ROTA VİRÜS,İSHAL,ADENOVİRÜS

ROTA VİRÜS
Rota Enteriti;
Rota virüsü ile meydana gelen mide bağırsak enfeksiyonudur,
hastalık ishal bulantı kusma ve ateş ile seyreder ve her yaşta
görülür.
Mide barsak sisteminde enfeksiyona neden olur.
Bebekler ve küçük çocuklarda en sık ishal sebebidir.
Hızla yayılır, salgınlara neden olur.
Birçok çocuk kendi kendine düzelir.
1998 de Rota virüs aşısı kullanılmaya başlandı.
Rota virüs nedir ?
Rota virüs mide ve bağırsaklarda enfeksiyona neden olabilen
bir virüstür. Özellikle bebek ve çocuklarda ishalin en sık
sebebidir. Dünya çapında yaygın olarak görülür. Kış aylarında
ve ilk baharda salgınlar yapar. Yılda bir milyon çocuğun
ölümüne neden olur. 1998 de aşısı kullanılmaya başlandı.
Rota virüs belirtileri nelerdir ?
Rota virüs çok hızlı yayılır. Hastalık kirli ellerin ağza
teması sonucu bulaşır. Hasta kişinin etrafa dokunması,
tokalaşma, kirli oyuncaklar, kirli yüzeyler ile temas sonucu
kolayca bulaşır. Hasta çocuklar şikayetleri süresince ve
iyileştikten sonra bir süre hastalığı yayarlar. Kreşler ve
yuvalarda rota virüs salgınları sık görülür. Hastalık virüs
bulaştıktan 3 gün sonra başlar.
Rota virüs gastro enteriti
Ateş
Bulantı,
Kusma,
Kramp tarzında karın ağrıları,
Bol sulu kansız sümüksüz ishal ile seyreder.
İshal çok ağır değildir ancak 3 ila 9 gün sürer.
Birçok hasta bu sürenin sonunda kendi kendine iyileşse de
aşırı kusma ve ishal nedeniyle ciddi su kaybı olan bebeklerin
ve çocukların hastaneye yatırılmaları gerekir. Hastalık
bağışıklık bırakmaz ancak diğer rota vakaları giderek daha
hafif seyreder. Hastalık nadiren aşırı sıvı kaybına bağlı koma
ve ölümle sonuçlanabilir.
Rota enfeksiyonu nasıl teşhis edilir?
Hastalık dışkıda rota virüs testi ile teşhis edilir.
Rota enfeksiyonu kimlerde görülür?
Her çocuk hayatının ilk 5 yılında rota virüs enfeksiyonu
geçirir. 3 ila 35 ay arası bebeklerde rota enfeksiyonu ağır
seyreder ve şiddetli su kaybına neden olur. Rota virüs
enfeksiyonlarına bağlı hastane yatışlarının birçoğu bu yaş
gurubunda görülür. Çocuklar çok nadiren ardı ardına rota
enfeksiyonları geçirebilir. Büyük çocuklar ve erişkinlerde de
rota virüs ishalleri görülür. Çok çocuklu evlerde bebeklerde
başlayan rota enfeksiyonunun büyük kardeşlere hatta anne
babaya geçtiği görülebilir. Yaşlılarda rota virüs enfeksiyonu
nadirdir ancak tehlikeli su kabına ve koma ve ölüme yol
açabilir.
Rota virüs tedavisi
Viral enfeksiyonların tedavisinde antibiyotik kullanılmaz.
Rota virüs tedavisi bol sıvı takviyesi, destek tedavisi ve
istirahattır. Aşırı su kayıplarında vakit geçirmeden
hospitalizasyon gerekir.
Rota virüs enfeksiyonu nasıl önlenir
Rota virüs aşısı 1998 yılında kullanılmaya başlandı. Aşı
etkili ve kullanımı kolay bir aşıdır. Aşılama dışında
özellikle bebekli ve küçük çocuklu ailelerin el yıkama,
sanitasyon ve hijyen kurallarına dikkat etmesi önerilir.
Referanslar :
1. Reduction in Rotavirus After Vaccine Introduction — United
States, 2000-2009
MMWR. 2009; 58(41):1146-1149
2. Prevention of Rotavirus Gastroenteritis Among Infants and
Children Recommendations of the Advisory Committee on
Immunization Practices (ACIP)
MMWR. 2009; 58(RR02):1-25
3. Tate JE, Cortese MM, Payne DC, Curns AT, Yen C, Esposito
DH, et al. Uptake, Impact, and Effectiveness of Rotavirus
Vaccination in the United States. Pediatr Infect Dis J.
