İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri MADDE 81

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE
DEVLET-İŞVEREN-İŞÇİLERİN
GÖREV VE SORUMLULUKLARI
G. ZAFER YAVUZARSLAN
MAKİNE MÜHENDİSİ
(A) SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI
EMEKLİ BAŞ İŞ MÜFETTİŞİ
 İNSANLARIN EN
TEMEL HAKKI
NEDİR?
 YAŞAMA
HAKKIDIR.
 NASIL BİR
YAŞAMA HAKKI ?
 SAĞLIKLI, FİZİKSEL VE
SOSYAL YÖNDEN TAM BİR
İYİLİK HALİ İÇİNDE OLAN
BİR YAŞAMA HAKKIDIR.
İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİNİN TANIMI:
 İŞYERLERİNDE İŞİN YÜRÜTÜMÜ
SIRASINDA, ÇEŞİTLİ SEBEPLERDEN
KAYNAKLANAN SAĞLIĞA ZARAR
VEREBİLECEK ŞARTLARDAN KORUNMAK
AMACIYLA YAPILAN SİSTEMLİ VE
BİLİMSEL ÇALIŞMALARDIR.
(ETKİLİ-SÜREKLİ-SİSTEMLİ)
 İŞYERLERİNDE ÇALIŞANLARIN SAĞLIKLI
VE GÜVENLİ ÇALIŞMALARINI SAĞLAMAK
ÜZERE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER
DİZİSİDİR.
 İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ’NİN AMACI VE
HEDEFİ :
Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı
oluşturmak,
Çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak
ve geliştirmek,
Üretimde güvenliği ve devamlılığı sağlamak,
Kaliteyi ve Verimliliği artırmaktır.
İSG’NİN ÖNCELİKLİ HEDEFİ;
Çalışanları İş Kazası ve Meslek Hastalığından
korumaktır !!!
GÖREV ve
SORUMLULUKLAR
DEVLET
İŞVEREN
İŞÇİ
TARAFLARLA İŞBİRLİĞİ :
 Devlet İSG konusunda yapılacak tüm çalışmalarda
sosyal taraflar ve diğer ilgili taraflarla görüş alışverişi
içerisinde bulunulmalıdır.
İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda devlet, işçi ve
işveren kesiminin birbirinden farklı ancak birbirini
tamamlayan görevleri vardır.
GENEL ANLAMDA;
 Devlet, mevzuat yapma, teşkilatlanma, eğitim ve
denetimle,
 İşveren, önlem alma, bilgilendirme, denetleme,
çalışanların görüşünün alınması ve eğitimle,
 İşçi, alınan önlemlere uymakla,
yükümlüdür.
DEVLET
 ÇALIŞMA ORTAMINDAKİ BÜTÜN TEHLİKE VE
RİSKLERİN ORTADAN KALDIRILMASI KONUSUNDA..
 ALINACAK ÖNLEMLERİ BELİRLEMEK, BUNLARIN
İŞYERLERİNDE UYGULANMASINI SAĞLAMAK VE
BUNLARI SÜREKLİ OLARAK DENETLEMEKLE
YÜKÜMLÜDÜR.
BU TEMEL YAKLAŞIMLARLA DEVLETİN GÖREVLERİ:
DEVLET
1
2
DEVLET
MEVZUAT DÜZENLEME
TEŞKİLATLANMA
3
EĞİTİM
4
DENETİM
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 ANAYASA
 ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELER
 KANUNLAR
 TÜZÜKLER
 YÖNETMELİKLER
 TEBLİĞLER
 STANDARTLAR
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 T.C. ANAYASASI :
 Madde 2 :T.C. Sosyal bir hukuk devletidir.
 Madde 17 :Herkes yaşama hakkına sahiptir.
 Madde 50 :Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne
uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar
ile bedenen yetersizliği olanlar, çalışma şartları
bakımından özel olarak korunurlar.
 Madde 56 :Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede
yaşama hakkına sahiptir.
 Madde 60 :Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 İŞ KANUNLARI :
 3308 SAYILI İŞ KANUNU ( 08.06.1936 Kabul,
15.06.1937 Yürürlük)
 1475 SAYILI İŞ KANUNU ( 25.08.1971 Yürürlük)
 İSG güvenliği yönünden bir çok tüzük ve
yönetmelik uygulamaya konulmuştur.
 4857 SAYILI İŞ KANUNU ( 10.06.2003 Yürürlük)
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELER :
 İŞ DENETİMİNİN ULUSLARARASI DAYANAĞINI;
 “11.7.1947 tarihli ve 81 sayılı Sanayi ve Ticarette İş
Denetimi Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmesi”
oluşturmaktadır.
