MAKRO EKONOMİDE UZUN DÖNEM ANALİZİ Kısa ve orta

B.E.A.
MAKRO EKONOMİDE UZUN DÖNEM ANALİZİ
Kısa ve orta dönemde makro ekonomide üretim düzeyinde dalgalanmalar yaşanmaktadır.
Uzun dönem de ise ekonominin üretim düzeyinin yapısı artma veya azalma olarak karşımıza
çıkmaktadır. Makro ekonomide uzun dönem için yapılan analiz ekonomik büyüme (iktisadi
büyüme) analizi olarak isimlendirilmektedir. Ekonomik büyüme toplam üretimdeki sabit
artışlar olarak da isimlendirilmektedir. Ekonomik büyüme ülke vatandaşlarının yaşam
standartlarında gelişmelerle gözlemlenebilmektedir. Yaşam standartının ölçülmesinde kişi
başına düşen Milli Gelir gelmektedir. Yani ülkedeki birey başına düşen üretim miktarıdır.
Ülkelerin bir birleri ile olan karşılaştırmalarında kişi başına düşen gelir çok önemli bir yer
tutmaktadır.
Ülke içindeki toplam üretim Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) ile ölçülmektedir. GSYİH bir
yıl içinde bir ülkede üretilen ve son şeklini almış tüm mal ve hizmetlerin parasal değerleri
toplamıdır. GSYİH ülke nüfusuna bölünerek kişi başına düşen gelir hesaplanmaktadır.
Ülkelerin bir birleri ile ekonomik büyümelerini karşılaştırmak için yerel para biriminden
hesaplanan GSYİH dolar kuruna bölünerek dolar cinsinden hesaplana bilmektedir. GSYİH
dolar cinsinden hesaplanmasında iki adet problem bulunmaktadır;
1) Bazı ülkelerin yerel para birimleri ABD Doları karşısında aşırı değişimlere
uğramaktadır. Bu değişim GSİYH’nın doları cinsinde yıldan yıla büyük değişmeler
yaşamasına neden olmaktadır.
2) Az gelişmiş ülkelerde bazı ürün fiyatları (örneğin gıda fiyatları) gelişmiş ülkelere göre
düşük seviyelerdedir. Buda az gelişmiş ülkelerin GSYİH hesaplamaları yapılırken bu
ülkelerin GSYİH değerlerinin düşük tutarlarda bulunmalarına neden olmaktadır. Bu
sakıncadan kurtulmak için ülkenin GSYİH değeri satın alma gücü paritesi (PPP) adı
verilen ve ülke için hesaplanan PPP değeri indeksine bölünerek ayarlanmış
(düzeltilmiş) GSYİH değeri hesaplanmış olur.
EKONOMİK BÜYÜME
Ekonomik büyüme 1950’li yıllarda matematiksel analiz eşliğinde popüler olmuştur. Robert
Solow ekonomik büyümenin iki temel girdi sermaye ve insan gücü ile gerçekleşebileceğini
savunmuştur.
Solow’a göre Toplam üretim fonksiyonu aşağıdaki şekilde yazılmaktadır;
Y = F ( K, N)
Y toplam üretimi, K fiziksel sermayeyi ve N nüfusu göstermektedir. Bu üretim süreci belirli
bir teknoloji ile yapılmaktadır.
Üretim Fonksiyonunun Özellikleri:
1) Ölçeğe sabit getiri şartı geçerlidir. Buna göre üretim sürecinde kullanılan girdiler ne
oranda arttırılırsa toplam üretiminde aynı oranda artması beklenir. Örneğin fiziksel
sermaye ve işgücü iki katına çıkarsa üretiminde iki katına çıkması beklenir. Bu sözel
ifadeyi fonksiyonel olarak aşağıdaki şekilde yazabiliriz:
2Y = F ( 2K, 2N)
XY = F ( XK, XN)
2) Fiziksel Sermayeye Azalan Getiri. Bu şarta göre normal işleyen bir üretim sürecinde
fiziksel sermaye miktarı nüfus miktarı sabitken arttırıldığı zaman üretim azalarak artış
gösterir. Yani fiziksel sermayenin getirisi toplam üretimde azalarak artış gösterir.
Y
K
3) Emeğe Azalan Getiri. Bu şarta göre normal işleyen bir üretim sürecinde fiziksel
sermaye miktarı sabitken nüfus miktarı arttığı zaman üretim azalarak artış gösterir.
Yani emeğin getirisi toplam üretimde azalarak artış gösterir.
Y
N
Ölçeğe Sabit Getiri Şartı Altında Kişi Başı Üretim ve Kişi Başı Sermaye ve Büyüme:
Ekonomik büyümenin şartları
1) Sermaye Birikimi: Toplam üretim fonksiyonunu yerine kişi başına düşen değerlerle
yazabiliriz;
𝑌 = 𝐹(𝐾, 𝑁)
𝑌
𝐾 𝑁
𝐾
= 𝐹 ( , ) = 𝐹 ( , 1)
𝑁
𝑁 𝑁
𝑁
𝑌
𝐾
= 𝐹( )
𝑁
𝑁
Görüldüğü üzere kişi başına üretim
𝑌
𝑁
kişi başına düşen fiziksel sermaye
𝐾
𝑁
ile doğrusal bir
ilişki içindedir. Bu yüzden kişi başı üretim için muhakkak sermaye birikimi gerekmektedir.
Sermaye birikimi de TASARRUF ile yaşanmaktadır. Tasarruflar yatırıma yatırımlarda
sermaye birikimi olarak ekonomiye geri dönmektedir.
Y/N
K/N
2) Teknolojik Gelişme: Ekonomik gelişme için teknolojik gelişme zorunludur. Eğer bir
ülkede teknolojik gelişme yaşanmaz ise veya o ülkede teknolojik gelişme girmez ise
üretim teknolojisi geride kalır. Eğer teknolojik gelişme yaşanır ise üretimde verimlilik
yaşanır aynı girdi miktarı ile daha yüksek üretim yapılabilir.
Y/N
K/N