k***l*k bozuklukları - Sakarya Üniversitesi | Sağlık Bilimleri Fakültesi
advertisement
KİŞİLİK BOZUKLUKLARI A KÜMESİ B KÜMESİ C KÜMESİ • PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU • ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU • ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU • ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU • BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞU • HİSTRİYONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU • NARSİSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU • ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞU • BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU • OBSESİF-KOMPULSİF KİŞİLİK BOZUKLUĞU DİĞER KİŞİLİK BOZUKLUKLARI; • BAŞKA BİR SAĞLIK DURUMUNA BAĞLI KİŞİLİK DEĞİŞİKLİĞİ • TANIMLANMIŞ DİĞER BİR KİŞİLİK BOZUKLUĞU • TANIMLANMAMIŞ KİŞİLİK BOZUKLUĞU KİŞİLİK: • • Bireyin dış çevresine uyumunu sağlayan, diğer bireylerden ayırt edici, kendine özgü davranış ve düşünce biçimidir. Kişilik bozukluğu DSM-V Genel Tanı ölçütleri • Kişinin içinde yaşadığı kültürün beklentilerinden belirgin olarak sapan, sürekli davranış ve iç yaşantı örüntüsü aşağıdaki alanlardan 2 ve fazlasında kendini belli eder; 1. Biliş 2. Duygulanım 3. Kişilerarası işlevsellik 4. Dürtü kontrolü Bu örüntü; • İşlevsellik alanlarında bozulmalara yol açar • Uzun süredir vardır ve başlangıcı en az ergenlik ya da genç erişkinlik dönemine uzanır • Bir maddenin ya da tıbbı bir durumun fizyolojik etkilerine bağlı değildir. PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Tanı kriterlerinden dördü veya daha fazlası ile belirgin erken erişkinlikte başlayan ve değişik zamanlarda ortaya çıkan, başkalarına karşı duyulan genel bir güvensizlik ve kuşkuculuk: Başkalarının kendisini sömürdüğünden, kendisine kötülük yaptığından kuşkulanır Kendisine olan bağlılıkları ile ilgili yersiz kuşkularla uğraşır Söylediklerinin kendisine karşı kullanılacağı düşüncesiyle başkalarına sır vermek istemezler. Paranoid kişilik bozukluğu devam Sıradan sözlerden-olaylardan, aşağılama ya da göz korkutma gibi anlamlar çıkartır. Sürekli kin beslerler. Olaylara birden öfkeyle karşılık verebilir ya da saldırıya geçebilir. Eşinin kendisine bağlılığı ile ilgili yineleyici yersiz kuşkuları vardır. Patolojik olarak kıskançtırlar Genellikle soğuk ve ciddidirler. Görülme oranı % 2'dir. Erkeklerde kadınlara oranla daha fazla görülmektedir. TEDAVİ Psikoterapi yöntemi bu hastalara da uygundur. Kişiler, kendi istekleriyle tedaviden kaçınırlar. Başkalarına güvensiz olduklarından, sır vermeyi istemezler. Bu yüzden terapi sırasında bu hastaların güvenini kazanma oldukça önemlidir. Terapi sürecinde güvenlerini sağlamak çok zor ve önemlidir. Bireysel görüşmeler şeklinde uygulanan profesyonel psikoterapiler başarılı sonuçlar verir . Grup terapisi paranoid bozuklukta uygulanan bir yöntem değildir. Psikoterapiye ilaç tedavisi ile destek verilmesi önemlidir. ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Kriterlerden dördü ya da daha fazlası erken erişkinlikte başlayan, toplumsal ilişkilerden kopma ve kişilerarası ortamlarda duygularını kısıtlı gösterme, yaygın örüntüsü: Yakın ilişkilere girmek istemez, yakın ilişkilerden hoşlanmaz Genellikle tek başına etkinlikte bulunur Cinsel yakınlaşmaya çok az ilgi duyar Alsa bile çok az etkinlikten zevk alır. Birinci derece akrabaları dışında yakın arkadaşları yoktur Duygusal olarak soğuk, kopuk ya da tekdüze duygulanımı vardır Övgü ve eleştirilere karşı ilgisiz kalır Görülme sıklığı %7.5 Bu kişilik bozukluğunun temeli çocukluk dönemlerine kadar inmektedir Ailesiyle bozuk ilişkiler içinde olup, yalnız bir çocukluk dönemi geçirenlerde ortaya çıkan bir bozukluktur. Duygusal açıdan fakir ve soğuk ilişkiler yaşamış kişilerde görüldüğü saptanmıştır Tedavi İlaç tedavisi ve psikoterapi kullanılır. Bu hastalar kendi istekleriyle tedaviye gitmemektedir. Terapiste güven duyduklarında, yaşamları hakkında bilgileri ve duygularını aktarmaya çalışırlar. Tedavinin amacı kişinin anlamlı ilişkiler içine girip giremeyeceğinin tespitiyle olur. Bu sebeple hastanın istekleri ve korkuları belirlenir. Terapiye sadık kaldıklarından, sonuca ulaşmak kolay olur. Grup terapisi almaya uygun hastalardır. Sosyal bir ortam oluşturabilirler. Bazı hastalarda bu tedaviye ek olarak, ilaç tedavisi uygulanabilir. ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU DEVAM • Kriterlerden beşi ya da daha fazlası ile belirli, erken erişkinlikte başlayan yakın ilişkilerden birden bire rahatsızlık duyma ve kişilerarası eksikliklerin yanı sıra bilişsel ve algısal çarpıtmalar ile giden örüntü: Alınma düşünceleri (alınma sanrılarını kapsamaz) Davranışları etkileyen ve kültürel değerlerle uyumlu olmayan inanışlarla büyüsel düşünce mevcuttur (altıncı his, telepati gibi) Olağandışı algısal yaşantılar arasında bedensel yanılsamalar vardır Olağana aykırı düşünce ya da konuşma ( belirsiz çevresel, çok ayrıntılı, basmakalıp) Olağana aykırı, alışılagelmişin dışında ya da sıra dışı davranış ve görünüm Kuşkuculuk ya da kuşkucu düşünceler Uygunsuz ya da kısıtlı duygulanım Yakın arkadaşı-sırdaşı yoktur Görülme sıklığı %3.0’ın altındadır. Bu kişilik bozukluğu olan hastalar tedavi için psikoloğa gitmek istemezler. Ailelerinin zoruyla ya da başka sebeplerle terapi almaya razı olurlar. Şizotipal kişilik bozuklukları devam Terapiye gittiklerinde, olumlu olarak tepki verirler. Kendilerini izole etmeden, insanlarla iletişim kurmaktan dolayı keyif alırlar. Kişilik bozukluğu hastalığı bulunanlarda, ilaç tedavisi hastalığı tedavi etmek için değil, meydana gelen semptomları tedavi amacıyla kullanılmaktadır. Bu kişilik bozukluğunda da, ilaçlar kullanılsa da, terapi öncelikli olarak tercih edilmelidir. ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Kriterlerden dördü ya da daha fazlası 15 yaşından beri süregelen, başkalarının haklarını umursamayan ve çiğneyen yaygın bir örüntü; Yasal yükümlülüklere uymama Sık sık yalan söyleme Kişisel zevki ya da çıkarı için başkalarını dolandırma Sık sık kavgalara karışma Başkalarının haklarına el uzatma ile belirli sinirlilik ve saldırganlık Antisosyal kişilik bozuklukları devam Kendisinin ya da başkalarının güvenliğini umursamama Sürekli bir sorumsuzluk Yaptıklarına karşı aldırmazlık ve bir kılıf uydurma ile pişman olamama Kişi en az 18 yaşındadır 30’lu yaşlardan sonra kendiliğinden düzelme olabilir Antisosyal kişilik bozuklukları devam 15 yaşından önce davranım bozukluğu olduğuna ilişkin kanıtlar vardır Alkol ve madde kullanımı bu grupta yüksektir Tedavisi zordur. Madde bağımlılığı riski yüksektir Toplum, eğitim