Bakterilere Karşı Bitkisel Dezenfektanlar

ÖZEL EGE LİSESİ
BAKTERİLERE KARŞI BİTKİSEL DEZENFEKTANLAR
HAZIRLAYAN ÖĞRENCİ: Sude SÜMBÜL
DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Melike GÜZEL
İZMİR
2016
İÇİNDEKİLER
1.Proje özeti.........................................................................................................................2
2.Projenin amacı..............................................................................................................2 -3
3. Giriş.....................................................................................................................3-4-5
4.Yöntem...........................................................................................................................5-6
4.1.Greyfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu özütlerinin
hazırlanması………………......................................... ………………………………………5-6
4.2. Bakteri kültürü ortamının hazırlanması ve bakteri gelişimine etkisinin test edilmesi.6-7
5. Ulaşılan sonuçlar ve sonuçların değerlendirilmesi...........................................................7
6. Proje Bütçesi...................................................................................................................8
7.Kaynaklar.................................................................................................................8
1
Proje Adı: BAKTERİLERE KARŞI BİTKİSEL DEZENFEKTANLAR
1. Proje Özeti
Hayatımızın her anında sağlığımızı tehdit eden çeşitli bakterilerle savaşmak için
birçok kimyasal madde kullanılmaktadır.. Bu kimyasallar bazı bakterileri yok etmek için bir
çözüm olsa da çok fazla zarar vermektedir.
Sağlık ve hijyen konusunun önemi dikkate alınarak bir taraftan bakterilerle mücadele
ederken diğer taraftan çevreye ve diğer canlılara zarar vermemek için kimyasal
maddelerin yerine doğal maddeleri kullanmak amaçladım. Aynı zamanda atık bir
maddenin de değerlendirilmesi sağlanmıştır. Bu proje sayesinde, bakteri kaynaklı
sorunların önüne geçilerek kullanılan kimyasal dezenfektanların zararlı etkileri azaltılabilir.
Bu projemde greyfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu
özütünün E.coli bakterisi üzerindeki etkisinin araştırılması için 2 aşamadan oluşan
kontrollü deney tasarladım. 1.aşamada greyfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu, greyfurt
suyu ve turunç dış kabuğu özütlerinin hazırladım. 2.aşamada ise Bakteri kültürü ortamının
hazırlandı ve bakteri gelişimine etkisinin test edildi.
Bir gün sonra petri kaplarındaki bakterilerin gelişimi incelendiğinde greyfurt çekirdeği
özütü eklenen kaptaki bakterilerin büyüme ve gelişmesinin azaldığı gözlemlenmiştir.
Turunç ve greyfurt dış kabuklarından elde edilen özütlerinin ise net bir şekilde anti
bakteriyel etkisi gözlemlenmiştir.Bu özütlerin bulunduğu petri kaplarında E.coli etrafında
inhibasyon zonu gözlemlenmiştir. Greyfurt suyunun eklendiği petri kabında ise inhibasyon
zonu oluşmamıştır. Böylece bakterilere karşı doğal dezenfektanlar üretilerek çözüm
geliştirilmiş aynı zamanda da atık ürünler değerlendirilmiş olacaktır.
2. Projenin Amacı
Hayatımızın
her
anında
sağlığımızı
tehdit
eden
çeşitli
bakteriler
ve
farklı
mikroorganizmalar vardır. Bu bakterilerle savaşmak için birçok kimyasal madde
geliştirilmiştir ve çoğu yerde kullanılmaktadır. Bu kimyasallar bazı bakterileri yok etmek
2
için bir çözüm olsa da uygulanan yere; cilde, toprağa, hayvanlara ve bitkilere çok fazla
zarar vermektedir.
Bu projede sağlık ve hijyen konusunun önemi dikkate alınarak bir taraftan bakterilerle
mücadele ederken diğer taraftan çevreye ve diğer canlılara zarar vermemek için kimyasal
maddelerin yerine doğal maddeleri kullanmak amaçlanmıştır. Bu proje de aynı zamanda
atık bir maddenin de değerlendirilmesi sağlanmıştır.
3. Giriş
Zararlı bakterilerle savaşmak ve onları kalıcı olarak yok etmek oldukça zor, hatta
imkânsızdır. Dokunduğumuz yerlerde, yürüdüğümüz zeminde ve kokladığımız havada bile
birçok zararlı bakteri vardır. Bu bakterilerden korunmak için çok ağır ve zararlı kimyasal
dezenfektanlar kullanılmaktadır.
