Türkiye`de Mülteci Olmak Uluslararası hukuk ve Türkiye Cumhuriyeti

Türkiye’de Mülteci Olmak
Uluslararası hukuk ve Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası taahhütleri gereğince, Türkiye sınırları
güvenli bir yer arayışında olan sığınmacılara açıktır. İster sığınmacı ister mülteci olun, durumunuz
hakkında nihai bir karara varılması beklenmeden menşe ülkenize zorla geri gönderilmeniz uluslararası
hukuka aykırılık teşkil eder.
Türkiye’de kalmak hayatınızda yeni bir başlangıçtır. Bu durum geçiminizi sağlamanın ve hayatınızı
sürdürmenin yollarını bulmanız, yeni ve faydalı şeyler öğrenmeniz, yeni arkadaşlar edinmeniz ve Türk
kültürünü öğrenmeniz anlamına gelmektedir.
Türk makamlarına ve BMMYK’ya uluslararası koruma için başvurduğunuzda ikamet etmeniz için Göç
İdaresi Genel Müdürlüğü ve Valilikçe belirlenmekte olan şehirlerden birine yönlendirilirsiniz.
Kalacağınız şehri seçme hakkınız yoktur. Kalacağınız şehirdeki İl Emniyet Müdürlüğü Yabancılar
Şube’ye kayıt yaptırmanız gerekir. Kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra size hiçbir harca tabi
olmayan üzerinde yabancı kimlik numaranızın bulunduğu “Uluslararası Koruma Başvuru Kayıt Belgesi”
verilir. Bu belge ikamet şehrinizde yasal olarak ikamet etmeniz ve haklarınızdan yararlanmanızı
sağlamaktadır. Kayıt işlemlerinin tamamlanmasından sonra başvuru sahibine mülakat tarihi, saati ve
yerini belirten randevu belgesi verilmektedir.
Rehberde açıklanan tüm haklardan ve hizmetlerden yararlanmak için ise mülakatınızın tamamlanması
ve mülakat sonucunda verilen yabancı kimlik numarasını içeren altı ay süreli “Uluslararası Koruma
Başvuru Sahibi Kimlik Belgesi’ni” almanız gerekmektedir.
Geçim Masrafları
Türkiye’de uluslararası koruma başvurunuzun sonuçlanmasının ne kadar süreceği her dosyanın
durumuna göre değişmektedir ve bunun için belirli bir süre bulunmamaktadır. Bu nedenle paranızı
makul ölçülerde harcamanız sizin için yararlı olacaktır.
Öncelikle kalacak bir daire kiralamanız gerekir. Kiralar; konut tipine, ısınma sistemine (sobalı evler
kaloriferli evlere göre daha ucuzdur), oda sayısına, konutun hangi şehirde olduğuna ve konutun şehir
merkezine uzaklığına bağlı olarak değişkenlik göstermekle birlikte ortalama 250-350 TL arasındadır.
Ayrıca elektrik, su, doğalgaz gibi faturalar ödemeniz gerekmektedir. Faturalar ise ayda yaklaşık 100150 TL tutarındadır. Faturalarınızı zamanında ödemediğinizde gecikme zammı, elektrik, su ve
doğalgazda kesinti uygulanmaktadır.
Gıda masrafı ayda yaklaşık 300 - 400 TL civarındadır. Gıda alış verişlerinizi bulunduğunuz mahallede
kurulan semt pazarlarından yaparsanız daha uygun fiyatlı ürünlere ulaşabilirsiniz. Türkiye’de mütevazı
bir yaşam sürdürmek için kira, faturalar ve gıda masrafları için aylık ortalama 650-900 TL
gerekmektedir.
Çalışma
Uluslararası koruma başvuruları sonuçlanan, mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kişiler, bağımlı
veya bağımsız olarak çalışabilmektedir. Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kişiye verilecek
kimlik belgesi, çalışma izni yerine de geçmektedir. Bu statüleri almamış kişiler ise yabancıların çalışma
izinleri hakkındaki genel hükümlere tabidir.
Türkiye’de yabancıların çalışma izni alabilmesi için hukuki bir engel olmamasına rağmen çalışma izni
almak uzun prosedürlerin yerine getirilmesini gerekli kılar ve zaman alır. Ancak bazı sığınmacılar ve
mülteciler yetkililerin izni olmadan çalışmaktadır. Bu durumda, izinsiz çalışan kişi iş yerinde bir
sorunla karşılaşırsa, örneğin çalışırken yaralanırsa veya maaşı konusunda aldatılırsa yetkililer bu kişiye
yasal olarak yardım edemezler. Ayrıca izinsiz çalışan kişi ve izinsiz işçi çalıştıran işveren para cezasına
çarptırılabilir.