 13.12.1950 tarih ve 5690 sayılı Yasayla bu sözleşmeyi
onaylayarak yükümlülük altına girmiştir.
 Anayasamızın 90. maddesine göre, bu sözleşme yasa
hükmündedir.
 Sözleşmenin amacı, işyerlerinin düzenli denetimi
yoluyla işçilerin korunmasını amaçlayan hükümlerin
uygulanmasını sağlamaktır.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 Tanımlar
 MADDE 2. - Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan
gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel
kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara
işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş
ilişkisi denir. İşveren tarafından mal veya hizmet
üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile
işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir.
 İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik
yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında
örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme,
çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve
bakım, beden ve meslekî eğitim ve avlu gibi diğer
eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 İşyerini bildirme
 MADDE 3. - Bu Kanunun kapsamına giren nitelikte bir
işyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan,
çalışma konusunu kısmen veya tamamen değiştiren
veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve
işyerini kapatan işveren, işyerinin unvan ve adresini,
çalıştırılan işçi sayısını, çalışma konusunu, işin
başlama veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını
yahut unvanını, adresini, varsa işveren vekili veya
vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini bir ay içinde
bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 Çalışma süresi
 MADDE 63. - Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok
kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde
haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.
 Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi,
işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati
aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık
süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal
haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş
sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir.
 Sağlık kuralları bakımından günde ancak yedibuçuk saat ve daha
az çalışılması gereken işler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı tarafından müştereken
hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 Gece çalıştırma yasağı
 MADDE 73. - Sanayie ait işlerde onsekiz yaşını
doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece
çalıştırılması yasaktır.
 Onsekiz yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece
postalarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve
esaslar Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca
hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER:
 BEŞİNCİ BÖLÜM (77-89 MADDELERİ ARASI)
 İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri
 İŞ KANUNU MADDE:77- İşverenler, işyerlerinde iş
sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması için gerekli her
türlü önlemi almak,araç ve gereçleri noksansız
bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği
konusunda her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 İşverenler, işyerinde alınan iş sağlığı ve iş güvenliği
önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri
karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması
gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları
konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve
güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar.
 İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve
tespit edilecek meslek hastalığını en geç 2 iş günü
içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğünü bildirmek
zorundadırlar.
 Bu bölümde ve İSG ne ilişkin tüzük ve
yönetmeliklerde yer alan hükümler işyerindeki
ÇIRAKLARA ve STAJYERLERE de uygulanır.,
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 İş sağlığı ve güvenliği yönetmelikleri
 MADDE 78:(Değ. 5763 s.Kan.)- Bu Kanuna tabi
işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği şartlarının
belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması,
işyerlerinde kullanılan araç, gereç, makine ve
hammaddeler yüzünden çıkabilecek iş kazaları ve
meslek hastalıklarının önlenmesi ve özel durumları
sebebiyle korunması gereken kişilerin çalışma
şartlarının düzenlenmesi,
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 Ayrıca iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygunluğu
yönünden;
 İşçi sayısı, işin ve işyerinin özellikleri ile tehlikesi
dikkate alınarak işletme belgesi alması gereken
işyerleri ile belgelendirilmesi gereken işler veya
ürünler ve bu belge veya belgelerin alınmasına ilişkin
usul ve esaslar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
konularda yapılacak risk değerlendirmesi, kontrol,
ölçüm, inceleme ve araştırmaların usul ve esasları ile
bunları yapacak kişi ve kuruluşların niteliklerinin
belirlenmesi, gerekli iznin verilmesi ve verilen iznin
iptal edilmesi Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak
yönetmeliklerle belirlenir.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 İşin durdurulması veya işyerinin kapatılması
 MADDE 79. – Bir işyerinin tesis ve tertiplerinde,
çalışma yöntem ve şekillerinde, makine ve
cihazlarında işçilerin yaşamı için tehlikeli olan bir
husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar
işyerlerini iş sağlığı ve güvenliği bakımından
denetlemeye yetkili iki müfettiş, bir işçi ve bir işveren
temsilcisi ile Bölge Müdüründen oluşan beş kişilik bir
komisyon kararıyla, tehlikenin niteliğine göre iş
tamamen veya kısmen durdurulur veya işyeri
kapatılır.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 İş sağlığı ve güvenliği kurulu
 MADDE 80. - Bu Kanuna göre sanayiden sayılan,
devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran ve altı aydan
fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde her işveren
bir iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurmakla
yükümlüdür.
