SÜT
advertisement
Ağız ve Diş Sağlığı Hakkında Temel Bilgiler Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Ağız ve Diş Bakımı ile İlgili Yanlışlar “Süt dişleri nasılsa düşer yerine yenisi gelir, o yüzden fırçamaya ve tedavi etmeye gerek yoktur” YANLIŞ Süt dişleri tabi ki düşecekler ama bu dişlerin de mutlaka fırçalanması gerekir. Süt dişleri çürüdükleri zaman hemen altından gelen daimi yani kalıcı dişi de etkileyebilir. Böylece kalıcı dişlerde ki ilk hasar da meydana gelmiş olur. Süt dişleri çok önemlidir, kalıcı dişlerin sağlığı süt dişlerinin sağlıklı gelişimine bağlıdır. Çürük nedeniyle zamanından önce kaybedilen süt dişleri sürekli dişlerin doğal diş dizisinin dışında sürmesine yol açar ve dişsel düzeyde kapanış bozuklukları meydana gelir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Ağız ve Diş Bakımı ile İlgili Yanlışlar “Dişleri ova ova sert fırçayla fırçalamak gerekir. ” YANLIŞ Dişlerimizi sert fırçalarsak dişetlerimize ve dişlerimize kronik yani uzun süreli darbeler yaptığımız için zarar verebiliriz. Sert fırçalamak dişlerin aşınmasına ve dişetlerinin çekilmesine neden olabilir. Dişeti çekilmesine bağlı olarak kök yüzeyi açığa çıkar ve dişte hassasiyet meydana gelebilir. Fırça travmasının devam etmesiyle dişlerde kök yüzeyinde (sement dokusunda) aşınma (abrazyon) meydana gelir. Bu iki durum kök hassasiyeti denilen sıcak , soğuk; özellikle soğuk algısının artmasına neden olur. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Ağız ve Diş Bakımı ile İlgili Yanlışlar “Dişim şişince antibiyotik alırım geçer.” YANLIŞ Dişimiz şiştiğinde genellikle abse yapmış olduğunu söyleyebiliriz ama bu aşamada yapmanız gereken tek şey derhal bir diş hekimine gitmektir. Size en uygun tedaviyi hiç şüphesiz hekiminiz uygulayacaktır. Belki antibiyotik de verecektir. Antibiyotik mutlaka gerekli ise tedavi başladıktan sonra uygulanır, çünkü vücuttaki diğer enfeksiyon hastalıklarının aksine sadece ilaç kullanılması yeterli değildir. Tedavi öncesinde antibiyotik kullanılması dişteki iltihabın tam olarak boşaltılamaması sonucunu doğurur. Kısa süreliğine geçen şişlik ve ağrı bir süre sonra mutlaka tekrar edecektir. Şişlik ve ağrı tekrarlamsa bile problemin geçtiğini göstermez. Akut enfeksiyon kronik hale geçebilir ve bir süre hiç belirti vermeden ağzınızda dişiniz durabilir. Fakat; problem sizi rahatsız etmeden sinsi sinsi ilerleyerek dişinize ve diş çevresine zarar vermeye devam eder. Bu nedenlerden dolayı, siz ilaç aldığınızda probleminiz geçmiş gibi görünse bile diş hekimine giderek nedeni öğrenmeniz ve gerekli tedaviyi yaptırmanız gerekir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Ağız ve Diş Bakımı ile İlgili Yanlışlar “Dişim abse yaptı, yapacak bir şey yok, çekilecek.” YANLIŞ Bazen dişlerdeki madde kaybına göre dişin çekilmesi gerekebilir. Ancak dişin durumuna göre oldukça başarılı şekilde tedavi de edilebilir. Bu durumdaki dişler 2 seansta tamamlanabilen kanal tedavisi uygulaması ile tedavi edilebilirler. Bu tedavi yöntemiyle abse yapmış dişin kanal bölümü temizlenerek ilaçlarla dezenfekte edilir ve daha sonra kanal için özel yapılmış maddelerle doldurularak bitirilir. Kanal tedavisi yapıldıktan sonra 6 ay 1 yıl iyileşme süresi vardır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişlerin Fonksiyonları • Fonksiyon (Isırma): Dişlerin temel görevi çiğnemeye yardımcı olarak besinlerin ısırılması, koparılması ve öğütülmesi sayesinde sindirime yardımcı olmaktır. • Fonetik (Konuşma): Dişler konuşma esnasında özellikle belirli harflerin telaffuz edilmesinde rol oynarlar. • Estetik (Görünüm): Dişler güzel bir görünüm için de gereklidir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişin Yapısı (Anatomisi) Mine Kuron Dişeti (gingiva) Dentin Pulpa Kök Sement Alveol Kemiği Kök kanalı Bağ Dokusu (periodontal ligaman) Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişinizle tanışın Bir diş kuron ve kökden oluşur. Dişetinin üzerinde kalan ve gözle Kuron görülen bölüme kuron, Dişeti (gingiva) bağ dokusu ve alveol kemiği içinde gömülü kalan bölüme Kök ise kök denir. Dişlerin 1,2 veya 3 kökü olabilir. Dişeti: (gingiva) Bu pembe doku dişleri ve kökleri kaplayarak alttaki kemik dokuya destek olur. Bu bölüm dişin dişeti altında saklı kalan bölümüdür. