Slayt 1 - Yum-Bir
advertisement
AB Ortak Piyasa Düzeni ve Yumurta Pazarlama Standartları Dr. Gülçin KARAŞ DUMAN Avrupa Birliği İşleri Uzmanı/Koordinatör Avrupa Birliği Bakanlığı Tarım ve Balıkçılık Başkanlığı II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 1 AVRUPA BİRLİĞİ – Tek Pazar • 28 Üye Devlet • > 500 milyon tüketici (Dünya nüfusunun %7’si) • 20 milyon KOBİ • Dünya ekonomisinin en büyük gayrı safi hasılası • Dünya ithalat ve ihracat hacminin %20’si • Dünyanın en büyük gıda ithalatçısı ve önde gelen ihracatçısı II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 2 AB ORTAK TARIM POLİTİKASI (OTP) • AB’nin ilk ortak politikasıdır (1962). • 120.000 sayfayı aşan AB müktesebatının yaklaşık yarısı tarım ile ilgilidir. • AB’de ≅14 milyon çiftçi bulunmaktadır; gıda sektöründe ≅ 4 milyon kişi çalışmaktadır. • Tarım sektörünün ve tarımsal gıda sanayiinin gayrı safi hasılaya katkısı %6 oranındadır; toplam istihdamdaki payı ise %7’dir. • Genişleme dalgalarına karşın, zamanla AB bütçesindeki payı önemli ölçüde azalmıştır. - 1985’te %73 iken 2015’te %39.4 • Azalmasına karşın önemini koruyan bütçe payı, tarımın stratejik önemi ile ilişkilidir. II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 3 OTP’NİN TEMELLERİ AET’yi kuran Roma Antlaşması’nda (1957) OTP’nin temel amaçları şu şekilde belirlenmiştir: Madde 33 tarım sektöründe verimliliği artırmak çiftçilerin gelirlerini ve yaşam standartlarını yükseltmek tarımsal piyasalarda istikrarı temin etmek tarımsal ürün arzını güvence altına almak tüketicilerin tarımsal ürünleri uygun fiyatlarda satın alabilmelerini sağlamak * Bu amaçlar, Avrupa Birliği’nin İşleyişine Dair Antlaşma olarak da bilinen Lizbon Antlaşması’nda (2007) (Madde 39) aynen korunmuştur. II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 4 OTP’NİN İLKELERİ TEK PAZAR TOPLULUK TERCİHİ II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya MALİ SORUMLULUK 5 OTP’NİN GELİŞİMİ Verimlilik Rekabetçilik Sürdürülebilirlik İlk Yıllar Üretim fazlası Aşırı harcamalar Uluslararası gerilim Yapısal tedbirler 2013 Reformu Kriz Yılları Gıda güvencesi Verim artışı Pazar dengesi Ürün destekleri 1992 Reformu Gündem 2000 2003 OTP Reformu 2008 OTP Sağlık Kontrolü Piyasa yönelimi Üretim fazlasında azalma Reform sürecinin derinleştirilmesi Çevre Rekabet edebilirlik Gelir istikrarı Bütçe dengesi Kırsal kalkınma Tüketici talepleri Kırsal kalkınma 2003 Reformu’nun pekiştirilmesi Çevre Yeni güçlükler Sadeleştirme Risk yönetimi DTÖ ile uyumluluk Gıda arzında süreklilik + Sürdürülebilir doğal kaynak yönetimi + Dengeli bölgesel kalkınma II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 6 AB Ortak Tarım Politikası (OTP) OTP BİRİNCİ SÜTUN İKİNCİ SÜTUN Ortak Piyasa Düzeni Kırsal Kalkınma + Kamu Yararı Piyasa Tedbirleri * + Gelir Desteği GIDA ÜRETİMİ ÇEVRENİN KORUNMASI SÜRDÜRÜLEBİLİR ve DENGELİ KIRSAL KALKINMA II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 7 AB NEDEN PİYASA TEDBİRLERİ UYGULUYOR? Tarımsal üretimi etkileyen doğal, sosyal ve ekonomik riskler ve belirsizlikler Don, taşkın, kuraklık ve hayvan hastalıkları vb. risklere karşı risk yönetimi gereksinimi Tarım piyasalarındaki yüksek değişkenlik Tarım sektörü çalışanlarının AB ortalaması altındaki gelir oranı Kırsal çevrenin ve biyoçeşitliliğin korunması, arazilerin terkinin önlenmesi gibi tarımsal üretimin kamu yararına hizmet eden katkılarının sürekliliğinin sağlanması ihtiyacı Tarımsal üretimin en elverişli bölgelerle sınırlanmaksızın, kısıtları/elverişsizlikleri bulunan ve rekabet gücü daha sınırlı bölgelerde de yapılması amacı II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 8 «AVRUPA BİRLİĞİ ve OTP» TÜRK TARIM SEKTÖRÜNÜ NEDEN İLGİLENDİRİYOR? AB’ye üye olunması, ülkemizce izlenen bir devlet politikasıdır. 