2011;30(1 Suppl):S56-60.
4. Yen C, Tate JE, Wenk JD, II Harris JM, Parashar UD.
Diarrhea-Associated Hospitalizations Among US Children Over 2
Rotavirus Seasons After Vaccine Introduction. Pediatrics.
doi:10.1542/peds.2010-1393.
5. Cortese MM, Tate JE, Simonsen L, Edelman L, Parashar UD.
Reduction in Gastroenteritis in United States Children and
Correlation With Early Rotavirus Vaccine Uptake From National
Medical Claims Databases.
2010;29(6):489-94
Pediatr
Infect
Dis
J.
İSHAL
Diare; Enterit;
Bir gün içinde üç den fazla sulu yumuşak dışkılama ya ishal
denir. Vücuttan su ve tuz kaybı olur. İshal; bebekler,
çocuklar ve yaşlılar için çok tehlikeli ve ölümcül olabilir.
İshaller:
Akut ishal: ani başlar ve kısa sürer,
Kronik ishal: birkaç günden uzun sürer,
Tekrarlayan ishal: aralıklı olarak iyileşip tekrarlayan
ishaldir.
İshal neden olur?
Birçok hastalık ishale neden olabilir bunlar içinde en
önemlileri mikrobik ishallerdir. Mikrobik ishallerin en önemli
bulgusu ishalle birlikte ateş olmasıdır. İshalle birlikte ateş
var ise bu evde geçiştirilecek bir ishal değil demektir ve
acilen doktora gitmek gerekir.
İshal sebepleri:
Besin intoleransı ( gıdaları sindirememeye bağlı
ishaller )
Bebekler ve yaşlılarda sık görülür, en sık
görülen sebebi laktoz intoleransıdır ve süt içmeyi
takiben ishalle birlikte gaz olur.
İlaçlara bağlı ishaller:
Antibiyotikler,
Magnezyum içeren mide ilaçları,
Birtakım Tansiyon ilaçları,
Kinin,
Kanser ilaçları ve kemoterapi ilaçları,
Laksatif ilaçlar,
Spastik kolit ( irritabl barsak hastalığı) ishal ve
kabızlık atakları olur,
Radyoterapiye bağlı barsak hasarı ve ishal,
Besin emiliminin bozulduğu malabsorbsyon sendromlarına
bağlı ishaller:
Celiak hastalığı,
Tropikal spru,
Kısa basak sendromu,
Whipple hastalığı,
Pankreas ve safra kesesi hastalıkları,
İltihabi barsak hastalıklarına bağlı ishaller,
Ülseratif kolit
Kron ( Crohn’s disease ) her ikisinde de kanlı
ishaller olur,
Kronik hastalıklara bağlı ishaller;
Kronik Karaciğer yetmezliği,
Diyabet,
Tiroit hastalıkları,
Böbrek üstü bezi hastalıkları,
Amiloidoz,
AİDS,
Kolon kanserleri,
Barsak cerrahisinden sonra gelişen ishaller;
Kısa barsak,
Kör barsak,
Cerrahi fistül ve anastomozlar,
Barsak enfeksiyonları ve gdıa zehirlenmeleri:
Bakteriyel;
Camphylobacter, Salmonella, Şigella, E.Coli
Viral;
Rota virüs, Aderno virüs, Norwalk virüs,
Cytomegalo virüs,
Parazitlere bağlı ishaller;
Giardiazis, Amipli
dizanteri,
Tenya,
Yuvarlak kurtlar, Kryptosporoidium,
Mantarlara bağlı ishaller;
Kandida ishale neden olur.
Suların ve gıdaların kirli olması, altyapının zayıf olası,
temiz su bulamamak sanitasyon ve hijyen kurallarına uymamak
ishal vakalarını arttıran ve salgınlara neden olan en önemli
sebeptir.
İmmün sitemin bozulması, immün sistemi bozan ilaçlar kullanmak
ishal riskini arttırır.
İshalin belirtileri nelerdir?
