Botulinum toksin komplikasyonlar ve kontrendikasyonlar

Akılcı İlaç Kullanımı
Botulinum Nörotoksin (BoNT)
Komplikasyonları ve Kontrendikasyonları
Prof. Dr. Kamer GÜNDÜZ
Celal Bayar Üniversitesi
Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı-Manisa
IV. DOD Dermatoloji Gündemi
3-6 Eylül 2015-Eskişehir
AKILCI İLAÇ KULLANIMI
 Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya Sağlık
Örgütü tarafından yapılmıştır.
 Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre;




uygun ilacı,
uygun süre ve dozda,
en düşük fiyata ve
kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanmaktadır.
Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health Organization, Nairobi, Kenya,
WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).
AKILCI İLAÇ KULLANIMI

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yanlış ve gereksiz ilaç
kullanımı, tedavi maliyetleri ve halk sağlığını etkileyen ciddi
bir sorun olarak devam etmektedir.

Bu nedenle akılcı ilaç kullanımı konusunda halkın ve sağlık
çalışanlarının bilinçlendirilmesi ve eğitilmesi son derece
önemlidir.

Akılcı ilaç kullanımı, ilacın imalinden imhasına kadarki sürecin
her aşamasını kapsamaktadır.
ÜLKEMIZDE

Sağlık Bakanlığı bünyesinde, akılcı ilaç kullanımı ile ilgili çalışmalar,
yaklaşık 20 yıldır sürmektedir.

12 Ekim 2010 tarihinde Bakan Oluru ile, Akılcı İlaç Kullanımı Birimi
kurulmuştur.

19 Mart 2012 tarihinde Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
Bünyesinde Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım
Dairesi kurulmuştur.
SORUMLULUK








SAHIBI TARAFLAR
Hekim
Eczacı
Hemşire
Diğer sağlık personeli
Hasta/ hasta yakını
Üretici
Düzenleyici Otorite
Diğer (Medya, Akademi vb.)

DSÖ’nün tahminlerine göre, ilaçların:

% 50′sinden fazlası uygun olmayan şekilde
reçetelenmekte, temin edilmekte veya
satılmaktadır.

Tüm hastaların yarısı da ilaçlarını doğru şekilde
kullanamamaktadır.
DSÖ TARAFINDAN AKILCI İLAÇ KULLANIMININ TEŞVİK
EDİLMESİ İÇİN ÖNERİLEN 12 TEMEL MÜDAHALE* -1
1. İlaç kullanım politikalarını koordine edecek ve bunların
2.
3.
4.
5.
6.
etkilerini izleyecek kurum
Eğitim denetim ve karar alma süreçlerinin desteklenmesine
yönelik Klinik Tanı ve Tedavi Rehberlerinden yararlanma
İlk seçenek tedavileri esas alan temel ilaçlar listesi oluşturma
Bölgelerde ve hastanelerde ilaç ve tedavi kurulları kurma
Mezuniyet öncesi müfredat programında probleme dayalı
farmakoterapi eğitimi vermeyi sağlama
Bir gereklilik olarak hizmet içi sürekli tıp eğitimleri
düzenlenmesi
*WHO Policy Perspectives on Medicines; September 2002
DSÖ TARAFINDAN AKILCI İLAÇ KULLANIMININ TEŞVİK
EDİLMESİ İÇİN ÖNERİLEN 12 TEMEL MÜDAHALE* -2
7.
Kurumsal çerçevede izleme, denetim ve geri bildirim
sistemlerinin geliştirilmesi
8.
İlaçlar konusunda bağımsız (tarafsız bilgi) bilgi kaynaklarını
kullanma
9.
Kamuoyunun ilaçlar hakkında eğitilmesi
10. Etik olmayan mali girişimlerden sakınılması
11. Uygun ve zorunlu düzenlemeleri hayata geçirme
12. İlaçların ve personellerin mevcudiyetini güvence altına
almaya yönelik yeterli devlet harcamalarının sağlanması
*WHO Policy Perspectives on Medicines; September 2002
Botulinum Nörotoksin (BoNT)
Komplikasyonları ve Kontrendikasyonları
Lu DW et al. Dis Mon 2009;55:198-211
Kozmetik
Kas hst.
Ağrı
Hipersekresyon
ÜGN ve GİS
Dental
● Glabellar
çizgiler;
horizontal
alın çizgileri; “kaz
ayağı”;
“tavşan”
çizgileri;
perioral
çizgiler;
çenede
çöküntü;
platizmal
bantlar
● Yüzdeki
skarların
tedavisi
● Distoni
●Miyoklonus
● Tardiv
diskinezi
● Krikofaringeal
spazm;
bruksizm
●Blefarospaz
mstrabismus;
nistagmus
●Hemifasiyal
spazm
● Değişik
nedenlere
bağlı
spastisite
● Tremor
● Tourettes
sendromu
● Tetanus
● Migren
● Sırt
ağrısı
● Distoni
●Miyofasiyal ağrı
● Piriformis sendromu
●Hiperhidroz
●Hiperlakrimasyon
● Nazal
hipersekresyon
● Parkinson
hst, motor
nöron hst,
bulbar yada
psödobulbar
paralizi ile
ilişkili
sialore
● Üretral
sfinkter
hiperaktivitesi
● Mesane
hiperrefleksi
● Kronik
prostat ağrısı
●Vaginismus
● Anal fissürler
● Akalazya
●Hirschprun
g hst.
● Oddi
sfinkter boz.
●Bruksizm
●Masseter
hipertrofisi
●TME
disfonksiyon
● Sialore
● Frey
sendromu
● Kronik
yüz ağrısı
●Hemifasi
-yal spazm
J Am Acad Dermatol 2005; 53: 407-15
 Aralık 1989 – Mayıs 2003
 Toplam 1437 yan etki bildirimi
 406 Tedavi amaçlı kullanım sonrası
 217 ciddi
189 ciddi olmayan
 1031 Kozmetik amaçlı kullanım sonrası
 36 ciddi
 995 ciddi olmayan
CIDDI YAN ETKILER
Tedavi amaçlı