1999 yılında AB tarafından aday ülke ilan edilen Türkiye, 2005 yılından bu yana AB ile katılım müzakerelerini, AB müktesebatını üstlenme ve uygulama taahhüdü temelinde sürdürmektedir. AB, ülkemizin önemli bir ticari ortağıdır ve tarım/hayvancılık/su ürünleri ihracatı için önemli bir pazardır. AB Ortak Tarım Politikası (OTP); Fasıl 11 (Tarım ve Kırsal Kalkınma) ve 12 (Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı) alanında üstlenmekle ve uygulamakla yükümlü olduğumuz AB müktesebatını ve AB’ye tarım/hayvancılık/su ürünleri ihraç etmek isteyen üçüncü ülkelerin karşılaması gereken koşulları belirlemektedir. II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 9 «AVRUPA BİRLİĞİ ve OTP » TÜRK TARIM SEKTÖRÜNÜ NEDEN İLGİLENDİRİYOR? OTP’nin ülkemizce takibi; AB’ye uyumun muhtemel etkilerinin analiz edilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması; AB’ye uyum amacıyla yapılması gereken çalışmaların belirlenmesi, önceliklendirilmesi, takvimlendirilmesi ve bütçelendirilmesi; Katılım müzakereleri sürecinde AB’den talep edilmesine gereksinim duyulabilecek muhtemel geçiş süreleri ve istisnaların belirlenmesi; AB’ye uyum için gereksinim duyulan teknik ve mali desteğin belirlenmesi; Teknik ve mali destek taleplerinin AB’ye sunulması (programlanması-projelendirilmesi); AB’ye ihraç edilen/edilmesi hedeflenen tarım/hayvancılık/su ürünleri için aranan koşullarla ilgili güncel bilgi sahibi olunabilmesi için gereklidir. II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 10 AB YUMURTA SEKTÖRÜ AB, yumurta üretiminde kendine yeter durumdadır (2014’te %103). Fransa, İspanya, İtalya, Almanya, Polonya, Hollanda ve İngiltere başlıca üretici ülkelerdir. 2013 yılında AB’de 6.4 milyon sofralık yumurta üretilmiş; (kuluçkalık yumurta hariç) AB üyesi olmayan ülkelere 214.617 ton yumurta ihraç edilmiş; (kuluçkalık yumurta hariç) üçüncü ülkelerden 20.454 ton yumurta ithal edilmiştir. Yumurta ithalatı sınırlı düzeyde olup, üçüncü ülke fiyat avantajlarından yararlanmaya yöneliktir ve kabuklu yumurta ithalatındaki lojistik kısıtlardan ötürü yumurta tozu ağırlıklıdır. Eurostat verilerine göre 2011 yılında, AB-27’de kişi başı yıllık ortalama yumurta tüketim miktarı 12 kg idi. II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 11 AVRUPA BİRLİĞİ – Yumurta İthalatı ve İhracatı (Kuluçkalık yumurta hariç) Avrupa Komisyonu verilerine göre: 2014 yılında yumurta ithalatı yapılan başlıca ülkeler: - Hindistan 5606 ton %42,3 - ABD 3930 ton %29,7 - Arjantin 1433 ton %10,8 - Norveç 1280 ton %9,7 - Ukrayna 163 ton %1,2 2014 yılında yumurta ihracatı yapılan başlıca ülkeler: - Japonya 78,765 ton %34 - İsviçre 39,379 ton %17 - Angola 16,077 ton %7 - Birleşik Arap Emirlikleri 8118 ton %4 - İsrail 3491 ton %2 II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 12 AB YUMURTA SEKTÖRÜ Yumurta sektörünün örgütsel yapısı üye ülkelere göre farklılık göstermektedir. Entegre yapılanmanın olduğu ülkelerde, büyük ölçekli işletmelerde kafeste üretim yaygın iken, alternatif (kafessiz) üretim sistemlerinin ağırlıklı olduğu ülkelerde ise, işletme ölçeği daha küçüktür. Kafeste üretim yapan büyük üreticiler, ürün portföylerini genişletmek için alternatif üretim yapan üreticilerle sözleşme yapabilmektedir. Son on yılda, AB’de yumurta piyasalarını yakın zamanda etkileyen başlıca unsurlar: - hayvan refahı mevzuatının uygulaması (geleneksel kafeslerin yasaklanması) - kuş gribi salgınları (1999, 2003, 2006) - girdi (yem) maliyetleridir. Çevre, gıda güvenliği, hayvan sağlığı, halk sağlığı ve GDO mevzuatı yükümlülüklerinin, sektörün rekabet gücüne olumsuz etkileri söz konusudur. II. Yumurta Zirvesi / 5-8 Kasım 2015 - Antalya 13 2012 Yılında AB Mevzuatı Yükümlülüklerinden Kaynaklanan Üretim Maliyetleri (AB Üreticileri için %15.1 Ek Maliyet) Nitrat Direktifi Amonyak emisyonu Salmonella spp. kontrolü Et ve kemik unu yasağı GDO mevzuatı Gaga kesimi Barındırma yoğunluğu Zenginleştirilmiş kafesler Esas üretim maliyeti genel 14 Yumurta Ortak Piyasa Düzeni - Kapsam Kümes hayvanlarının kabuklu yumurtaları (taze, dayanıklı hale getirilmiş veya pişirilmiş) (kuluçkalık yumurtalar hariç) (GTİP No: 0407) Kuşların ve kümes hayvanlarının kabuksuz yumurtaları ve yumurta sarıları (taze, kurutulmuş, buharla veya kaynar su ile pişirilmiş, kalıplanmış, dondurulmuş veya diğer bir şekilde dayanıklılığı artırılmış) (ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeler içersin içermesin) (insan tüketimine uygun olmayanlar hariç) (GTİP No: 0408) 15 Yumurta Ortak Piyasa Düzeni (OPD) Diğer bazı tarım ürünleri için getirilen düzenlemelere kıyasla, esasen sınırlarda korumaya dayalı görece «hafif» düzenlemeleri kapsar: - İthalat