 İşverenler iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca iş
sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun olarak verilen
kararları uygulamakla yükümlüdürler.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
4857 SAYILI KANUN :
İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri
MADDE 81 (Değ. 5763 s.Kan.)
İşverenler, devamlı olarak en az elli işçi çalıştırdıkları işyerlerinde
alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin
belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek
hastalıklarının önlenmesi, işçilerin ilk yardım ve acil tedavi ile
koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla,
işyerindeki işçi sayısı, işyerinin niteliği ve işin tehlike sınıf ve
derecesine göre;

a) İşyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturmakla,

b) Bir veya birden fazla işyeri hekimi ile gereğinde diğer
sağlık personelini görevlendirmekle,

c) Sanayiden sayılan işlerde iş güvenliği uzmanı olan bir
veya birden fazla mühendis veya teknik elemanı
görevlendirmekle,
yükümlüdürler.




DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri
 MADDE 81 (Değ. 5763 s.Kan.)
 İşverenler, bu yükümlülüklerinin tamamını veya bir
kısmını, bünyesinde çalıştırdığı ve bu maddeye
dayanılarak çıkarılacak yönetmelikte belirtilen
vasıflara sahip personel ile yerine getirebileceği gibi,
işletme dışında kurulu ortak sağlık ve güvenlik
birimlerinden hizmet alarak da yerine getirebilir. Bu
şekilde hizmet alınması işverenin sorumluklarını
ortadan kaldırmaz.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 İşçilerin hakları
 MADDE 83. - İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği
açısından işçinin sağlığını bozacak veya vücut
bütünlüğünü tehlikeye sokacak yakın, acil ve hayati
bir tehlike ile karşı karşıya kalan işçi, iş sağlığı ve
güvenliği kuruluna başvurarak durumun tespit
edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar
verilmesini talep edebilir. Kurul aynı gün acilen
toplanarak kararını verir ve durumu tutanakla tespit
eder. Karar işçiye yazılı olarak bildirilir.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 İçki veya uyuşturucu madde kullanma yasağı
 MADDE 84. - İşyerine sarhoş veya uyuşturucu
madde almış olarak gelmek ve işyerinde
alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanmak
yasaktır.
 İşveren; işyeri eklentilerinden sayılan
kısımlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve
hangi şartlarla alkollü içki içilebileceğini
belirleme yetkisine sahiptir.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 Ağır ve tehlikeli işler
 MADDE 85. (Değ. 5763 s.Kan.) - Onaltı yaşını
doldurmamış genç işçiler ve çocuklar (5763 sayılı
Kanunla Ek)ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim
almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz.
 Hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden sayılacağı,
kadınlarla onaltı yaşını doldurmuş fakat onsekiz
yaşını bitirmemiş genç işçilerin hangi çeşit ağır ve
tehlikeli işlerde çalıştırılabilecekleri Sağlık
Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikte
gösterilir.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 Ağır ve tehlikeli işlerde rapor
 MADDE 86. - Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak
işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en
az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı
oldukları işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri,
bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın
Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet
veya belediye hekimleri tarafından verilmiş muayene
raporları olmadıkça, bu gibilerin işe alınmaları veya
işte çalıştırılmaları yasaktır. Sosyal Sigortalar Kurumu
işe ilk giriş muayenesini yapmaktan kaçınamaz.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 On sekiz yaşından küçük işçiler için rapor
 MADDE 87. - Ondört yaşından onsekiz yaşına kadar
(onsekiz dahil) çocuk ve genç işçilerin işe alınmalarından
önce işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların
bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar
Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimlerine
muayene ettirilerek işin niteliğine ve şartlarına göre vücut
yapılarının dayanıklı olduğunun raporla belirtilmesi ve
bunların onsekiz yaşını dolduruncaya kadar altı ayda bir
defa aynı şekilde doktor muayenesinden geçirilerek bu işte
çalışmaya devamlarına bir sakınca olup olmadığının
kontrol ettirilmesi ve bütün bu raporların işyerinde
saklanarak yetkili memurların isteği üzerine kendilerine
gösterilmesi zorunludur.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 Gebe veya çocuk emziren kadınlar için yönetmelik
 MADDE 88. (Değ. 5763 s.Kan.) - Gebe veya çocuk
emziren kadınların hangi dönemlerde ne gibi işlerde
çalıştırılmalarının yasak olduğu ve bunların
çalışmalarında sakınca olmayan işlerde hangi şartlar
ve usullere uyacakları, ne suretle emzirme odaları
veya çocuk bakım yurdu (kreş) kurulması gerektiği
(5763 sayılı Kanunla Ek)veya hangi hallerde dışarıdan
hizmet alabilecekleri Sağlık Bakanlığının görüşü
alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
tarafından hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 4857 SAYILI KANUN :
 Çeşitli yönetmelikler
 MADDE 89. - Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve





Sosyal Güvenlik Bakanlığı;
a) Ağır ve tehlikeli işlerden başka işler için de işçilerin işe
başlamadan hekim muayenesinden geçirilmelerini,
b) Bazı işlerde çalışan işçilerin belirli sürelerde genel olarak
sağlık muayenesinden geçirilmelerini,
c) Çeşitli veya bir kısım işlerde çalışan işçilerin sağlık
durumlarının aksaması, yaptıkları işin ürünlerine ve genel
sağlığa yahut birlikte çalıştıkları öteki işçilere zararlı olursa, bu
gibilerin o işlerden çıkarılmalarını,
d) Ne durumda ve ne gibi şartları haiz olan işyerlerinde banyo,
uyku, dinlenme ve yemek yerleri ile işçi evleri ve işçi eğitimi
yerleri yapılmasını,
Öngören yönetmelikler hazırlayabilir.
