Ön inceleme

MEMURLARIN YARGILANMASI
Bu hafta neler var...
 Neden Ayrı Bir Yargılama Usulü
 4483 sayılı Kanuna Göre Memurların Yargılanması






Olayın yetkili mercie iletilmesi
İhbar ve şikayetlerin özellikleri
İşleme konulmayacak ihbar ve şikayetler
Ön inceleme
İtiraz
İsnat ve iftiralara karşı korunma hakkı
 3628 sayılı Kanunda Belirtilen İstisnalar
 MMHK ile 4483 Sayılı Kanun Arasındaki Farklar
Neden Ayrı Bir Yargılama Usulü
 Kamu görevlilerinin, görevleri sebebiyle işledikleri iddia
edilen suçlar dolayısıyla doğrudan doğruya ceza
kovuşturmasına tabi tutulmaları, kamu hizmetinin işleyişinde
aksamalara yol açacaktır.
 Ülkemizde memurların, görevleriyle ilgili işledikleri suçlardan
dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması ve haklarında
dava açılması özel hükümlere tabidir.
 1982 Anayasası’nın 129. maddesi
 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 24. maddesi
4483 sayılı Kanuna Göre Memurların
Yargılanması
 4483 sayılı “Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin
Yargılanması Hakkında Kanun”, memurlar ve diğer kamu
görevlilerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı
yargılanabilmeleri için gerekli olan izinle ilgili hususları
düzenlemektedir.
İzin Vermeye Yetkili Merciler - 1
 İlçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında kaymakam,
 İlde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri
hakkında vali,
 Bölge düzeyinde teşkilatlanan kurum ve kuruluşlarda görev yapan
memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında görev yaptıkları ilin valisi,
 Başbakanlık ve bakanlıkların merkez ve bağlı veya ilgili kuruluşlarında
görev yapan diğer memur ve kamu görevlileri hakkında o kuruluşun en
üst idari amiri,
 Bakanlar Kurulu kararı ile veya Başbakanlık ve bakanlıklar ile bağlı
kuruluşların merkez teşkilâtında görevli olup, ortak kararla atanan
memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında ilgili bakan veya Başbakan,
İzin Vermeye Yetkili Merciler - 2
 Türkiye Büyük Millet Meclisinde görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel
Sekreteri ve yardımcıları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı,
 Cumhurbaşkanlığında görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında
Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri hakkında
Cumhurbaşkanı,
 Büyükşehir belediye başkanları, il ve ilçe belediye başkanları; büyükşehir, il ve ilçe
belediye meclisi üyeleri ile il genel meclisi üyeleri hakkında İçişleri Bakanı,
 İlçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi üyeleri hakkında
kaymakam, merkez ilçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi
üyeleri hakkında bulundukları ilin valisi,
 Köy ve mahalle muhtarları ile bu Kanun kapsamına giren diğer memurlar ve kamu
görevlileri hakkında ilçelerde kaymakam, merkez ilçede vali.
Olayın yetkili mercie iletilmesi
 Cumhuriyet başsavcıları, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin
görevleri nedeniyle işledikleri suçlarına ilişkin herhangi bir ihbar
veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde
ivedilikle toplanması gerekli ve kaybolma ihtimali bulunan delilleri
tespitten başka hiçbir işlem yapmayarak ve hakkında ihbar veya
şikayette bulunulan memur veya diğer kamu görevlisinin ifadesine
başvurmaksızın evrakın bir örneğini ilgili makama göndererek
soruşturma izni isterler.
 Diğer makam ve memurlarla kamu görevlileri de, bu Kanun
kapsamına giren bir suç işlendiğini ihbar, şikayet, bilgi, belge veya
bulgulara dayanarak öğrendiklerinde durumu izin vermeye yetkili
mercie iletirler.
İhbar ve şikayetlerin özellikleri
 Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbar
ve şikâyetlerin soyut ve genel nitelikte olmaması, ihbar veya
şikâyetlerde kişi veya olay belirtilmesi, iddiaların ciddî bulgu
ve belgelere dayanması, ihbar veya şikâyet dilekçesinde
dilekçe sahibinin doğru ad, soyad ve imzası ile iş veya
ikametgâh adresinin bulunması zorunludur.
İşleme konulmayacak ihbar ve şikayetler
 Gerekli şartları taşımayan ihbar ve şikâyetler Cumhuriyet
başsavcıları ve izin vermeye yetkili merciler tarafından işleme
konulmaz ve durum, ihbar veya şikâyette bulunana bildirilir.
Ancak iddiaların, sıhhati şüpheye mahal vermeyecek
belgelerle ortaya konulmuş olması halinde ad, soyad ve imza
ile iş veya ikametgâh adresinin doğruluğu şartı aranmaz.
Başsavcılar ve yetkili merciler ihbarcı veya şikâyetçinin kimlik
bilgilerini gizli tutmak zorundadır.
Ön inceleme
 Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleriyle ilgili bir suç işlediğini
haber alan izin vermeye yetkili merci bir ön inceleme başlatır.
 Ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği
gibi, görevlendireceği bir veya birkaç denetim elemanı veya hakkında
inceleme yapılanın üstü konumundaki memur ve kamu görevlilerinden
biri veya birkaçı eliyle de yaptırılabilir.
 İnceleme yapacakların, izin vermeye yetkili merciin bulunduğu kamu
kurum veya kuruluşunun içerisinden belirlenmesi esastır. İşin özelliğine
göre bu merci, anılan incelemenin başka bir kamu kurum veya
kuruluşunun elemanlarıyla yaptırılmasını da ilgili kuruluştan isteyebilir.