rejimi (ithalat vergisi, ithalat lisansı, tarife kotası, ek vergi) İthalat vergisi, temel koruma aracı olup, %50 oranında düşürülmesi veya sıfırlanması durumunda AB üreticilerinin üçüncü ülke üreticileriyle rekabet şansı büyük ölçüde azalacaktır. - İhracat rejimi (ihracat lisansı, ihracat geri ödemesi) İhracat geri ödemeleri, 2013 yılı ortası itibarıyla sıfırlanmış olup, Komisyon tarafından ancak piyasada ciddi bir kriz yaşanması durumunda devreye sokulabilir. - Yumurta pazarlama standartları (yumurta ve kuluçkalık yumurta için) Müdahale alımı, garanti edilmiş fiyatlar, doğrudan ödeme vb. fiyat destek mekanizmalarını kapsamaz. 16 İstisnai Piyasa Destek Tedbirleri 1308/2013 sayılı Tüzük uyarınca (Madde 219-222); • Piyasaların - AB içinde ve dışında fiyatların aşırı yükselmesi veya düşmesi - hayvan hastalıkları çıkışı (hastalıkla mücadeleye bağlı ticari kısıtlamalar) veya - halk/hayvan/bitki sağlığı riskleri nedeniyle tüketici güven kaybına bağlı olarak olumsuz etkilendiği durumlarda istisnai piyasa destek tedbirleri alınabilir. • İstisnai piyasa destek tedbirleri, üye ülkelerin talebiyle; – – – – – yumurta kanatlı eti sığır ve dana eti domuz eti koyun ve keçi eti – süt ve süt ürünleri sektörleri için alınabilir. 17 İstisnai Piyasa Destek Tedbirleri • Kriz durumunda acilen alınmasına ihtiyaç duyulan istisnai piyasa tedbirlerinin maliyeti, Kriz Rezervi’nden karşılanır. • Kriz Rezervi, OTP’nin birinci sütununun finansmanında kullanılan Avrupa Tarımsal Garanti Fonu altında oluşturulmuştur ve 2014 yılından bu yana, özel depolama yardımı ve müdahale alımları gibi geleneksel piyasa müdahale araçlarının yanı sıra acil tedbirlerin finansmanında da kullanılmaktadır. • Kriz Rezervi: – Üye ülkelerin, hayvan hastalıkları çıkışında hastalıkla mücadele amacıyla aldıkları sağlık ve veterinerlik tedbirlerinin maliyetinin %50 oranında eş-finansmanı; – Halihazırda sıfırlanmış olmakla birlikte, gerektiğinde belirli miktarlar ve süreler için yeniden uygulanabilecek olan ihracat geri ödemelerinin finansmanı için kullanılır. 18 Yumurta için Haftalık Fiyat Bildirimleri Üye ülkeler, her hafta Çarşamba günü Brüksel saatiyle 12.00’ye kadar, Avrupa Komisyonu’na: kafeste yetiştirilen/kafes üretiminin temsili olmadığı hallerde alternatif yöntemlerle yetiştirilen yumurtacı tavuklardan elde edilmiş A sınıfı yumurtaların (L ve M ağırlık sınıflarının ortalaması) paketleme merkezlerindeki ortalama satış fiyatlarını bildirir. Fiyatlar, ülkenin ulusal para birimi cinsinden, KDV hariç 100 kg yumurta için bildirilir. Bildirim, elektronik sistem üzerinden yapılır. Haftalık yumurta fiyatı bildirimleriyle: AB yumurta piyasasındaki gelişmeler Komisyon tarafından takip edilir. Hayvan hastalıklarına veya hayvan/halk sağlığı riskleri nedeniyle tüketici güven kaybına bağlı kriz durumlarında piyasa destek tedbirleri alınır. 19 Yumurta OPD – Müdahale Mantığı TEDBİR İthalat Vergisi İhracat Geri Ödemesi AB iç pazarından iç arzın kalıcı olarak uzaklaştırılması Tedbirin İşlevi Yumurta ticaretinde Topluluk tercihinin korunması Tedbirden Beklenen Birincil Etki Yumurtanın AB iç pazarından karşılanmasına yönelik talepte artış Yumurtanın AB iç pazarından karşılanmasına yönelik talepte artış AB fiyatlarının dünya fiyatlarının üzerinde bir düzeyde korunması AB fiyatlarının dünya fiyatlarının üzerinde bir düzeyde korunması İşletme gelirlerinin sabitlenmesi/artışı İşletme gelirlerinin sabitlenmesi/artışı Amaç 2: Çiftçilerin gelirlerini ve yaşam standartlarını yükseltmek Amaç 1: Tarım sektöründe verimliliği artırmak Amaç 2: Çiftçilerin gelirlerini ve yaşam standartlarını yükseltmek Amaç 3: Tarımsal piyasalarda istikrarı temin etmek Tedbirden Beklenen İkincil Etki Tedbirle Ulaşılması Hedeflenen Lizbon Antlaşması Amaçları Amaç 3: Tarımsal piyasalarda istikrarı temin etmek AB üreticilerinin dünya piyasalarında rekabet edebilmesi Yumurta Pazarlama Standartları Pazarlanan yumurtanın kalitesinin artırılması Yumurtanın AB iç pazarından karşılanmasına yönelik talepte artış İşletme gelirinde artış Amaç 2: Çiftçilerin gelirlerini ve yaşam standartlarını yükseltmek 20 20 Yumurta Pazarlama Standartları • 589/2008 (AT) sayılı Komisyon Tüzüğü ile belirlenmiştir. Bu Tüzük ile; - AB sınırları içerisinde üretilen ve tüketilen - AB’ye üçüncü ülkelerden ithal edilen - AB’den üçüncü ülkelere ihraç edilen kabuklu tavuk yumurtaları için pazarlama standartları belirlenmiştir. 