kamu zararı

KAMU ZARARI
Kamu zararı nedir
 Kamu zararı;
kamu
görevlilerinin
ihmallerinden kaynaklanan
kasıt,
kusur
veya
 - mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri
sonucunda
 - kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye
neden olunmasıdır.
Kamu kaynağı
 Borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dahil
 kamuya ait gelirler,
 taşınır ve taşınmazlar,
 hesaplarda bulunan para,
 alacak ve haklar ile
 her türlü değerleri ifade eder.
Sorumluluk

5018 sayılı Kanunun ilgili maddeleri gereğince, kamu
görevlileri; kamu kaynaklarının
 etkili, ekonomik, verimli ve
 hukuka uygun olarak elde edilmesinden,
 yönetilmesinden,
 kullanılmasından,
 korunmasından,
 kötüye kullanılmaması ve
 her an hizmete hazır bulundurulması
önlemlerin alınmasından sorumludurlar.
için
gerekli
Yönetmelik
Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik 19/10/2006 tarihli ve 26324 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanarak 1/1/2006 tarihinden geçerli olmak üzere
yürürlüğe girmiştir.
Kapsam

Yönetmeliğin kapsamı düzenleyici ve denetleyici
kurumlar hariç olmak üzere, genel yönetim kapsamındaki
kamu idareleridir.

Ancak kullanımda bulunan taşınır ve taşınmazların
korunması ve her an hizmete hazır halde bulundurulması
için gerekli tedbirleri almamaları nedeniyle Devlete verilen
zararlar hakkında ‘Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen
Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin
Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında
Yönetmelik’ hükümleri uygulanır.
Sorumlular

Sorumlu; kamu zararının oluşmasına sebep olan
kamu görevlisini ifade etmektedir.

Kamu zararı, kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya
ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar,
işlem, veya eylemleri sonucunda oluşur. Zarara
sebebiyet veren kamu görevlisidir ve tespit edilen
kamu zararının geri ödenmesinden sorumludur.
İlgililer

İlgili, kendisine yersiz veya fazla ödeme yapılan
gerçek ve/veya tüzel kişi ya da kişileri ifade
etmektedir.

Kanun ve Yönetmelikteki hükümler ile tespit edilen
kamu zararı alacağının takip ve tahsilinde zarara
sebebiyet veren kamu görevlisiyle birlikte kendisine
yersiz ve fazla ödeme yapılan gerçek ve/veya tüzel
kişi ya da kişilere de gidilebileceği belirtilmiştir. Bununla
amaçlanan kamu alacağının tahsilinin imkansız hale
gelmesini önlemek ve daha kısa sürede ödenmesini
sağlamaktır.
Kamu zararının belirlenmesi









- Yapılan iş, alınan mal veya hizmet karşılığı belirlenen tutardan
fazla ödeme yapılması,
- İlgili mevzuatında öngörülen haller dışında, iş yaptırılmadan, mal
veya hizmet alınmadan önce ödeme yapılması,
- Transfer (açıklanacak) niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz
ödemede bulunulması,
- İlgili mevzuatı gereğince görevlendirilen komisyon veya kişilerce
rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet
alınması,
- Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi,
kullanımı ve elden çıkarılması işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde
yapılmaması,
- Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğraması,
- İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata
uygun bir şekilde yapılmaması,
- Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde
yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme
zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesi,
- Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması.
Kamu zararının tespiti

Kamu zararı,

- Kontrol, denetim veya inceleme,

- Sayıştayca kesin hükme bağlama,

- Adlî, idarî veya askerî yargılama, sonucunda tespit
edilir ve tespite ilişkin yazı, tutanak, rapor, ilâm ve benzeri
belgeler ilgili kamu idarelerine gönderilir.

Değerlendirme

Kontrol, denetim ve inceleme sonucunda tespit edilerek
kamu idarelerine bildirilen kamu zararlarına ilişkin belgelerde yer
alan hususlar, ilgili harcama yetkilisinin de görüşleri alınmak
suretiyle merkezde üst yönetici, taşrada ise idarenin en üst
yöneticisi tarafından değerlendirilir.

Taşrada idarenin en üst yöneticisi ile harcama yetkilisi
görevinin aynı kişide birleşmesi halinde değerlendirme üst
yönetici tarafından yapılır.

