قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذ۪ينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذ۪ينَ َلَ يَعْلَمُو

Kasım 1989
BİLGİSİZ HAYAT OLMAZ
Mustafa Varlı
‫ين‬
َ ‫ون َوالَّ ۪ذ‬
َ ‫ين يَ ْعلَ ُم‬
َ ‫قُلْ هَلْ يَ ْستَ ِوي الَّ ۪ذ‬
‫ون‬
َ ‫ََل يَ ْعلَ ُم‬
Muhterem Müslümanlar,
Yüce Allah insanı yaratırken, onu, hem şekil ve
hem de değer yönünden en mükemmel olarak
yaratmış (1) bu değerini korumasını da kendisinden
istemiştir. Çünkü insan, diğer varlıklardan farklı bir
şekilde, akıl sahibi olarak yaratılmıştır. Aklını iyi
yolda kullanarak gerçeği ve faydalı olanı bilip
uyguladığı takdirde, bu üstün değerini korumasını
başarır. Aksi halde aklını kullanmadığı ve
bilgisizce, rastgele yaşadığı takdirde de hem
dünyada kulların karşısında ve hem de ahirette
Yüce Allah'ın huzurunda en alt düzeye düşer. (2)
Yüce Allah'ın bütün emirlerinde ve İslam
dininin bütün ibadetlerinde akıl, kendisinden
vazgeçilmeyen çok önemli bir şarttır. Çünkü islam
dini şuurlu hareket etmeyi, herhangi bir şeyi bilerek
yapmayı, yani rastgele yaşamamayı emreder.
Bunun için Yüce Allah "sakın cahillerden
olma" (3) ihtarı ile her şeyi bilerek yapmayı, cahil,
bilgisiz kimseler safında bulunmaktan sakınmamızı
tavsiye etmiş, Hz. Peygamber de (S.A.S.) "Bilgisiz
(şuursuz) ibadette huzur yoktur" (4) buyurmuştur.
Muhterem Müslümanlar,
Cahil, belki cesur gibi görünür. Çünkü haddini
aşar, kendisini yaratan Yüce Allah'ı bile bilmez.
Sonunda da bu bilgisizce davranışlarından dolayı
pişman olur, ölümden sonra da "Keşke toprak
olarak yaratılsa idim" (6) diyerek insan olarak
yaratılmamış olmayı temenni eder. Halbuki bilgi
sahibi olup, şuurluca Allah'ını bilen ve O'na ibadet
eden kimse yalnız Allah'tan korkar. Çünkü
kendisinden korkulacak tek varlığın, yalnız Yüce
Allah olduğunu bilir. (6) Bunun için "Bilenlerle
bilmeyenler eşit olabilir mi?" (7) ilahi ifadesi
karşısında rahmetli Mehmet Akif, "Olmaz ya tabii,
biri insan, biri hayvan" (8) diyerek haykırmıştır.
Zira insan, aklı ile insandır. Şuuru ile insandır,
bilgisi ve bu bilgiye dayalı olan imanı ile insandır.
Bilgisiz hayat, ışıksız bir mum gibidir. Çünkü
bilgi ışıktır, aydınlıktır. İnsanın kendi kendini
tanımasıdır. Yaratıcısını idrak etmesi, O'na
inanması ve emrince yaşamasıdır.
Muhterem Müslümanlar!
İnsan hayatı, önce bilgi, sonra da söz ve
amelden ibarettir. Bilgisiz konuşmanın ve hareket
etmenin hiçbir değeri yoktur. Yüce Allah, Kuranı
Kerim'in bir çok ayetinde bizlere verdiği emirlerin,
önce bilinmesini sonra da gereği gibi amel
edilmesini emir buyurmuştur. Mesela İslam
inancının temel şartı olan "Allah'ın birliği"
konusunu belirtirken "Bil ki Allah'tan başka hiçbir
ilah yoktur" (9) ifadesi ile tevhid inancını şuurla
bilerek kabul etmeyi tavsiye etmiştir.
İlim sahiplerinin Peygamber mirasçıları (10)
derecesine yükseltilmesi de ilmin, bilginin, bilgi
sahibi olmanın İslam dininde, Yüce Allah ve halk
nazarında çok değerli olduğunun bir belirtisidir.
Fakat unutulmamalıdır ki değerli olan ilim,
faydalı olan ilimdir. Bunun için Hz. Peygamber
(S.A.S.) "Allah'tan dalma faydalı ilim isteyiniz"
(11) buyurmuş ve "Allahım! faydasız ilimden sana
sığınırım" (12) duasında bulunarak kendisi hep
Yüce Allah'tan faydalı ilim istemiştir. (13)
Şu halde, ilim bile olsa zararlısından sakınmak,
faydalısını arayıp öğrenmek ve ona göre yasamaya
çalışmak; Yüce Allah'ın Hz. Peygamberin (S.A.S.),
bizim yararımız için bizden istedikleri en önemli
konulardan birisidir. Nitekim Hz. Peygamberin de
ifadesi ile "Yüce Allah, faydalı bir bilgiyi öğrenmek
için çalışan kimsenin, Cennete giden yolunu
kolaylaştırır". (14)
Şu halde aziz Müslümanlar,
Işık vermeyen bir mum, başkasına faydası
olmayan bir insan; işçi, çiftçi, memur, esnaf nasıl
hor görülür ise yararlı şeyleri bilmeyen, öğrenmeye
çalışmayan insan da;daima hor görülmeye mahkûm
olur.
Gündüzün güneşe, gecenin aya, canlıların hava
ve suya ihtiyacı kadar, insanın da ilme ve bilgiye
ihtiyacı vardır. Zira ilimsiz, bilgisiz hayat olmaz.
Bunun için her konudaki faydalı bilgiye önem
vermeli, insanı hem dünya hayatında, hem de Yüce
Allah'ın huzurunda sorumluluktan kurtaracak
bilgiyi elde etmeye mutlaka çalışmalıdır. Çünkü
bilgi doğruluğun kaynağı, iyiliğin sembolüdür.
***
1. Tin Sûresi, ayet:4
2. Tin Sûresi, ayet:5
3. En'âm Sûresi, âyet:35
4. Dirimi Mukaddime:29
.5. Nebe'Sûresi. âyet.40
6. Fatır Sûresi, âyet:28
7. Zumer Sûresi, âyet:2
8. Safahat,
9. Muhammed Sûresi, âyet: 19
10. Buhari, İlim:10
11. IbniMice, Dua: 3
12. Müslim, Zikir:73; Ebu Divud, Vitir:32; TırmizS, Daavât:68; Nesât,
tstiâze:13,18,21,64; Ibni Mice, Mukaddlme:23, Duâ:2,3; Ahmet
b.Hambel;2/167,198,340,365,451. 3/192,255,283. 4/371,381.
13. Ibni Mace, lkâme:32; Ahmet b.Hambel.6/292,305,318,322
14. Buharı, llim:10; Müslim, Zikir :37,38; Ebu Dâvûd, İtimi; Tirmizf, llim:19;
Kur'an:10; Ibni Mâce, Mukaddime: 17; Dareni, Mukaddime:32; Ahmet
b.Hambel: 2/252,325,407; 5/196.