Makale ile ilgili döküman
advertisement
Ekolojik ekonomi Yazıyı Arkadaşına Gönder Yazıyı Çıkış Al Üstün Bilgen Reinart 22 Ekim 2009 Perşembe Ferdan Ergut’un, sosyalist bir toplumun ahlak ilkeleri olarak öne sürdüğü güzel listenin (bkz. Turnusol, 8 Ekim Perşembe) en başına, yaşamı destekleyen, ekolojik bir ekonomi ilkesini eklemeye ne dersiniz? (*) Endüstri devriminden bu yana doğayı gittikçe daha hızlı, daha fazla tüketen ve kirleten ekonomik faaliyetlerimizin yol açtığı ekolojik kriz artık yaşamı tehdit ederek geleceğimizi karartırken, tüm dünyada, ama hele hele ülkemizde, yaşamı savunma derdinde olanların karşısına her adımda “Ya ekonomi? Kalkınmak istemiyor muyuz?” sorusu çıkıyor. TBMM tutanaklarında, 8 Ekim 2009’da bu ikilemi ve Türkiye hükümetinin tavrını ortaya koyan bir sahnenin kaydı var. Bu sahnede, yaşam savunucusu rolünü üstlenen, beklenmedik bir aktör: MHP’li Niğde Milletvekili Mümin İnan. Niğde’nin Ulukışla ilçesinde, Bolkar Dağları’nda bölge halkının ısrarla karşı çıktığı, siyanürle altın ayrıştıracak olan madenin işletilmemesi, çevrenin feda edilmemesi çağrısını yapıyor İnan. Ona, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın yanıtı açık: “Değerli arkadaşım bir şeye karar vermemiz lazım. Biz madencilik işine girecek miyiz, girmeyecek miyiz buna bir karar vermemiz lazım beraberce. Madenler ormanlardan arındırılmış, deltalardan arındırılmış, vadilerden arındırılmış, köylerden uzakta, mera vasfını kaybetmiş, “şurada madencilik yapalım” diyebileceğimiz yerlerde olmuyor... Şu ana kadar üzerimizdeki faiz yükünü atmaya çalışıyoruz. Bizim tek öz kaynaktan ödeyebileceğimiz sektör madencilik sektörüdür…” (TBMM Tutanakları, 8 Ekim 2009). Hükümetin önceliği net: faiz yükümüz oldukça, madencilik için ormanlar da, vadiler de, sular da, hava da, köyler de, kültürel değerler de, yani bütün yaşam kaynakları feda edilecektir. Bu ekonomi anlayışı, artık son kullanım tarihi çoktan geçmiş, eksik, kör, önü kapalı ve ahlaken iflas etmiş bir yaklaşımı temsil ediyor. 2008’de dünyayı sarsan finansal kriz neo-liberalizmin birçok finansal varsayımını nasıl çürütmüşse, yeryüzünü tehdit eden ekolojik kriz de bu dar ekonomi anlayışını öyle çürütmüştür. Öyleyse, ekolojik bir ekonomi anlayışı nasıl birşey olabilir? Gerçekci, ahlaklı ve uygulanabilir bir ekolojik ekonomiden söz edebilir miyiz? İnsanlar, binlerce yıldır süregiden, doğadan kaynak elde etme, kaynakları dönüştürerek alıp satma faaliyetlerinde para birimleri kullanırken, bu faaliyetlerin doğaya mal oluş “fiyatını” belirleme gereğini duymamışlar. İnsanlık tarihinde, kültürel ve endüstriyel faaliyetlerin eko-sisteme etkisini göz önüne alma kaygısı görülmüyor. Artık o kaygıyı önemsemek zorundayız. Ekolojik ekonomi anlayışı, işte o kaygıyı önemseyerek, doğanın sınırlarını, çevreye mal oluş fiyatını, arz, talep ve bedeller dengesine ekleyen anlayıştır. Şimdiye kadar hep ekonomik denklemlerin dışında bırakılmış olan yaşam kalitesi, ekolojik denge ve çeşitlilik gibi faktörlerin; doğaya ve yaşama karşı oluşturulan riskin, mutlaka kar/zarar denklemlerinde yer almasını gerektirir. Doğal kaynakların çıkarılmasının ve atıkların doğaya salınmasının bedeli mutlaka göz önünde olmalıdır. Ekolojik ekonominin ana fikri, insanların ekonomik aktivitelerinin doğayla içiçe olduğu ve ekonomik faaliyetlerin biyolojik, fiziksel ve kimyasal süreçler içerdiğidir. Toplum bir “sosyal metabolizma” olarak ele alındığında, bu organizma dünyanın biosferinde daha fazla ya da daha az yer kaplayabilir. Evrenin yasalarını bile teknolojiyle kullanabilen, değiştirebilen kültürler, sürekli büyüme ve tüketim talepleri ile biosferde gittikçe daha fazla yer kaplamaktadırlar. Sürekli artan tüketimin atmosfere, su kaynaklarına, toprağa ve tüm canlıların sağlığına oluşturduğu riskler karşısında neo-liberalizmin sürekli büyüme beklentisini sorguladığımızda, büyümenin ekonomik sağlık için gerekli olduğu yanıtını alırız. Bu kısır döngü sürer gider. Bu üretim ve büyüme modellerinin sürdürülemeyeceğini kabul etmemiz, üretim/tüketim biçimlerimizi ve beklentilerimizi doğanın sınırlılığını kabul edecek, gezegenimizin yok olmasını engelleyecek şekilde değiştirebilmeyi göze almamız gerekmektedir. Doğaya karşı saygılı, yakın ilişkilerinden doyum bulan, yaratıcı faaliyetlerle, ahlak değerleri ile mutlu olabilecek, paylaşmayı bilen insan modeli, tükettikçe mutlu olan insan mitolojisinin yerine geçmelidir. Ekolojik ekonomi anlayışı, yoksulların tüketiminin artabilmesi için gereken ekolojik alanın, varlıklıların tüketiminin azaltılmasıyla sağlanmasının bir ahlak yükümlülüğü olduğunu kabul etmekle kalmaz, tüketimlerini azaltanların kendi yaşam kalitelerini yükseltebileceklerini de öne sürer. (*)http://www.turnusol.biz/public/makale.aspx?id=5646&pid=16&makale=Ahlak ve muhalefet