1.1)
Bazı Kimyasal Dezenfektanlar
Örneğin, özellikle suları temizlemek ve su ve su yoluyla bulaşan enfeksiyonları
önleyebilmek için kullanılan “klor (Cl)” bazlı dezenfektanlar vardır. Bu dezenfektanlar klor,
suda farklı şekillerde bulunabilir. Klor bazlı dezenfektanlar her ne kadar kuvvetli bir
temizlik malzemesi olsalar da;
a) Deri ve metalleri aşındırabilir,
b) Organik maddele varlığında etkisiz kalabilir,
c) Işık ve ısıyla bozulabilir. (1)
Aynı zamanda endüstriyel mutfaklarda, meyve ve sebzeleri dezenfekte etmek için
kullanılan klor bazlı dezenfektanlar da yıkanan üründe kötü kokuya sebep olabilir. Klor
bazlı dezenfektanların dışında, farklı maddeler baz alınarak yapılan dezenfektanlar vardır.
Her birinin çok fazla avantajı olsa da birçok dezavantajı da vardır. Farklı kimyasal
dezenfektanların dezavantajlarını bu tabloda inceleyelim: (2)
3
Tablo 1
Dezenfektan:
Kullanım Alanı:
Dezavantajları:
Alkoller
1.Topikal Antiseptik
a) Uçucu ve yanıcı
2.Yüzel Dezenfeksiyonu
b) Dilüsyonla aktive kaybı
c) Temizleyici özelliği yok
d) Fiksasyon yapabilir
e) Sporisidal değil
1.Tıbbi alet dezenfeksiyonu
Aldehitler
a) Karsinojen
b)
Solunum
sistemi
ve
deriye toksik
c) Çevreye toksik
d) Fiksatif
Halojen
Bazlı 1.Hastane hijyeni
a)
Organik
maddelerle
nötralize olur
Dezenfektanlar
Kokusu
b)
irritandır
c) Yıkım ürünleri toksiktir
d)
Alerjik
reaksiyonlar
görülebilir
Peroksitler ve Perasitler
1.Tıbbi alet dezenfeksiyonu
a) Materyal hasarı yapabilir
2.Yüzel dezenfeksiyonu
b)
3.Oda dekontaminasyonu
konsantrasyonlarda deri ve
Yüksek
mukozaları tahriş edebilir
c)
Yüksek
konsantrasyonlarda patlayıcı
olabilir
Fenol Bileşikleri
1.Genel dezenfeksiyon
a) Toksik kalıntı bırakır
b) Yiyecekle temas eden
yüzeylere uygun değildir
c) Kötü kokuludur
d) Yüksek konsantrasyonda
deride yanık oluşturabilir
4
1.2) Olağan Bakteriler
Hakkında konuştuğumuz dezenfektan malzemelerinin ortaya çıkmasına sebep olan
kötü huylu birçok bakteri vardır. Örneğin; hayvanların kalın bağırsağında bulunan ve dışkı
yoluyla dışarı çıkan “Escherichia coli ya da E. coli” bakterisi, günlük hayatta sıkça
karşılaştığımız bakterilerdendir. Yaşadığı yer gereği, özellikle tuvaletlerde bulunur. İshalli
hastalıklara ve idrar yolu enfeksiyonlarına sebep olabilmektedir. Bakterinin zararlı etkilerini
ortadan kaldırmak için en iyi yöntem, bakterinin kontamine olmuş yüzeyi (cilt, zemin,
duvar, vb.) dezenfekte etmektir. Tablo: 1’de de görebileceğimiz gibi, yüzey ve oda
dezenfeksiyonunda
kullanılabilen
“Peroksitler
ve
Perasitler”
E.
coli
bakterisinin
kontaminasyonuna uğramış yüzeyi dezenfekte etmek için kullanılabilir. Ancak, yine
tabloda görüldüğü üzere, bu dezenfektanların pek çok zararı vardır. (3)
Bu nedenle doğal antibakteriyeller son yılların araştırma alanlarından birisi olmuştur.
Greyfurt çekirdeği yağı, doğal bir antibakteriyel ve antifungal ajandır. Özellikle C
vitamininden çok zengin olup, antioksidandır. Cilt döküntüleri, akne, siğiller ile mantarlı el
ve ayak tırnaklarının tedavisi amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Bebeklerde gelişen
pişiklerde kullanılabilir. (4)
Bu proje sayesinde, bakteri kaynaklı sorunların önüne geçilmesi ve kullanılan kimyasal
dezenfektanların zararlı etkileri azaltılabilir.