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 YÖNETMELİKLER :
 AVRUPA BİRLİĞİ DİREKTİFLERİ KAPSAMINDA:
 4857 sayılı İş Kanunun 78. Maddesine göre çıkarılması gereken




yönetmelikler; Avrupa Birliğinin 89/391/EEC sayılı çerçeve
direktifine ve diğer bireysel direktiflere göre uyumlaştırılmıştır ve
2003 yılı ile 2004 yılı içerisinde yayımlanmıştır. (İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliği yayınlandı, daha sonra durduruldu)
Dolayısıyla, ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı modern
hükümlerle donatılmış durumdadır. Ancak, uygulamada çok fazla
mesafenin kat edilmesi gerekmektedir.
İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE
GÜVENLİK ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK. (89/654/EEC)
İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK
ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ. (89/655/EEC-95/63/EC)
YAPI İŞLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK YÖNETMELİĞİ.
(92/57/EEC)
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE






GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK. (1998/24/EC
1991/322/EEC ve 2000/39/EC)
PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN. ÇALIŞANLARIN
KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK.(1999/92/EC)
KANSEROJEN VE MUTAJEN MADDELER HAKKINDA
YÖNETMELİK. (1999/38/EC)
BİYOLOJİK ETKENLERE MARUZİYET RİSKLERİNİN ÖNLENMESİ
HAKKINDA YÖNETMELİK.(2000/54/EC)
ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ. (90/269/EEC)
GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ.(2003/10/EC)
TİTREŞİM YÖNETMELİĞİ.(2002/44/EC)
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN KULLANILMASI






HAKKINDA YÖNETMELİK. (89/656/EEC)
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM YÖNETMELİĞİ. (93/95/EEC ve
96/58/EC)
SONDAJLA MADEN ÇIKARILAN İŞLETMELERDE SAĞLIK VE
GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ. (92/91/EEC)
YERALTI VE YERÜSTÜ MADEN İŞLETMELERİNDE SAĞLIK VE
GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ.(92/104/EEC)
ASBESTLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK
ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK. (2003/18/EC)
EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK
ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK. (90/270/EEC)
GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ YÖNETMELİĞİ. (92/58/EEC)
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 DİĞER YÖNETMELİKLER;
 AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLER YÖNETMELİĞİ (Md.85)
 İŞLETME BELGESİ HAKKINDA YÖNETMELİK
 ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİNİN
USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK (Md.77)
 GEÇİCİ VEYA BELİRLİ SÜRELİ İŞLERDE İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ HAKKINDA YÖNETMELİK.