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişinizle tanışın Diş kökleri, bağ dokusu ile dişi çevreleyen kemik dokuya bağlanır. Bu yumuşak bağ dokusuna periodontal ligaman adı verilir ve çeşitli liflerden oluşur. Amortisör gibi davranarak; çiğneme sırasında meydana gelen basınçlara Alveol Kemiği Bağ Dokusu (periodontal ligaman) ve mekanik dış etkilere karşı dişi korur. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişinizle tanışın Mine: Vücudumuzdaki Mine Dentin en sert dokudur ve kuronun en dış tabakasıdır. Dentin: Mineden daha yumuşaktır, dişin 2. tabakasıdır. Kanallardan oluşan bir yapısı vardır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişinizle tanışın Pulpa: Dişin canlı kısmıdır, dişin kuronu ve kök kanalı içinde bulunur. Pulpa Kan damarları ve sinirleri içerir.Sinir: Bu sicim gibi bir yapıdır.(dokunma,acı gibi) mesajların Sement dişten beyine taşınmasını sağlar. Sement: Kök dentinini saran tabakadır. Damarsız ve sinirsiz bir yapıdır. Kök hasarlarının tamirinde rol alır. Bu kemik benzeri doku diş köklerini korur. Kök kanalı Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Çeşitleri Süt Dişleri Süt dişleri 20 adettir. Daimi Dişler Daimi dişler 32 adettir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Süt Dişleri Bebek dişleri de denir. Toplam 20 adettir ve bebekler ortalama olarak 6 aylık olduklarında çıkmaya başlarlar. Genellikle “süt dişleri nasılsa düşer yerine yenisi gelir” diye yanlış bilindiği için bu dişler pek önemsenmez. Oysa ki, süt dişleri çok önemlidir ve sürekli dişlerin gelişiminde önemli bir rol oynarlar: İsim Kesici Köpek Azı Adet 8 4 8 Bulunduğu Yer Ön Köşe arka Fonksiyonu Besinleri küçük parçalara ayırır Besinleri parçalar Besinleri çiğner ve öğütür Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Süt Dişlerinin Fonksiyonları: 1. 2. 3. 4. Sürekli (kalıcı) dişler için yer tutarak doğru yerde ve düzgün olarak çıkmalarını sağlarlar. Eğer normal zamanından önce kaybedilirlerse, sürekli dişlerde çarpıklığa ve konuşma bozukluklarına yol açabilirler. Besinlerin öğütülmesinde görev alırlar. Gülümsemeye, kendine saygı ve özgüvenin oluşmasını sağlamaya yardımcı olurlar. Sürekli dişler sürmeye hazır olduğunda süt dişlerinin köklerini eriterek bir süre sonra bu dişlerin düşmesini sağlar. Böylece sürekli dişler süt dişinin bıraktığı boşluğa doğru ilerleyerek yerini alır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Sürekli Dişler Kalıcı, daimi dişler de denir. Toplam 32 adettir. Çocuklar süt dişlerini 6-11 yaşları arasında kaybederler ve süt dişleri döküldükçe kalıcı dişler çıkar. Bu dönemde çocuğun ağzında hem süt dişleri hem de kalıcı dişler bulunduğu için kritik yıllardır. İlk çıkan sürekli dişlerden biri de altı yaş dişi denilen 1. büyük azı dişidir ve bu dişler genellikle 5-6- yaş civarında çıkar. Bu dişler ağzın en arka bölümünde yerini alır ve süt dişlerinin düşmesine gerek olmadan sürerler. Bu yüzden de, sıklıkla süt dişleriyle karıştırılırlar. 6-8 yaş arasındaki birçok çocukta 6 yaş dişi bulunur. İsim Kesici Köpek Küçük Azı Azı Adet 8 4 8 2 Bulunduğu Yer Ön Köşe Azıladan önce Arka Fonksiyonu Besinleri küçük parçalara ayırır Besinleri parçalar Besimleri ezer Besinleri çiğner ve öğütür Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Sürekli dişlerin fonksiyonları: Fonksiyon: Çiğneme; gıdaları çeşitli kimyasal maddeler içeren tükürükle karıştırarak sindirim işlemine yardımcı olur. Kaybedilmiş / kırılmış dişler gıdaların yeteri kadar çiğnenmesini engeller ve sindirimi etkiler. Estetik: Düzgün dizilmiş, temiz ve sağlıklı dişler güzel bir gülümseme ve güzel bir görünüm sağlar. Fonetik: Belirli ünsüzlerin “f”, “s”, “v” gibi, söylenmesi sırasında ağzımızda mutlaka diş bulunmalıdır. Sosyal ortamlarda kabul görmek genellikle iyi ve düzgün bir diksiyon ve berrak, anlaşılır konuşma ile olmaktadır. Ayrıca, iş hayatında başarıda da genellikle iyi sözlü iletişim becerileri gerektirir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Çocukların Dişlenme Safhaları Süt dişlerinin gelişimi anne karnında başlar! Bu nedenle hamile bayanlara kalsiyum, A,B ve D vitamini ağırlıklı bir diyet önerilir. Süt dişleri en az sürekli dişler kadar önemlidir. Süt dişleri önemsenmeli, fırçalanmalı ve çürükten korunmaya çalışılmalıdır. Çürük oluşursa da bir diş hekimine gösterilmeli ve gerekiyorsa tedavi edilmelidir. “Süt dişi nasılsa düşer yenisi gelir!” anlayışı çocuklarımızın dişlerinin en büyük düşmanıdır. + 6 Ay Süt dişlerinin sağlıklı bir şekilde gelişmesi, sürekli dişlerin sağlığı açısından da önemlidir. Süt dişlerinin erken ya da geç kaybedilmesi kalıcı dişlerin yerleşme şekillerini etkileyerek problemlere yol açabilir! Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Çocukların Dişlenme Safhaları (süt) Süt dişlerinin tamamı 24-36 ay arasında sürer. Süt dişlerinin kök yapıları ise 3 yaşına kadar tamamlanır. Üst Dişler Santral Kesiciler Lateral Kesiciler Kanin Sürme (ortalama) 7,5. ay 9. ay 18. ay Düşme 6-7 yaş 7-8 yaş 10-12 yaş Birinci Azı 14. ay 9-11 yaş İkinci Azı 24. ay 10-12 yaş İkinci Azı 20. ay 10-12 yaş Birinci Azı 12. ay 9-11 yaş 16. ay 7. ay 6. ay 9-12 yaş 7-8 yaş 6-7 yaş Alt Dişler Kanin Lateral Kesici Santral Kesici Yaş Dağılımı Yaklaşık Olarak +/-1 yaş Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Çocukların Dişlenme Safhaları + 6 Ay 2+ Yaş Süt Kesici dişler Kalıcı 1. Azı dişleri Süt Azı dişleri Süt Yan Kesiciler Süt Köpek dişleri 5+Yaş 8+ Yaş Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Çocukların Dişlenme Safhaları Çocuklarda 6 yaşından itibaren ilk SÜREKLİ dişler çıkmaya başlar. İlk çıkan sürekli diş alt 1. büyük azı dişleridir. Alt sağ ve alt sol çenelerde olmak üzere toplam 2 adet çıkar. Daha sonra, üst çenedeki sağ ve sol 1. azı dişleri çıkar. Süt Kesici dişler Kalıcı 1. Azı dişleri Süt Azı dişleri Süt Yan Kesiciler Süt Köpek dişleri Yapılan en büyük hata ise çıkan bu ilk SÜREKLİ dişlerin SÜT dişi sanılarak önemsenmemesi, çürümesine bile müsaade edilmesi ve çocuğun ilk diş dolgusuna hatta ilk diş kaybına neden olunmasıdır. Annelerin, Babaların ve Öğretmenlerin bu konuda bilgili olmaları ve çocukları mutlaka 6 yaşından önce diş hekimine götürmeleri gerekmektedir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş çürüğü sinsi sinsi ilerleyen bir ağız ve diş hastalığıdır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Çocuklarda Görülen Ağız ve Diş Problemleri • Diş çürüğü: Ağız sağlığının bir ömür boyu sürdürülmesi gerekir. Yaşa bağlı kalmaksızın, sağlıklı, kokusuz bir ağza ve güzel bir gülümsemeye sahip olmak önemlidir. Diş çürüğü her yaşta görülebilen bir bakteri enfeksiyonudur. Hatta dişler sürdükten sonra ilk 1 yıl içinde bile görülebilir. • Rafine karbohidratlar (örneğin: şeker, bisküvi) gibi besinler dişe yapıştığı ve bakterilerin etkisi ile asit oluşturduğu bilinmektedir. Asit, diş minesini eriterek daha yumuşak olan dentin tabakasına gelir ve ağrıya ve hassasiyete neden olur. Ağzımız ne kadar temiz olursa olsun her ağızda milyonlarca bakteri yaşar. Bunların bir kısmı zararlı ama bir kısmı da zararsız bakterilerdir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Çürüğü Oluşumu Dişlerde çürük oluşabilmesi için…. • Fermente olabilen karbonhidratlar • Çürük yapıcı bakteriler • Çürüğe duyarlı diş yüzeyi/birey (konak) mevcut olmalıdır. Şeker tüketiminin az olması ve günde en az iki kere diş fırçalanması bu nedenle çok önemlidir! Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Çürük Oluşumu için Gerekli Faktörler Bakteri Karbonhidrat Shopper Çürük Süre Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Çürük Oluşması için Gereken Koşullar: • Zayıf diş yüzeyi • Şekerli ve yapışkan yiyecekler • Bakteri ve gıda artıkları ile oluşan diş plağı adı verilen, yapışkan, gözle görülmeyen film tabakası Diş üzerinde gıda artıkları kaldığı zaman, (özellikle yapışkan ve şekerli gıdalar), bakteriler asit oluştururlar ve böylece önce mineyi eritirler daha sonra diğer tabakalara ilerleyerek en son sinire gelirler ve bu aşamadan sonra şiddetli ağrılara neden olabilirler. Devam ederse dişin kökünde abse oluşur. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişler Nasıl Çürür? Plak her gün diş ve dişeti üzerinde biriken, neredeyse görünmez olan ve bakterilerden oluşan bir tabakadır. 1 2 Plak dişler üzerinde biriken gıda artıkları ile asit oluşturur ve diş minesi bu asit etkisi ile zarar görür. 