Slayt 1 - nisantasi myo

Solunum sistemi ilaçları
Öğr. Gör. Pınar Irmak
1
• Antitusif İlaçlar, öksürük refleksini inhibe eden
ilaçlardır.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
2
• Öksürük, koruyucu ve fizyolojik bir reflekstir.
Trakeobronşiyal içeriğin hızla dışarı atılma
durumudur.
• Öksürük, trakea, larenks ve büyük bronşların
temizlenmesini sağlayan ana mekanizmadır.
• Buna yardımcı mekanizma, mukosiliyer
transporttur.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
3
• Yani, ufak bronşların ve bronşiyollerin epitel
hücrelerinin lumene bakan yüzlerindeki
kirpiklerin larenks yönünde yaptığı süpürme
hareketidir.
• Beyin sapında bir öksürük merkezinin
bulunduğu genellikle kabul edilir.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
4
• Öksürük olayına eşlik eden iki refleks olay
vardır.
• ■ Bronkokonstrüksiyon
• ■ Mukus salgılanması
Öğr. Gör. Pınar Irmak
5
• Öksürük refleksini santral veya periferik
etkileri ile kısmen inhibe eden ilaçlara antitusif
ilaçlar denir. Bu ilaçlar ağız yolundan
kullanılırlar.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
6
• Antitusifler öksürük refleksini 3 şekilde deprese
ederler;
• ■ Öksürük merkezinin inhibisyonu,
• ■ Periferik, yani akciğerler ve diğer yerlerdeki sinir
uçlarının depresyonu,
• ■ Spazmolitik etki sonucu akciğerlerdeki öksürük
reseptörlerinin duyarlılığının azaltılması.
Spazmolitik etkili ilaçlar, bronkokonstrüksiyonu
inhibe ederek bronkodilatasyon yaparlar ve
öksürük refleksini deprese ederler.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
7
ANTİTUSİF İLAÇLAR
• Opioidler
• Opioidlerden bazıları antitusif olarak
kullanılmaktadır.
• Santral sinir sistemindeki öksürük merkezini
inhibe ederler.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
8
• Kodein (Jucodine, İpekod, Corex, Kodis,
Gayakodin, Ludicodine) : Metil morfindir.
• Antitusif etkisinden başka analjezik ve
konstipan etkilidir.
• Aspirin ve diğer analjeziklerle kombine edilirse
analjezik etkisi artar.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
9
• Bağımlılık yapma potansiyeli, morfine kıyasla
çok düşüktür. Diğer opiyatlar gibi solunum
yolları mukozasındaki bezlerin salgısını azaltır
ve mukozada kuruluk yapar.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
10
Periferik Etkili Antitusif İlaçlar
• Noskapin (Arbitus): Afyon içinde bulunan bir
alkaloiddir. Bağımlılık oluşturmaz. Spazmolitik
etkisi vardır.
• Bronkodilatör etki de gösterir. Ancak yüksek
dozlarda histamin salıverilmesine yol açar. Bu
nedenle bronşiyal astımlılarda
kullanılmamalıdır.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
11
• Klobutinol (Silomat) : Spazmolitik ve lokal anestezik
etkilidir.
• Oksolamin fosfat (Perebron): Spazmolitik ve
bronkodilatör etkilidir.
• İzoaminil (Peracon) : Bronkodilatör etkilidir.
• Karbetapentansitrat (Gayaben): Spazmolitik ve lokal
anestezik etkilidir. Kodein kadar güçlü antitusif etkilidir,
yan etkileri de daha azdır.
• Demulsent maddeler: Arap zamkı şurubu, meyan balı
ve gliserin gibi maddeler ağız yolundan alındığında,
farenks mukozasını kaplayarak tahrişi azaltırlar ve
öksürüğü hafifletirler.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
12
EKSPEKTORAN İLAÇLAR
• Solunum yollarında birikmiş balgamı
sulandırıp yapışkanlığını azaltarak öksürükle
dışarı atılmasını kolaylaştıran ilaçlardır.
• Ekspektoran ilaçların etkili olabilmeleri için
hastanın bol su veya sulu içecekler alması
gerekir. Su, bronş salgısını artırarak etki yapan
iyi bir ekspektorandır.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
13
• Ekspektoran ilaçların bir kısmı yüksek dozda
alındıkları zaman emetik (kusturucu) özellik
gösterir. (İpeka, terpin, NH4Cl gibi).