 SAĞLIK KURALLARI BAKIMINDAN GÜNDE ANCAK YEDİBUÇUK
SAAT VEYA DAHA AZ ÇALIŞILMASI GEREKEN İŞLER
HAKKINDA YÖNETMELİK (Md.63)
 HAZIRLAMA, TAMAMLAMA VE TEMİZLEME İŞLERİ
YÖNETMELİĞİ (Md.70)
 İŞYERLERİNDE İŞİN DURDURULMASINA VEYA İŞYERLERİNİN
KAPATILMASINA DAİR YÖNETMELİK (Md.79)
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMLERİ İLE ORTAK SAĞLIK





VE GÜVENLİK BİRİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK (Md.81)
(Yeniden Düzenlenerek Yayınlanacak)
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARI HAKKINDA
YÖNETMELİK (Md.80)
İŞ KANUNUNA İLİŞKİN ÇALIŞMA SÜRELERİ YÖNETMELİĞİ
(Md.63)
KADIN İŞÇİLERİN GECE POSTALARINDA ÇALIŞTIRILMA
KOŞULLARI HAKKINDA YÖNETMELİK (Md.73)
SANAYİ, TİCARET, TARIM VE ORMAN İŞLERİNDEN SAYILAN
İŞLERE İLİŞKİN YÖNETMELİK,
GEBE VEYA EMZİREN KADINLARIN ÇALIŞTIRILMA
ŞARTLARIYLA EMZİRME ODALARI VE ÇOCUK BAKIM
YURTLARINA DAİR YÖNETMELİK (Md. 83)
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
TÜZÜKLER:
1475 SAYILI İŞ KANUNU UYARINCA ÇIKARILAN
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN TÜZÜKLER:
 İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ,
 YAPI İŞLERİNDE İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ,
 PARLAYICI, PATLAYICI, TEHLİKELİ VE ZARARLI
MADDELERLE ÇALIŞILAN İŞYERLERİNDE VE İŞLERDE
ALINACAK TEDBİRLER HAKKINDA TÜZÜK,
 MADEN VE TAŞ OCAKLARI İŞLETMELERİNDE VE TÜNEL
YAPIMINDA ALINACAK İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ
ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN TÜZÜK,
(Bu tüzükler henüz kaldırılmadığı için yürürlülüğü devam etmektedir.)
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 DİĞER
KAMU KURUM VE KURULUŞLARINCA YAYIMLANAN
KANUN,TÜZÜK VE YÖNETMELİKLER:
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU,
ÇEVRE BAKANLIĞI;
Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik,
Çed Yönetmeliği,
SAĞLIK BAKANLIĞI;
Umumi Hıfzısığa Kanunu,
İlk Yardım Önetmeliği,
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI;
Makine emniyeti yönetmeliği,
Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği,
Basit basınçlı kaplar yönetmeliği,
ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI;
Elektrik kuvvetli akım tesisleri yönetmeliği,
Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği,
Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği,
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
TEBLİĞLER :
İş
sağlığı ve güvenliğine ilişkin tehlike sınıfları
listesi tebliği,
İşyeri sağlık ve güvenlik birimleri ile ortak sağlık ve
güvenlik birimleri hakkında yönetmeliğin
uygulanmasına dair tebliğ, (şu anda yönetmelik
nedeniyle durdurulmuş durumda)
DEVLET
1- MEVZUAT DÜZENLEME
 STANDARTLAR :
İSG ile ilgili Türk Standartları;
TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri,
TS 11939 Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (Lpg) - İkmal
İstasyonu - Karayolu Taşıtları İçin Emniyet Kuralları,
TS 1160 Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (Lng) Tesisat Ve
Donanımı Lng.nin Genel Özellikleri,
 TS 12820 Akaryakıt İstasyonları - Emniyet Gerekleri,
TS 10116-10117 Kaldırma Araçlarının Testleri,
TSE EN 169 - TSE EN 170 Kaynak maskesi gözlük
camları,
DEVLET
2- TEŞKİLATLANMA










ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
SAĞLIK BAKANLIĞI
ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI
MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI
BELEDİYELER
TSE
ATOM ENERJİSİ KURUMU
DEVLET
2- TEŞKİLATLANMA
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI;
 İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI,(DENETİM-MEVZUAT)
 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ,
(MEVZUAT-KONTROL-EĞİTİM vb.)
 ÇALIŞMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ,
 İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ MERKEZİ
(İSGÜM), (ÖLÇÜM-LABARATUVAR)
 ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE
ARAŞTIRMA MERKEZİ (ÇASGEM),(EĞİTİM-SEMİNER)
BİRİMLERİ İLE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA
GÖREVLERİ YÜRÜTÜLMEKTEDİR.
DEVLET
3- EĞİTİM
 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Ana Hizmet
Birimlerinden olan İş Sağlığı ve Güvenliği Genel
Müdürlüğü ve Bağlı Kuruluşlarından ÇALIŞMA VE
SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM MERKEZİ (ÇASGEM)
Başkanlığı,
 İşçi, İşveren ve bunların kuruluşları olan sendikalarda
eğitim faaliyetlerini yürütmektedir.