21 AB Yumurta Pazarlama Standartları Neden Geliştirildi? • Doğrudan insan tüketimine uygun olan ve olmayan yumurtaların ayırımı; • Gıda güvenliği çerçevesinde, geriye dönük izleme yapılabilmesi; • Yumurta kalitesinin ve satışının artırılması; • Hileli uygulamaların önlenmesi; • Tüketicilerin farklı kalite ve ağırlıktaki yumurtaları ayırt edebilmesi ve yumurta üretim yöntemi ile ilgili olarak bilgilendirilmesi amacıyla… Bu aşamada hayvan refahına değinmek gerekir. 22 Hayvan Refahı • AB’de hayvan refahı; bitki ve hayvan sağlığı ile gıda güvenliğinin yanı sıra «bütüncül gıda güvenliği» yaklaşımının dört ana unsurundan biridir. • Hayvan refahının sağlanması, hayvan sağlığının korunmasına da yardımcı bir unsur olarak AB’de çiftlik hayvanları yetiştiriciliğinin önemli bir koşuludur. • Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi, AB tarafından 1988’de imzalanarak 1989’da yürürlüğe girmiş, ülkemizce 2007’de imzalanmıştır. • Hayvanlara tanınması gereken temel özgürlükler çerçevesinde hayvan refahının beş temel ilkesi: - hayvanların aç ve susuz bırakılmaması; - hayvanlar için uygun barınak ve çevre koşullarının sağlanması; - hayvanların çarpma, yaralanma ve hastalıklardan korunması; - hayvanlara normal davranışlarını sergileyebilme olanağı tanınması; - hayvanların korku ve stresten korunmasıdır. 23 AB’de Yumurtacı Tavuk Refahı • Yumurta tavukçuluğunda karşılanması gereken asgari hayvan refahı standartları, 1999/74 sayılı Konsey Direktifi ile belirlenmiştir. • Bu Direktif uyarınca, AB’de yumurta üretiminde: – geleneksel kafeslerin kullanımı 2012 yılından bu yana yasaktır; – yalnızca zenginleştirilmiş kafesler ve alternatif (kafessiz) sistemler kullanılabilir. • Direktif hükümleri: – <350 yumurtacı tavuk bulunduran işletmeler ve anaç işletmeleri için geçerli değildir. • Alternatif (kafessiz) sistemler ve zenginleştirilmiş kafesler için hükümler içerir: • • • • • Ekipman: Yemlik, suluk, tünek, folluk Zemin ve altlık Barındırma yoğunluğu Açık alana çıkış delikleri Kafes ve kümes zemini arası mesafe, izin verilen kafes yüksekliği, kafesler arası koridor genişliği, vs. 24 1999/74 sayılı Konsey Direktifi Gereklilikleri ve Organik Yumurta Üretim Koşulları Kriterler Barındırma Yoğunluğu Zenginleştirilmiş Kafes Tünekli Sistem 750 cm2/tavuk Serbest Yetiştirme Sistemi 9 tavuk/m2 Organik 6 tavuk/m2 7 tavuk başına 1 folluk; 1 m2/120 tavuk (grup follukları) Folluk Var Tünek 15 cm/tavuk 15 cm/tavuk-yükseltilmiş tünekler 18 cm/tavukyükseltilmiş tünekler Altlık Var ≥ 250 cm2 altlıklı alan/tavuk; altlık, zeminin ≥ 1/3’ünü kaplar altlık, zeminin ≥ 1/3’ünü kaplar Açık hava erişimi Gaga kesimi Yok Yapılabilir Tırnak aşındırıcı Yok Yapılabilir Var 2500 tavuk/hektar2 1 tavuk/4 m2 Yapılabilir Sistematik gaga kesimine izin verilmez Üye Ülke Bildirimlerine Göre (Malta Hariç), 2013 Yılında AB’de Farklı Yöntemlerle Yetiştirilen Yumurtacı Tavuk Sayıları Toplam Yumurtacı Tavuk Sayısı: 380.5 milyon Serbest Yetiştirme Sistemi Tünekli Sistem Organik Geleneksel Kafes Zenginleştirilmiş Kafes 26 kg başına sent 2013 Yılında AB’de Zenginleştirilmiş Kafeslerde Ortalama Yumurta Üretim Maliyetinin Bazı Üçüncü (AB Üyesi Olmayan) Ülkelerde Geleneksel Kafeslerde Ortalama Yumurta Üretim Maliyeti ile Karşılaştırması (kg yumurta başına sent) tavuk yem diğer işgücü barındırma genel AB’de mevzuat gereği uyulması zorunlu olan hayvan refahı kuralları, bu kurallara tabi olmayan üçüncü ülke üreticilerine kıyasla AB üreticileri için %7 ek maliyete neden olmaktadır. 27 kg başına sent 2013 Yılında AB’yi Temsilen Almanya’da ve Bazı Üçüncü (AB Üyesi Olmayan) Ülkelerde Kabuklu Yumurtanın Ortalama Satış Fiyatının Karşılaştırması (kg yumurta başına sent) üretim maliyeti sevkiyat ithalat vergisi Gelecekte imzalanabilecek çok taraflı ve ikili ticaret anlaşmaları neticesinde; • üçüncü ülkelere uygulanan vergi tarifesinde %50 indirim yapıldığı takdirde, Ukrayna ve Hindistan’ın kabuklu yumurta için AB pazarında rekabet edebileceği; • ithalat vergisi sıfırlandığı ve döviz kurunda %10 azalma olduğu takdirde ise, tüm üçüncü ülkelerin AB pazarında çok rekabetçi konuma geçeceği öngörülmüştür. 