Ölüm
Disfaji
Konvulziyonlar
Kas güçsüzlüğü
Alerjik reaksiyonlar
Grip benzeri sendrom
Enjeksiyon alanında
travma
Aritmi
Miyokard infarktı
Kozmetik amaçlı






Baş ağrısı
Fokal fasiyal paralizi
Kas güçsüzlüğü
Disfaji
Grip benzeri sendrom
Alerjik reaksiyonlar
RİSK FAKTÖRLERİ
 Yüksek doz uygulama
 Altta yatan hastalıklar
BONT ETKINLIK
Etki enjeksiyondan 24-48 h sonra başlar
 2-3 haftada belirginleşir
 1-2 ay süreyle devam eder
 3-4 ay sonra yeniden uygulama gerekir

NÖTRALİZAN ANTİKOR OLUŞUMU
%40-60 olguda gelişmekle beraber, %2-5 olguda etkisizliğe yol açar
RİSK FAKTÖRLERİ
 Enjeksiyonlar arası periyodun kısa olması
 Yüksek doz uygulama
 Her tedavide dozun arttırılması
 Yüksek kümülatif doz
 Erken yaşta uygulamaya başlama
SıK GÖRÜLEN LOKAL YAN ETKILER
Ağrı
 Ödem
 Eritem

Ekimoz
 Baş ağrısı
 Kısa süreli hiperestezi

MORARMA RİSKİNİ AZALTMAK İÇİN
 7-10 gün öncesinden antikoagülan, NSAII ve aspirin
alımının bırakılması
 Uygulama öncesi ve sonrası buz uygulaması
 Uygulamanın yeterli ışık altında yapılması
BLEFAROPITOZ



Levator palpebrae superioris’in etkilenmesi sonucu
2-10 gün içinde belirginleşir, 2-4 hafta devam eder
Tedavide alfa adrenerjik göz damlaları


Iodipine %0.5 oftalmik sol (aproklonidin hidroklorür)
Günde 3 kez 1-2 damla
BLEFAROPITOZ OLMAMASI IÇIN
Orbital çukurun en az 1-1.5 cm. uzağına enjeksiyon
 Mid-pupiller hattın lateraline enjeksiyon yapılmamalı
 Düşük volümde uygulanmalı
 Uygulama alanına masaj yapılmamalı

KAŞ PITOZU
Frontal kasa fazla
miktarda uygulama
sonucu
OLMAMASI İÇİN
 Dar alınlı kişilerde
dikkatli olunmalı
 Kaşın en az 2 cm
üzerinden uygulanmalı
 Glabella ile birlikte
uygulanmalı

STRABISMUS/DIPLOPI/BULANIK GÖRME
Periorbital uygulama sonrası okulo-motor kasların
(lateral rectus) etkilenmesi sonucu
 Gözde ağrı/Kuru göz (n. petrosus major)

OLMAMASI İÇİN
 Orbita sınırının en az 1.5 cm. uzağına uygulama
yapılmalı
 Enjektörün yönü laterale doğru olmalı
 Düşük volüm kullanılmalı
DUDAK PITOZU

Zygomaticus major kasının
etkilenmesi sonucu
OLMAMASI İÇİN
 Periorbital uygulamalarda
zigomatik ark’ın altına ve
derine enjeksiyon yapılmamalı
DUDAKTA ASIMETRI/JOKER GÜLÜŞÜ
TAVŞAN ÇİZGİLERİ
GUMMY SMILE
m. nasalis
m. levator labii superioris alaeque nasi
m. levator labii superioris alaeque nasi m. levator labii superioris
PERIORAL UYGULAMA KOMPLIKASYONLARI
Ağız hareketlerinde yetersizlik
OLMAMASI İÇİN
 Asimetrik gülüş
 Komissürlere ve filtruma çok
 Ağız kenarından salya akması
yakın enjeksiyon yapılmamalı
 Konuşmada zorluk
 Mental ve Marionette çizgiler
 Islık çalmada zorluk
için uygulamada dudaklardan
 Sarkık yanak
en az 1 cm. uzakta olmalı

PLATİSMA
 Disfaji
 Disfoni
 Boyun fleksor kaslarında güçsüzlük
PALMOPLANTAR HİPERHİDROZ
 Kas güçsüzlüğü
İLAÇ ETKILEŞIMLERI
Etkisini arttıranlar
Aminoglikozidler
 Siklosporin
 Kas gevşeticiler
 Ca kanal blokerleri
 Magnezyum sülfat
 Linkozamid
 Diğer antikolinerjik
ilaçlar

Etkisini azaltanlar
Klorokin
 Hidroksiklorokin

KONTRENDIKASYONLAR
Gerçek dışı beklentileri olanlar
 Gebelik ve laktasyon (Kategori C)
 Aşırı gevşek deri
 Uygulama alanında daha önce cerrahi uygulanmış ise
 Mimik kaslarını kullanmak durumunda olanlar
 Botulinum toksin bileşenlerine alerjisi olanlar
 Nöromüsküler hastalıklar

Periferal motor nöropatiler
 Nöromüsküler hastalıklar (Eaton-Lambert sendromu,
multipl skleroz, miyastenia gravis)

TEŞEKKÜR EDERİM