yada meslek işlevselliğinde ciddi sorunlara yol acar. Görülme sıklığı kadınlar için %1.0, erkekler için %3.0 Antisosyal kişilik bozuklukları devam Bu rahatsızlığın tedavisi oldukça zordur. Tedavide bilişsel işleyişin zenginleştirilerek, sosyal ve ahlaki davranışın geliştirilmesine çalışılmalıdır. Çünkü hastalar diğer insanların onları kabul etmediğini ya da özgürlüklerini kısıtlamak istediğini düşünürler. Hastalar iyileşme ihtimallerini zor olarak görse de, terapistin bunun tedavi edilebilir olduğunu iletmesi oldukça önemlidir. Bu hastalarda motivasyonu sağlayarak, iyileşme sürecini kısaltacaktır. BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Kriterlerden beş ya da daha fazlasıyla belirli erken erişkinlikte başlayan kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duyuglanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüsellik ile giden bir örüntüdür; Gerçek ya da imgesel bir ayrılıp gidilmeden kaçınmak için çaba gösterme Gözünde aşırı üyütme ve yerin dibine sokma uçları arasında gelip giden tutarsız ve gergin kişilerarası ilişkiler Kimlik karmaşası: belirgin ve sürekli, tutarsız benlik algısı ya da kendilik duyumu Borderline kişilik bozuklukları devam Kendine kötülüğü dokunabilecek en az iki alanda dürtüsellik( para harcama, cinsellik madde kötüye kullanımı…) Yineleyici intihar girişimleri ya da göz korkutmaları Duygulanımda tutarsızlık Süreğen bir boşluk duygusu Uygunsuz, yoğun öfke ya da öfkesini denetlemekte güçlük çekme Borderline kişilik bozuklukları devam Zorlanmayla iniltili, gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtileri Yalnız kalmayı tolere edemezler. Görülme sıklığı kadınlarda %1.5, erkeklerde %0.5’tir. Bu kişilerin birinci derece akrabalarında major depresyon, alkol kullanımı, madde bağımlılığı daha sık görülmektedir. Borderline kişilik bozuklukları devam Tekrarlayan suisit davranışları vardır. Tamamlanmış suisit girişimi % 10 dur. Kendileri ve çevreyi aşırı olumsuz algılamaları vardır. Sevilmeliyim, öncelik bana verilmeli, el üstünde tutulmalıyım gibi beklentileri yoğun şekilde yaşarlar. HİSTRİYONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Kriterlerden beşi yada daha fazlası ile belirgin, erken erişkinlikte başlayan aşırı duygusallık ve ilgi çekme arayışı ile karakterizedir: İlgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olur Başkalarıyla olan etkileşimleri cinsel yönden uygunsuz davranışlarla belirlidir Birden değişen, yüzeysel duygular gösterir Gereğinden çok etkilemeye yönelik, ayrıntıdan yoksun bir konuşma biçimi vardır Histriyonik kişilik bozuklukları devam Yapmacık davranır, gösteriş yapar ve duygularını abartılı gösterir Kolay etki altında kalır İlişkilerin, olduğundan daha yakın olması gerektiğini düşünür Histriyonik kişilik bozuklukları devam İlgi çekmek için görünümlerini kullanırlar Görülme sıklığı %2.0-3.0 Psikoterapi temel tedavi şeklidir. Hastalar bireysel ya da grup psikoterapi uygulanarak tedavi edilebilirler. Terapistler kişilerin duygusal görünümlerine dikkat etmeli, kendilerini doğru ifade etmelerini sağlamalıdır. İçlerinde yatan duyguların açığa çıkarılmasına çalışılmalıdır. Çünkü hastalar gerçek duygularının farkında olmazlar. Sürekli olarak terapistlerin desteğine ihtiyaç duyarlar. Bazı durumlarda ilaç tedavisi