3 Diş çürümeye başlayınca, çürük hızla diğer dokulara doğru ilerler. (dentin) 4 Bu aşamada çürük tedavi edilmezse, ilerleyerek damar ve sinirlerin bulunduğu pulpaya ulaşır. Bu safha çok ağrılı olabilir. Son aşamada ise çürük kök içerisinde ilerleyerek abseye ve şiddetli ağrıya neden olabilir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Çürük nasıl tedavi edilir? • Diş bir kere çürüdükten sonra hemen diş hekimine gidilmesi ve diş hekimi tarafından tedavi edilmesi gerekir. Eğer diş çürüğü sadece sert dokularda ise bu durumda diş hekimi sadece dolgu yaparak dişi tedavi edebilir. Eğer, çürük daha derin ise ve sinirlere kadar ulaşmış ise, diş hekimi gerekli uygulamaları yaparak dişi tedavi edecektir. İlk düşünülmesi gereken her zaman dişin tedavi edilerek kurtarılması olmalıdır. • Kök kanal tedavisi enfekte diş pulpasının çıkarılarak kanalın temizlenmesini ve uygun materyallerle doldurulmasını içerir. Kök kanal tedavisinden sonra dişler kırılganlaşabilir. • Rafine gıdaların tüketiminin artmasına bağlı olarak (şeker, rafine şeker, nişasta, gazlı içecekler vs.) çürük görülme sıklığı da artmaktadır. • Biberonla beslenenen ve bu şekilde uyumasına izin verilen erken bebeklik dönemlerinde bile bebeklerde erken dönemde biberon çürüğü adı verilen tablolar görülebilir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Dolgusu Nasıl Yapılır? Amalgam dolgu Dişin çürük kısımları temizlenerek kavite hazırlanır. Diş; gümüş rengi amalgam dolgu ile ya da diş renginde kompozit dolgu ile restore edilir. Kompozit dolgu Diş hekimi dişin durumuna, hastanın ağız bakım alışkanlıklarına ve çürüğün durumuna göre en uygun malzemeyi seçerek dolguyu yapacaktır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Absesi Çürük tedavi edilmezse dişin damar ve sinirleri de enfeksiyona maruz kalır ve dişin kökünde abse oluşabilir. Abse, yüzde şişmeye neden olabilir. Yapılan en büyük hatalardan biri de bilinçsizce ve diş hekimine danışmadan antibiyotik kullanılması ve antibiyotik etkisiyle şişlik indikten ve ağrı dindikten sonra diş hekimine gidilmemesi ve problemin geçtiğinin sanılmasıdır. Abseye neden olan diş problemi daha sonra ilerleyerek ve devam ederek daha kötü sonuçlara neden olabileceği gibi diş hekimi tarafından tedavi edilmediği taktirde dişin kaybı ile sonuçlanabileceği gibi diğer dişleri ve dişin çevre dokularını da etkileyebilir. Çürük dişe dolgu yapılmazsa, çürük ilerler ve dişe kanal tedavisi yapılması gerekebilir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Kanal Tedavisi sağlıklı diş eğe başlangıç çürüğü Güta perka diş kökünde pü oluşumu dolgu Erken teşhis modern tıpta olduğu kadar diş hekimliğinde de önemlidir! Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler İlkokul Çağında Diş Çürüğü Kısaca; • Dental plak içindeki bakteriler şekerleri metabolize ederek asid oluşumuna neden olur. Bu şekilde ağız ortamının pH’sı düşer ve diş yüzeyinden mineral kaybı başlar. • Florür gibi mineraller nötral pH sağlandıktan sonra yaklaşık 20 dakika içinde tekrar diş yüzeyine çökelir. • Ancak pH’nın uzun süreli düşüşü dişte madde kaybına ve çürük oluşumuna neden olur. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler İlkokul Çağında Diş Çürüğü • İlkokul ve daha erken çocukluk dönemindeki çürükler diş çürüklerinin daha hızlı ilerleyen tipidir ve yaygın madde kaybına yol açar. • Bu çağdaki çürük oluşumunda şeker miktarından çok alım sıklığı önemlidir. • Ağızdaki bakterilerden streptokoklar mutanslar çürük oluşumundan sorumludur. Yaşamın henüz 6. ayında anneden çocuğa geçebilirler. • Çürük oluşumunda bireye özgü hazırlayıcı faktörler ise; bağışıklık, azalmış tükrük miktarı, diş minesinin oluşumunu tamamlamamış olması, dişle ilgili diğer yapısal bozukluklar. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Çürüğünden Nasıl Korunabiliriz? • Sık şeker alımının önüne geçilmeli • Özellikle sulardaki florür oranı düşük bölgelerde florür içerikli diş macunları tercih edilmeli – (500-550 ppm, yüksek risk grubunda 1000-1100 ppm). – Florürün bilinçsiz ve fazla miktarda kullanımı fluorosise (dişlerde renklenme) sebep olabilir!. • Düzenli ağız bakımı yapılmalı. – Kurallara uygun olarak günde en az iki defa 2 dakika uygun fırça ve diş ipleriyle bakteri plağı tabakası dişler, dil ve dişetlerinden uzaklaştırılmalı. Bunun için doğru teknikler kullanılmalıdır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Çürüğünden Nasıl Korunabiliriz? “Fissür Örtücü” Uygulaması: Koruyucu bir diş hekimliği uygulamasıdır. Özellikle büyük azı dişlerinin çiğneme yüzeyleri üzerinde bulunan çukurların doldurularak çürüğe karşı dirençli olmaları sağlanır. Fissür örtücü uygulanmış büyük azı dişi. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler “Fissür Örtücü” Uygulaması Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişeti kanaması normal değildir. Kanama, dişetinin normal pembe görünümünün değişip, kırmızıdan mora dönen bir renge dönüşmesi, şişlik, şekil bozukluğu iltihap belirtilerindendir. Bakteri plağı, bakterilerin gıda artıkları ile beraber oluşturdukları, dişimizin üzerinde biriken sarı- beyaz renkte ve su ile uzaklaştırılamayan yapışkan bir tabakadır. Diş yüzeyinde 48 saatten uzun süre kalan bakteri plağı, duyarlı bireylerde dişeti iltihabını başlatır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişeti Hastalıkları Nasıl Oluşur? Periodontal (diş çevresi destek dokular) hastalıklar olarak da bilinen dişeti hastalıkları yetişkinlerde diş kaybının en önemli nedenlerinden biridir! 1 Sağlıklı dişeti dişleri çevreleyerek alveol kemiği yardımıyla yerinde sıkı sıkı tutunmasını Sağlar. 2 3 Temizlenmeyen bakteri plağı içinde bulunan Bakteriler, duyarlı bireylerde dişeti iltihabını başlatırlar. GİNGİVİTİS Eğer gingivitis tedavi edilmezse enfeksiyon kemik dokusuna ilerler. Dişe destek olan kemik (alveol kemiği) erimeye başlar ve dişin hareketliliği artar. Sonuç olarak diş kaybedilebilir. Bu safhaya PERİODONTİTİS ya da halk arasında PİORE denir Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişeti Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir? • Dişetinde ödem, kanama, kırmızılık, hiperemi gingivitisin önemli klinik belirtileridir. • Klinik olarak ataşman (bağ dokusu) kaybı ve radyografik olarak alveol kemiğinde erime görülüyorsa periodontitis (diş çevresi destek dokuların iltihabı) başlamış demektir. • Dişeti kenarından pü gelişi olabilir. • Kemik kaybına bağlı olarak diş hareketliliğinin artışı hastalar tarafından fark edildiğinde infeksiyon ilerlemiştir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişeti Hastalıklarının Tedavisi Diş taşı temizliği önce sonra Dişeti hastalıklar,ı periodontal tedavi kurallarına uygun olarak diş hekimleri tarafından tedavi edilirler. Bu amaçla hastalığın durumuna göre yapılan tedaviler şunlardır; 1- diş yüzeyi temizliği ve ağız bakımı eğitimi 2- kök yüzeyi düzleştirme işlemleri 3- gerekli durumlarda periodontal cerrahi işlemler 4- idame tedavisi (kontroller) Periodontal tedavinin en önemli aşamaları ilk iki maddeden oluşan periodotal başlangıç tedavisidir. Burada birey tarafından uygulanan doğru ve yeterli ağız bakımı tedavinin başarısında en önemli etkendir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler İlkokul Çağında Dişeti Hastalıkları • Bu dönemde çocuklarda görülen dişeti hastalığı genellikle gingivitistir. • Süt ve sürekli dişlerde periodontitis nedeniyle oluşan kayıplar ise genellikle belirli genetik hastalıklarla birlikte görülür. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişeti Hastalıklarından Nasıl Korunabiliriz? • Dişeti hastalıklarından korunmanın en etkili ve tek yolu hastalığın oluşumuna neden olan bakteri plağı (mikrobiyal dental plak) tabakasını ortadan kaldırmak ve tekrar yerleşmesini önlemektir. Bu amaçla yapılması gerekenler; • Dişlerin doğru tekniklerle günde iki defa (kahvaltı sonrası ve yatmadan hemen önce) fırçalanması • Diş ipi ve ara yüz fırçalarıyla diş aralarının temizlenmesi (günde bir defa, akşamları dişleri fırçaladıktan sonra) • Dil temizleyicisi ile dilin temizlenmesi ( her fırçalama sonrası) Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Her 4 yetişkinden 1‘inde diş hassasiyeti görülmektedir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Hassasiyeti Sıcak, soğuk, tatlı ve ekşi yiyecek ve içecekler diş hassasiyetine neden olabilirler! Minenin kaybına bağlı olarak dişler sıcak ve soğuğa karşı duyarlı hale gelebilir. Bunun nedeni belirlenmeli, diş kaybı önlenmeli, diş kaybı yerine konulmaya çalışılmalı ve hassasiyet giderici diş macunları kullanılmalıdır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Hassasiyeti Nedenleri Nelerdir? • Yanlış (Travmatik Diş Fırçalama • Dişlerde aşınma • Yaşlanma • Dişeti çekilmesi • Diş çürüğü • Sıcak, soğuk, tatlı