KANIN VÜCUTTA DOLAŞIMI Yaşamımızı devam ettirebilmemiz için

KANIN VÜCUTTA DOLAŞIMI
Yaşamımızı devam ettirebilmemiz
için
enerjiye
ihtiyacımız
vardır.
Vücudumuz için gereken bu enerjiyi besin
ve
oksijen
yardımıyla
elde
ederiz.
Vücudumuza aldığımız besin ve oksijenin
vücudumuzun
her
noktasına
ulaşması
gerekir. Bu ulaşım, kan ile sağlanır.
Kanın vücutta dolaşımını sağlayan
yapı ve organlar, kalp ve damarlardır. Kalp tarafından pompalanan kan, damarlar
içerisinde vücudumuzu dolaşır. Böylece vücudumuz için gerekli olan besin ve oksijen,
tüm yapı ve organlarımıza taşınmış olur.
Oksijen bakımından
zengin
olan
kan,
açık
kırmızı
renktedir.
Kan
vücutta damarlar içinde
dolaşırken taşıdığı besin
maddeleri
organlara,
götürür.
ve
oksijeni
dokulara
Buralardan
aldığı karbon dioksit ve
zararlı
maddeleri
de
vücuttan atılmak üzere gerekli organlara pompalaması için kalbe geri taşır. Karbon
dioksit bakımından zengin olan kan, koyu kırmızı renktedir. Ama kirli kan taşıyan
damarlar görsellerde genellikle mavi renkte gösterilir. Kalbin pompaladığı bol
oksijenli, zengin besin maddeli temiz kanı vücudumuza dağıtan damarlar, atardamar
olarak adlandırılır. Karbon dioksiti bol, zararlı maddeleri içeren kanı kalbe geri
taşıyan damarlar ise toplardamar olarak adlandırılır.
Kanı damarlara pompalayarak vücuda dağılmasını sağlayan organımız, kalptir.
Kalp, dolaşım sisteminin temel organıdır. Göğüs boşluğunda, iki akciğer arasında sola
daha yakın bir yerdedir. Özel bir kas olan kalp kası çok dayanıklıdır. Kalp, kan
pompalama işini kasılıp gevşeyerek yapar. Bu hareketler kalp atışı olarak hissedilir.
Kalbin kasılıp gevşeyerek kanı damarlara her
pompalayışında
damarlarda
yaptığı
etkiye
nabız denir. Kısaca nabız, kalbin 1 dakikadaki
atış sayısıdır. Nabzın en iyi ölçüldüğü yerler el
bileğimiz ve boynumuzdur.
kişiden
kişiye
değişiklik
Nabız sayısı
gösterir.
Bu
değişiklikte yaş, cinsiyet ve vücut yapısı
etkilidir. Sağlıklı bir yetişkinde dinlenme
durumunda kalp atış sayısı dakikada 70 – 80 arası iken çocuklarda 80 – 100 arası,
bebeklerde ise 100 – 120 arasındadır.
Doktorlar kalp atışını ve iç organlarımızın seslerini
dinleyebilmek için steteskop adı verilen bir alet kullanırlar.
Nabzımızı
bazı
damarlarımızdan
hissedebildiğimiz
gibi,
stetoskopla dinleyerek de sayabiliriz. Ancak akciğerlerin,
diğer iç organların ve kalbin sesini duyabilmek için stetoskop
kullanılması şarttır.
Bunları Biliyor Musunuz?
* Yetişkin bir insanın vücudunda 4,5 – 5 litre kan
bulunur.
* Kan, vücut kütlemizin yaklaşık 12’ de 1’ i kadardır. Mesela, 36 kg’ lık bir
çocuğun vücudunda yaklaşık 3 litre kan bulunur.
* Kan bağışı yapan kişilerde baş ağrısı, yüksek tansiyon, kalp krizi gibi
rahatsızlıklar daha az görülür.
* 18 – 65 yaş arasındaki sağlıklı her insan, 6 ayda bir kan verebilir.
