bobinli

DÖNER BOBİNLİ ÖLÇÜ ALETİ
Bu aletin çalışma prensibi bir mıknatıs alanı içinde bulunan ve içinden akım geçen bir
iletkene yapılan etkiye dayanır. Döner bobinden akım geçince dönen bobinin etrafında bir
manyetik alan oluşur. Bu manyetik alanın şiddeti bobinden geçen akım şiddetine bağlıdır. Daimi
mıknatıs alan şiddeti ise sabittir.Pratikte çok kullanılan bu ölçü aletinin en can alıcı noktası
amortismanın "fukoult" frenli olmasıdır.Bu sisteme göre manyetik alan içinde dönen alüminyum
çerçeve içinde "Lenz" kanununa göre; e= -n.dQ/dt indüklenir.Bu gerilimden dolayı alüminyum
çerçeve üzerinden geçen akımların (fukoult akımlarının)meydana getirdiği manyetik alanlar
daimi mıknatısın meydana getirdiği alana zıt yöndedir.
N
N
N
S
S
+
+
-
+
-
S
S
S
N
N
İletkenin hareket yönü iletkenden geçen akımın yönü ile kutup alanının
yönüne bağlıdır. Birinci duruma göre beşinci durumdan da anlaşılacağına göre her ikisi aynı anda
değişirse hareket yönü değişmez. D.C. motorlarında olduğu gibi. (Hareket yönü sol el kaidesi ile
bulunur.)
Döner bobinli ölçü aletleri esas olarak, kuvvetli bir daimi mıknatısın kutupları arasında
dönen bir bobinden oluşmaktadır. At nalı şeklinde bir mıknatısın içine bir bobin yerleştirilmiştir.
Kuvvetli ve düzgün bir manyetik alan temin etmek için yumuşak demirden sabit bir göbek bobin
içine yerleştirilmiştir.
Döner bobine akım, birbirine zıt yönde sarılmış ve fosforlu bronzdan yapılmış iki spiral
yay ile verilir. Bu yaylar aynı zamanda sıcaklığın değişimlerini dengelemek amacıyla
kullanılırlar.
Döner bobinli ölçü aletlerinde alan, mıknatıs tarafından oluşturulmaktadır. Bu nedenle, en
küçük akım ve gerilimler ölçülebilirler.
Bu aletler doğru akım devrelerinde kullanılırlar. Diğer taraftan böyle bir alete alternatif
gerilim uygulanacak olursa, akım yönü frekansa göre yön değiştirecektir. Oysa gerek bobin ve
gerekse ona bağlı ibre bu yön değişikliğine uyamaz ve sıfır noktasından itibaren titremeye başlar.
Bu yüzden bu aletler alternatif akım devrelerinde kullanılamazlar.
Döner bobinli ölçü aletleri duyarlıdırlar. Çok küçük akımlarda bile büyük sapma yaparlar.
Aşırı yüklere dayanıklılıkları azdır. Dış manyetik alanlardan etkilenmezler. Kullanım alanları
geniştir.
Ampermetre ve voltmetre olarak kullanılabilirler. Ampermetre ve voltmetre olarak imal
edilip, değişik gerilim ve akım değerlerinde ölçmeler yapılabilir.
Alternatif akımda ölçme yapamadıklarından redresörler kullanılarak doğru akıma
çevrilirler. Böylece bu redresörlerle bu sakınca da giderilebilir. Sarfiyatları çok azdır. Genel
olarak ampermetreleri şöntsüz, voltmetreleri ön dirençsiz kullanılamaz.
Bu döner bobinin içinde kırmızı bir demir vardır. Bu kırmızı demir geçirgenliği artırmak
için kullanılmıştır. Sıfır ayarı aletin sol tarafında sıfır ayar vidası ile yapılmaktadır. İçinde ters
sarılmış yay vardır .
Yaylar kontrol kuvvetini sağlar ve gelen akımı geçirir. Döner bobinli ölçü aletleri farklı sıcaklık
ortamlarında kullanılabildiklerinden ibre zarar görebilir. Ancak birbirine ters sarılmış iki yay ters
yönde sıcaklık değişikliklerinden etkileneceği için bir zarar durumu ortaya çıkmaz.
Döner bobinli ölçü aletinin mıknatısının içinde bobin manyetik alanlar oluşturur. Bu
oluşan manyetik alanlar da saptırma kuvvetini oluşturur.
ALTERNATÖR HALİ
Bu sefer manyetik alan içindeki iletkeni biz hareket ettirirsek iletkende bir indükleme
akımı doğar. Bu akımın yönü iletkenin hareket yönüne manyetik alan yönüne bağlıdır. Burada
sağ el kaidesi kullanılır.
N
N
S
S
+
-
-
+
S
S
N
N