28 Yumurta Pazarlama Standartları Yumurtaların Kalite Sınıflandırması • Kabuklu tavuk yumurtaları, kalite bakımından: - A sınıfı (taze) Doğrudan insan tüketimine sunulabilen taze sofralık yumurtalar; gıda sanayiinde de kullanılabilir - B sınıfı (ikinci kalite) A sınıfı yumurtaların özelliklerini taşımayan, ikinci kalite, gıda sanayiinde veya başka sanayi kollarında kullanılan yumurtalar olarak sınıflandırılır. • İnsan tüketimine uygun olmayan yumurtalar “endüstriyel yumurta” olarak tanımlanır. Endüstriyel yumurtalar, gıda sanayii haricinde diğer sanayi kollarında kullanılır. • Kalite sınıflandırmasında, UNECE standartları esas alınmıştır. 29 Yumurtaların Kalite Sınıflandırması A SINIFI B SINIFI Kabuk ve Kutikula • Normal biçimli • Temiz • Hasarsız • Normal biçimli (küçük deformasyonlar olabilir) • Kirli olabilir • Çatlak olabilir Hava Boşluğu • Yüksekliği ≤ 6 mm • «Ekstra/Çok» taze yumurtalar için ≤ 4 mm • Sabit/hareketsiz • Yüksekliği > 6 mm ve ≤9 mm • Hareketli olabilir Yumurta Akı • Berrak ve saydam • Yarı-saydam Yumurta Sarısı • Işık muayenesinde gölge şeklinde gözlenir • Dış hattı belirsizdir • Yumurta döndürüldüğünde, hafifçe hareket ederek merkezdeki yerini alır • Işık muayenesinde belirgin şekilde gözlenir • Biraz basıktır • Hareketlidir Döl • Gözle görülür gelişme yoktur • Gözle görülür gelişme yoktur Koku • Kokusuz • Kokusuz Yabancı Madde • Yabancı madde içermez • Yabancı madde içermez A SINIFI YUMURTALAR • Sınıflandırılmadan önce veya sonra temizlenemez ve yıkanamaz. * 2003 yılında, yumurta paketleme merkezlerine yumurta yıkama işlemi için onay vermiş olan üye ülkelerde, söz konusu işletmelerin ulusal kurallara uygun faaliyet göstermesi ve yıkanmış yumurtaların yalnızca bu ülkelerin iç pazarında satışa sunulması koşuluyla yıkama işlemine izin verilir. • Dayanıklılığı artırılmak üzere herhangi bir işleme tabi tutulamaz. • Sıcaklığın yapay olarak 5°C’nin altında tutulduğu bir yerde/tesiste soğutulamaz. * Taşıma sırasında 24 saati aşmamak koşuluyla ve perakende satış yerlerinde ve ek binalarında 72 saati aşmamak koşuluyla 5°C’nin altında bir sıcaklıkta tutulmuş olan yumurtalar soğutulmuş olarak kabul edilmez. • Yıkama ve soğutmaya ilişkin kurallarda, EFSA’nın bilimsel görüşleri esas alınmıştır. 31 Yumurtaların Ağırlık Sınıflandırması • A sınıfı yumurtalar, ağırlıklarına göre 4 grup altında sınıflandırılır: XL L M S Çok Büyük Büyük Orta Boy Küçük (≥ 73 g) (≥ 63 g ve < 73 g) (≥ 53 g ve < 63 g) (< 53 g) • Gıda sanayiinde ve diğer sanayi kollarında kullanılan (B sınıfı) yumurtalar, ağırlığa göre sınıflandırılmaz. • A kalite yumurtaların ağırlık sınıfı, yukarıda gösterilen harflerle veya terimlerle veya her ikisiyle ve istenirse ağırlık aralığıyla birlikte belirtilir. • Aynı ambalajda farklı ağırlıklarda yumurtalar birarada paketlenmişse, yumurtaların asgari net ağırlığı gram olarak belirtilir ve ambalajın dışında «Farklı Boylarda Yumurta İçerir» veya benzer bir ibare yer alır. 32 Yumurtaların Damgalanması A sınıfı yumurtaların üzerine: - üretim yöntemini - menşe ülkeyi - ve üretim işletmesini belirten bir kod damgalanması zorunludur. Örnek Kod : 2UK12345 - Üretim yöntemini belirten tek basamaklı sayı 0 Organik 1 Serbest Yetiştirme Sistemi 2 Tünekli Sistem 3 Zenginleştirilmiş Kafes - Menşe ülkeyi (üye devleti) belirten iki harfli kod - Üretim işletmesini belirten özgün tanımlama numarası 33 Yumurtaların Damgalanması A sınıfı yumurtaların üzerine, zorunlu olmamakla birlikte: - son tüketim tarihi - tüketiciyi bilgilendirme amaçlı diğer tarihler - kalite sınıfı - ağırlık sınıfı - paketleme merkezi kodu - paketleme merkezinin adı - ticari marka da damgalanabilir. 