DEVLET
4- DENETİM
 DEVLETİN YETKİSİ:
 İŞ KANUNU MADDE: 91
 “Devlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın
uygulanmasını izler, denetler ve teftiş eder. Bu
ödev, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı
ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve
denetlemeye yetkili İş Müfettişlerince yapılır.”
DEVLET
DEVLET
4- DENETİM/YAPTIRIM
İŞ KANUNU MADDE :79
İŞİN DURDURULMASI VE İŞYERİNİN KAPATILMASI:
İş sağlığı ve güvenliği kurallarını ihlal eden işverenler bazı idari
yaptırımlarla karşılaşırlar.
İdari yaptırımlar, hukuki yaptırımlardan farklıdır, herhangi bir
yargı kararına gerek olmadan doğrudan idare tarafından uygulanır.
Bu yaptırımlardan en önemlileri işin durdurulması ve işyerinin
kapatılmasıdır.
Bu iki yaptırımın temel amacı yakın hayati tehlikenin
giderilmesini sağlamaktır.
İşyerlerinde işin durdurulması veya işyerinin kapatılması, işçilerin
yaşamı için tehlikeli olan bir hususun tespiti halinde gerçekleştirilen
bir yaptırımdır.
DEVLET
4- DENETİM/YAPTIRIM
 İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hükümlere aykırılık :
 MADDE 105 – (Değ. 5763 s.Kan.) Bu Kanunun;
 a) 78. maddesinde öngörülen yönetmeliklerdeki
hükümlere uymayan işveren veya işveren vekiline,
alınmayan her iş sağlığı ve güvenliği önlemi için iki yüz
Türk Lirası, alınmayan önlemler için izleyen her ay aynı
miktar, (2010 yılı için 229 TL)
 b) 86. maddesi uyarınca işçilere doktor raporu almayan
işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi
için, 87. maddesi gereğince çocuklara doktor raporu
almayan işveren veya işveren vekiline bu durumdaki
her çocuk için iki yüz Türk Lirası, (2010 yılı için 229 TL)
DEVLET
4- DENETİM/YAPTIRIM
 c) 77. maddesine aykırı hareket eden, (işyerlerinde
meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını
en geç iki iş günü içinde Bölge Müdürlüğüne bildirmemek)
 78. maddesi gereği işletme belgesi almadan işyeri
açan veya belgelendirilmesi gereken işler veya ürünler
için belge almayan,
 79. maddesi gereğince faaliyeti durdurulan işi izin
almadan devam ettiren veya kapatılan işyerlerini
izinsiz açan,
 80. maddesinde öngörülen iş sağlığı ve güvenliği
kurullarının kurulması ve çalıştırılması ile ilgili
hükümlere aykırı davranan, iş sağlığı ve güvenliği
kurullarınca alınan kararları uygulamayan,
DEVLET
4- DENETİM/YAPTIRIM
 81. maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine
getirmeyen,(İş Sağlığı ve Güvenliği Birimi kurmak,
İşyeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı görevlendirmek)
 88. maddesinde (Gebe ve Emzikli Kadınlar ile ilgili)
ve 89. (Diğer yönetmelikler) maddelerinde
öngörülen yönetmeliklerde gösterilen şartlara ve
usullere uymayan işveren veya işveren vekiline
biner Türk Lirası, (2010 yılı için 1145 TL)
 İdari para cezası verilir.
DEVLET
4- DENETİM/YAPTIRIM
 MADDE 107- (Değ.5728 S.K.) Bu Kanunun;
 a) 92. maddesinin ikinci fıkrasındaki (işveren,işçi ve
üçüncü şahısların müfettişlere yardımcı olmamaları),
yükümlülüklerini yerine getirmeyen,
 b) 96. maddesindeki (işçilere yanlış beyan için baskı
yapmak) yasaklara uymayan,
 işveren veya işveren vekiline sekiz bin Türk Lirası idari
para cezası verilir. (2010 yılı için 9157 TL)
İŞVEREN
1
ÖNLEM ALMA
2
BİLGİLENDİRME
3
EĞİTİM
4
GÖRÜŞ ALINMASI/KATILIM
5
DENETİM
İŞVEREN
 İŞ KANUNU MADDE:77
 İşverenler, işyerlerinde iş sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması
için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız
bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda her türlü
önleme uymakla yükümlüdürler.
 İşverenler, işyerinde alınan iş sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine
uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları
mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları
konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini
vermek zorundadırlar.
 İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit
edilecek meslek hastalığını en geç 2 iş günü içinde yazı ile ilgili bölge
müdürlüğünü bildirmek zorundadırlar.