Taşrada idarenin en üst yöneticisi yalnızca harcama
sıfatıyla yaptığı harcamalardan kaynaklanan kamu
iddialarını değerlendiremez. Kendisinin harcama
olmadığı diğer harcamalardan kaynaklanan kamu
iddialarını değerlendirebilir.
yetkilisi
zararı
yetkilisi
zararı
Değerlendirme
Değerlendirmede kamu zararı iddialarının yersiz
olduğu, fazla ve yersiz ödemenin söz konusu olmadığı
sonucuna
varılırsa
buna
ilişkin
gerekçenin
değerlendirme onayına eklenmesi gerekmektedir.

Kamu zararına ilişkin tespitlerin değerlendirme
için üst yöneticiye sunulması görevi, merkezde strateji
geliştirme birimleri taşrada ise alacağı takiple yetkili
birimler tarafından yerine getirilir.

Değerlendirmede dikkate alınacak esaslar

- İlgili mevzuatın tümüyle dikkate alınıp alınmadığı
ve doğru olarak yorumlanıp yorumlanmadığı,

- Zarara sebebiyet veren işlem veya eylemi yapan
kamu görevlisi ile fazla ve yersiz ödemenin yapıldığı
ilgilinin doğru tespit edilip edilmediği,

- Mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemde kasıt,
kusur veya ihmalin bulunup bulunmadığı.
Sayıştay sorguları


Sayıştay denetçileri tarafından düzenlenen sorgular
kamu idaresince ihbar kabul edilerek inceleme
başlatılabilir ve sonucunda üst yönetici veya en üst
yönetici tarafından değerlendirilerek, gerekli işlemlerin
başlatılmasını sağlamak üzere merkezde strateji geliştirme
birimine, taşrada alacağı takibe yetkili birime gönderilir.
Alacak takip dosyası

Tespit edilerek kamu idarelerine bildirilen kamu
zararından doğan alacakların her biri için merkezde
strateji geliştirme birimlerince taşrada ise takibe yetkili
birimlerce alacak takip dosyası açılır.

Alacağın tespit, takip ve tahsiline ilişkin bütün belgeler
alacak takip dosyasında muhafaza edilir. Strateji geliştirme
birimleri ya da alacağı takiple yetkili birimler tarafından her
bir kamu zararı alacağı için sıra numarası verilir.

Alacağın tamamı tahsil edilip dosya kapatılıncaya
kadar, takip işlemleri aynı numara üzerinden gerçekleştirilir.
Alacak takip dosyası












Alacak takip dosyasında;
- Kamu zararı tespitine ilişkin belgeler,
- Değerlendirme sonucuna ilişkin yazı,
- Tebligata ilişkin belgeler,
- İtiraz ve sonucuna ilişkin belgeler,
- Malvarlığı araştırmasına ilişkin belgeler,
- Taksitlendirmeye ilişkin ödeme planı ile resen borç senedi ve
kefaletname,
- Muhasebe kayıtlarına alınması ve tahsili için muhasebe
birimine yazılan yazı ile muhasebe kayıtlarına alındığına ilişkin
muhasebe işlem fişi,
- Tahsilata ilişkin belge örnekleri,
- Takipten vazgeçmeye ilişkin yetkili makamın onayı,
- Takibinden vazgeçilen alacağın kayıtlardan çıkarılmasına
ilişkin muhasebe birimine yazılan yazı ile muhasebe
kayıtlarından çıkarıldığına ilişkin muhasebe işlem fişi
bulunur.
Muhasebe birimine bildirilme

Sayıştay veya mahkeme ilâmları ile bildirilen kamu
zararından doğan alacaklarda, ilâmların idarelerine ulaştığı,
Kontrol, denetim veya inceleme sonucunda tespit edilen kamu
zararından doğan alacakların ise değerlendirme sonucunun
yazılı hale getirildiği tarihten itibaren beş iş günü içerisinde,

Merkezde strateji geliştirme birimlerince,

Taşrada ise takibe yetkili birimce
 muhasebeleştirmeye esas belgelerin birer örneği muhasebe
birimine gönderilerek, sorumlular ve ilgililer adına muhasebe
kayıtlarına alınması istenilir.
Tebliğ (1)
Kamu zararından doğan alacaklar, merkezde
strateji geliştirme birimlerince, taşrada ise takibe yetkili
birimlerce sorumluların ve ilgililerin bilinen adreslerine
imzaları alınmak suretiyle veya Tebligat Kanunu
hükümlerine göre tebliğ edilir.

Kontrol, denetim veya inceleme sonucunda tespit
edilen kamu zararı alacaklarının sorumlulara ve
ilgililere tebliğ işlemlerine, değerlendirme işlemlerinin
tamamlandığı tarihten itibaren beş iş günü içerisinde
başlanır.

