dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu

DİKKAT EKSİKLİĞİ
HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK
VE REHBERLİK BİRİMİ
(ANAOKULU-İLKOKUL)
EKİM 2015
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) erken
başlangıçlıdır. Altı yaşından önce aşırı hareketlilik, zayıf kontrollü
davranışlar, belirgin bir dikkatsizlik, iş yapamama, derslerini takip
edememe veya sorumluluklarını yerine getirmesi gereken durumlarda
dikkatini sürdürememe ve çabuk sıkılma şeklinde belirtilerle
karakterli bir bozukluktur.
Bu bozukluğun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bu bozukluğu
olan çocuklar dikkatlerini sürdürmeyi gerektiren işleri tamamlamada
zorluk yaşarlar; bir işi tamamlamadan diğerine geçerler. Düşünmeden
hareket ettiklerinden tehlikeli ve gereksiz davranışlardan bulunurlar.
Bu nedenle daha sık kazalara uğrarlar ve okulda disiplin sorunları ile
karşılaşırlar. Erişkinlerle ilişkilerinde sosyal sınırları bilmezler.
Arkadaş ortamında pek sevilmez ve istenmezler. Bilişsel yetmezlik
sıktır ve motor ve dil gelişmelerinde gecikmeler sık görülür. Bu
sorunlar okul yaşamı boyunca devam eder.Biraz azalmakla birlikte
yetişkin yaşlarda da belirtiler devam etmektedir.
Dikkat azlığı, işleri bitirmeden bırakma ve
terketme şeklinde görülür.
görevleri erken
Aşırı hareketlilik, özellikle görece sakin olmayı gerektiren
durumlarda aşırı huzursuzluk olması demektir. Çevrede koşma,
atlama, aşırı konuşma, oturması gereken durumlarda kalkıp dolaşma,
oturduğu yerde kıpırdanıp durma şeklindedir.
İmpulsivite( düşünmeden ani hareketler yapma) ise sırasını
beklemede güçlük, başkalarının sözünü kesme, soru tam sorulmadan
cevap verme, ses duyunca hemen fırlama, veya bazı uyaranlar
karşısında düşünmeden ani hareketler yapma şeklindedir.
Bu çocuklarda belirtilen bu sorunlarla bağlantılı olarak davranış
sorunları, kötü alışkanlıklar, toplumsal dışlanma ve kendilerine olan
saygılarında azalma görülmektedir.
Erkeklerde kızlara göre birkaç kat daha fazla görülmektedir.
Kendi içinde üçe ayrılmaktadır.
1.
Hareketliliğin önde olduğu tip,
2.
Dikkat azlığının önde olduğu tip,
3.
Hareketliliğin ve impulsivitenin önde olduğu tip.
Hareketliliğin önde olduğu DEHB olan bir çocuk daha çok göze
battığından daha erken tanınmaktadır. DEHB olan bir çocukta dikkat
azlığı ön planda ise fark edilmesi daha zor olabilir.
Depresif bozukluk, bunaltı bozuklukları, duygulanım bozuklukları,
davranış bozuklukları ile karışabilir.Bu nedenle ayırıcı tanının
yapılması önemlidir.DEHB bozukluğu bu hastalıklarla bir arada da
bulunabilir. Okul çağında ki bir çocukta ani başlangıçlı olarak
hiperaktif davranış ortaya çıkarsa psikiyatrik bazı hastalıklar (
şizofreni, mani), psikojenik ve organik nedenler araştırılmalıdır.
TEDAVİ
Öncelikle hareketliliğin ve dikkat azlığının başka bir hastalığa
bağlı olup olmadığı veya birlikte bulunup bulunmadığı tespit
edilmelidir.
- Çocuk yaşına göre bu sorun hakkında bilgilendirilmeli ve
yapabilecekleri konuşulmalıdır.
- Aileye çocuğun
anlatılmalıdır.
sorununun
özellikleri
ve
yapabilecekleri
- Öğretmen bu sorun konusunda bilgilendirilmelidir.
- Bu konuda kullanılan birçok ilaç bulunmaktadır.Çocuğun varsa
diğer hastalıkları (epilepsi, tik vb.) durumlar göz önünde tutularak
ilaç seçimi yapılmaktadır. İlaçlara bağlı çeşitli yan
etkiler
görülebilmektedir.Bu yan etkiler nedeni ile bazen o ilacı kesmek
gerekebilir.Bazı çocuklarda da ilacın, etkisiz olması nedeni ile
kesilmesi ve başka bir ilaca geçilmesi gerekebilir.
İlacın ne gibi yan etkiler yapabileceği ve ilaçtan ne gibi faydalar
beklendiğinin aileye anlatılması ailenin gereksiz beklentiler içine
girmesini engelleyecektir. Bazı aileler sadece ilaç vermekle her şeyin
düzeleceğini beklediklerinden, faydalı olan bir ilacın faydalı olmadığını
düşünebilmektedirler.
KAYNAK:
Doç Dr.Mazlum ÇÖPÜR