• Bu ilaçlar, mide mukozasını tahriş ederek
refleks yolla akciğerlerde solunum yolları
mukoza bezlerinin salgısını azaltırlar. Bunlara
indirekt etkili ekspektoranlar denir.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
14
• İpeka (İpekakuanha)
• İpeka, bitkisel kaynaklıdır. İçindeki aktif
maddeler emetin ve sefelin alkaloidleridir.
İçindeki alkaloidlerden dolayı ufak dozlarda
ekspektoran, yüksek dozda kusturucu etki
yaparlar.
• İpekanın etkisi, mide mukozasını stimüle
etmesi sonucu refleks olarak bronş bezlerinin
salgısını artırmasına bağlıdır.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
15
• İpeka şurubu ağızdan alınan ilaçlarla olan akut
zehirlenmelerde kusturucu olarak kullanılır.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
16
• Tuz Ekspektoranlar
• Mide mukozasını tahriş ederek, refleks olarak
veya direkt etkileriyle bronş mukoza bezlerinin
algısını artırırlar.
• Bu tuzlar; Sodyum iyodür (NaI), potasyum
iyodür (KI), amonyum asetat (CH3COONH4),
amonyum klorür (NH4 Cl), sodyum benzoat ve
sodyum sitrattır.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
17
• Bromheksin Klorür (Bromeksin)
• Bronş salgısını artırır, viskozitesini azaltır. Mide
barsak kanalında ülser yapabilir.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
18
• Mukolitikler
• İnhalasyon suretiyle lokal uygulanan ve
proteolitik etkileriyle balgamı yumuşatan
ilaçlardır.
• Bu gruptaki ilaçlar; Asetilsistein (Fluimucil),
Karbosistein (Mukotik). Asetilsistein genellikle
inhalasyon suretiyle, Karbosistein oral yoldan
kullanılır.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
19
BRONKODİLATÖR İLAÇLAR
• Bronş ve bronşiyollerin düz kaslarını
gevşeterek hava yollarının rezistansını düşüren
ilaçlardır.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
20
• Bronş ve bronşiyollerin tonusu, sempatik
sinirlerin genişletici etkisi ile, parasempatik
sinirlerin daraltıcı etkisi arasındaki dengeye
bağlıdır. Sempatik sinir uçlarından salınan
noradrenalin, bronş düz kaslarında β2
adrenejik reseptörleri uyararak bu kasları
gevşetir.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
21
• Antihistaminikler, dışardan verilen histaminin
etkisini antagonize ederler.
• Fakat bronşiyal astmalı hastanın krizini
önleyemezler. Bu durum, patojenezde sadece
histaminin katkısının olmadığını gösterir
Öğr. Gör. Pınar Irmak
22
• Bronkodilatör ilaçlar, bronş ve bronşiyollerin
düz kaslarını gevşeterek hava yollarının
rezistansını düşüren ilaçlardır.
• Bu ilaçlar, bronşiyal astma ve onun gibi
bronkospazmın eşlik ettiği, diğer tür alerjik
hastalıklarla kullanılırlar.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
23
• Bronşiyal astma olguları ya alerjiye bağlı
spazmdan ileri gelir ya da alerjik olmayan
çeşitli etkenler, spazmı artırarak soluma
güçlüğü yaparlar.
• Bu etkenler; alt solunum yolları infeksiyonu,
soğuk hava, sigara dumanı, ekzersiz olabilir.
Her iki durumda da bronş düz kasları
hiperreaktif durumdadır.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
24
• Bronkodilatör ilaçlar, genellikle inhalasyon
suretiyle lokal olarak uygulanırlar. İlaç
solüsyonunun aerosolü ağızdan solunum
yollarına çekilir.
• Aerosol içindeki partiküllerin çapının 5
mikrondan ufak olması gerekir.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
25
Beta-Adrenerjik Reseptörleri Aktive
Eden İlaçlar
• Bu grup ilaçlar, bronş düz kaslarının β2
reseptörlerini uyararak bronş ve bronşiyolleri
genişletirler.