4.Kullanılan Yöntem
Projemizde, gündelik yaşamımızda sıkça tükettiğimiz bazı gıdalardaki glikozun varlığını
tespit edebilmek için bilimsel deney yöntemi kullanılmıştır. Atık bir doğal madde olan
greyfurt çekirdeği,
dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu özütünün E.coli
bakterisi üzerindeki etkisinin araştırılması için kontrollü deney tasarladım.
4.1. Greyfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu
özütlerinin hazırlanması
Hassas terazide 2 gram greyfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç
dış kabuğunu tartarak bir havan yardımıyla iyice ezerek özünün daha fazla çıkmasını
sağladım. Ezilen greyfurt çekirdeğini bir erlene aktardım. Üzerine mezür ile %70’lik etanol
solüsyonundan 100’er ml ekledim. Tepkimeyi hızlandırmak amacıyla magnetik karıştırıcı
5
yardımıyla karışımı 1 gün boyunca karıştırdım. Daha sonra, erlendeki sıvıyı süzdüm ve iki
ayrı petri kabına bir miktar ekledim. Petri kabındaki çözeltideki etanolü döner buharlaştırıcı
yardımıyla uçurdum. Böylece greyfurt özütünü elde etmiş oldum. Aynı işlemleri greyfurt
dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu için tekrarladım.
4.2. Bakteri kültürü ortamının hazırlanması ve bakteri gelişimine etkisinin test
edilmesi
5 petri kabı alarak her iki kaba da daha önceden hazırlanmış E.coli bakteri kültürünü
ekledik. Petri kaplarından sadece biri hariç bakteri kültürüne hazırlanan özütlerden ayrı
ayrı ekledik. Çalışmanın bu kısmında okulumuzun bilim kurulundan destek aldım.24
saatlik bekleme sonrasında kaplarda bulunan bakterilerin büyüme ve gelişme miktarlarını
karşılaştırdık.
6
5. Ulaşılan Sonuçlar ve Sonuçların Değerlendirilmesi
Bir gün sonra petri kaplarındaki bakterilerin gelişimi incelendiğinde greyfurt çekirdeği
özütü eklenen kaptaki bakterilerin büyüme ve gelişmesinin azaldığı gözlemlenmiştir.
Turunç ve greyfurt dış kabuklarından elde edilen özütlerinin ise net bir şekilde anti
bakteriyel etkisi gözlemlenmiştir.Bu özütlerin bulunduğu petri kaplarında E.coli etrafında
inhibasyon zonu gözlemlenmiştir. Greyfurt suyunun eklendiği petri kabında ise inhibasyon
zonu oluşmamıştır.
Böylelikle birçok alandaki E.coli bakterilerine karşı mücadelede, doğal bir madde olan
geryfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu ve turunç dış kabuğu özütlerinden faydalanılarak
sonucun desteklenmesi sağlanabilir.
Böylelikle birçok yaşam alanında bu bakterilere karşı kullanılan, zararlı kimyasallar
içeren çeşitli dezenfektanlara alternatif olarak geryfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu ve
turunç dış kabuğu özütü içeren dezenfaktanlar üretilebilir. Böylece bakterilere karşı doğal
bir çözüm geliştirilmiş aynı zamanda da atık bir ürün değerlendirilmiş olacaktır.
7
6. Proje Bütçesi
Greyfurt kabuğu / 2g
Greyfurt suyu / 2g
Greyfurt çekirdeği/2g
Turunç kabuğu/ 2g
Etanol çözeltisi
Metanol çözeltisi
Saf su
E.coli kültürü
Projenin Toplam Bütçesi: 100 TL
7. Kaynaklar
1.
http://www.das.org.tr/kitaplar/kitap2005/20-05.pdf
2.
http://www.ankemdernegi.org.tr/ANKEMJOURNALPDF/ANKEM_23_2_89_93.pdf
3.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Escherichia_coli#Bakterinin_Hastal.C4.B1kta_rol.C3.C
4.
http://vetdergi.kafkas.edu.tr/extdocs/2008_1/83_87.pdf
Bu projenin gerçekleştirilmesinde yardımını bizden esirgemeyen ve her aşamasında bize
destek olan Özel Ege Lisesi Bilim Kurulu üyesi Dr. Onur Akpınar’a teşekkürlerimizi
sunarız.
8