yapılabilmektedir. NARSİSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Kriterlerden beşi yada daha fazlası ile belirgin, erken erişkinlikte başlayan büyüklenme (davranış ve düşlemlerde) Beğenilme gereksinimi ve eşduyum yapamama ile giden ; Başarılarını ve yeteneklerini abartır, üstün biri olarak görüleme beklentisi içindedir Sınırsız başarı, güç, zeka, güzellik ya da yüce bir sevgi düşlemleriyle uğraşırlar Özel eşi benzeri bulunmaz biri olduğundan ve ancak böyle kişilerle ilişki kurması gerektiğine inanır Hak ettiği duygusu içindedirler Narsisistik kişilik bozuklukları devam Kendi çıkarları için başkalarını kullanır Eşduyum yapmazlar Sıklıkla başkalarını kıskanır ya da başkalarının kendisini kıskandığına inanırlar Saygısız, kendini beğenmiş tutumları vardır Görülme sıklığı% 1.0’in altındadır Psikiyatristin telkinlerine yatkın değillerdir. Çünkü bir başkasının doğrusunu kabul etmeyi güçsüzlük sayarlar. Tedavisi oldukça güçtür ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Kriterlerden dördü ya da daha fazlası ile belirli erken erişkinlikte başlayan toplum içinde çekingenlik, yetersizlik duyguları ve olumsuz değerlendirilmeye duyarlılık; Eleştirilme, onaylanmama, dışlanma korkularıyla kişisel ilişkilerden kaçınır Seveceklerini kesin olarak bilmedikçe insanlarla ilişki kurmaz Utandırılacağı ya da alay edileceği korkusuyla yakın ilişkilerde tutuk davranırlar ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞU DEVAM Eleştirilme ya da dışlanma düşüncesiyle uğraşırlar Kendisini toplumsal yönden beceriksiz, başkalarından aşağı görür Çevreden destek görürlerse işlevsel olurlar, destek yeterli değilse depresyon, anksiyete ortaya çıkabilir BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Kriterlerden beşi yada daha fazlası ile belirli erken erişkinlikte başlayan boyun eğici ve yapışkan davranışlarla , ayrılma korkularına yol açan, ilgilenilme gereksinimiyle giden: Başkalarından öğüt ve güvence almadıkça gündelik kararlarını vermekte güçlük Kendisinin yerine başkasının sorumluluk almasını isterler Başkalarıyla aynı görüşte olmadığı söylemekte güçlük çekerler Kendi başına bir işe girişmekte ya da iş yapmakta güçlük çekerler BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU DEVAM Başkalarından destek sağlayabilmek için hoş olamayan işleri yapamaya gönüllü olurlar Tek başına kaldıklarında kendisini rahatsız ya da çaresiz hisseder Yakın bir ilişki sonlandığında başka bir ilişki arayışına girer OBSESİF-KOMPULSİF KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Kriterlende dördü yada daha fazlası ile belirli erken erişkinlikte başlayan; esnekliği azaltan, açık yürekli olamkatan uzaklaştıran ve verimliliği düşüren, düzenlilik , ilişkilerini denetim altında tutma uğraşlarıyla , mükemmeliyetçilik ile giden: Yapılan işin amacı dışında ayrıntılar, kurallar, sıralama, düzen, örgütleme yada tasarlamayla uğraşıp durur Boş zaman etkinliklerini , arkadaşlarını dışlayacak denli kendini işe verir Aşırı doğrucudur, vicdanlıdır, ahlak ya da değerler konusunda esneklik göstermez OBSESİF-KOMPULSİF KİŞİLİK BOZUKLUĞU DEVAM Özel bir değeri olmasa bile nesneleri elden çıkarmaz Başkalarının tam kendisinin yapacağı gibi yapacaklarına inanmadıkça görev dağılımı ve işbirliği yapmada isteksizdir Katıdır ve inatçıdırlar Hem kendisi hemde başkaları için eli