Tebliğ (2)


Tebliğde;
 - borcun miktarı,
 - sebebi,
 - doğuş tarihi,
 - faiz başlangıç tarihi,
 - ödeme yeri,
 - yedi günlük itiraz süresi,
 - itiraz mercii belirtilerek, söz konusu tutarın tebliğ
tarihinden itibaren bir ay içerisinde ödenmesi istenir.
İtiraz

İtiraz merkezde strateji geliştirme birimince,
taşrada ise takibe yetkili birimin en üst yöneticisince
on iş günü içerisinde sonuçlandırılır.

İtiraz ve itirazı değerlendirme süresi bir aylık ödeme
süresini etkilemez.
Tebliğ edilen alacağın süresinde ödenmemesi
Kamu zararı alacaklarının yapılan tebligata rağmen
sorumlular ve/veya ilgililerce süresinde rızaen ödenmemesi
halinde,

ilgili alacak takip dosyası, sürenin bitiminden itibaren
beş iş günü içerisinde, alacağın hükmen tahsili için, strateji
geliştirme birimi veya taşradaki ilgili takip birimince kamu
idaresini temsile yetkili hukuk birimine gönderilir.

Alacağın güvence altına alınması (1)
 İcra ve İflas Kanununda ihtiyatî haciz için öngörülen
şartların varlığı ve kamu idaresi üst yöneticisinin de gerekli
görmesi halinde,
 mahkeme kararı veya Sayıştay ilâmı tebliğ edilinceye
kadar, alacaklı kamu idaresince kamu alacağını güvence
altına almak amacıyla yetkili mahkemeden karar alınarak,
sorumluların ve ilgililerin mal, hak ve alacakları üzerine ihtiyatî
haciz konulur.
Alacağın güvence altına alınması (2)


Kamu alacağının güvence altına alınması ihtiyacı doğarsa,
merkezde strateji geliştirme birimleri taşrada ise alacağı takibe
yetkili birimler, konunun üst yöneticiye arz edilerek onayının
alınması ve alınan onaya göre gereğinin yapılmasını ilgili hukuk
biriminden istenmesi işlemlerini, kamu idaresini temsile yetkili
hukuk birimleri ise yetkili mahkemeden karar alınması ve gerekli
hallerde icra mahkemesinden kararın infazının sağlanması
işlemlerini yerine getireceklerdir.

Üst yönetici yetkisini taşrada idarenin en üst yöneticisine
devredebilir. Hukuk biriminin bulunmaması halinde takibe yetkili
birimin harcama yetkilisi tarafından ihtiyati haciz talebinde
bulunulması gerekmektedir.
Alacağın rızaen veya sulh yoluyla ödenmesi (1)

Kamu zararından doğan alacaklar, sorumluları veya ilgilileri
tarafından rızaen veya ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde
sulh yoluyla ödenebilir.

Oluştuğu tarih itibarıyla onaltı yaşından büyükler için tespit
edilen asgarî ücretin bir aylık brüt tutarının yarısını geçmeyen
alacaklar, merkezde üst yöneticinin, taşrada ise idarenin en üst
yöneticisinin izni ve sorumlunun veya ilgilinin kabul etmesi
koşuluyla, tebliğ tarihini izleyen aybaşından itibaren aylığından
kesilerek rızaen tahsil edilir.

Alacağın rızaen veya sulh yoluyla ödenmesi (2)

Bu tutarları aşan alacağın ödenmesinin ilgili mevzuat
çerçevesinde sulh yolu ile sağlanması halinde, sulh
işleminin kesinleştiği tarihi izleyen aybaşından itibaren
sorumlunun ve/veya ilgilinin aylığından kesilerek tahsil
edilebilir.

Aylıklardan yapılacak kesinti tutarı, sorumlulara veya
ilgililere yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil
bir aylık net ödemelerinin dörtte birinden az, üçte birinden
çok olamaz.
Alacağın takas suretiyle ödenmesi (1)

Kamu zararı alacakları, sorumluların ve ilgililerin kamu
idaresiyle olan özel hukuk ilişkilerinden doğan alacaklarından
Borçlar Kanunu hükümlerine göre takas suretiyle tahsil
edilebilir.