34 Yumurtaların Damgalanması İngiltere’den «British Lion Quality» örneği Üretim Yöntemi: 0 – Organik 1 – Serbest Yetiştirme 2 – Tünekli Sistem 3 - Kafes Ticari Marka Damgası (isteğe bağlı) Menşe Ülke UK: İngiltere Üretici Kodu Yumurtanın hangi işletmede üretildiğini gösteren özgün kod. Son Tüketim Tarihi (isteğe bağlı) 35 Yumurtaların Damgalanması • B sınıfı yumurtaların üzerine üretici kodu ve/veya ayırımlarına olanak tanıyacak bir işaret damgalanır. • Ülke sınırları içerisinde pazarlanmak koşuluyla, üye ülkeler, B sınıfı yumurtaları damgalamadan muaf tutabilir. • Üretim yerinden doğrudan gıda sanayiine sevk edilen B sınıfı yumurtalar için de damgalamadan muafiyet tanınabilir. • Teknik nedenlerle, çatlak veya kirli yumurtaların damgalanmasının mümkün olmadığı hallerde, üretici kodunun damgalanması zorunlu tutulmaz. • A ve B sınıfı yumurtalar, üretim yerinde veya sevk edildikleri ilk paketleme merkezinde damgalanır. • Yumurtalar, üretim yerinden, başka bir üye ülkede yer alan bir toplayıcıya, paketleme merkezine veya gıda sanayii harici sanayi tesisine sevk edilecek ise, üretim yerinden sevk edilmeden önce üretici kodu ile damgalanır. Üreticinin bir başka üye ülkedeki bir paketleme merkezi ile sözleşme imzaladığı durumlarda, her iki tarafın talebi ve paketleme merkezinin bulunduğu üye ülke yetkili kurumunun yazılı onayı ile; üretim yerinin bulunduğu üye ülke yetkili kurumu tarafından üreticiye bu koşuldan muafiyet hakkı tanınabilir. 36 Sınıflama ve Damgalamadan Muafiyet • 1308/2013 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü uyarınca; üye ülkeler, yumurtaların sınıflandırılması ve damgalanmasına ilişkin kurallar için, üretici tarafından nihai tüketiciye: - üretim yerinde - üye ülke üretim bölgesi sınırları içerisindeki yerel halk pazarlarında ve kapıda yapılan satışlarda muafiyet tanıyabilir. • Yumurtaya üretici kodunun damgalanması zorunluluğu, üretici tarafından nihai tüketiciye yerel halk pazarında satılan yumurtalar için de geçerlidir. - Ancak, üreticinin adı ve adresi, satış noktasında duyurulmak koşuluyla, üye ülkeler, ≤ 50 yumurtacı tavuğu olan üreticileri bu koşuldan muaf tutabilir. 37 Sınıflama ve Damgalamadan Muafiyet Sınıflama ve damgalama muafiyeti için hak tanınan üye ülkelerde: Üretici, muafiyetten yararlanmayı veya yararlanmamayı tercih edebilir. Üretici muafiyetten yararlanmak isterse, kalite/ağırlık sınıflandırması yapmaz ve yerel halk pazarı satışları hariç, yumurtalara üretici kodunu damgalamaz. Muafiyet kurallarının etkin uygulmasını teminen, ulusal mevzuatta, “yerel halk pazarı”, “kapıdan kapıya satış” ve “üretim bölgesi” tanımları yapılır. 38 Açıkta (Ambalajsız) Yumurta Satışı Açıkta (ambalajsız) yumurta satışında, aşağıdaki bilgiler, kolaylıkla görülecek ve okunacak şekilde, tüketiciye satış yerinde duyurulur: • Yumurtaların kalite sınıfı • Yumurtaların ağırlık sınıfı • Yumurtaların üretim yöntemi • Üretici kodunun açıklaması • Yumurtaların son tüketim tarihi 39 Sevkiyatta Bulundurulacak Bilgiler Sevkiyat ambalajında bulundurulmak üzere, yumurtalar, üretim yerinde aşağıdaki bilgiler ile tanımlanır: Üreticinin adı ve adresi Üretici kodu Yumurta sayısı ve/veya ağırlığı Yumurtlama tarihi Sevkiyat tarihi 40 Paketleme Merkezleri • Yumurta yalnızca paketleme merkezlerinde: - sınıflandırılır - paketlenir - ve paketleri etiketlenir. • Paketlenmiş A sınıfı yumurtalar yalnızca paketleme merkezlerinde yeniden paketlenebilir. Bu durumda, her bir paket yalnızca aynı partiye ait yumurta içerir. • Kalite ve ağırlık sınıflaması, bu amaçla üye ülke yetkili kurumu tarafından onaylanmış ve özgün paketleme merkezi kodu ile tanımlanmış merkezlerde yapılabilir. • İşletme altyapısı ve teknik donanımı yumurtaların sınıflandırması için uygun olan paketleme merkezleri onaylanır. • Gıda sanayii ve diğer endüstri kolları için yumurta tedarik eden paketleme merkezlerinde, ağırlık sınıflandırması için ekipman bulunması gerekmez. • Onay, yetkili kurumca aranan koşullar karşılanmadığında iptal edilir. 41 Yumurta Ambalajında Yer Alması Zorunlu Bilgiler A sınıfı yumurta ambalajlarının dış yüzeyinde yer alması zorunlu bilgiler: Paketleme merkezi kodu Kalite sınıfı Ağırlık sınıfı Son tüketim tarihi Yumurtalar yıkanmışssa «yıkanmış yumurta» ibaresi Yumurtaların satın alındıktan sonra soğukta muhafaza edilmesi için uyarı Üretim yöntemi Üretici kodu açıklaması (ambalajın iç yüzünde de yer alabilir) Yumurtaların elde edildiği tavukların beslenme şekline ilişkin beyanlar ve ekstra/çok taze yumurta ambalajlarında, yumurtlama sonrası 9. güne kadar «ekstra taze» ibaresi de ambalaj dış yüzünde yer alabilir. B sınıfı yumurta ambalajlarının dış yüzeyinde yer alması zorunlu bilgiler: Paketleme merkezi kodu Kalite sınıfı Paketleme tarihi 42 Yumurta Pazarlamasında Önemli Süreler Yumurtalar: • yumurtlama tarihinden itibaren 10 gün içerisinde sınıflandırılır, damgalanır ve paketlenir; • ekstra/çok taze yumurtalar için bu süre, yumurtlama tarihinden itibarenki 4 gündür. A sınıfı yumurtalar: • yumurtlamayı takip eden 21 günlük sürede satışa sunulabilir; • yumurtlamayı takip eden 28 günlük süre içerisinde tüketilmelidir. • Ekstra/çok taze yumurtalar, yumurtlamayı takip eden 9 günlük sürede satışa sunulabilir. 