İshal vücuttan su ve tuz kaybıdır. Hem su kaybı hende sulu
yumuşak dışkılama birçok şikayete nende olur en sık görülen
şikayetler:
Sık dışkılama,
Bol sulu dışkılama,
Kramp tarzında karın ağrıları,
Dışkı tutmakta güçlük,
Dışkıda kan veya mukus görülmesi,
Ateş,
Kilo kaybı,
Halsizlik,
Bulantı,
Tansiyon düşüklüğü
Baş dönmesi, terleme,
İshal teşhisi nasıl konur?
İshal bir hatalık değil bir bulgudur. Altta yatan sebebin
teşhis edilmesi tedavi için gereklidir. İshalin sebebini
anlamak için doktorunuz size birçok soru soracaktır :
Ailede, iş yerinde, okulda başka ishal vakaları olup
olmadığı,
Yakın zamanda başka bir yere seyahat edip etmediğiniz,
İçme suyunuz,
Kreşe giden çocuğun olup olmadığı,
Kullandığınız ilaçlar,
İshal dışındaki şikayetleriniz ( karın ağrısı, bulantı,
ateş, gaz vb. ),
Geçirdiğiniz ameliyatlar sorulacaktır.
İshal teşhisinde en önemli test dışkının mikroskobik
incelemesi ve kan testleridir. Gerekirse barsak filmi ve
kolonoskopi- gastroskopi yapılır.
İshal tedavisi
İshal tedavisi sebebe yönelik olarak yapılır. Sebebi
bilinmeyen ishal kesilmeye çalışılmamalıdır. İshal vücudun bir
reaksiyonudur ve amacı bağırsakları rahatsız eden şeyin
vücuttan temizlenmeye çalışılmasıdır. Tedavide kaybedilen
suyun ve tuzun yerine konması ilk adımdır. Şikayetleri
arttırabilecek gıdalardan uzak durmak gerekir:
Baharatlı,
Yağlı,
Kızartma,
Yüksek fiber içeren,
Çiğ,
Sütlü,
Kafeinli gıdalardan uzak durulmalıdır.
İshal sırasında
Bol sulu,
Pişmiş,
Karbonhidrat ağırlıklı,
Az yağlı gıdalar tercih edilmelidir.
İshal tedavisinde kullanılan ilaçlar :
İshal sırasında doktor kontrolü ile ishal kesici ve dışkıyı
katılaştırıcı ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar invaziv
mikrobik ishallerin daha da alevlenmesine neden olacağından
bilinçsizce kullanılmamalıdır.
Mikrobik ishallerin bir çoğunda antibiyotik kullanmak gerekir.
Doktorun verdiği antibiyotik dozuna ve süresine dikkat
edilmelidir.
İshalden Korunma:
Ev halkını ishalden korumak için :
Sanitasyon ve hijyen kurallarına dikkat edilmeli,
El yıkama kurallarına uyulmalı,
İshal olan hastanın gıda ile uğraşması engellenmeli,
İçme ve kullanma sularına dikkat edilmelidir.
Pişmemiş gıda yenmemelidir.
5 yaş altı çocuklarda ishalin en büyük sebebi Rota virüs
enfeksiyonudur ve rotavirüs ishali aşı ile önlenebilir. Rota
virüs aşısının ilk dozu 6 -12. Haftalarda yapılır.
Referanslar:
1. Familydoctor.org
http://familydoctor.org/
2. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney
Diseases
http://digestive.niddk.nih.gov/
3. The College of Family Physicians of Canada
http://www.cfpc.ca/
4. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/
5. Celiac Disease. American Gastroenterological Association
website. Available at: http://www.gastro.org . July 28, 2008.
6. Diarrhea. National Institute of Diabetes and Digestive and
Kidney
Diseases
website.
Available
at:
http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/diarrhea/index.h
tm . July 28, 2008.
7. Kleigman RM, Jensen HB, Behrman RE, Stanton BF, eds. Nelson
Textbook of Pediatrics. 18th ed. Philadelphia, PA: Saunders
Elsevier; 2007.
8. Robinson DL, McKenzie C. Primary Care Medicine . 4th ed.
Philadelphia, PA: Lippincott, Williams, and Wilkins;2000.
9. 1/4/2011 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Allen S,
Martinez E, Gregorio G, Dans L. Probiotics for treating acute
infectious diarrhoea.
2010;(12):CD003048
Cochrane
Database
Syst
Rev.
ADENOVİRÜS
Adenovirüs doğada yaygın olarak bulunur ve insanda birçok
enfeksiyona neden olur. Özellikle :
•
•
Akciğer,
Göz,
•
•
•
açar.
