VİTAL BULGULAR
advertisement
VİTAL BULGULAR Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Vital ? • vital Lat. • Canlı, hayati, yaşamsal, yaşamla ilgili. Kalp tepe atımı O2 Satürasyonu Kan basıncı Solunum sayısı Yaşamsal belirtiler • Nabız, Kalp tepe atımı • Solunum • Kan basıncı • Cilt: Isı, renk, görünüm • Bilinç Vücut Isısı • Hastanın ‘ateşine bakma’ şeklinde ifade edilir • Ateş vücut ısısının belli değerinde üzerinde olmasıdır. Vücut ısısı değerlendirme Yöntem Hızlı İnvaziv Cilt Evet 2-3 sn Hayır Kulak Evet 2-3 sn Hayır Koltuk altı (aksiller) Hayır 3 dk Hayır Ağız içi (oral) Hayır 3 dk Evet Rektal Hayır 3 dk Evet Rektal ısı • Pratik değil … • Önerilmiyor .. Koltuk altı ısısı • En sık kullanılan yol idi. • Derece aksiller fossaya yerleştirilir. • Koltukaltı kuru olmalı. • En az 3 dk beklenmelidir • Deri kan akımının bozulduğu şok gibi durumlarda yanlış sonuç verebilir • Her yaşta kullanılabilir • Elde edilen değerler: 36.5 - 37.0°C Ağızdan ısı • Az kullanılan bir yoldur • Dil altına yerleştirilir • En az 3 dk beklenmelidir • Koltuk altı ısıya göre 0.5°C yüksektir • <6 yaş çocuklarda kullanılmaz Orta kulak ısısı • Özel cihaz gerektirir • Santral ısının ölçülmesinde yardımcıdır • Koltuk altı ısıdan biraz yüksektir • Her yaş grubunda kullanılabilir Deri yüzeyinden ısı • Günümüzde sıklıkla kullanılan yöntemdir. • Isı problarının kullanımı aracılığı ile deri yüzeyinden ölçüm • Hızlı, non invaziv • Genellikle güvenilir Nabız • Kalbin sistolik ve diastolik basınç farkından dolayı damarlar üzerinde hissedilen basınç dalgasıdır • İki amaçla değerlendirilir – Kalbin hızı, ritmi ve kasılma gücüne bakmak – Periferik damar hastalıklarının tanımlanması Nabız muayenesi Nabız muayenesi-Karotis Normal nabız atım sayısı Yaş grubu Nabız atım sayısı (atım/dk) Süt çocuğu 120-160 1-3 yaş 90-140 3-5 yaş 80-110 5-10 yaş 75-100 10-18 yaş 60-100 Değerlendirme • Sayısı – Taşikardi – Bradikardi • Ateşin her bir derecesi için nabız sayısında 10-15/dk artar. • Ritmi • Şiddeti ve şekli Kapiller dolum • Kapiller dolumun izlenmesi önemlidir • Tırnak yatağına basıldığında beyazlaşma olur • Bırakıldığında yeniden dolması genellikle 2-3 saniye içerisinde gerçekleşir • Bu süresinin uzaması yetersiz dolaşımın göstergesidir (Şok) Solunum • Hız, bir dakikada gerçekleşen inspirasyon sayısıdır • Göğüs hareketleri ile veya oskültasyonla sayılır • Altı yaşa kadar karın ve göğüs solunuma eşit katılır • En az 30 sn boyunca sayılmalı • Ritim, derinliği ve solunum güçlüğü de not edilmeli Solunum Hızları Yaş grubu Solunum sayısı Yenidoğan 30-60 0-1 24-38 1-3 22-30 4-6 20-24 7-9 18-24 10-14 12-22 14-18 14-20 Solunumun Değerlendirilmesi • Taşipne : Solunum sayısının normalin üzerine çıkması • Bradipne : Dakikadaki solunum sayısının azalması • Hiperpne : Solunumun derinliğinin