* Kalbimiz bir günde yaklaşık 100 bin, bir yılda da yaklaşık 35 milyon vuruş
yapar. Bir insanın kalbi ömrü boyunca yaklaşık iki buçuk milyar kere atar.
* Stetoskop icat edilmeden önce bir boru ya da rulo yapılan bir kağıdın bir ucu
hastanın göğsüne, diğer ucu kulağa dayanarak hastanın kalbi dinlenirdi.
* Yetişkin bir insanın vücudunda bulunan tüm damarlar uç uca eklenebilseydi,
dünyanın çevresini iki kere dolaşabilecek uzunluğa ulaşılırdı.
Egzersiz ve Nabız İlişkisi
Egzersiz yaparken daha çok enerjiye ihtiyaç duyarız. İhtiyacımız olan
enerjiyi üretebilmek için de daha çok oksijen gereklidir. Bu nedenle daha hızlı
soluk alıp veririz. Soluk alıp verme hızımız arttıkça kalbimiz, daha hızlı artar
ve daha çok kan pompalar.
Böylece kalp atış sayımız artar. Bu da bize nabzımızın arttığını gösterir.
Ayrıca heyecanlandığımızda, korktuğumuzda ve sevinçli olduğumuzda kalp atış
sayımız arttığı için nabzımız artar.
Dolaşım Organlarımızın Sağlığı
Kalbimizin, kanımızın ve damarlarımızın sağlığını korumalıyız. Bunun için;
 Temiz hava almalıyız.
 Düzenli ve yeterli beslenmeliyiz.
 Havası kirli olan ortamlardan uzak durmalıyız.
 Egzersiz yapmalıyız.
 Sigara, alkol ve uyuşturucudan uzak durmalıyız.
 Rahat kıyafetler giymeliyiz.
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına D, yanlış olanlara "Y" yazınız.
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
) Damarlarda dolaşan kanı kalp pompalar.
) Kan besin maddelerini mideden alır.
) Karbondioksit içeren kan tüm vücuda dağıtılır.
) Kalp atışlarının damarlardaki etkisine nabız denir.
) Heyecanlanınca nabız sayısı artar.
) Kalbimiz kaslardan yapılmıştır.
) Bebeklerin nabız sayısı yetişkinlerinkinden azdır.
) Uyuyan birinin nabzı hissedilmez.
) Stetoskop kalp ve akciğerleri görüntülemek için kullanılır.
) Egzersiz sırasında nabız sayısı sürekli artar.
) Öfkelendiğimizde soluk alıp verme sıklığı artar.
) Nabız artınca daha yavaş nefes alırız.
) Kalbimiz sol akciğerimizin altında yer alır.
) Kalp kasılıp gevşeme hareketleri yaparak çalışır.
1. Egzersiz yapmaya başlayan bir insandaki meydana gelen değişiklikler
hangi seçenekte doğru verilmiştir?
Nabız sıklığı Solunum sıklığı
A) Artar Azalır
B) Azalır Artar
C) Azalır Azalır
D) Artar Artar
Kan vücutta ……..I………içinde dolaşır.
Kan dolaşımında kanı pompalama görevini……..II……. gerçekleştirir.
2. Yukarıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere sırasıyla hangi kelimeler
gelmelidir?
A) kan damarlar
B) damarlar nabız
C) kalp akciğer
D) damarlar kalp
I. Damarlar içinde dolaşır
II. Oksijeni vücuda taşır.
III. Besinleri taşır.
3. Yukarıda sözü edilen kavram hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) Kan
B) Oksijen
C) Karbondioksit
D) Kalp
4. Aşağıdakilerden hangisi vücudumuza dağılan kanda, kalbe dönen
kandakinden daha fazla bulunur?
A) Su
B) Oksijen
C) Mikrop
D) karbon dioksit
5. Nabız sayısı aşağıda durumların hangisinde daha düşük olur?
A) Korkma
B) Koşma
C) Kitap okuma
D) Yürüme
6. Kalbimiz kan pompalarken damarlarımıza bir vuruş etkisi yapar. Bu
etkiye ne denir?
CEVAP : ………………………………………………………………………………………………………………………