacaklar, sorumlulardan
ve/veya ilgililerden, zararın oluştuğu tarihten itibaren
ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte
tahsil edilir.
Rızaen ve Sulh Yoluyla Tahsilat
Oluştuğu tarih itibarıyla asgarî ücretin bir aylık brüt
tutarının yarısını geçmeyen alacaklar,
Belediye Başkanı/Üst Yöneticinin izni,
Sorumlunun ve/veya ilgilinin kabul etmesi
şartıyla, tebliğ tarihini izleyen aybaşından (eğer alacak tutarı asgarî
ücretin bir aylık brüt tutarının yarısını geçiyor ise sulh işleminin
kesinleştiği tarihi izleyen aybaşından) itibaren aylığından kesilerek
rızaen tahsil edilecektir.
“Aylıklardan
yapılacak
kesinti
tutarı, sorumlulara ve/veya ilgililere
yapılan her türlü aylık, ödenek, zam,
tazminat
dahil
bir
aylık
net
ödemelerinin dörtte birinden az, üçte
birinden çok olamaz”
Takas Yoluyla Tahsilat için;
- Karşılıklı Alacak / Borç
- Alacak / Borcun nakit olması
ALACAKLI
Kamu İdaresi
- Alacak / Borcun vadesinin gelmesi
BORÇLU
Sorumlu / İlgili
-Alacağın yazı ile talebi
- Borcun yazı ile beyanı
Borç ve alacaktan birisi şarta bağlı bulunuyorsa veya henüz vadesi
gelmemiş ise takas yapılamaz.
İcra Yoluyla Tahsilat
Sayıştay ve mahkeme ilâmları ile hüküm altına alındığı
halde sorumluları ve/veya ilgilileri tarafından rızaen
ödenmeyen kamu zararından doğan alacaklar, İcra ve İflas
Kanunu hükümlerine göre tahsil edilecektir.
Mali Hizmetler
Müdürlüğü
- Tapu,
- Banka,
Hukuk İşleri Müdürlüğü
MALVARLIĞI
ARAŞTIRMASI
- Vergi dairesi,
- Trafik şubesi
İCRA TAKİBATI
veya
TAKİPTEN VAZGEÇME ONAYI
- Sos. güv. Kur.
Avukat
- Diğer
.
Alacağın takibinden sorumlu harcama yetkilileri;
“mahkemeye
veya
icraya
intikal
eden
alacakların takibinin hangi aşamada olduğunu
ilgili hukuk birimleri nezdinde izlemek ve icra
dairelerince tahsil edildiği bildirilen paraların
muhasebe birimine yatırılmasını ve borcun
mahsubunu sağlamak zorundadırlar.”
Kamu alacağının güvence altına alınması maksadıyla;
Öngörülen şartların varlığı ve üst yönetici/belediye başkanının
gerekli görmesi hallerinde,
Mahkeme kararı veya Sayıştay ilâmı tebliğ edilinceye kadar,
Yetkili mahkemeden karar alınarak,
Sorumluların ve ilgililerin mal, hak ve alacakları üzerine
İHTİYATİ
HACİZ
Kararın uygulanması için 10 gün içinde
İcra Dairesine başvurulmalıdır.
KAMU ALACAĞININ TAKSİTLENDİRİLMESİ
SORUMLU
ve / veya
Üst Yönetici
YAZILI
TALEP
ONAY
İLGİLİ
Belediye Başkanı
ÖDEME PLANI
-Taksitlendirmenin
Süresi,
-Taksit Sayısı,
-Taksit Tutarları,
-Ödeme Zamanları
Mutlaka Resen Borç Senedi ve Kafaletname alınacaktır.
Sorumlular ve/veya ilgililer, taksitlendirme taleplerine
ilişkin yetkili makamın onayı alınıncaya kadar dilekçede
belirtilen ilk taksit miktarını hemen, takip eden taksitleri ise
ödeme planına ve “resen borç senedi ile kefaletname”ye
uygun olarak vadesinde ayrıca faiziyle birlikte muhasebe
birimine ödeyeceklerdir.
AKSİ HALDE ;
Alacağın tamamı muaccel olacağından hükmen tahsil
için gerekli işlemler başlatılacaktır.