sıkıdırlar. Karar vermekte çok zorlanırlar, karar vereceği konuyu çok incelerler. BAŞKA BİR SAĞLIK DURUMUNA BAĞLI KİŞİLİK DEĞİŞİKLİĞİ • Kişiye özgü eski kişilik örüntüsünde bir değişiklikle giden sürekli bir kişilik bozukluğudur • Öykü, fizik muayene ya da laboratuvar bulgularında, bu bozukluğun başka bir sağlık durumuyla ilişkili olduğu görülür. • Başka bir ruhsal bozuklukla açıklanamaz • Klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda işlevsellikte düşmeye neden olur. • Değişken tür: başlıca özelliği duygulanımda değişkenlik • Sınırsız tür: cinsel açıdan düşüncesizce davranışlar vb. ile kendini gösteren dürtü denetimi eksikliği • Saldırgan tür: saldırgan davranışlar • Duygusuz tür: Belirgin bir duygusuzluk ve aldırmazlık • Kuşkucu tür: Kuşkuculuk ve kuşkucu düşünceler • Diğer bir tür: görünümü diğer türlere uymuyor ise • Birleşik tür: klinik görünümde birden çok özellik baskın ise • Tanımlanmamış tür: diğer sağlık durumunun adını kapsar TANIMLANMIŞ DİĞER BİR KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Kilinik açıdan belirgin sıkıntıya ve toplumsal açıdan işlevsellikte düşme vardır • Bozukluğun belirtileri baskındır ancak tanı kümesindeki ölçütleri tam karşılamıyordur. TANIMLANMAMIŞ KİŞİLİK BOZUKLUĞU Klinik açıdan belirgin sıkıntıya ve toplumsal işlevsellikte düşmeye neden olur Kişilik bozukluğu belirtileri baskındır ancak tanı ölçütlerinin karşılayamadığı durumlarda kullanılır Daha özgül bir tanı koymak için yeterli bilgi olmadığı durumlarda kullanılır Hemşirelik tanıları TANI AMAÇ GİRİŞİM Kendisine ve başkalarına yönelik şiddet riski Kendisine ve çevresine zarar verme ihtimalini ortadan kaldırmak Kişi değil davranış nitelendirilir. • Eski duygu/düşünme örüntülerini yeniden şekillendirmesine yardım edilir. • Sinirlendiği konular üzerinde tartışılmaz, paylaşması sağlanır. • Bu konuları kendisinin değerlendirmesi, sinirlenmesine sebep olan esas faktörleri anlaması sağlanır. Konular üzerinde konuşulup hastanın değerlendirmesi sağlandıktan sonra ‘’Şimdi aynı konular açılsa yine aynı şekilde mi davranırsın?’’ şeklinde sorular sorarak hastanın doğruyu değerlendirme yetisi ölçülür ve şiddet potansiyelinin düzeyi belirlenir. •Hastanın doktoruyla görüşülerek öfke kontrol terapisi alması sağlanır. GİRİŞİMLER DEVAM • Öfkesini kontrol edebilmesi için egzersizler öğretilir. Sinirlendiği durumlarda sakinleşebileceğine inandırılır. • Bu süreçte aile üyelerinden mutlaka destek alınır. • Serviste yatan diğer hastalar gözlemlenmeli, hasta refakatçileri durumdan haberdar edilir. • Pozitif düşünme, meditasyon, gevşeme teknikleri ve diğer egzersizleri kullanması için cesaretlendirilir TANI SÖZEL İLETİŞİMDE BOZULMA AMAÇ GİRİŞİM Hastanın güven geliştirmesi, kendi davranışlarını ve iletişim biçimini anlayabilmesi için uzun süreli ilişki ve ilgi kurulur. Soru sorarak önemli noktalar vurgulanır. • Bireyin soruyu tam anlayabilmesi ve geçiş yapmasının azaltılması sağlanmaya çalışılır. • Konuşma amacından saptığında uygun bir dille aynı konuya dönüşler sağlanır. • Konular arasında geçiş yaptığında kırıcı olmadan bu durumu fark etmesi sağlanmaya çalışılır. • Aynı konuları tekrarladığında bunun farkına varması sağlanır. • Hastaya yeterli zaman ayrılır. • Duygularını ifade etmesi için cesaretlendirilir. • Gereksiz gürültüler