 Bu bölümde ve İSG ne ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan
hükümler işyerindeki ÇIRAKLARA ve STAJYERLERE de uygulanır.,
İŞVEREN
1- ÖNLEM ALMA
Mad.77 İşverenler, işyerlerinde iş sağlığı ve iş
güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi
almak,araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler
de iş sağlığı ve güvenliği konusunda her türlü önleme
uymakla yükümlüdürler.
İşveren işyerinde İş Kanun gereğince işyerinde
oluşturacağı kurumlarla Önlem alma görevini daha etkili
bir şekilde ve paylaşarak yerine getirebilmektedir.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU KURMAK,
İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ BİRİMİ KURMAK ve İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ
GÜVENLİĞİ İLE GÖREVLİ MÜH.TEK.ELM. VE GEREKTİĞİNDE
SAĞLIK PERSONELİ İSTİHDAM ETMEK,
İŞVEREN
2- BİLGİLENDİRME
LÜTFEN DİKKAT
İŞÇİLER
VE/VEYA is
Safety
TEMSİLCİLERİ, İŞYERİNDE
99%SAĞLIK
common
ALINAN
VE
GÜVENLİKLE
İLGİLİ TÜM
sense.”
ÖNLEMLER HAKKINDA
BİLGİLENDİRİLİR.
İŞVEREN
2- BİLGİLENDİRME
Mad.77 “İşçileri karşı karşıya bulundukları mesleki
riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve
sorumlulukları konusunda bilgilendirmek” zorundadır.
İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin etkin bir
şekilde sürdürülebilmesi gereklidir.
Bu amaçla işyerinin büyüklüğüne göre;
İşçilere ve/veya İşçi Temsilcilerine İşyerinin geneli ile
işçinin çalışmakta olduğu bölümde veya yaptığı her işte
yürütülen faaliyetler, sağlık ve güvenlik riskleri,
koruyucu ve önleyici tedbirler hakkında bilgi verir.
İŞVEREN
2- BİLGİLENDİRME








Yönetmeliklerdeki yeri;
Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği (Md.8),
Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği (Md.7),
Sondajla Maden Çıkarılan İşl. Sağ. ve Güv. Şartları Yönetmeliği
(Md.9),
Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği (Md.13.a …işçiler
veya temsilcileri, inşaat alanında sağlık ve güvenlik ile ilgili
alınan önlemler hakkında bilgilendirilecektir),
İşyeri Bina ve Eklentilerinde….Yönetmeliği (Md.9 işçiler ve/veya
temsilcileri, işyerinde alınan sağlık ve güvenlikle ilgili tüm
önlemler hakkında bilgilendirilecektir ),
Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda ……Yönetmeliği (Md.6),
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağ.ve Güv. Şart. Yönetmeliği
(Md.10.a İşçilere kullandıkları iş ekipmanı ve kullanımına ilişkin
yeterli bilgi ve uygun olması halinde yazılı talimat verilecektir),
İŞVEREN
2- BİLGİLENDİRME
 Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağ. ve Güv.





Hak. Yönetmelik (Md.5),
Gürültü Yönetmeliği (Md.10),
KKD Yönetmeliği (Md.9),
Kimyasal Maddelerle Çal. Sağ. ve Güv. Önl. Hak.
Yönetmelik (Md.10),
Kanserojen ve Mutajen Mad. Çal. Sağ.ve Güv, Önl.
Hak, Yönt (Md.14),
Yeraltı ve Yerüstü Maden İşl. Sağ. ve Güv. Şartları
Yönetmeliği (Md.9)
İŞVEREN
3- EĞİTİM
Mad.77 “gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek”
zorundadırlar.
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmelik Madde. 4:
-”İşverenler, çalışanları, yasal hak ve sorumlulukları konusunda
bilgilendirmek, onların karşı karşıya bulundukları mesleki riskler ve
bunlarla ilgili alınması gerekli tedbirler konusunda işyerlerinde iş
sağlığı ve güvenliği eğitim programlarını hazırlamak, eğitimlerin
düzenlenmesini, çalışanların bu programlara katılmasını sağlamak
ve verilecek eğitim için uygun yer, araç ve gereç temin etmekle
yükümlüdürler”.
- Asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, alt işverene
ait çalışanların eğitimlerinden, asıl işveren, alt işverenle birlikte
sorumludur.
- Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, geçici iş ilişkisi ile çalışanlara
gerekli eğitimi vermekle yükümlüdür.
