Psk. Hazal Ömezli İlkokul Psikolojik Danışmanı (Bahçeşehir)

Psk. Hazal Ömezli
İlkokul Psikolojik Danışmanı
(Bahçeşehir)
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?
Erken çocukluk yıllarında başlayan bir bozukluktur. DEHB bulunan çocukların dikkat süreleri
akranlarından çok daha kısadır. Planlı çalışamazlar, sorumluluktan kaçınma gibi davranışlar
sergilerler. Tehlikeyi kestiremezler ve çok zaman küçük kazalara maruz kalırlar.
DEHB Evde Belirtileri Nelerdir?
Yaşıtlarına oranla fazlaca hareketlidirler. Oyuncaklarıyla çok kısa oynarlar ve sıkılırlar. Ödev
yaparken, türlü bahanelerle sıkça molaya ihtiyaç duyarlar. Uzun süre aynı yerde oturamazlar;
yemeği masada yiyemez, sürekli gezinmek isterler. Dikkatsiz olmalarından dolayı, bir şeyleri
kırıp dökebilir, kendilerini yaralayabilirler. Sadece ilgilerini çok fazla çeken heyecanlı şeylere
verebilir, bunlara konsantre olabilirler. Aileler, bu nedenle isterse yapar düşüncesine kapılırlar.
DEHB Okulda Belirtileri Nelerdir?
Sınıfta hem öğretmeni duyarlar, hem caddedeki arabayı, hem de yandaki sandalyenin gıcırtısını.
Aynı şekilde, hem ders anlatan öğretmeni görür, hem tahtadaki resimleri, hem de yanındaki
arkadaşının kazağındaki çizgileri. Odaklanmakta o denli zorlanırlar ki, büsbütün vazgeçerler.
Dürtüsellikleri nedeniyle okulda sırasını beklemekte güçlük çeker. Çok konuşması nedeniyle
çağrışımlarında kopukluk olabilir. Konuşan kişiyi uzun süre dinleyemez, karşıdaki kişi
konuşurken araya girmeyi severler.
DEHB Tanısı Nasıl Konulur?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun varlığından söz edebilmek için belirtilerin yedi
yaştan önce başlaması, sadece evde değil, okulda da aynı hareketliliğin devam etmesi ve bu
belirtilerin hayatını etkileyecek şekilde devamlı olması gerekmektedir. Okul çağı öncesinde tanı
koymak güçtür çünkü yaşıtları gereği, o dönemde hareketli olmaları doğaldır. Davranışlar; yaş
ilerledikçe değişkenlik gösterir. Bu nedenle tanı koymak için okul, sınıf kurallarına uyumu
gözlemlenmelidir. Aile ve öğretmen iş birliği önemlidir. Aile, öğretmenden aldığı geri
bildirimlerle uzamana gittiğinde, daha fazla çocuğa yönelik çalışma planı yapılacaktır. Gözlemler,
yapılan psikometrik testler ve öğretmenden alınan bilgilerle tanıya ulaşılır.
Tedavi Süreci Nasıldır?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
Bozukluğunda ilaç tedavisi son derece
etkilidir. Uyarıcı ilaç sayesinde,
dikkatsizlik, dürtüsellik ve aşırı
hareketlilik üzerinde önemli derecede
azalma görülür. Uzman tarafından aileye DEHB hakkında psikoeğitim verilmesi de
gerekmektedir. Bu sayede aile, çocuklarına doğru yaklaşımda bulunabileceklerdir. DEHB olan
çocukların az fakat net sınırlara ihtiyaçları vardır. Çocukların, hem enerjilerini boşaltıcı hem de
keyif aldıkları, ilgilerini çeken etkinliklerde bulunmaları gerekmektedir. Öğretmen, okul ve sınıf
içerisinde yaptığı gözlemleriyle, öğrencinin başarılı olduğu alanları bularak onu desteklemelidir.
Motive olan çocuğun ilgisi artacak, bu durum planlı çalışmasına da yardımcı olacaktır.
DEHB İlaç Tedavisinin Yan Etkileri Var Mıdır?
İlaç kullanımlarında, her ilaçta olduğu gibi bazı yan etkiler görülebilir. Fakat doktor
kontrolünde devam ettiği sürece, bu yan etkileri minimum değerlerde kalması sağlanabilir. En
çok görülen yan etkileri: Azalan iştah/kilo kaybı, uyku problemleri, baş ağrısı, gerginlik, sosyal
gerileme, mide ağrıları, mide ekşimesi, baş ağrısı, yorgunluk, uyku hali ve diğer belirtilere sebep
olabilir.
Tedavi Edilmeyen Çocukları Bekleyen Riskler
Nelerdir? DEHB’li çocuklar orta ya da üst seviyede
bir zekaya sahip olsalar bile, eğitimlerine yeterince
odaklanamadıkları için, okul hayatlarında başarısızlık
yaşayacaklardır. Tedavi edilmeyen çocuklarda
depresyon, kaygı bozukluğu, tik bozuklukları ya da
davranış bozuklukları oluşabilir. Hareketli ve dürtüsel
davrandıkları için, çevresindeki insanlar tarafından
eleştriye çokça maruz kalırlar. Bu durum, onlarda özgüven azalmasına neden olur. Dürtüsel
davrandıklarından dolayı, antisosyal davranışlar geliştirebilirler. Araştırmalar bu çocukların
ergenlik döneminde alkol ve madde kullanımına daha yatkın olduklarını saptamıştır. Bu durum
gelecek yaşamları açısından önemli risk oluşturur. Tüm bu nedenlerle, erken tanı konulması ve
etkili bir tedaviye zamanında başlanması son derece önemlidir.