artması • Hipopne : Yüzeysel solunum • Apne : Solunumun geçici olarak durması • Dispne : Yardımcı solunum kaslarının ve burun kanatlarının solunuma katılması, solunumun zorlukla olduğunu gösterir Kan Basıncı • Kanın arter duvarına yaptığı basınç • En iyi ölçüm damara yerleştirilen katater aracılığı ile gerçekleştirilir • Daha çok dolaylı yoldan ölçüm yapılır • Bu amaçla sfingomanometre kullanılır • Manşon (şişirilebilir lastik torba) • Puar (şişirici balon) • Manometre • Subap (hava basıncı ayarlanması) – Cıvalı (taşınması zor) – Yaylı (kolay taşınabilir) – Elektronik (kişi kendi basıncını) ölçebilir Dikkat edilmesi gerekli durumlar • Çocuğun sakin olması • Uygun manşon boyutu – Kol uzunluğunun (omuz-dirsek) üçte birinden dar, üçte ikisinden geniş olmamalı – Dar manşon basıncı yüksek – Geniş manşon ise düşük ölçer Ölçüm tekniği • Çocuk yatar durumda olmalı • Brakial arter ve kalp aynı hizada olmalı • Ölçüm yapılacak kol çıplak olmalı • Manşonda hava tam boşaltılır • Manşon kola sarılır • Stetoskop brakial arter üzerine yerleştirilir • Radial nabız palpe edilir • Radial nabız kaybolana kadar manşon şişirilir • Bu dönemde hiçbir ses duyulmaz • Sübap aracılığı ile basınç yavaş yavaş düşürülür • Damar açılınca Korotkoff sesleri duyulmaya başlar • İlk duyulduğu an sistolik kan basıncı • Seslerin kaybolduğu an diastolik kan basıncı • Palpasyona göre dinlemekle elde edilen sistolik basınç 10-15 mm Hg daha yüksektir • Palpasyonla diastolik kan basıncı ölçülemez • Kan basıncı yüksek bulunursa bacakta da basınç ölçülmelidir • Aynı manşonla yapılan ölçümde bacakta 15-20 mm Hg daha yüksek bulunur Cilt • Renk • Sıcaklık • Turgor Cilt rengi • Normal, soluk, siyanotik Bilinç durumu Glasgow Koma Skalası (GCS) Puan En iyi göz En iyi sözel yanıt yanıtı 1 Göz açma Sözel yanıt yok yok 2 Ağrı ile Sözcük yok, yalnız göz açma anlamsız sesler, inlemeler En iyi sözel yanıt (Konuşamayan çocuk) Yanıt yok En iyi motor yanıt Avutulamayan, huzursuz, sinirli ağlamalar Ağrı ile ekstansiyon (deserebre postür) Motor yanıt yok 3 Sözel uyarı ile göz açma Tutarsız sözcükler Bazen avutulabilen, sesler Ağrı ile fleksiyon çıkarabilen (Dekortike postür) 4 Spontane göz açma Karman çorman konuşma Ağladığında avutulabilen, Ağrıdan kaçınma yaşına uygun iletişimde bulunan Gülen, seslerin farkına Ağrıyı lokaliz etme varan, objeleri takip eden, iletişimde bulunan Komutlara uyma 5 6 Anlamlı normal konuşma OLGU 1 • 5 yaşında hasta • Bilinç açık koopere • Nabız 90/dk, ritmik • Solunum sayısı 24/dk, düzenli, rahat • Tansiyon arteriyel 85/50 mmHg • Cilt doğal, siyanoz yok, SpO2 %98 OLGU 2 • 5 yaşında hasta • Bilinç kabalı, GKS 7 • Nabız 190/dk, ritmik • Solunum sayısı 56/dk, düzenli, dispneik • Tansiyon arteriyel 56/30 mmHg • Cilt siyanotik SpO2 %76 (maske ile 8 lt/dk O2 ile)