İŞVEREN
4- GÖRÜŞ ALINMASI/KATILIM
 İşveren, iş sağlığı ve güvenliği konularında işçi veya
temsilcilerinin görüşlerini alır, öneri getirme hakkı
tanır ve bu konulardaki görüşmelerde yer almalarını ve
dengeli katılımlarını sağlar.
 (İşçilerin veya temsilcilerinin görüşlerini alacak ve
katılımlarını sağlayacaktır.
 Direktifler……)
 İş Ekipmanları….Yön. Md.12
 Elle Taşıma Yön. 9,
 Güv. Sağ. İşaretler. Yön. 8,
 Gürültü Yön. 11,
İŞVEREN
5- DENETİM
 İŞ KANUNU Madde. 77: “İşverenler, işyerinde alınan iş
sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine uyulup
uyulmadığını denetlemek” zorundadır.
 İşveren, işyerinde makine, tezgah ve tesisatlar ile
çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yönünden alınmış
olan önlemlere uygun çalışılıp çalışılmadığını devamlı
suretle kontrol altında bulundurmak zorundadır. Bunu
kendisi veya kendi adına yetkili olan kişiler tarafından
yapılmasını sağlamalıdır.
İŞÇİ
ALINAN ÖNLEMLERE UYMA
ALINAN ÖNLEMLERE UYMA
İŞÇİ
ALINAN ÖNLEMLERE UYMA
 (4857 Sayılı İş Kanunu Madde.77)
 ………………..”İşçiler de iş sağlığı ve güvenliği
konusunda alınan her türlü önleme uymakla
yükümlüdürler.”
 (Eğitimle ilgili Yönetmelik Mad.5)
 “Çalışanlar sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının
tesisi için işyerinde düzenlenecek olan eğitimlere
katılmak ve bu konudaki talimat ve prosedürlere
uymakla yükümlüdürler.”
İŞÇİ
ALINAN ÖNLEMLERE UYMA
 İşçiler, davranış ve
kusurlarından dolayı,
kendilerinin ve diğer kişilerin
sağlık ve güvenliğinin olumsuz
etkilenmemesi için azami dikkati
göstermeli ve görevlerini,
işveren tarafından kendilerine
verilen eğitim ve talimatlar
doğrultusunda yapmalıdırlar.
İŞÇİ
ALINAN ÖNLEMLERE UYMA
 Makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma
ekipmanı ve diğer üretim araçlarını doğru şekilde
kullanmak,
 Kendilerine sağlanan kişisel koruyucuları doğru
kullanmak ve kullanımdan sonra muhafaza edildiği
yere geri koymak,
 İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve
binalardaki güvenlik donanımlarını kurallara uygun
olarak kullanmak ve bunları keyfi olarak çıkarmamak
ve değiştirmemek,
İŞÇİ
ALINAN ÖNLEMLERE UYMA
 İşyerinde sağlık ve güvenlik için ciddi ve ani bir tehlike
olduğu kanaatine vardıkları herhangi bir durumla
karşılaştıklarında veya koruma tedbirlerinde bir
aksaklık ve eksiklik gördüklerinde, işverene derhal
haber vermek,
 İşyerinde, sağlık ve güvenliğin korunması için teftişe
yetkili makam tarafından belirlenen zorunlulukların
yerine getirilmesinde, işverenle işbirliği yapmak,
İŞÇİ
ALINAN ÖNLEMLERE UYMA
 İşveren
tarafından güvenli çalışma
ortam ve koşullarının sağlanması ve
kendi yaptıkları işlerde sağlık ve
güvenlik yönünden risklerin
önlenmesinde, işveren ile mevzuat
uygulamaları doğrultusunda işbirliği
yapmak,
İŞÇİ
ALINAN ÖNLEMLERE UYMA
 İŞÇİLERİN SAĞLIK VE GÜVENLİK
KURALLARINA ISRARLA UYULMAMASI
DURUMUNDA İHBARSIZ VE
TAZMİNATSIZ FESİH..
 (4857 sayılı İş Kanunu Madde:25/II/h
“İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu
görevleri kendisine hatırlatıldığı halde
yapmamakta ısrar etmesi” durumunda,
 Süresi belirli olsun veya olmasın
işveren, iş sözleşmesini sürenin
bitiminden önce veya bildirim süresini
beklemeksizin feshedebilir:
SAĞLIKLI VE GÜVENLİ BİR ORTAMIN
SAĞLANMASI, DEVLET, İŞÇİ VE
İŞVERENLERİN İŞBİRLİĞİ
İÇERİSİNDE OLMASI İLE
MÜMKÜNDÜR
TEŞEKKÜR EDERİM