Faiz Başlangıç Tarihi
KURAL : Zararın Oluştuğu tarih
- Vezne ve ambar açıklarında, açığın meydana geldiği
tarihte, bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit
edildiği tarihte,
- İş, mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında
belirlenen veya mevzuatında öngörülen karar, onay ya
da sözleşmesinde belirlenen tutardan fazla yapılan
ödemeler ile transfer niteliğindeki giderlerde yapılan
yersiz ve fazla ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte,
- Kayıtlı olsun veya olmasın, kamu idaresinin yönetim
ve kullanımında olan ya da kullanıcılarına teslim edilen
taşınırların kaybedilmesi, çalınması veya zarar görmesi
hallerinde olayın meydana geldiği tarihte; bu tarihin
bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte,
- İş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan ya da
mevzuatında öngörülmediği halde yapılan yersiz
ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte,
- İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin
mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması hallerinde,
söz konusu işlemin zaman aşımına uğradığı tarihte,
- Hakedişlerden kesinti suretiyle yapılan gelir
tahsilatının eksik yapılması hallerinde, tahsilat tutarının
gelir kaydedilmesi gerektiği tarihte
İSTİSNA : Sayıştay ve Mahkeme İlamları
Sayıştay, adli, idari ve askeri
mahkeme ilamları ile tespit
olunan kamu zararından doğan
alacaklarda
faiz
başlangıç
tarihi;
- İlamda
faizin
başlangıcı
hakkında
hüküm
varsa
belirtilen tarih,
- Hüküm yoksa
olacaktır.
karar tarihi
KAMU ZARARINDAN DOĞAN ALACAKLARDA
ZAMANAŞIMI
Kamu zararından doğan alacaklarda zamanaşımı süresi
10 (on) yıldır.
Zamanaşımı süresi kamu zararının oluştuğu kabul edilen
tarihi takip eden malî yılın başından işlemeye başlar ve
onuncu yılın sonunda biter.
Borç aslı zamanaşımına uğramış olan kamu zararından
doğan alacakların faizleri de zaman aşımına uğrayacaktır
Zamanaşımına uğramış olsa dahi sorumlular ve/veya
ilgililer tarafından rızaen yapılan ödemeler kabul
edilecektir.
KAMU ZARARINDAN DOĞAN ALACAKLARIN
SİLİNMESİ
MALİYE
BAKANI
Yön.Mad.
21
Zorunlu ve Mücbir
Sebeplerle Takip ve
Tahsil İmkanı
Kalmayan Kamu
Zararı Alacakları
YETKİ
İşleme Koyma
Üst
Yönetici
RESMİ
YAZI
ONAY
RESMİ
YAZI
MHM
İLGİLİ MUHASEBE
BİRİMİ
Zorunlu veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkanı
kalmayan kamu zararından doğan alacaklardan dava veya icraya
intikal etmiş olan alacak takip dosyaları;
Üst Yönetici/Belediye Başkanı tarafından verilen takipten vazgeçme onayı
ertesinde Hukuk İşleri Müdürlüğünce/avukat tarafından işlem yapılmak üzere
Mali Hizmetler Müdürlüğüne gönderilir.
Alacağın tahsili için açılan davada idare aleyhine karar
verilmesi ve Yargıtay tarafından da hükmün kesinleşmesi,
İdare için bir yarar görülmediğinden temyizden yetkili
mercinin onayı alınarak vazgeçilmesi hallerinde;
Yargıtay ilâmı veya temyizden vazgeçme onayı ile buna
ilişkin aleyhteki mahkeme kararı, Hukuk İşleri Müdürlüğü veya
Belediye avukatınca,
takiple görevli ilgili birime gönderilecek ve
bu birimlerce de, ilgili muhasebe birimine intikal ettirilerek
alacağın kayıtlardan çıkarılması sağlanacaktır.
UYGULAMADA
KARŞILAŞILAN
SORUNLAR
*Harcama Belgelerinde Eksiklik
*5393 sayılı Kanunda öngörülmeyen hususlarda ödeme
yapılması
*Belediye gelirlerinin takip edilmemesi nedeniyle alacak
kaybına uğratılması
*Hesaplama Hataları
*Mevzuat takibinin yapılmaması nedeniyle ihale mevzuatına
aykırı ödeme
EKSİK BİLGİ VE BELGE NEDENİYLE;
 Belge
eksikliği nedeniyle
tamamlanması için
iş ve zaman kayıpları yaşanmakta,
 Borçlandırma yapılamamakta,
(Özellikle Muhasebe Birimleri / Saymanlıklar;
borçlandırma
işlemlerini
yapabilmek
numarasına ihtiyaçları bulunmaktadır)
için
T.C.
EKSİK BİLGİ VE BELGE NEDENİYLE;
 Sorumluluk gerekleri yerine getirilememekte.
(Kontrollerin doğru ve eksiksiz olarak yerine
getirilebilmesi ancak konuya ilişkin bütün belgelerin
incelemesinden sonra yapılabilmektedir)
 Eksik
bilgi
ve
belge
uygulamalara yol açmakta.
yanlış
karar
ve