önlenir. • Sosyalleşmeyi sağlayıcı ortam ve fırsatlar oluşturulur. • Sosyal toplantılara katılımı sağlanır. TANI SOSYAL İZOLASYON AMAÇ Hastanın sosyalleşmesi desteklenmeli aktivitelere katılımı sağlanmalı GİRİŞİM Hastanın tv odası gibi sosyal paylaşım sağlayabileceği ortamlara katılımı sağlanır. • Serviste yapabileceği aktivitelere (satranç, tavla, top vs…) yönlendirilir. • Hastanın güvenini sağlamak için bol bol iletişim kurulur. • Kalabalığın onda uyandırdığı duyguları paylaşması sağlanır. • Belirli bir düzen içerisinde ailesinin ziyaret etmesi önerilir. • Hastaya yeterli zaman ayrılır. • Korkuları üzerine konuşulur. • Toplu yapılan etkinliklere katılımı desteklenir. • Sosyalleşmeyi sağlayıcı ortam ve fırsatlar oluşturulur. • Yataktan çıkıp yürümesi sağlanır. • Arkadaş edinmesinde yardımcı olunur. TANI BENLİK SAYGISINDA BOZULMA AMAÇ Güven verici hastahemşire ilişkisi kurulur. GİRİŞİM Olumsuz eleştiriler bulunmaktan kaçınılır. • Büyüklük sanrıları varsa sanrılar üzerine konuşularak düşünceleri paylaşılır. • Hasta benlik saygısını artırabileceği aktivitelere yönlendirilir. • Yapabileceği aktivitelerde hasta desteklenir ve mutlaka geribildirimlerde bulunulur. • Kendisi hakkındaki algı ve düşüncelerini paylaşması sağlanır, yanlış olanlar düzeltilmeye çalışılır. • Yaşamakta olduğu negatif duygular hastadan birebir dinlenir. • Bağımsızca yapabildiği aktiviteler desteklenip başarılı olduğunun hissettirilmeye çalışılır. • Hastanın bakıma katılımı sağlanır. TANI ALGILARDA DEĞİŞME AMAÇ Algıları gözlemlemek ve deneyimlerini gözlemek GİRİŞİM Halisünasyon belirtileri gözlemlenir. • Kendi kendine konuşmaları gözlenir. Amaçlı ya da amaçsız konuşmaları dikkate alınır. • Konuşmalarının içeriği değerlendirilir. • Hastaya kabullenici şekilde yaklaşılır ve halisünasyonlarını paylaşması sağlanır. • Halisünasyonlarını pekiştirmemek için” onlar” diye değilde “duyduğun sesler” diye ifade edilir. • Kaygı ve stres durumlarında halisünasyonlarının olup olmadığı değerlendirilir. • Gerçekler üzerinde yoğunlaştırılarak gerçekdışı konulara yoğunlaşması önlenir. TANI RUHSAL SIKINTI AMAÇ Ruhsal sıkıntıyı gidermek GİRİŞİM Hastanın güç kaynakları ve yaşamına anlam veren olayları değerlendirilir .(Dinsel inançları, sağlık-hastalık durumu, yakınları ile ilişkileri…) • Hastayla empatik ilişki kurulur. • Güven duygusunun geliştirilmesi sağlanır. • Bireyi rahatlatacak ve ruhsal ihtiyaçlarını karşılayacak ortam hazırlanır.(Ortamın sessizliğini sağlama, dini ihtiyaçlarını karşılayabileceği ortam hazırlama…) • Gerektiğinde başka kişilerden (hekim, psikolog, psikiyatrist…) yardım istenir. TANI İntihar riski AMAÇ Gelişebilecek intihar girişimin önüne geçmek GİRİŞİM • Risk düzeyi değerlendirilir • Güvenli bir çevre sağlanır. • Günlük aktivitelerini yaparken sürekli gözlenir. • İlaçlarını içerken gözlenir. • Duygularını ifade etmesi sağlanır. • Stres yaratan faktörler konuşulur ve stresle nasıl başedeceği planlanır. • İntihar riskinde artış olup olmadığı değerlendirilir. • Kişinin intihar etme riskinin olduğu tüm personele bildirilir. • İntiharı düşündüren nedenler hakkında konuşulur. • Etkili baş etme yöntemleri öğretilir. • Önerilen ilaçlarını alması ve bunun önemi anlatılır. TANI AMAÇ Bireysel baş Bireyin mevcut baş etmede yetersizlik etme durumu değerlendirilir. GİRİŞİM