Mahkeme-temelli Arabuluculukta Toplumsal Cinsiyet ve Güç

advertisement
Mahkeme-temelli Arabuluculukta
Toplumsal Cinsiyet ve Güç Dengesizliği
Dr. Burcu Hatiboğlu Eren
H.Ü. İİBF Sosyal Hizmet Bölümü
Pilot Hâkimler ve Mahkeme Personeline Yönelik Mahkeme Temelli Arabuluculuk Hizmetleri Oryantasyon Eğitimi Çalıştayı,
Bilkent Otel, Ankara, 22/24 Şubat 2017
İki temel kavram
Biyolojik cinsiyet: Kız ve oğlan çocukları ile kadın
ve erkekler arasındaki biyolojik farklılıkları ifade
eden özellik
Toplumsal cinsiyet: Kız çocuklarına ve kadınlara
ya da oğlan çocuklarına ve erkeklere ilişkin belirli
kültürel kabulleri ve beklentileri ifade eden
toplumsal özellik.
Kadın-bakım veren
Kadın-evde
Kadın-idare eden
Erkek-eve ekmek
getiren
Erkek-istihdamda
Erkek- karar veren
İdeal eşitlik anlayışı x gündelik yaşamın eşitsizliği
Türkiye nüfusunun (79 milyon 814 bin 871 kişi)
%50,2’si erkek
%49,8’si kadın
Ulusal
Eşitsizlik
Eğitimsiz kadın sayısı erkeklerin 5 katı
15 yaş üzeri çalışan nüfus (%45,9) içerisinde kadınların oranı %27.1
Politikaya katılan kadınların oranı %14,4
Mülk sahibi olanlar arasında kadınların oranı %29,6 (TUİK, 2014-2016)
Uluslararası
OECD (2017) gelir dağılımı eşitsizliği: Türkiye, Şili ve ABD’den sonra sondan 3.
Dünya Ekonomik Forumu (2016) Toplumsal cinsiyet uçurumu raporu: 144 ülke içinde 130.
Toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısı, neyi içerir?
• Haklar, sorumluluklar ve fırsatlar, kişinin erkek ya da kız çocuğu olarak
doğmasına bağlı değildir. Dolayısıyla toplumsal cinsiyet eşitliği, sadece kadınları
değil, erkekleri de ilgilendirir. Farklılaşan ihtiyaçları gösterir. (ilişkiseldir,
kapsayıcıdır)
• Bireylerin biyolojik ve toplumsal cinsiyetleri ne olursa olsun eşit haklara sahip
bireyler olarak görülmesini gerektirir. (tarafsızlığı eşit haklar üzerinden
tanımlar)
• Ulusal ve uluslararası hukuk tarafından koruma altına alınan insan haklarının bir
gereği olarak, gündelik yaşamda var olan eşitsizliklerle mücadeleyi ve ayrımcılık
karşıtlığını içerir. (farkındalığı önceler)
• Eşitsiz güç ilişkilerini fark edebilmeyi ve toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini de
dikkate alarak adaletli ve adil davranmayı içerir. (eşitlik idealini gerçek yaşam
deneyimleriyle bütünleştirir)
• Genellemelerden kaçınarak, güç ilişkileri açısından dezavantajlı konumunda yer
alan bireyleri güçlendirmeyi gerektirir. (farklılıkları ve farklılaşan ihtiyaçları
görür)
Kadınların adalete erişimi ve arabuluculuk ilişkisi
Toplumsal
cinsiyet
eşitsizliklerini
gören bir
eşitlik anlayışı
TESEV raporu (2012): Kadınların adalete erişiminde engeller,
- Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık
- Yoksulluk
- Yetersiz eğitim
- Bilgiye erişim
- Mahkemeye erişimde eşitsiz koşullar
Yargısal uyuşmazlık çözüm yöntemleri
• Tahkim - Mahkemede yargılama
Alternatif/dostane uyuşmazlık çözüm yöntemleri
• Müzakere – Uzlaştırma - Arabuluculuk
Tarafsız ve ayrımcı
olmayan
tutum/değerlendirme
Ekonomiklik,
Güç dengesi
Mekânsal/zamansal esneklik
Ancak çoğu zaman içerisinde yaşadığımız
toplumda eşitsizliğe ve ayrımcılığa neden olan
birçok toplumsal cinsiyete dayalı kalıp yargıyı
içselleştirmişizdir.
Bazen ayrımcılığa ve eşitsizliğe neden olan
tutumlarımızın farkında bile olmayabiliriz.
Dolayısıyla, toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini gören
bir eşitlik/tarafsızlık anlayışı geliştirmek,
farkındalık açısından extra çaba ister.
Farkındalık çalışması…
Toplumsal cinsiyet bakış açısı , arabuluculuk sürecinin tarafsızlık, adil olma
ve eşitlik ilkesi çerçevesinde gerçekleştirilmesi açısından şu noktalarda
önemlidir (Mason, Hess, Gasser ve Federer, 2015):
• Çatışma/uyuşmazlık içerisinde yer alan aktörlerin iletişim tarzlarının ve
çatışma davranışının tarafsız değerlendirilmesinde,
• İhtiyaçların ve menfaatlerin tanımlanmasında,
• Güç dengesinin sağlanmasında,
• Müzakere edilecek konuların (güvenlik, güç paylaşımı, ekonomi, sosyal
konular vb.) belirlenmesinde,
• Tüm bu konular açısından gerekli olan mekâna ve lojistiğe ilişkin
düzenlemelerin gerçekleştirilmesinde,
• Arabuluculuk sürecine
sürdürülebilirliğinde,
kadınların
• Arabuluculuğa yönlendirmede.
katılımının
sağlanması
ve
Beni dinlediğiniz için teşekkürler…
Download