Alacağın takas suretiyle ödenmesi (2)

Takas suretiyle tahsil için;
 - Alacaklı kamu idaresi ile sorumlu ve/veya ilgilinin karşılıklı
olarak alacaklı ve borçlu durumunda olmaları,
 - Takas edilecek borç ve alacağın nakit olması,
 - Takas edilecek borç ve alacağın her ikisinin de vadesinin
gelmiş olması,
 - Takas yapılmadan önce sorumluya ve/veya ilgiliye alacağının
borcuna takas suretiyle mahsup edileceğinin bir yazı ile
bildirilmesi veya alacağını talep ettiği zaman borcu ile takas
edileceğinin beyan edilmesi,

gerekir.

İcra yoluyla tahsilat

Sayıştay ve mahkeme ilâmları ile hüküm altına alındığı
halde sorumluları ve/veya ilgilileri tarafından rızaen
ödenmeyen kamu zararından doğan alacaklar, İcra ve İflas
Kanunu hükümlerine göre tahsil edilir.
Malvarlığı araştırması (1)
 Kamu idarelerinin strateji geliştirme birimleri ile taşradaki
takibe yetkili birimleri tarafından öncelikle
 tapu, banka, vergi dairesi, trafik şubesi ve sosyal güvenlik
kurumları olmak üzere,
ilgili yerlerden sorumluların ve ilgililerin malvarlığı araştırması
yapılarak veya yaptırılarak alacak takip dosyası tamamlanır
ve icra takibatı yapılmak veya gereken hallerde yetkili
mercilerden takipten vazgeçme onayı alınmak üzere kamu
idaresini temsile yetkili hukuk birimine gönderilir.
Malvarlığı araştırması (2)

Malvarlığı araştırmasının süresi içerisinde tamamlanıp
alacak takip dosyası ile birlikte hukuk birimine intikalinin
sağlanması gereklidir. Strateji geliştirme birimleri veya
alacağı takiple yetkili birimler tarafından yapılan malvarlığı
araştırmalarında eksiklik olması halinde, araştırma hukuk
birimleri tarafından tamamlanır.

Dosyanın hukuk birimine intikalinden sonra strateji
geliştirme birimleri veya alacağı takibe yetkili birimlere
malvarlığı araştırmasına ilişkin olarak gelen bilgi ve belgeler
de hukuk birimine ayrıca gönderilir.
Taksitlendirme (1)
Kamu zararından doğan alacaklar, sorumluların
ve/veya ilgililerin talebi üzerine kamu idaresince
taksitlendirilebilir. Taksitlendirme süresi azami beş yıldır.

Genel ve özel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde
taksitlendirme işlemleri, 659 sayılı Kanun hükmünde
Kararname hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilir.

Kapsamdaki
diğer
kamu
idarelerinin
özel
mevzuatlarında başka türlü bir düzenleme bulunmadığı
takdirde taksitlendirmeye üst yöneticiler yetkilidir.


Taksitlendirme (2)






Taksitlendirme talebi üzerine;
Sorumlu ve/veya ilgili ile idare arasında,
- taksitlendirmenin süresini,
- taksit sayısını
- taksit tutarlarını
- ödeme zamanlarını belirleyen bir ödeme planı yapılır
ve resen borç senedi ve kefaletname alınır.
Faiz (1)

Kamu zararından doğan alacaklarda ilgili
mevzuatına göre hesaplanacak faizin başlangıç
tarihi, kural olarak zararın oluştuğu tarihtir. Faiz kamu
zararının ödendiği tarihe kadar hesaplanır. Borç aslına
faiz dahil edilerek, tekrar faiz yürütülemez.

Sayıştay, adlî, idarî ve askerî mahkeme ilâmları ile
tespit olunan kamu zararından doğan alacaklarda
faiz başlangıç tarihi, ilâmda faizin başlangıcı hakkında
hüküm varsa belirtilen tarih, aksi takdirde karar
tarihidir.
Faiz (2)

Sorumlular ve/veya ilgililerce yapılan ödeme tutarının,
alacak aslı ile faiz tutarının tamamını karşılamaması
halinde ödenen tutar vadesi gelmiş alacak aslına ve
faizine orantılı olarak mahsup edilir.