ve ekşi yiyecekler ve içecekler • Hava durumu Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diğer Ağız Hastalıkları Bazı ağız hastalıkları oldukça ciddi olabilir! •Ağız Kanseri •Yaralanmalara bağlı olarak oluşan çene ve diş kırıkları •Gelişimsel Anomaliler (Dudak Damak Yarıkları) • İskelet ve diş dizilimi bozuklukları Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Dizilimi Bozukluklarının Nedenleri Bazı alışkanlıklar diş diziliminde bozukluğa neden olabilir! Ağızdan Soluma Parmak Emme Dille Dişleri Öne İtme Dudak Emme Öğrencilerinizin alışkanlıklarını gözlemleyerek dişlerinde oluşabilecek bozuklukları önlemeye yardımcı olabilirsiniz! Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Çocuklarda Diş Dizilimi Bozukluklarna Yol Açabilen Alışkanlıklar • Parmak Emme / Tırnak Yeme / Dille Dişleri İtme / Kalem ve Benzeri Şeyler Isırma / Diş Gıcırdatma: Anne babanın ilgisiz kalması bu tür alışkanlıkların 4-5 yaşlarına kadar devam etmesine neden olabilir. Eğer bu alışkanlıklar devam ederse, çocukların dişlerinde çarpıklık veya diş aralarında boşluklar oluşabilir. Dille dişlerin itilmesi de dişler arasında boşlular oluşmasına neden olabilir. • Ağızdan Solunum: Bu alışkanlık çocuğun ilk yıllarında oluşmaktadır. Eğer düzeltilmezse, ağız kuruluğuna ve dişeti problemlerine neden olabilir. • Genetik Olarak Kötü Diş Dizilimi: Diş kaybı, fazla diş, dişler arasında boşluk bulunması, çarpık dişler gibi problemler çocuğun ya da ebeveynlerin kontrolünde olmayabilir. Böyle durumlarda erken yaşta, diş hekiminin yardımı ve tedavisi gereklidir. Bu alışkanlıklar doğru yaşta bırakılmadığı durumda ağız dokularında deformasyona yol açabilir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Dizilimi Bozukluklarından Nasıl Korunabiliriz? • Henüz süt dişleri mevcutken çocuklar düzenli diş hekimi kontrolüne götürülmelidir. • Süt dişlerinin gerekliyse tedavilerinin yaptırılarak vaktinden önce veya sonra düşmesi engellenmelidir. • Dizilim bozukluklarına yol açan alışkanlıkların varlığı ebeveynler ve öğretmenler tarafından takip edilmeli ve tedavileri için girişim başlatılmalıdır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş Hastalıklarının Tedavileri Koruyucu Düzenli ve kurallı diş fırçalayın (Günde en az iki kere iki dakika, doğru tekniklerle ve uygun diş fırçası ile) Tedavi Edici Çürük dişlerin tedavilerini yaptırın (değişik dolgu maddeleri ile diş hekimi tarafından doldurulmalıdır) Yemek aralarında yapışkan ve şekerli Diş Temizliği ve Dişeti tedavisi yiyeceklerin yemeyin Her yemekten sonra ağzınızı su ile çalkalayın Çene ve dişlerdeki bozuklukların ortodontik tedavisi Düzenli beslenin Kanal Tedavisi Florürlü diş macunu kullanın, gerekiyorsa diş hekimi tarafından florür uygulatın Estetik Diş Hekimliği Her 6 ayda bir kontrol amacıyla diş hekimine gidin Arka dişlere diş hekimi tarafından fissür koruyucu uygulatın Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş çürüğünden korunmanın yolu düzenli ve kurallı olarak dişleri fırçalamak ve düzenli olarak diş hekimini ziyaret ederek dişleri kontrol ettirmek ve koruyucu diş hekimliği yöntemlerini uygulattırmaktır. Florür diş çürüğünü nasıl engeller? Minedeki kalsiyumu güçlendirerek aside karşı daha dayanıklı hale getirir Asidin hasara uğrattığı diş minesinin onarımına yardım eder. Florür oranı yüksek / düşük çürükler Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Doğru Diş Fırçalama Tekniği 1 Dişlerin dış yüzeylerini fırçalayın. 4 2 Ön dişlerin iç / arka yüzeylerini fırçalayın. Arka dişlerin iç yüzeylerini fırçalayın. 5 3 Arka dişlerin üst / çiğneme yüzeylerini fırçalayın. Dilinizi fırçalayın Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Detaylı Diş Fırçalama Tekniği Anlatımı 2 1 Diş fırçanızı fırça kıllarının yarısı dişlerin yarısı dişetinizin üzerine gelecek şekilde yerleştirin. Dişetinden dişe doğru 10 dairesel, 5 süpürme hareketi yapın 3 Arka dişlerin dile bakan yüzeylerini aynı şekilde fırçalayın. 4 Ön dişlerin iç yüzeylerini fırçanızı dik tutarak küçük dairesel hareketlerle fırçalayın. Arka dişlerin çiğneme yüzeylerini ileri-geri hareketlerle fırçalayın. 