• Bazıları β1 reseptörleri de uyarırlar ve kalp ile
ilgili yan etkiler yaparlar (örneğin, İzoprenalin).
Bazılarının α - mimetik etkileri de vardır, kan
basıncını yükseltirler (örneğin, adrenalin ve
efedrin).
Öğr. Gör. Pınar Irmak
26
Selektif Olmayan Beta-Mimetik İlaçlar
• Adrenalin: Sıklıkla kullanılan sempatomimetik
bir ilaçtır. β2 reseptörler yanında, β1
reseptörleri de uyaracağından kalp atış sayısını
artırabilir. α reseptörleri de uyardığından kan
basıncında yükselme yapabilir.
• Vazokonstriktör etkisiyle bronş mukozasını
büzmesi ve mukoza ödemini azaltması da
bronkodilatör etkisine katkıda bulunur.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
27
• İzoprenalin (= İzoproterenol) (Isuprel): Adrenalin
gibi β1 ve β2 reseptörleri etkiler fakat αreseptörleri etkilemez. Vazokonstriktör değil,
vazodilatör etkisi vardır. Mukozanın şişkinliğini
azaltmaz. Adrenalin gibi barsakta inaktive
edildiğinden ağız yolundan kullanılmaz.
• Bronşiyal astma nöbetinin önlenmesi veya
tedavisi için inhalasyon suretiyle kullanılır.
• Kalple ilgili yan etkileri adrenalinden daha
belirgindir. İskemik koroner hastalığı olanlarda
kontrendikedir.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
28
• Efedrin (Ephedrin) : α ve β reseptörleri uyarır.
Sempatomimetik etkileri adrenalinden zayıftır.
Bronkodilatör etkisinden başka
vazokonstriktör etkisi vardır.
• SSS'ni zayıf olarak stimüle eder.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
29
• Adrenaline göre üstünlüğü ağız yolundan
alınabilmesidir.Hafif astmalı hastalarda
nöbetleri önlemek için ve akut bronşit
tedavisinde kullanılabilir.
• Yan etkiler olarak, SSS stimülasyonuna bağlı
sinirlilik, uykusuzluk, tremor oluşabilir. Kan
basıncı yükselmesi ve prostat hipertrofili
hastalarda ise idrar retansiyonu oluşturabilir.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
30
Fosfodiesteraz İnhibitörleri
• Teofilin: Ksantin türevi diüretik bir ilaç olan
teofilin, aynı zamanda bronkodilatör olarak da
bronşiyal astma tedavisinde kullanılmaktadır.
• Bronş düz kaslarında fosfodiesteraz enzimini
inhibe ederek sitoplazmada siklik AMP
düzeyini yükseltmek suretiyle gevşeme yapar.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
31
• Uzun süre kullanıldığı zaman tolerans gelişir.
Karaciğerde metabolize edilerek inaktive edilir.
• Metabolizma hızı bireysel değişkenlik gösterir. Bu
nedenle dozunun bireyselleştirilmesi gerekir.
Ayrıca sigara tiryakiliği ve fenobarbital tedavisi
gibi karaciğer mikrozomal enzimlerini indükleyen
faktörler, teofilin metabolizmasını hızlandırır ve
etkinliğini azaltır.
• Karaciğer hastalıkları ve konjestif kalp
yetmezliğinde eliminasyonu yavaşlar.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
32
• Glukokortikoidler
• Antikor oluşumunu inhibe ederek, mukozadaki
ödemi azaltarak ve β adrenerjik reseptörlerin
adrenerjik nörotransımiterlere duyarlığını
artırarak, akut astma nöbetini önlerler.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
33
• Antimuskarinik İlaçlar
• Solunum yollarının muskarinik reseptörlerini
etkileyerek parasempatik büzücü tonusu
ortadan kaldırırlar.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
34
MAST HÜCRESİ STABİLİZATÖRLERİ
• Solunum yollarındaki mast hücrelerinin
membranlarını stabilize ederek histamin ve
diğer otakoidlerin salıverilmesini inhibe
ederler.
• Astma krizinin önlenmesi için profilaktik olarak
kullanılırlar.
Öğr. Gör. Pınar Irmak
35
TEŞEKKÜRLER
Öğr. Gör. Pınar Irmak
36