Kamu
zararı
alacaklarında
uygulanacak
faiz
konusunda 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin
Kanun hükümleri uygulanır. Yıllar itibarıyla uygulanacak
faiz oranları ise Muhasebat Genel Müdürlüğünce
yayımlanan Parasal Sınırlar ve Oranlar Hakkında Genel
Tebliğde gösterilir.
Faiz başlangıç tarihi (1)
- Vezne ve ambar açıkları ile diğer muhasebe yetkilisi
mutemetlerinin açıklarında, açığın meydana geldiği
tarihte, bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit
edildiği tarihte,

- İş, mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında
belirlenen veya mevzuatında öngörülen karar, onay ya da
sözleşmesinde belirlenen tutardan fazla yapılan ödemeler
ile transfer niteliğindeki giderlerde yapılan yersiz ve fazla
ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte,

- Kayıtlı olsun veya olmasın, kamu idaresinin yönetim
ve kullanımında olan ya da kullanıcılarına teslim edilen
taşınırların kaybedilmesi, çalınması veya zarar görmesi
hallerinde olayın meydana geldiği tarihte; bu tarihin
bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte,

Faiz başlangıç tarihi (2)
- İş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan ya da
mevzuatında öngörülmediği halde yapılan yersiz ödemelerde,
ödemenin yapıldığı tarihte,

- İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin
mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması hallerinde, söz konusu
işlemin zaman aşımına uğradığı tarihte,

- Hakedişlerden kesinti suretiyle yapılan gelir tahsilatının eksik
yapılması hallerinde, tahsilat tutarının gelir kaydedilmesi
gerektiği tarihte,

oluşmuş kabul edilir.

Zamanaşımı (1)
Kamu zararından doğan alacaklarda zamanaşımı süresi,
zamanaşımını kesen ve durduran genel hükümler saklı kalmak
kaydıyla, on yıldır.

Zamanaşımı süresi, kamu zararının oluştuğu kabul edilen
tarihi takip eden malî yılın başında işlemeye başlar ve onuncu
yılın sonunda biter.

Borç aslı zamanaşımına uğramış olan kamu zararından
doğan alacakların faizleri de zaman aşımına uğrar.

Zamanaşımına uğramış olsa dahi sorumlular ve/veya ilgililer
tarafından rızaen yapılan ödemeler kabul edilir.

Zamanaşımı (2)
Kamu zararından doğan alacaklarda zamanaşımı
Borçlar
Kanununda
belirtilen
hallerde
kesilir.
Zamanaşımının kesildiği durumlarda, kesilme tarihinden
itibaren yeni zaman aşımı süresi işlemeye başlar.

Sorumlunun ve/veya ilgilinin borcunu bir senetle
kabullenmesi veya borcun mahkeme kararı ile belirlenmesi
halinde de yeni zamanaşımı süresi on yıldır.

Borçlar Kanununda belirtilen hallerde zamanaşımı
durur. Bu durum ortadan kalktığında zamanaşımı, kaldığı
yerden işlemeye devam eder.


Kamu zararından doğan alacakların silinmesi

5018 sayılı Kanunun 79 uncu maddesine göre ‘Özel
mevzuatındaki hükümler saklı kalmak üzere, idare hesaplarında
kayıtlı olup 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında izlenen kamu
alacakları dışında kalan;

a) Zarurî veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkânı
kalmayan,

b) Tahsili için yapılacak takibat giderlerinin asıl alacak
tutarından fazla olacağı anlaşılan,

kamu alacaklarından merkezî yönetim bütçe kanununda
gösterilen tutarlara kadar olanların kayıtlardan çıkarılmasına üst
yöneticiler yetkilidir. (a) bendine göre belirlenen tutarı aşan
kamu alacaklarından silinmesi öngörülenler merkezî yönetim
bütçe kanununda ayrıca gösterilir.’
Kamu zararından doğan alacakların silinmesi (2)
 5018 sayılı Kanunun 79/a bendi uyarınca kamu zararı
alacaklarının silinerek kayıtlardan çıkarılabilmesi için öncelikle
temsile yetkili hukuk birimleri tarafından yetkili merciden
takipten vazgeçme onayının alınması gerekmektedir.

Kamu zararından doğan alacakların silinmesi (3)
 5018 sayılı Kanunun 79/a bendine göre belirlenen tutarı
aşan kamu alacaklarının silinmesinde ise genel ve özel
bütçeli kamu idarelerince takipten vazgeçme onayıyla
birlikte merkezi yönetim bütçe kanun tasarısına eklenmek
üzere silinmesini istedikleri alacaklar Maliye Bakanlığına
bildirilir. Maliye Bakanlığına silinmek üzere bildirilen bu
alacaklar Bakanlıkça cetvel halinde düzenlenerek bütçe
kanun tasarısına eklenir. Merkezi yönetim bütçe kanunu
ekinde yer alan alacakların ise strateji geliştirme birimi veya
alacağı takibe yetkili birim tarafından ilgili muhasebe
birimine bildirilerek kayıtlardan çıkarılması sağlanır.