Hastanın şüpheleri üzerinde konuşulur ve şüpheler nedenlerinin gerçekliği tartışılır. • Bu şüphelerinin gerçek olması halinde yapabilecekleri, doğru davranışın ne olması gerektiği tartışılır. • Sanrı, halisünasyon ve gerçekleri ayırt edebilmesi için yardımcı olunur. • İçgörü oluşturması için yardımcı olunur. • Hastaya ve refakatçisine stresle baş etme, gevşeme egzersizleri gibi yapabileceği aktiviteler hakkında eğitim verilir. • Hastanın cesaretini artırmak için bol iletişim kurularak başarıları desteklenir. GİRİŞİMLER DEVAM • • Güven sağlayıcı bir ilişki geliştirilir, dürüst davranılır ve verilen sözler tutulur. • Hastaya karşı savunucu olmayan, sakin ve dostça bir yaklaşım sergilenir. • Hastanın kullandığı olumlu ve olumsuz baş etme yöntemleri tartışılır. • Uygun baş etme yöntemi geliştirmesine yardımcı olunur. • Hasta bireye aile desteği sağlanır. TANI DÜŞÜNCE SÜRECİNDE BOZULMA AMAÇ Hastanın yer zaman oryantasyonu sağlama Duygularını ifade etmesini sağlamak GİRİŞİM Sakin ve destekleyici bir tavırla yaklaşımda bulunulur. • Yerine getirilemeyecek sözler vermekten kaçınılır. • Yeri, zamanı ve kişileri gerçekçi bir şekilde değerlendirmesine yardımcı olunur. • Hastanın sanrıları desteklenmez. • Sanrıları ne kabul edilir ne de sanrıları üzerinde tartışılır. • Hastanın sanrılarını artıran şeyler belirlenir ve hastanın farkındalığı artırılır. • Gerçekler üzerinde yoğunlaştırılarak gerçekdışı konulara yoğunlaşması önlenir. GİRİŞİMLER DEVAM • • Gerçek duygularını anlatması için cesaretlendirilir. • Hastanın içeriği bozuk olan düşünceleri takip edilir. Bu düşüncelerin seyrini değiştiren olaylar belirlenerek kontrol altına alınmaya çalışılır. • Daha etkili iletişim kurması için yardım edilir. • Ne söylediğine ilişkin yorumların doğruluğu “Söylemek istediğiniz bu mu?” gibi cümlelerle sorgulanır. • Kısa ve açık cümleler kullanılır. TANI UYKU DÜZENiNDE BOZUKLUK AMAÇ Hastanın rahat ve düzenli bir uyku uyuması sağlanmalı GİRİŞİM • Bireyin uyku düzeni ve alışkanlıkları belirlenir. • Uyku düzeni belirlenir, uykusunu bölen durumlar önlenmeye çalışılır. • Hastanın gece rahat uyuyabilmesi için gündüz uyumaması sağlanır. • Bireyin gündüz farklı aktivitelerle uğraşması sağlanır. • Hasta için güvenilir bir ortam sağlanır. • Korkularını ifade etmesi sağlanır ve bunlara yönelik çözüm üretilmeye çalışılır. • Uykuya geçmeyi kolaylaştırıcı aktiviteler öğretilir.(ör. Müzikle gevşeme egzersizler, ılık süt, sıcak banyo gibi) • Kafein içermeyen yiyecek ve içeceklerden oluşan bir diyet listesi sağlanır. • İlaçlarını düzenli ve zamanında alması sağlanır. KAYNAKÇA • DSM-V TANI ÖLÇÜTLERİ EL KİTABİ • http://www.psikolojik.gen.tr/kisilik-bozukluklari.html • http://www.psikoterapi.pro/psikiyatri-antalya/kisilikbozukluklari-ve-nedenleri • https://scholar.google.com.tr/scholar?q=+ki%C5%9Filik+bozukl u%C4%9Fu&btnG=&hl=tr&as_sdt=0%2C5&as_vis=1 • http://www.turkpsikiyatri.com/C15S2/antisosyalKisilik.pdf • PSİKİYATRİ KİTABI Editörler Prof. Dr. Işın B. KULAKSIZOĞLU, Prof. Dr. Raşit TUKEL,Prof. Dr. Alp ÜÇOK,Prof. Dr. İlhan YARGIÇ,Prof. Dr. Olcay YAZICI • http://www.journalagent.com/phd/pdfs/PHD_1_1_33_38.pdf Hazırlayanlar: • • • • • Arzu TURAN - B121100006 Pınar DEMİR – B121100013 Tuğçe ÖZARSLAN – B121100045 Sinem KAMİLÇELEBİ – B121100055 Furkan ERKAPDAN – B121100063