İdrar yolları,
Bağırsak,
Beyin ve nörolojik sistem enfeksiyonlarına yol
Adeno virüs yaşlılar, bebekler ve immün sistemi zayıf
insanlarda ciddi ve ölümcül seyreden hastalıklara neden
olabilir. Her yaşta görülür, akciğerde zatüre, idrar yolu
enfeksiyonu ve sistit, gözlerde konjoctivit, çocuklarda ishal
ile seyreden bağırsak enfeksiyonlarına hatta beyinde menenjit
ve ensefalitlere yol açabilir. Akciğer enfeksiyonu bronşitten
zatüre ye dek ilerleyebilir. Adenovirüs yenidoğan bebeklerde
ishal yapar. Okullar, yurtlar, kışlalar, kreşler ve huzur
evlerinde salgınlara neden olur.
Adenovirüs nasıl bulaşır ?
Adenovirüs havadan solunum yoluyla, gıdalar ile ağızdan ve en
çok dış ortama temas sonucu eller yoluyla bulaşır. Virüs dış
ortama dayanıklıdır ve uzun süre canlı kalır. Ortama elle
temas edip daha sonra ellerin ağız, göz, buruna dokundurulması
ile virüs bulaşır.
Adenovirüs hastalıkları
Adenovirüse bağlı akciğer hastalığı basit bir soğuk algınlığı
şeklinde olabileceği gibi ağır bir zatüre şeklinde de
seyredebilir, en sık şikayetler:
•
•
•
•
•
Öksürük,
Ateş,
Boğaz ağrısı,
Burun akıntısı,
Gözlerde kızarıklık ( konjoktivit )
olur.
Bu şikayetler grip ile karışır. Basit laboratuar testleri ile
adenoviüs tespit edilebilir. Bazen sadece konjoktivit yapar.
Tek gözde başlayan kızarıklık ve hafif ateş görülür birkaç gün
içinde diğer göze yayılır, hastalık bulaşıcıdır. Kalabalık
yerlerde salgınlarına neden olur. Bebeklerde ishal yapar bol
sulu, kansız ve sümüksüzdür, hafif ateş, bulantı ve kusma
olur. Dışkı testi ile Adenovirüs ishali kolayca tespit edilir.
İdrar yolu enfeksiyonu yapabilir:
•
•
•
•
•
Ateş,
İdrar yaparken yanma,
Sık idrara çıkma,
İdrar tutmakta zorluk,
Bazen kanlı idrar a neden olur.
İmmun sistemi bozuk kişilerde Adenovirüs menenjit ansefalit
yapabilir. Adenovirüs ebağlı hastalıklarda kuluçka süresi 4-5
gündür. Hastalar şikayetler başlamadan birkaç gün önce
hastalığı yaymaya başlarlar ve hastalık geçtikten sonra
haftalarca virüsü yaymaya devam ederler.
Adenovirüs enfeksiyonlarında tedavi:
Adenovirüs hastalıklarının spesifik tedavisi yoktur.
Antibiyotik tedavide etkisizdir. Hastaların istirahatı ve
destek tedavisi gerekir. Hastaların akut dönemde istirahat
etmeleri diğer insanlara bulaşmayı önlemek açısından
önemlidir. Birçok hasta kısa sürede kendi kendine düzelir.
Bulaşmayı önlemek için :
Ellerinizi sık sık yıkayın,
Öksürürken ve hapşırırken ağzınızı kapatın,
Kağıt mendillerinizi çöpe atın,
Kalabalık yerlerde uzun süre kalmayın,
Bulunduğunuz yeri sık sık havalandırın.
Referanslar:
1- American Academy of Pediatrics. Adenovirus Infections. In:
Pickering LK, Baker CJ, Kimberlin DW, Long SS, eds. 2009 Red
Book: Report of the Committee on Infectious Diseases. 28th ed.
Elk Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics; 2009:
204-6.
2- Wold WSM, Horwitz MS. Adenoviruses. In: Fields BN, Knipe
DM, Howley PM, eds. Fields Virology. 5th ed. Philadelphia:
Lippincott-Raven; 2007: 2395-436.
3- Foy HM. Adenoviruses. In: Evans A, Kaslow R, eds. Viral
Infections in Humans: epidemiology and control. 4th ed. New
York: Plenum; 1997:119