43 Tutulması Gereken Kayıtlar Tüm kayıtlar 12 ay süre ile saklanır. Üreticilerin Tutması Gereken Kayıtlar: Yumurta üretiminde kullanılan her bir farklı yetiştirme yöntemi için: (Bir üreticinin farklı yetiştirme yöntemleriyle yumurta üretmesi halinde kayıtlar kümes düzeyinde tutulur) - Yumurtlama kafesine/kümesine aktarılma tarihi ve yaşı, aktarılan tavuk sayısı - Sürüden ayırma tarihi ve sürüden ayrılan tavuk sayısı - Günlük yumurta üretimi - Satışı/dağıtımı yapılan günlük yumurta sayısı ve/veya ağırlığı - Alıcıların adı ve adresi Yumurta için tavukların beslenme şekline dair beyanda bulunulduğunda her bir besleme yöntemi için: - Tedarik edilen veya üretim yerinde hazırlanan yem miktarı ve türü - Yem teslimat tarihi Toplayıcıların Tutması Gereken Kayıtlar: Yumurta üretiminde kullanılan her bir farklı yetiştirme yöntemi için ve günlük olarak: - Üretici adı, adresi, üretici kodu ve yumurtlama tarihi ile birlikte, her bir üreticiden toplanan yumurta miktarı - Yumurta toplanan her bir üretici için kaydedilmek üzere, paketleme merkezlerine teslim edilen yumurta miktarı (ad, adres, paketleme merkezi kodu ve yumurtlama tarihi ile birlikte) 44 Tutulması Gereken Kayıtlar Paketleme Merkezlerinin Tutması Gereken Kayıtlar: Yumurta üretiminde kullanılan her bir farklı yetiştirme yöntemi için ve günlük olarak: - Her bir üretici için kaydedilmek üzere, alınan sınıflandırılmamış yumurta miktarı (üretici adı ve adresi, üretici kodu ve yumurtlama tarihi ile birlikte) - Sınıflandırma yapıldıktan sonra kalite ve ağırlık sınıflarına göre yumurta miktarı - Diğer paketleme merkezlerinden alınan sınıflandırılmış yumurta miktarı (paketleme merkezi kodu ve son tüketim tarihi ile birlikte) - Her bir üretici için kaydedilmek üzere, diğer paketleme merkezlerine sevk edilen sınıflandırılmamış yumurta miktarı (paketleme merkezi kodu ve son tüketim tarihi ile birlikte) - Kalite ve ağırlık sınıfına göre dağıtımı yapılan yumurta sayısı ve/veya ağırlığı (B sınıfı yumurtalar için paketleme tarihi ve A sınıfı yumurtalar için son tüketim tarihi ve ayrıca alıcı adı ve adresi ile birlikte) Paketleme merkezleri fiziksel stok kayıtlarını her hafta güncellemelidir. A sınıfı yumurtalar ve paketleri, yumurtacı tavukların beslenme şekline dair beyan içerdiğinde yemlemeyle ilgili kayıtlar da tutulur. 45 Kontroller • Birlik içerisinde: - Üye ülkeler mevzuat gerekliliklerine uygunluğu kontrol edecek birimleri belirler; - Kontrol birimleri, yumurtaları pazarlamanın farklı aşamalarında kontrol eder; - Kontroller, rastgele örnekleme yoluyla veya işletmenin tipi, iş hacmi ve yumurta pazarlama standartlarına uygunluk yönüyle geçmiş kayıtları dikkate alınarak risk analizi temelinde yapılır. • İthalatta: - Aynı kontroller, A sınıfı yumurtalar için gümrükten çekme aşamasında ve serbest dolaşıma girişten önce yapılır. - B sınıfı yumurtalar, gümrükten çekme aşamasında yapılan kontrollerde, varış yerinin işleme sanayii olarak doğrulanması halinde serbest dolaşıma girebilir. - İşletmeciler, rastgele örnekleme yoluyla ve daha önce geçirdikleri kontrollerin sonuçları, yumurtaların tabi olduğu pazarlama kanallarının karmaşıklığı, üretim veya paketleme işletmesindeki bölümlendirme derecesi, üretilen veya paketlenen yumurta miktarı ile önceki yıllara kıyasla üretilen veya işlenen yumurta tipi ile pazarlama yönteminde önemli bir değişiklik gerçekleşmesine göre risk analizi temelinde denetlenir. Denetimler düzenli olarak ve önceden haber verilmeksizin gerçekleştirilir. 46 Cezalar Üye Devletler, 589/2008 sayılı Komisyon Tüzüğü’nde belirlenen kuralların ihlali durumunda uygulanacak: - etkin - orantılı - caydırıcı cezai müeyyideler belirler. 