Bildiğiniz her tür beceri veya zanaat sizin için avantajdır. Tüm bunlar geçiminizi sağlamak için
kullanacağız araçlardır. Eğer yeni zanaat öğrenmek ve beceri edinmek istiyorsanız Halk Eğitim
Merkezleri, yerel STÖ’ler, hayır kurumları, belediyeler, dini topluluklar ve BMMYK’nin uygulayıcı
ortakları (SGDD ve İKGV) tarafından verilen bazı mesleki eğitim kursları bulunmaktadır.
Eğer hâlihazırda gidebileceğiniz bir kurs yoksa mesleki beceri edinmek amacıyla grup oluşturmayı
düşünebilirsiniz. Grup oluşturduktan sonra yerel makamlara, Halk Eğitim Merkezlerine, STÖ’lere ve
hayır kurumlarına gidip destek talep edebilirsiniz.
Ekonomik değeri olabilecek bir şey üretiyor olsanız bile bunu yasal bir kurum aracılığı ile satmalısınız.
Bu konuda yerel örgütlerden (STÖ’ler, Halk Eğitim Merkezleri ve hayır kurumları) yardım talep
edebilirsiniz.
Sağlık
Uluslararası koruma başvurusu veya statüsü sahibi ve vatansız olarak tanınan kişiler Türkiye’de genel
sağlık sigortalısı sayılır. Bu kişiler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
hükümlerine tabidir. Genel sağlık sigortasından faydalanacak kişilerden primlerini ödeyemeyecek
durumda olanların primleri, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün bütçesindeki ödenekten sağlanır.
Acil bir sağlık hizmeti almanız gerektiğinde, hastanelerin acil servislerinden ücretsiz giriş yapabilirsiniz.
Acil servisler, kişilerin yasal statülerine veya sigortalı olup olmamalarına bakılmaksızın herkese
açıktır.
Eğitim
Türkiye’de 06-13 yaş grubundaki bütün çocuklara eğitim öğretim zorunludur ve bu nedenle statüsüne
bakılmaksızın bütün çocukların okullara kayıtlarının yaptırılması ve okula devam etmeleri
gerekmektedir. Yerel makamlara kaydolduğunuzda ve yabancı kimlik numarasını içeren kayıt belgeniz
olduğunda çocuğunuz “misafir öğrenci” olarak değil, “kayıtlı öğrenci” olarak kabul edilir. Türkiye’de
okullar eğitime genellikle Eylül ayının ikinci haftasında başlamaktadır.
Türkiye’de devlet okulları parasızdır, ancak kırtasiye gibi ek harcamalar yapmanız gerekecektir.
BMMYK, öğrenci belgesinin gönderilmesi durumunda her eğitim dönemi için bir sefere mahsus eğitim
yardımı yapmaktadır.
Sosyal Yardım
Sosyal yardım talepleriniz için ikamet ettiğiniz şehirdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına
yardım başvurusunda bulunabilirsiniz. SYDV’nin sınırlı bir bütçesi bulunmaktadır. Yardım verilip
verilmeyeceği konusunda sosyal inceleme yapıldıktan sonra kurum tarafından karar verilmektedir.
Ayrıca şehrinizdeki BMMYK uygulama ortaklarına, Yabancılar Şube’ye ve diğer mültecilere sorarak
veya şehrinizdeki sivil toplum örgütleriyle iletişime geçerek yardım veren kuruluşlar hakkında daha
ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.
Ancak tüm bu kuruluşların kaynaklarının sınırlı olduğunu unutmayınız. STÖ’ler, hayır kurumları ve
yardım talebinde bulunduğunuz diğer kurumlar gerçek yaşam koşullarınızı incelemek, örneğin evinize
ziyarette bulunmak isteyebilirler. Eğer resmi olarak statü verilmiş bir mülteci iseniz, BMMYK’dan
yardım almak için başvuruda bulunabilirsiniz. Ancak BMMYK’nın kaynakları sınırlıdır. Çok az sayıda
mülteci yardım alabilmektedir. Mali yardım talebinde bulunan mültecilerin yaşam koşulları ev ziyareti
ve değerlendirme mülakatları ile incelenir.
Dil
Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi dili olan Türkçe, Altay dil grubundadır. Yazı dilinde Latin alfabesi
kullanılır. Türkiye’de Türkçe öğrenirseniz yaşam daha kolay olacaktır. Halk Eğitim Merkezleri
yabancılar için ücretsiz Türkçe kursları vermektedir. Ancak, bu ücretsiz kursların açılması için en az 10
kişiden oluşan katılımcı gerekmektedir. Kurs kayıt işlemleri için yardıma ihtiyacınız olduğunda
şehrinizde varsa BMMYK uygulayıcı ortaklarından (SGDD ve İKGV) veya diğer STÖ’lerden danışmanlık
ve destek alabilirsiniz.