5 Son olarak dilinizi fırçalayın Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişlerimi nasıl fırçalamalıyım? Dişler fırçalanırken diş fırçanız kuru olmalıdır.Fırça ıslatılarak yapılan işlemde fırça kılları yumuşadığı için etkili temizlik yapılamamaktadır. Diş fırçasını diş ve dişeti üzerine yerleştirin ve dişetinize doğru hafif açılandırın. Ufak dairesel hareketlerle en az 8-10 kez fırçayı yerinden kaldırmadan, diş yüzeylerini temizleyin. Daha sonra bir fırça boyu ilerleyerek aynı işlemi tüm diş yüzeylerine uygulayın.. Dişlerin dil ve damak tarafına bakan yüzeylerini mümkünse dairesel hareketlerle fırçayı dişetlerinden dişe doğru hareket ettirerek ya da ileri geri süpürme hareketleriyle fırçalayın. Fırçayı dişlerinizin çiğneme yüzeylerine yerleştirin ve ileri geri hareketlerle fırçalayın. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Dişlerimi nasıl fırçalamalıyım? Dilinizi bazı fırçaların arkasında bulunan dil temizleyicisi ile ya da dil fırçası ile arkadan öne doğru temizlemelisiniz. Diş ipini dişler arasına yerleştirin, diş yüzeyine yaslayarak, iki diş arasında bulunan üçgen formundaki dişeti papilinin 1-2 mm altına inin ve dişi iç ve dış yüzeyinden sarın. Diş ipini dişe yaslı vaziyette ağız boşluğuna doğru hareket ettirin ve birikintileri çıkarın. Aynı işlemi diğer komşu diş için tekrar edin. Diş ipi kullanımına en geride bulunan dişten başlayın. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş İpi Neden Kullanılır? Diş fırçasının kolay erişemediği bölgeler olan dişlerin temas yüzeyleri bakteri plağı birikimi için anatomik olarak elverişli bölgelerdir. Yine bu bölgede bulunan dişetinin histolojik yapısı nedeniyle dişeti hastalığının başlangıç bölgeleridir. Bu bölgelerdeki plak diş çürüğüne ve dişeti hastalıklarına sebep olabildiği için diş ipinin günlük olarak kullanılması tavsiye edilmektedir. Dişler fırçalandıktan sonra; ön ve arka dişler olmak üzere tüm dişler diş ipiyle de temizlenmelidir. Gece yatmadan önce, dişler fırçalandıktan hemen sonra günde 1 kere diş ipi kullanılması ağız ve diş sağlığının korunması için yeterli olacaktır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş İpi Nasıl Kullanılır? 4 1 5 2 6 3 Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diş İpi Nasıl Kullanılır? Yaklaşık 45 cm. diş ipini çekin, koparın ve arada 2-3 cm ip kalacak şekilde parmaklarınıza dolayın.İki elinizle tuttuğunuz ipliğin ara kısmını, işaret ve baş parmaklarınızla yön vererek, iki diş arasına yerleştiriniz. Nazik bir şekilde dişin yan yüzeylerini takip ederek , diş ipini dişe yaslayarak dişetinden dişe doğru hareket ettirin. Daha sonra diş ipini aralıktan çıkarmadan diğer dişe yaslayarak temizleme hareketini tekrar ediniz. Bir dişten diğer dişe geçerken ipin temiz olan bölümünü kullanınız. Dişetinin altını da temizlediğinizden emin olun, fakat diş ipini dişetlerine doğru çok fazla bastırmayın. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler İlkokul Çağında Evde ve Okulda Ağız ve Diş Bakımı • Ağız ve diş bakımının en önemli faktörü; düzenli diş fırçalama ve diş aralarının temizliğidir. • Bakteri plağı sabah evden çıkmadan kahvaltı sonrasında ve akşam yatmadan hemen önce olmak üzere günde iki defa etkili şekilde ortadan kaldırılmalıdır. • Okulda ise beslenme saatinde şekerden fakir, besleyici özelliği yüksek gıdalar tercih edilmeli, teneffüs aralarında şekerden zengin yiyecekler tüketilmemelidir. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Beslenme ve Çürük İlişkisi • Çürüğün başlaması ve ilerlemesinde şekerler ve diğer fermente olabilen karbonhidratlar önemli rol oynarlar. En yaygın kullanılan şeker olan sukroz metabolize olduğunda açığa çıkan dekstran dişler üzerine çürük yapıcı bakterilerin yapışmasını sağlar. Bu nedenle de karyojenik bakterilerin ağız ortamına tutunmasında en önemli etken olarak kabul edilir. • Çürük gelişiminde bu şekerlerin alım miktarından çok alım sıklığı önemlidir. Bu nedenle özellikle öğün aralarında şekerli gıdaların tüketilmesiden kaçınılmalıdır. • Ağız ortamında olası düşük pH’ya karşı sebze ve proteinden ağırlıklı bir diyet uygulanmalıdır. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Ağız ve Diş Yaralanmalarında Yapılması Gerekenler Yaralanma Durumunda: • Sakin olun ve çocuğu sakinleştirin • Kanama varsa basınç uygulayarak durdurun veya kontrol etmeye çalışın • Ebeveynlere ya da bakıcıya haber verin • Yaralanma bölgesinin ve dişin kontrolü için diş hekimine gidin Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Ağız ve Diş Yaralanmalarında Yapılması Gerekenler Diş Ağrısı: • Ağzı ılık su ile çalkalayın • Dişler arasında kalmış yiyecekleri çıkarabilmek için diş ipi kullanın. Eğer şişlik varsa; yanağın dış tarafından soğuk kompres uygulayın. Kesinlikle sıcak kompres uygulamayın, ağrıyan dişin veya dişetlerinin üzerine aspirin koymayın. • Çocuğu en kısa zamanda bir diş hekimine götürün Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Ağız ve Diş Yaralanmalarında Yapılması Gerekenler Diş Fırlaması: (Avülse Diş) • Çocuğu ve dişi derhal diş hekimine götürün. • Dişi süt, tuzlu su veya çocuğun tükürüğüne koyarak muhafaza ediniz ve o şekilde getiriniz. Eğer belirtilen şekillerde getiremiyorsanız sadece su içerisinde muhafaza ediniz. • Eğer hemen diş hekimine götürmeniz mümkün değilse: • Dişi ılık su ile nazik bir şekilde yıkayınız. Diş köklerine dokunmayınız. – Daimi dişler: Dikkatlice dişi tekrar yerine yerleştirin. – Süt dişleri: Eğer fırlayan diş süt (bebek) dişi ise tekrar yerine yerleştirmeye çalışmayın, alttan gelen daimi dişe zarar verebilirsiniz. Dişi soğuk süt veya su içine yerleştirin ve sizinle beraber diş hekimine getirin. Eğer mümkünse diş hekimine 30 dakika içinde ulaşın. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Ağız ve Diş Yaralanmalarında Yapılması Gerekenler Diş Kırılması: • Yaralanan bölgeyi ılık su ile temizleyerek kiri ve artıkları uzaklaştırın. • Yaralanan bölgede yüze soğuk kompres uygulayarak şişme olasılığını minimuma indirgeyin. • Temiz bir bezle kanama bölgesine direkt olarak basınç uygulayın. • Çocuğu ve kırılan parçayı diş hekimine götürün. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Diğer Bazı Tedavi Yöntemleri Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Sabit Kuron Köprü önce önce sonra sonra Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Tam Protezler Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler İmplantlar İmplant kaybedilmiş dişlerin köklerinin genellikle titanyum bir vidayla taklit edilerek eksik dişin yerine konulması işlemidir. Parsiyel veya tam diş eksikliğinde uygun sayıda implantın yerleştirilmesiyle eksiklik giderilmeye çalışılır. Kök bölgesindeki kemik hazırlanır İmplant yerleştirilir İmplant üzerine kuron yerleştirilir Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler UNUTMAYIN! • Her bir diş vücudumuzun yaşayan bir parçasıdır. Vücudumuzun diğer bölgelerine verdiğimiz önemi dişlerimize de vermeliyiz. • Diş tedavisi hem pahalıdır hem de zaman alır, halbuki korunmak ucuz ve çabuktur. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Korunmak Önemlidir! Dişlerinizi günde en az 2 kere fırçalayın Süt, taze meyve sebze tüketin. 6 ayda bir diş hekiminizi ziyaret edin Yemek aralarında şekerli, nişastalı ve yapışkan maddeler yememeye dikkat edin. Diş fırçanız eskiyince (3 ayda bir) değiştirin. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Sağlıklı Bir Ağız İçin Öneriler • Günde en az iki kere dişler fırçalanmalıdır. • Özellikle gece yatmadan hemen önce dişlerin fırçalanması günboyu oluşan plağın ve gıda artıklarının temizlenmesini sağlar. Eğer uygulanmazsa diş çürüğüne ve dişeti hastalıklarına neden olabilir. • Bol vitaminli ve mineralli gıdalarla beslenin. • Yemek aralarında yapışkan ve şekerli gıdalar yemeyin, böyle gıdaları ana öğünle beraber tüketin. • 6 ayda bir diş hekimine kontrol amaçlı olarak gidin. • Eskimiş diş fırçaları dişinize ve dişetlerinize zarar verir. Diş hekimleri her 3 ayda bir ya da fırça kılları deforme olmuş ise bu süreyi beklemeden diş fırçanızı değiştirmenizi tavsiye ediyorlar. Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler Sağlıklı Bir Ağız İçin Öneriler • Florür Uygulaması: • Florür uygulaması evde ya da diş hekimi tarafından uygulanabilir. Ev uygulamalarında, bir yetişkin denetiminde florürlü diş macunları ve florürlü ağız gargarası uygulamasını içerir. Diş hekimi ise çocuğun yaşına bağlı olarak diş üzerine florür uygulaması yapabilir. • Sonuç olarak: • Diş hekiminizi 6 ayda bir ziyaret edin. Diş hekiminizi yılda en az 1 kere ziyaret edin. Böylece problemler ilerlemeden henüz başlangıç aşamasındayken önlenebilir. • Dişlerinize iyi bakın. • www.smlogretmenleri.com Parlak Gülüşler Parlak Gelecekeler