47 Yumurta İthalatı • İthalatta, Avrupa Komisyonu, üçüncü ülkelerde geçerli - damgalama ve etiketleme kurallarını - yetiştirme yöntemlerini - kontrolleri ve uygulamayı değerlendirir. • Değerlendirme sonucunda, üçüncü ülke kurallarının - AB kuralları ile eşdeğer düzeyde güvence sağladığı belirlenirse, ithal yumurtalar AB’deki “üretici kodu” dengi bir tanımlama numarasıyla damgalanır. - AB kuralları ile eşdeğer düzeyde güvence sağlamadığı belirlenirse, ithal yumurtaların paket dış yüzeyinde menşe ülkeyle birlikte üretim yöntemi «AB standartlarında değil» ibaresiyle belirtilir. • İthal edilen tüm yumurtalar, menşe ülkelerinde ISO 3166 ülke kodu ile damgalanır. 48 AB’ye A Sınıfı Yumurta İhracatının Koşulları AB’ye A sınıfı yumurta ihraç edebilmek için AB üyesi olmayan bir ülkenin: - ihracat için onaylanmış üçüncü ülke listesinde yer alması; - yetkili veterinerlik kurumunun Avrupa Komisyonu tarafından tanınmış olması; üretim zincirinin tüm aşamalarında gıda hijyeni, hayvan sağlığı, hayvan refahı ve halk sağlığı yönüyle AB standartlarına uygunluğu doğrulayacak güvenilir denetim ve kontroller yapması - ihracata konu yumurtaların veteriner sertifikalarının tanınmış yetkili kurumca düzenlenmesi; - OIE üyesi olması ve hastalık raporlama yükümlülüklerini yerine getirmesi; - AB’dekine denk hayvan sağlığı koşulları sağlaması; AB’deki hayvan sağlığı durumundan daha düşük konumdaki ülkelerden menşe alan canlı hayvan ve hayvansal ürünler AB’ye ihraç edilemez ve AB sınırlarından transit geçiş yapamaz. AB’ye kanatlı ve kanatlı ürünleri ithal edilebilecek ve AB’den transit geçiş yapabilecek ülke, bölge ve bölümler ile ithalatta ve transit geçişte aranan veteriner sertifikaları 798/2008 sayılı Komisyon Tüzüğü’nde yer almaktadır. Bu Tüzükte yumurta için sağlanan model veteriner sertifikasına göre, yumurtaların, HACCP programı uygulayan ve avian influenza ile Newcastle hastalıklarından ari işletmelerden ve Salmonella spp. enfeksiyonundan ari sürülerden elde edilmiş olması gerekir. - Avrupa Komisyonu tarafından onaylanmış bir kalıntı izleme planı uyguluyor olması; - Avrupa Komisyonu tarafından onaylanmış bir Salmonella kontrol programı uyguluyor olması gerekir. 49 Bölümlendirme ve Bölgeselleştirme Hayvanların ve hayvansal ürünlerin uluslararası ticaretinin sürekliliğinin sağlanması ve/veya hayvan hastalıklarının kontrolü amacıyla ülkelerce, sınırları içerisinde, farklı bir hayvan sağlığı durumuna sahip alt populasyonlar tanımlanmasına dayalı prosedürlerdir. Bir ülkenin tamamının bir hayvan hastalığından ariliğinin olanaklı veya uygulanabilir olmadığı durumlarda, kaynak kullanımının başarı elde edilme olasılığı en yüksek olan yerlerde yoğunlaştırılmasını mümkün kılar. Böylelikle, hayvan hastalıklarının kontrolü veya eradikasyonu ve belirli malların (hayvan ve hayvansal ürün) pazara erişimi sağlanır. – Hayvan hastalığı gözlenen bir ülkede hastalıktan ari bölge/bölümden menşe alan hayvan ve hayvansal ürünlerin ticaretine devam edilebilir. Bölgeselleştirmede, hayvan alt populasyonları coğrafi olarak (doğal, yapay ve idari/yasal sınırlar) tanımlanırken, bölümlendirmede ise biyogüvenliğe dayalı yönetim uygulamaları ile tanımlanır. Bölge/zon, bir ülkenin, sınırları açıkça tanımlanmış bir bölgesi iken; bölüm ise, açıkça tanımlanmış ortak bir biyogüvenlik yönetim sistemine tabi bir veya daha fazla işletmedir. 50 Bölümlendirme ve Bölgeselleştirme Bölümlendirme ve bölgeselleştirme için OIE Kara Hayvanları Kodu’nda genel çerçevenin çizildiği ayrı bir bölüm bulunmaktadır. 2008 yılında, OIE tarafından bölümlendirmenin saha uygulamasına yönelik özel bir kılavuz belge de yayımlanmıştır. Hayvan hastalıklarından ari bölüm ve bölgeler için OIE tarafından uygulanan uluslararası bir tanıma/onay sistemi yoktur. Hastalıktan ari bölüm ve bölgeler, (ihracatçı) ülkelerin özbeyanı ile ilan edilir, OIE bültenlerinde duyurulur ve ikili anlaşmalar yoluyla diğer (ithalatçı) ülkelerce tanınır. Özellikle bölümlendirme için bir şablon veya standart kurallar dizini yoktur. Bölümlendirme kapsamında alınacak tedbirler, koşullara göre değişir (epidemiyolojik durum, hastalığın yaban hayatında varlığı, hastalığın bulaşıcılığı ve etkilediği hayvan türleri, yetiştirme yöntemi vb.). 51 İlginiz için teşekkür ederim. İletişim için: [email protected]