Bu isteğin yerine getirilmesi, ilgili kuruluşun takdirine bağlıdır.
Ön inceleme
 Yargı mensupları ile yargı kuruluşlarında çalışanlar ve askerler,
başka mercilerin ön incelemelerinde görevlendirilemez.
 Ön inceleme ile görevlendirilen kişiler birden fazla ise içlerinden
biri başkan olarak belirlenir.
 Ön inceleme ile görevlendirilen kişi veya kişiler, bakanlık
müfettişleri ile kendilerini görevlendiren merciin bütün yetkilerini
haiz olup, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununa göre işlem
yapabilirler; hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu
görevlisinin ifadesini de almak suretiyle yetkileri dahilinde bulunan
gerekli bilgi ve belgeleri toplayıp, görüşlerini içeren bir rapor
düzenleyerek durumu izin vermeye yetkili mercie sunarlar. Ön
inceleme birden çok kişi tarafından yapılmışsa, farklı görüşler
raporda gerekçeleriyle ayrı ayrı belirtilir.
Ön inceleme
 Yetkili merci bu rapor üzerine soruşturma izni verilmesine veya
verilmemesine karar verir. Bu kararlarda gerekçe gösterilmesi zorunludur.
 Yetkili merci, soruşturma izni konusundaki kararını suçun
öğrenilmesinden itibaren ön inceleme dahil en geç otuz gün içinde verir.
Bu süre, zorunlu hallerde on beş günü geçmemek üzere bir defa
uzatılabilir.
 Yetkili merci, herhalde yukarıdaki fıkrada belirtilen süreler içinde memur
veya diğer kamu görevlisi hakkında soruşturma izni verilmesi veya
verilmemesi konusunda karar vermek zorundadır.
 Yetkili merci, soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine ilişkin
kararını Cumhuriyet başsavcılığına, hakkında inceleme yapılan memur
veya diğer kamu görevlisine ve varsa şikayetçiye bildirir.
İtiraz
 Soruşturma izni verilmesine ilişkin karara karşı hakkında
inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisi;
soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara karşı ise
Cumhuriyet başsavcılığı veya şikayetçi itiraz yoluna gidebilir.
 İtiraz süresi, yetkili merciin kararının tebliğinden itibaren on
gündür.
İsnat ve iftiralara karşı korunma hakkı
 Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve
şikayetlerin ihbar veya şikayet edileni mağdur etmek amacıyla ve
uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığı hazırlık soruşturması
sonucunda anlaşılır veya yargılama sonucunda sabit olursa haksız
isnatta bulunanlar hakkında yetkili ve görevli Cumhuriyet
başsavcılığınca re'sen soruşturmaya geçilir.
 Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yukarıdaki fıkrada belirtilen
durumlarda kamu davası açılması için Cumhuriyet başsavcılığına
başvurma ve haksız isnatta bulunanlar hakkında genel hükümlere
göre tazminat davası açma hakları saklıdır.
3628 sayılı Kanunda Belirtilen İstisnalar
 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve
Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu’nda da memurların
yargılanması ile ilgili hükümler bulunmaktadır. Bu kanunda
belirtilen suçları işleyenler, 4483 sayılı kanun hükümlerinden
yararlanamazlar. Söz konusu suçlar şunlardır:
 Mal bildiriminde bulunmama, bildirimin içeriğini açıklama,
haksız mal edinme, irtikâp, rüşvet, basit ve nitelikli zimmet,
görev sırasında veya görevinden dolayı kaçakçılık, resmî ihale
ve alım ve satımlara fesat karıştırma, devlet sırlarının
açıklanması veya açıklanmasına sebebiyet verme veya bu
suçlara iştirak etme.
İrtikap nedir?
 madde 250- (1) görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanmak
suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu
yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi icbar eden kamu görevlisi,
beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) görevinin sağladığı güveni kötüye kullanmak suretiyle
gerçekleştirdiği hileli davranışlarla, kendisine veya başkasına yarar
sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi ikna
eden kamu görevlisi, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
(3) ikinci fıkrada tanımlanan suçun kişinin hatasından yararlanarak
işlenmiş olması hâlinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına
hükmolunur.
3628 sayılı Kanuna göre Soruşturma Usulü
 İzin alma sistemi yok.
 Cumhuriyet Savcısı yukarıda sayılan suçların işlendiğini
öğrendiğinde sanıklar hakkında doğrudan doğruya ve bizzat
soruşturmaya başlar ve durumu atamaya yetkili amire
bildirir.
MMHK ile 4483 Sayılı Kanun Arasındaki Farklar
 MMHK, hem görev suçlarını, hem de görev sırasında işlenen suçları
kapsamakta idi. 4483 sayılı Kanun sadece görev sebebiyle işlenen suçları
kapsamaktadır.
 MMHK uyarınca yapılan soruşturma hazırlık soruşturması niteliğinde
iken, 4483 sayılı Kanun uyarınca yapılan ön inceleme hazırlık
soruşturması yapılmasına izin verilmesi ya da verilmemesine yöneliktir.
 MMHK uygulamasında Danıştay, İl ve İlçe İdare Kurulları karar vermeye
yetkili merciler iken, 4483 sayılı Kanun uyarınca soruşturma izni verecek
makamlar bakanlar, üst idare amirleri, vali ve kaymakamlar olarak
belirlenmiştir.
 MMHK’ya göre yapılan soruşturmalar belli bir süreye tabi tutulmamıştır.
4483 sayılı Kanuna göre yapılan ön incelemeler kesin sürelere
bağlanmıştır.